Hôm nay,  

Câu Chuyện Thời Sự: Hai Điều Kiên Định Tệ Hại

12/09/200700:00:00(Xem: 10371)

* 2 điều kiên định *không cởi ra lại trói vào *đầu tàu tê liệt * túi khôn không mở  *  thất bại trước lên đường...

Từ một năm nay, ông Nguyễn Minh Triết và ông Nguyễn Tấn Dũng tạo nên hy vọng cho không ít bà con ta trong và ngoài nước. Phải chăng đây là những người lãnh đạo có tư tưởng đổi mới thực sự, có quyết tâm chống tham nhũng dứt khoát, cải cách hành chính mạnh mẽ, xây dựng nhà nước theo luật pháp nghiêm minh, hội nhập nhanh chóng vào thế giới văn minh.

Người dân mong mỏi là vậy. Được vậy sẽ là đại phúc cho dân ta. Thế nhưng gần đây người dân bình thường cảm thấy hẫng hụt khi nghe 2 vị tuyên bố kiên định lập trường trên 2 vấn đề cơ bản.

Ông Dũng trong cuộc tiếp xúc trực tuyến với dân khẳng định dứt khoát không cho tư nhân làm báo, kiên quyết phủ định quyền của mỗi người công dân có quyền tự do tư tưởng và quyền tự do báo chí được ghi rõ ràng trong Hiến pháp. Lời khẳng định này đi ngược lại xu thế đổi mới và mở cửa, tôn trọng quyền tư hữu và tự do kinh doanh, xác định sự bình đẳng và cạnh tranh công bằng giữa các hình thức sở hữu quốc doanh, hợp tác xã và tư nhân.

Ông Triết cũng khẳng định giữ đến cùng điều 4 trong Hiến pháp xác định vị trí lãnh đạo của Đảng Cộng Sản Việt nam; điều này không hề có trong bản Hiến pháp đầu tiên năm 1946; nó được sao chép điều 5 bản Hiến pháp Liên Xô theo tinh thần chuyên chế vô sản đã bị xoá bỏ ngay trên đất Liên Xô cũ từ 16 năm nay rồi. Ông Triết còn lập luận rằng xoá bỏ điều 4 có nghĩa là đảng Cộng sản tự sát!

Bằng cách công khai khẳng định lập trường ''kiên định'' trên đây, ông Triết và ông Dũng - 2 nhân vật then chốt trong Bộ chính trị - đã công khai thách thức một số không ít đảng viên, nhất là đảng viên trí thức, đảng viên ngành ngoại giao và ngành kinh doanh, một số sĩ quan cấp cao quân đội từng nhân dịp Đại hội X năm ngoái yêu cầu đảng chủ động thực hiện dân chủ đa đảng trong trật tự và hoà hợp dân tộc. Họ chưa thật đông đảo, nhưng là những đảng viên tiến bộ, thật lòng yêu nước thương dân, am hiểu tình hình chính trị thế giới, đau lòng với cảnh tham nhũng bất trị, bất công xã hội và tiêu cực lan tràn. Những đảng viên trong sạch ấy - ngày càng thêm nhiều -, là giá trị quý báu nhất còn lại của đảng cộng sản trong cơn thoái trào; họ ngày càng tiếp cận, ủng hộ lập trường của anh chị em dân chủ can trường, từ Hoàng Minh Chính, Hà Sỹ Phu đến Lê thị Công Nhân, Nguyễn Văn Đài, Vũ Hùng...- không sao kể hết -, đang được bà con trong nước quý trọng và được cả thế giới văn minh công khai bảo vệ và cổ vũ.

Xin được góp ý với ông Triết rằng ông không nên bi quan tự mình hù doạ đảng của ông rằng ''bỏ điều 4 là đảng CS tự sát''. Không phải thế đâu. Nếu ông thuyết phục được bộ chính trị đi vào con đường dân chủ đa đảng trong trật tự và luật pháp, ví dụ để thành lập một Tập hợp dân chủ - xã hội Việt nam chẳng hạn, do một số đảng viên cũ của đảng cộng sản cùng người chưa vào đảng nào tham gia, để cạnh tranh lành mạnh với đảng cộng sản trên tư thế bình đẳng tôn trọng lẫn nhau, thì cuộc sống chính trị nước ta sẽ sôi nổi sống động hẳn lên; từ đó đảng cộng sản có lực lượng ganh đua cạnh tranh và giám sát, sẽ có thể trong sạch và củng cố, thoát khỏi cảnh xuống cấp, biến chất và thoái hoá, mất uy tín trước quần chúng như hiện nay.

Con đường dân chủ đa đảng trong trật tự luật pháp là con đường sáng sủa, con đượng vinh dự, con đượng lập công, con đường phục vụ dân tộc và nhân dân thiết thực nhất của đảng Cộng sản hiện nay, cũng là con đường duy nhất để hoà hợp dân tộc, thống nhất về chính trị và tình cảm trọn vẹn với đồng bào ở hải ngoại, cũng là con đường hội nhập trọn vẹn với thế giới văn minh. Lẽ ra phải mở ra sao lại đi đóng lại !

Nhận định của ông Triết chỉ đúng, nền dân chủ đa đảng chỉ là tai hoạ chết người đối với những đảng viên cộng sản vụ lợi, hám quyền, tham nhũng, dùng đảng làm chiếc thang danh vọng, để cướp nhà, cướp đất của dân, cướp đoạt công quỹ, phá hoại uy tín của đảng; chúng tìm mọi cách duy trì chế độ độc đảng cũ kỹ lẻ loi, chỉ là để tiếp tục làm giàu phi pháp, thoả mãn lòng tham không đáy, kéo dài tội ác. Chẳng lẽ ông Triết tự xếp mình đứng vào hàng ngũ những kẻ sâu mọt ấy.

Cũng xin có đôi lời chân thành với ông Nguyễn Tấn Dũng. Những lời tuyên bố của ông kiên quyết chống tham nhũng, coi đó là công việc ưu tiên cấp bách, thực hiện cải cách hành chính thật sâu rộng, áp dụng luật pháp nghiêm minh, giải quyết dứt điểm việc khiếu kiện đông đảo kéo dài của dân, cho đến những chỉ thị cụ thể của ông về thực hiện nhanh gọn việc ghép một số bộ, không được thu tiền gửi xe khi dân đến gặp các cơ quan nhà nước, không hút thuốc lá nơi làm việc trong công sở ... là những điều rất tốt. Thế nhưng ông có thấy được rằng nếu như tư nhân được làm báo, công dân được tự do ra báo và viết báo - như ở hàng trăm nước bình thường khác-, thì công việc chống tham nhũng, cải cách hành chính, tôn trọng luật pháp, thực hiện văn hoá ứng xử, kỷ luật xã hội của ông sẽ có thêm rất nhiều thuận lợi mới, nhiều sức hỗ trợ mạnh mẽ hay không"  Sao ông lại ghét bỏ, sợ hãi việc tư nhân làm báo, việc công dân được tự do viết báo  đến thế" ông không biết một nền báo chí tự do ở đông đảo nước dân chủ được coi là ''đệ tứ quyền'', là quyền lực thứ tư của một xã hội văn minh không thể thiếu, nhằm thực hiện công bằng xã hội, trong sạch hoá bộ máy quyền lực"  một mặt ông hô hào đất nước tiến lên, mặt khác ông lại đặt vật cản không cho nước ta nhích lên trên con đường tiến bộ, phát triển" Lẽ ra phải mở ra sao lại đi đóng lại!

Ông Dũng đang khẩn trương chuẩn bị đi thăm một số nước châu Âu, châu Mỹ. Xin cẩn thận. Nếu như ông nói với công luận thế giới đúng như ông từng nói trong nước : cấm tư nhân ra báo, thì lập tức ông sẽ ''được'' ngắm nhìn như một ''hiện tượng'' kỳ lạ, một nhân vật từ hành tinh nào, từ thời cổ lỗ nào, đối lập với quyền tư do và quyền sở hữu tư nhân mà nhân loại văn minh đã được hưởng từ 2 đến 3 trăm năm rồi.

Ông có biết rằng đảng cộng sản từng thực hiện tận diệt quyền sở hữu tư nhân, tịch thu quyền tự do cá thể của công dân, để rồi trong 21 năm đổi mới phải quay lại công nhận quyền sở hữu tư nhân, công nhận quyền tự do kinh doanh, làm cho thị trường sôi động hẳn lên, sao ông vẫn dị ứng với quyền sở hữu tư nhân, tự do báo chí một cách kỳ quặc đến vậy. Thế là đổi mới hay quay về lối cũ.

Dân chủ và tự do, theo các vị lãnh đạo đảng cộng sản hiện nay, được thôi, nhưng phải chờ 15 năm, hay 20 năm nữa, sẽ có đầy đủ. Đi đâu mà vội. Còn phải lo cuộc sống vật chất của xã hội đã. Còn phải nâng cao dân trí vì trình độ dân ta còn thấp!  Toàn là nguỵ biện.

Dân chủ tự do đã được hàng trăm nước chứng minh là điều kiện không thể thiếu để có công bằng xã hội, chống tham nhũng và bất công, có phát triển nhanh chóng, vững chắc và lành mạnh.

Sao lại đi hù doạ rằng dân chủ đa đảng và tự do báo chí sẽ dẫn đến hỗn loạn;138 nước dân chủ thuần thục hay dân chủ từng phần (partly free) đều thực hiện dân chủ đa đảng, và các nước phát triển cao nhất, xã hội ổn định nhất, thu nhập bình quân đầu người cao nhất đều nằm trong số các nước dân chủ đa đảng, không có một ngoại lệ nào.

Dân chủ đa đảng cho toàn xã hội ngay từ bây giờ, càng sớm càng tốt. Toàn xã hội Việt nam ta sẽ thật sự mọc cánh bay xa, sẽ phóng ra ngoài khơi biển cả. Lợi ích cho toàn dân là vô kể. Sức và thế của Việt nam sẽ vọt lên như Phù Đổng. Bởi vì qua dân chủ và tự do thực sự, đảng cộng sản cầm quyền sẽ hoà gỉai với toàn xã hội trong nước, khi trả lại cho hơn 50 triệu công dân mọi quyền tư do cùng nhân phẩm của họ, sẽ đồng thời hoà giải với đồng bào hải ngoại từng là nạn nhân của chính sách sai lầm của đảng, và từ đó hội nhập hoàn toàn với thế giới văn minh, không còn những trở ngại, vấp váp, căng thẳng về tự do tôn giáo, về nhân quyền như hiện nay. Chỉ một chủ trương đúng mà thu lợi vô kể cho dân cho nước, cần được kiên định, đáng được ưu tiên kiên định.

Dân ta nhất định sẽ có tự do đầy đủ và dân chủ đa đảng trong trật tự và luật pháp. Chúng ta có cơ sở để lạc quan. Vì lòng dân đang thức tỉnh. Thời đại thông tin thôi thúc sự thức tỉnh ấy. Vì dân ta, trí thức ta, thanh niên ta có những yếu kém, nhưng về bản chất và truyền thống không thuộc loại hèn kém. Thấy đúng, thấy phải, có lợi lớn cho dân cho nước thì dấn thân, không quản khó nhọc hy sinh.

Một người dân bình thường ít học thức, trình độ chính trị trung bình cũng có thể hiểu điều quá đơn giản là ở đâu, trên lĩnh vực nào độc quyền cũng có hại cho xã hội; thời trước, độc quyền buôn bán của mậu dịch quốc doanh dẫn đến dân phải ăn gạo hôi, gạo mủn khi không có gạo tốt, các bà các cô phải mặc áo vải trắng quần vải đen, nay thị trường tự do người dân có thể chọn hàng chục thứ gạo, hàng trăm loại vải lụa khác nhau, vậy thì sao lại chỉ có độc nhất một đảng, để dân không được quyền lựa chọn tự do người cầm quyền của mình như công dân của 138 nước khác đã có dân chủ đa đảng từ rất lâu! Có gì vô lý hơn, thưa ông Triết!

Có thể có nhiều kịch bản dân chủ đa đảng, tự do hoá đất nước mà mọi dự kiến, phán đoán, mong mỏi có thể hình dung hay tưởng tượng ra, từ đơn giản đến phức tạp, từ không tưởng đến thực tế.

Xin đưa một thí dụ. Tại một cuộc họp Bộ chính trị, ông Triết và ông Dũng sau những đêm trằn trọc, gác tay lên trán, được lương tâm mách bảo, trào lên lòng thương nước ta, thương dân mình, cùng chung ý định thuyết phục 12 đồng chí khác trong bộ chính trị: chủ động đề nghị quốc hội sửa hiến pháp, từ bỏ điều 4, ngay thật thực hiện từng bước đa đảng trong trật tự với những điều luật ngăn chặn hỗn loạn, thực hiện bầu cử tự do thứ thiệt có tranh cử tự do, có quan sát của Liên Hợp Quốc và của công luận quốc tế.

Nếu được vậy, chuyến sang Mỹ của ông Dũng sẽ mang tinh chất lịch sử; ông không phải dừng ở ven biển, xa trung tâm Little Saigon 60 km, mà ngay tại giữa trung tâm, đến thẳng nhà một bà con người Việt ta là thuyền nhân, nạn nhân loại nặng nề nhất, có chồng, con chết trong biển cả chẳng hạn...Ông sẽ lắng nghe lời kể chân thực của gia đình nạn nhân và đáp lại bằng những suy nghĩ và tình cảm chân thực của ông. Ví dụ như: ông thắp hương  tưởng niệm những nạn nhân, ông công khai công nhận những việc làm ''quá đáng'', ''không cần thiết'', ''không nên có'', ''những sai lầm đáng tiếc trong chủ trương, chính sách khl chiến tranh đã kết thúc'', do đó tạo nên ''sự kiện thuyền nhân bi thảm'', và nay ông ''thay mặt đảng cầm quyền xin lỗi chân thành những nạn nhân và gia đình”...

Đơn giản vậy, hấp dẫn vậy mà sao các ông lại e sợ. Chỉ vì quá ích kỷ, coi rẻ quyền lợi nhân dân và dân tộc. Không nhận ra điều ấy, chuyến Mỹ du của ông Dũng đã thất bại trước khi lên đường trong ý định tranh thủ người Việt hải ngoại. Chuyện bỏ vi-da chỉ là chuyện vặt!

Chuyện trên đây thật là tự nhiên, đơn giản, có nhục nhã gì đâu mà sao khó khăn, xa vời đến thế! Sao Giáo Hoàng có thể công khai nhận lỗi chân thành, sâu sắc là từng để mặc cho Hitler tàn sát dân Do thái; sao vua Nhật và thủ tướng Nhật biết công khai nhận sai lầm và tỏ lời xin lỗi nhân dân Trung quốc, Triều tiên, Đông Nam Á về những hành động tàn sát bắn phá của quân phát xít Nhật. Sao năm 1990 tổng thống Nga Gorbachôp biết xòng phẳng gửi cho chính phủ Balan hồ sơ tuyệt mật về vụ tàn sát 15 ngàn sỹ quan Balan trong khu rừng Katin năm 1939 và chính thức xin lỗi nhân dân Balan về tội ác kinh khủng này của Staline.

Sao lãnh đạo cộng sản ở Hànôi hoà giải từ lâu với kẻ thù cũ Nhật, Pháp, Mỹ mà cho đến nay vẫn chưa thật tâm hoà giải với đồng bào ta ở hải ngoại, và cả với nhân dân trong nước vẫn còn mất tự do" Hoà giải kiểu Nghị quyết 36 chỉ là ''hoà giải giả'' kiểu trịch thượng, kiểu chiêu hồi, chỉ tranh thủ được một tỷ lệ nhỏ nhoi chưa đến 5% đồng bào hải ngoại mà tiêu biểu là nhân vật Nguyễn Cao Kỳ nổi tiếng về kém nhân phẩm và không có tư cách chính trị nào.

Hoà giải thật lòng phải dựa trên tình cảm dân tộc, lòng nhân ái truyền thống, coi người Việt anh em từng bắn giết nhau là do hoàn cảnh lịch sử, 2 bên đều có lòng yêu nước, chiến tranh đã chấm dứt hơn 30 năm, nay là anh em ruột thịt bình đẳng về nhân cách. Nếu đảng cộng sản có cách nhìn như vậy thì sẽ có hoà hợp sâu sắc, có thể tranh thủ đến 90% bà con ta ở hải ngoại. Bà con đông đảo sẽ náo nức trở về mang tiền của, kinh nghiệm, chất xám để xây dựng đất nước, không khó khăn gì tỷ lệ phát triển mỗi năm đạt 2 con số, điều kiện duy nhất để rút ngắn khoảng cách với các nước láng giềng. Nếu không, nước ta sẽ cam chịu cảnh lạc hậu triền miên, chuyện bay cao và ra khơi chỉ là hoàn toàn không tưởng.

Bao giờ cho lãnh đạo, cho bộ chính trị, cho ông Triết và ông Dũng nhận ra những điều phải trái, hơn thiệt trên đây, đang ở trong tầm tay của quý vị. Vấn đề nằm trong phẩm chất chính trị và trí tuệ của bộ chính trị hiện nay, thiếu tư duy đột phá, thiếu viễn kiến chiến lược.

Tại sao trong trung ương và bộ chính trị không tuyển chọn được những con người có tầm nhìn, có viễn kiến, có lương tâm trong sáng, có thể coi là chất ''bơ'' hiếm quý của đảng cộng sản, như là các ông Trần Độ, Hoàng Hữu Nhân, Nguyễn Trấn, Trần Xuân Bách (đã mất, để lại lòng quý mến sâu đậm trong lòng dân) và những ông Đặng Quốc Bảo (từng yêu cầu người lãnh đạo phải có nhãn quan chiến lược, biết đột phá mở đường, có tư duy thời đại), Trần Quang Cơ (từng kiến nghị một chính sách ngoại giao sắc sảo, nhìn rõ tâm địa 2 mặt của nước lớn phương Bắc, gắn bó với các nước dân chủ và cộng đồng quốc tế; treo ấn từ quan, trả lại chức vị uỷ viên trung ương đảng và bộ trưởng ngoại giao), Cao Hồng Lãnh (đảng viên lão thành gần trăm tuổi vẫn lên tiếng lên án những phiên toà tiền chế phi pháp kết tội những thanh niên yêu nước dũng cảm Nguyễn Vũ Bình, Phạm Hồng Sơn), trung tướng Hồng Sơn (Phạm Thành Chính), trung tướng Nguyễn Trọng Vĩnh và trung tá Đặng Văn Việt (yêu cầu thực hiện dân chủ trong đảng và trong xã hội, chấm dứt nếp độc đoán của bộ chính trị, đại hội đảng không có thảo luận dân chủ, không tiếp thu góp ý của xã hội), các tướng Lê Tự Đồng, Nguyễn Nam Khánh, Hoàng Minh Thảo, Nguyễn Thanh đòi đưa vụ Tổng cục 2 ra ánh sáng theo đúng luật pháp, điều lệnh quân đội và điều lệ của đảng, không thể ém nhẹm một cách mờ ám. Không sao kể hết những đảng viên trong dịp Đại hội X yêu cầu đảng sớm chủ động thực hiện đa đảng trong trật tự, đồng tình sâu sắc với nhà trí thức ngoài đảng Phan Đình Diệu và giáo sư Trần Văn Hà. Hay gần đây có những suy nghĩ có chiều sâu về chống tham nhũng, về cải cách hành chính, giáo dục của Tương Lai, Nguyễn Trung, Lê Đăng Doanh, Hoàng Tuỵ, Nguyên Ngọc... có giá trị gợi ý nghiêm chỉnh, rồi cũng bị trôi qua, chìm nghỉm, vì bộ chính trị, trung ương, quốc hội có ai để ý đến!  Nhân tài không thiếu, trí tuệ không thiếu, sáng kiến không thiếu, nhưng lãnh đạo cao nhất đã yếu kém lại tự mãn, ù lỳ, trì trệ. Đầu máy đuối thì cả đoàn tàu ì ạch. Lẽ ra ban chấp hành trung ương đảng phải là từ tìm kiếm và kén chọn rất công phu những nhân tài tiêu biểu, để rồi bộ chính trị lại được chắt lọc từ 160 uỷ viên trung ương ấy. Sau đó tổng bí thư được tuyển chọn cuối cùng, là người số 1 xuất sắc nhất của hơn 2 triệu rưởi đảng viên.

Thế nhưng thật ra ở ngài tổng bí thư hiện nay, có ai nhận ra là người tài giỏi nhất, là nhân vật số 1 của chế độ"  Còn xa, xa lắm.

Xin chớ ai cho là kẻ viết bài này phạm thượng, ăn nói hồ đồ, hay vì bất mãn cá nhân mà nói sai, vu cáo. Không, đây là trách nhiệm với đất nước, là thực hiện công khai minh bạch. Tôi tin chắc rằng chỉ có sự thật mới cứu rỗi đước đất nước bất hạnh này. Đừng dấu nhau nữa.

Dân ta không thiếu người tài. Trong đảng cộng sản tôi biết cũng không hiếm lắm đâu. Túi khôn dân tộc là vàng ròng đấy. Nhưng Bêcêtê tầm thấp đã dại dột và tự mãn thắt chặt miệng túi. Cả vấn đề là ở đó.

Nhiều thư, email từ trong nước, một số cán bộ ngoại giao, nhà văn, giáo sư kinh tế, giáo sư sử học, sinh viên du học.. từ trong nước tôi gặp được và hàn huyên gần đây, cho biết sự thật là họ không hề thấy ông Tổng bí thư hiện nay có một phẩm chất gì nổi trội. ''Bình xoàng bậc trung thôi!'' Một vị giáo sư ngành nhân văn từng nghe 4 lần ông tổng Nông nói chuyện, lắc đầu: ''không có một ý gì mới, riêng của ông ta!'', ''khá năng tư duy là con số dưới trung bình, nét sáng tạo là con số không, quotient (chỉ số) về thông minh là ''3/10'', về hiểu biết chung là trình độ trung học; trình độ lãnh đạo là của một tỉnh uỷ viên loại trung bình''; ''Hình như ông ta chỉ có niềm lo chính là sao cho cậu con trai của mình không có thành tích gì nổi vẫn vào được trung ương, và nay là vào được quốc hội ''. Thật tội nghiệp cho ông ta, cho cái đảng này và đáng hổ thẹn cho cả dân tộc! Hình như hàng vạn phụ nữ bị đem bán, hàng chục vạn dân bị cướp đất, ngân sách bị moi móc và phí phạm đến 20%, đài kỷ niệm vừa dựng đã vỡ...là chuyện của ai khác, ông tổng chỉ đi phát huân chương, đọc diễn văn hiếu hỷ, hết! Được tại vị tổng bí thư thêm vài năm là thoả mãn sung sướng quá rồi! (tôi không thành kiến, ghét bỏ gì ông Mạnh, nhưng dư luận trí thức ta là như thế, sự thật xin để ngỏ).

Vậy là đảng thì khinh dân cho là ''dân trí thấp'', còn đông đảo đảng viên lại cho rằng ''đảng trí'' thấp, dẫn đến  có một bộ chinh trị không xứng tầm, có người dùng chữ ''lùn toàn diện'' dẫn đến có một tổng bí thư loại  kém phẩm chất. Một cán bộ ngoại giao cấp cao kể lại: cả 14 Cụ trong bêcêtê thời hội nhập đều mù ngoại ngữ, phải dựa vào một đội quân phiên dịch, không ai cầm tờ báo Washington Post hay Le Monde, chưa nói đến tạp chí Foreign Affairs. Nay mới có mấy phó thủ tướng nói và nghe tốt tiếng Anh, tiếng Pháp, nhưng vẫn là kẻ thừa hành.

Trên đây là vài tình hình và suy nghĩ có thể là lẩm cẩm của tôi sau khi nghe ông Triết và ông Dũng dõng dạc tuyên bố kiên định lập trường trên 2 vấn đề trọng đại là ''điều 4 hiến pháp'' và ''cấm báo chi tư nhân''. Lẽ ra đó là 2 sợi xích nặng nề nhất cần tìm cách gỡ bỏ cho dân thì 2 ông lại quyết duy trì đến cùng. Nó tai hại vô kể cho dân, cho nước, kìm hãm tốc độ phát triển, ngáng trở việc thực hiện luật pháp, cải cách hành chính và chống tham nhũng, đi ngược lại những mục tiêu xây dựng xã hội công bằng, dân chủ, bình đẳng và văn minh do chính đại hội X của đảng cộng sản đề ra. Sự thật hiển nhiên là thế.

Paris 9-9-2007

Gửi ý kiến của bạn
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu. Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Tên của bạn
Email của bạn
)
Ở đời dường như chúng ta hay nghe nói người đi buôn chiến tranh, tức là những người trục lợi chiến tranh như buôn bán vũ khí, xâm chiếm đất đai, lãnh thổ của nước khác, thỏa mãn tham vọng bá quyền cá nhân, v.v… Nhưng lại không mấy khi chúng ta nghe nói có người đi buôn hòa bình. Vậy mà ở thời đại này lại có người đi buôn hòa bình. Thế mới lạ chứ! Các bạn đừng tưởng tôi nói chuyện vui đùa cuối năm. Không đâu! Đó là chuyện thật, người thật đấy. Nếu các bạn không tin thì hãy nghe tôi kể hết câu chuyện dưới đây rồi phán xét cũng không muộn. Vậy thì trước hết hãy nói cho rõ ý nghĩa của việc đi buôn hòa bình là thế nào để các bạn khỏi phải thắc mắc rồi sau đó sẽ kể chi tiết câu chuyện. Đi buôn thì ai cũng biết rồi. Đó là đem bán món hàng này để mua món hàng khác, hoặc đi mua món hàng này để bán lại cho ai đó hầu kiếm lời. Như vậy, đi buôn thì phải có lời...
Hồi đầu năm nay, một người bạn quen gọi đến, chỉ sau một tháng quốc gia chuyển giao quyền lực. Giọng chị mệt mỏi, pha chút bất cần, “Giờ sao? Đi đâu bây giờ nữa?” Chị không hỏi về kế hoạch chuyến đi du lịch, cũng không phải địa chỉ một quán ăn ngon nào đó. Câu hỏi của chị đúng ra là, “Giờ đi tỵ nạn ở đâu nữa?” “Nữa!” Cái chữ “nữa” kéo dài, rồi buông thỏng. Chữ “nữa” của chị dài như nửa thế kỷ từ ngày làm người tỵ nạn. Vài tháng trước, cuộc điện thoại gọi đến người bạn từng bị giam giữ trong nhà tù California vì một sai phạm thời trẻ, chỉ để biết chắc họ bình an. “Mỗi sáng tôi chạy bộ cũng mang theo giấy quốc tịch, giấy chứng minh tôi sinh ở Mỹ,” câu trả lời trấn an người thăm hỏi.
Chỉ trong vài ngày cuối tuần qua, bạo lực như nổi cơn lốc. Sinh viên bị bắn trong lớp ở Đại học Brown. Người Do Thái gục ngã trên bãi biển Bondi, Úc châu, ngay ngày đầu lễ Hanukkah. Một đạo diễn tài danh cùng vợ bị sát hại — nghi do chính con trai. Quá nhiều thảm kịch trong một thời khắc ngắn, quá nhiều bóng tối dồn dập khiến người ta lạc mất hướng nhìn. Nhưng giữa lúc chưa thể giải được gốc rễ, ta vẫn còn một điều có thể làm: học cho được cách ứng xử và phản ứng, sao cho không tiếp tay cho lửa hận thù. Giữ đầu óc tỉnh táo giữa khủng hoảng giúp ta nhìn vào ngọn cháy thật, thay vì mải dập tàn lửa do người khác thổi lên.
Trong những thời khắc nguy kịch nhất, thảm họa nhất, tổng thống Hoa Kỳ là người duy nhất có tiếng nói quyền lực với toàn dân để đưa họ vượt qua nghịch cảnh. Tổng thống sẽ trấn an dân bằng luật pháp, bằng ý chí kiên cường, bằng bản lĩnh lãnh đạo, bao dung nhưng dứt khoát. Thậm chí, có khi phải bằng mệnh lệnh sắc bén để khống chế những tư tưởng bốc đồng sẽ gây hỗn loạn. Mấy trăm năm lập quốc của Mỹ đã chứng minh rất nhiều lần như thế.
(Sydney – 14 tháng 12, 2025) - Hàng trăm người có mặt tại bãi biển Bondi, Sydney, để dự lễ Hanukkah đã chứng kiến một trong những vụ khủng bố đẫm máu nhất kể từ sau thảm sát Port Arthur năm 1996. Vào lúc 6 giờ 45 chiều Chủ Nhật, hai tay súng mặc đồ đen xuất hiện trên cây cầu bộ hành nối Campbell Parade với Bondi Pavilion, bắt đầu nổ súng xuống đám đông đang dự lễ. Hai kẻ này dùng súng trường, bắn liên tục trong khoảng 10 phút, khiến hàng trăm người hoảng loạn bỏ chạy, nhiều người ngã gục ngay trên bãi cát và công viên ven biển. Ít nhất 12 người thiệt mạng, trong đó có 9 nạn nhân thường dân, 1 cảnh sát và 2 tay súng (một bị bắn chết tại chỗ, một bị bắt nhưng sau đó tử vong do vết thương). Ngoài ra, có ít nhất 38 người bị thương, trong đó có 2 cảnh sát và nhiều nạn nhân ở tình trạng nguy kịch.
Năm 2024, con người trung bình dành hai giờ rưỡi mỗi ngày trên mạng xã hội. Nhân lên, đó là hơn một tháng mỗi năm nhìn vào màn hình, lướt ‘feed’ (dòng tin), đợi ‘notification’ (báo tin), đếm ‘like’ (lược thích). Bạn dành nhiều thới giờ cho Facebook, Instagram, TikTok. Và câu hỏi không phải "có nhiều không?", mà là "chúng ta nhận được gì?" Câu trả lời, theo một nhóm triết gia, nhà tâm lý học, nhà xã hội học đương đại, không phải kết nối, không phải hạnh phúc, không phải sự thật. Mà là cô đơn có tổ chức, lo âu có hệ thống, và sự thật bị thao túng. Mạng xã hội—đặc biệt Facebook, nền tảng với ba tỷ người dùng, lớn hơn bất kỳ quốc gia nào trên hành tinh—không phải công cụ trung lập. Nó là kiến trúc quyền lực đang định hình lại não bộ, xã hội, và chính trị theo cách mà chúng ta chưa kịp nhận ra. Và đây là điều đáng sợ nhất: chúng ta không bị ép. Chúng ta tự nguyện. Chúng ta mở Facebook vì muốn "kết nối." Nhưng sau ba mươi phút lướt, chúng ta cảm thấy trống rỗng hơn. Chúng ta vào để "cập nhật
Trong sân khấu chính trị đồ sộ từ cổ chí kim của nước Mỹ, hiếm có nhân vật nào diễn xuất giỏi như Donald J. Trump. Những cuộc vận động tranh cử từ hơn mười năm trước của Trump vốn đã tràn ngập những lời hứa, giáo huấn, sự tức giận vì “nước Mỹ quá tệ hại”, những lời phỉ báng đối thủ. Tất cả hòa hợp thành những bản giao hưởng ký tên DJT. Mỗi lần Trump bước lên sân khấu, điệu nhảy YCMA vô tư, không theo chuẩn mực, thay cho tiếng kèn hiệu triệu “hoàng đế giá lâm.”
Năm 2025 được xem là giai đoạn khó khăn cho ngành khoa học khi ngân sách nghiên cứu bị thu hẹp và nhiều nhóm chuyên môn phải giải thể. Tuy vậy, những thành tựu y học nổi bật lại chứng minh rằng sức sáng tạo của con người chưa bao giờ dừng lại. Hàng loạt phát hiện mới đã mở rộng hiểu biết của chúng ta về sức khỏe, đồng thời thay đổi cách chăm sóc bệnh nhân hiện nay. Dưới đây là chín trong số những khám phá ấn tượng nhất trong năm 2025.
Năm 2025 khởi đầu bằng nỗi lo dấy lên từ các sàn tài chính quốc tế. Tháng Tư, Tổng thống Donald Trump khơi lại cuộc chiến thương mại, khiến nhiều người e sợ suy thái toàn cầu. Thế nhưng, sau mười hai tháng, kinh tế thế giới vẫn đứng vững: tổng sản lượng tăng khoảng 3%, bằng năm trước; thất nghiệp thấp và chứng khoán nhiều nơi tiếp tục lên giá. Chỉ riêng lạm phát vẫn còn là bóng mây bao phủ, vì phần lớn các nước trong khối công nghiệp OECD chưa đưa được vật giá về mức ổn định như mong muốn.
Sự phát triển nhanh chóng của Artificial Intelligence/ AI và robot đặt ra nhiều thách thức về đạo đức xã hội và cá nhân, đặc biệt là trong việc thu thập dữ liệu cá nhân làm ảnh hưởng đến các quyết định quan trọng như tuyển dụng, trị liệu và xét xử. Mặc dù AI có thể mô phỏng cảm xúc, nhưng không có ý thức thực sự, dẫn đến nguy cơ làm cho con người phụ thuộc vào AI và robot và suy giảm kỹ năng giao tiếp xã hội...


Kính chào quý vị,

Tôi là Derek Trần, dân biểu đại diện Địa Hạt 45, và thật là một vinh dự lớn lao khi được đứng nơi đây hôm nay, giữa những tiếng nói, những câu chuyện, và những tâm hồn đã góp phần tạo nên diện mạo văn học của cộng đồng người Mỹ gốc Việt trong suốt một phần tư thế kỷ qua.
Hai mươi lăm năm! Một cột mốc bạc! Một cột mốc không chỉ đánh dấu thời gian trôi qua, mà còn ghi nhận sức bền bỉ của một giấc mơ. Hôm nay, chúng ta kỷ niệm 25 năm Giải Viết Về Nước Mỹ của nhật báo Việt Báo.

Khi những người sáng lập giải thưởng này lần đầu tiên ngồi lại bàn thảo, họ đã hiểu một điều rất căn bản rằng: Kinh nghiệm tỵ nạn, hành trình nhập cư, những phức tạp, gian nan, và sự thành công mỹ mãn trong hành trình trở thành người Mỹ gốc Việt – tất cả cần được ghi lại. Một hành trình ý nghĩa không những cần nhân chứng, mà cần cả những người viết để ghi nhận và bảo tồn. Họ không chỉ tạo ra một cuộc thi; họ đã và đang xây dựng một kho lưu trữ. Họ thắp lên một ngọn hải đăng cho thế hệ sau để chuyển hóa tổn thương thành chứng tích, sự im lặng thành lời ca, và cuộc sống lưu vong thành sự hội nhập.

Trong những ngày đầu ấy, văn học Hoa Kỳ thường chưa phản ánh đầy đủ sự phong phú và đa dạng về kinh nghiệm của chúng ta. Giải thưởng Viết Về Nước Mỹ thực sự đã lấp đầy khoảng trống đó bằng sự ghi nhận và khích lệ vô số tác giả, những người đã cầm bút và cùng viết nên một thông điệp mạnh mẽ: “Chúng ta đang hiện diện nơi đây. Trải nghiệm của chúng ta là quan trọng. Và nước Mỹ của chúng ta là thế đó.”


Suốt 25 năm qua, giải thưởng này không chỉ vinh danh tài năng mà dựng nên một cộng đồng và tạo thành một truyền thống.
Những cây bút được tôn vinh hôm nay không chỉ mô tả nước Mỹ; họ định nghĩa nó. Họ mở rộng giới hạn của nước Mỹ, làm phong phú văn hóa của nước Mỹ, và khắc sâu tâm hồn của nước Mỹ. Qua đôi mắt họ, chúng ta nhìn thấy một nước Mỹ tinh tế hơn, nhân ái hơn, và sau cùng, chân thật hơn.

Xin được nhắn gửi đến các tác giả góp mặt từ bao thế hệ để chia sẻ tấm chân tình trên các bài viết, chúng tôi trân trọng cảm ơn sự can đảm của quý vị. Can đảm không chỉ là vượt qua biến cố của lịch sử; can đảm còn là việc ngồi trước trang giấy trắng, đối diện với chính mình, lục lọi ký ức đau thương sâu đậm, và gửi tặng trải nghiệm đó đến tha nhân. Quý vị là những người gìn giữ ký ức tập thể và là những người dẫn đường cho tương lai văn hóa Việt tại Hoa Kỳ.

Với Việt Báo: Xin trân trọng cảm ơn tầm nhìn, tâm huyết, và sự duy trì bền bỉ giải thưởng này suốt một phần tư thế kỷ.
Khi hướng đến 25 năm tới, chúng ta hãy tiếp tục khích lệ thế hệ kế tiếp—những blogger, thi sĩ, tiểu thuyết gia, nhà phê bình, nhà văn trẻ—để họ tìm thấy tiếng nói của chính mình và kể lại sự thật của họ, dù đó là thử thách hay niềm vui. Bởi văn chương không phải là một thứ xa xỉ; đó là sự cần thiết. Đó là cách chúng ta chữa lành, cách chúng ta ghi nhớ, và là cách chúng ta tìm thấy nơi chốn của mình một cách trọn vẹn.

Xin cảm ơn quý vị.

NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.