Hôm nay,  

Quốc Nạn Hoàng Sa-Trường Sa: Trách Nhiệm Thuộc Về Ai?

28/12/200700:00:00(Xem: 10157)

* Cuốn hồi ký có giá trị * những kẻ mắc lỡm * tự chui vào tròng * nhân dân cần biết cặn kẽ * cuộc đấu tranh chính của năm 2008

Quốc nạn Hoàng sa - Trường Sa đang diễn ra.  Trong nước, ngoài nước cùng thức tỉnh.  Vì sao ra nông nỗi này "  Làm thế nào để thoát nạn, giành lại đất, biển, đảo, tài nguyên, chủ quyền đã mất " Nhiều suy nghĩ, lý lẽ, giải pháp được đề xuất. Việc nước không phải của riêng ai. Từ các bậc thức giả, nhà sử học, luật học, văn học đến các nhà báo, nhà bình luận, các bạn trẻ đã vào cuộc. Các cuộc biểu tình và hội luận sôi nổi.

Qua một bài báo trước, tôi đã nêu rõ trách nhiệm của 4 kỳ lãnh đạo của bộ chính trị, từ Đại hội VII (1991) đến Đại hội X và hiện nay, với các tổng bí thư Nguyễn Văn Linh, Đỗ Mười, Lê Khả Phiêu, Nông Đức Mạnh, và chỉ ra 2 nhân vật nguy hiểm nhất bán mình cho thế lực bành trướng nước lớn và đến nay vẫn còn dùng uy lực chính trị để cưỡng bức đảng cộng sản theo con đường phụ thuộc Bắc kinh, là cựu tổng bí thư Đỗ Mười và cựu chủ tịch nước Lê Đức Anh.

Theo tôi đó là chìa khóa để hiểu cặn kẽ nguồn gốc của tình hình, hiểu sâu mọi diễn biến cụ thể thường bị che dấu kỹ, tránh sự hiểu biết đại khái chung chung, từ đó nhận ra những ai chịu trách nhiệm, lâp luận được vững chắc.

Một tư liệu có giá trị:  Xin giới thiệu với các bạn một tài liệu chúng ta cần đọc kỹ nói riêng về quan hệ giữa Đảng Cộng sản Việt nam và Đảng Cộng sản Trung quốc từ 1975 đến 1995, từ mối quan hệ chí cốt, đến rạn nứt và đối kháng và chiến tranh tháng 2-1979 dọc 6 tỉnh biên giới phía Bắc, gắn liền với cuộc chiến tranh biên giới phía Nam, Việt nam - Cam-bốt, thực tế cũng là cuộc chiến tranh Việt - Trung nữa thông qua lính Khơme Đỏ được Bắc kinh nuôi dưỡng và chỉ huy.

Tài liệu này mang tên ''Hồi Ức và Suy Nghĩ'' của Thứ trưởng thứ nhất Bộ ngoại giao Trần Quang Cơ, người cộng tác tin cẩn nhất của bộ trưởng ngoại giao Nguyễn Cơ Thạch, người sau đại hội VII được cử làm bộ trưởng ngoại giao, nhưng đã từ chối chức vụ ấy, trả lại luôn cả chức uỷ viên trung ương đảng, cũng như chức uỷ viên bộ chính trị được tổng bí thư Đỗ Mười hứa hẹn (!), vì không đồng tình sâu sắc với đường lối đối ngoại phụ thuộc Bắc kinh. 

Ông Cơ từng làm đại sứ ở Bangkok, tham dự từ đầu các cuộc đàm phán với phía Mỹ ở Paris, cầm đầu cơ quan CP87 của Bộ ngoại giao chuyên nghiên cứu về Cam-bốt. Ông được giao nghiên cứu về đường lối đối ngoại và đặc biệt là về mối quan hệ Việt nam - Trung quốc từ sau Đại hội VI (1986) đến Đại hội VII (1991) và sau Đại hội VII, đặc biệt là về bình thường hóa quan hệ với Trung quốc. Sau khi tự nguyện rút khỏi trung ương treo ấn từ quan tháng 11-1993, ông nằm nhà cạnh Hồ Tây viết hồi ký và ngẫm nghĩ sự đời.

7 năm sau, Trần Quang Cơ hoàn thành xong tập hồi ký, ông công bố tập '' Hồi Ức và Suy Nghĩ '' vào dịp đầu thế kỷ, ngày 23-1-2001; hơn 2 năm sau, ông lại bổ xung và hoàn chỉnh, công bố ngày 22-5-2003 cùng với Phụ lục 7 trang và Bảng niên đại 12 trang nữa.

Tập hồi ký dài hơn 60 trang, chia ra 20 đoạn, những đoạn lý thú nhất là:

''Từ chống diệt chủng đến "giải pháp đỏ";  ''Thuốc đắng nhưng không dã được tật ''; ''Một sự lựa chọn thiếu khôn ngoan''; ''Thành Đô là thắng lợi hay thất bại"''; ''Món nợ Thành Đô''; ''Đại hội VII và cái giá phải trả cho bình thường hóa quan hệ với Trung quốc''; ''Kết thúc một chặng đường nhưng lịch sử chưa sang trang''. [ trên mạng ''Đối thoại '' hiện có lưu giữ toàn bộ hồi ký này; ở hải ngoại, tạp chí ''Truyền thông'' ở Canada do ông Trần Giao Thủy chủ biên cũng in toàn bộ Hồi ký này trong số Xuân 2005 ].

Những kẻ mắc ''lỡm'': Trong tập Hồi ký, Trần Quang Cơ nhiều lần nhận xét và phê phán những người lãnh đạo cao nhất của đảng cộng sản Việt nam  non nớt về chính trị, nhẹ dạ cả tin đối với những kẻ nuôi đầy tham vọng bành trướng với đất nước ta, ''mắc lỡm'' những tay bợm già Bắc kinh. Với thái độ thẳng thắn ngay thật, ông chỉ rõ Tổng bí thư Nguyễn Văn Linh sao mà nhẹ dạ một cách lạ kỳ đến thế, vừa đến Thành Đô, Giang Trạch Dân vừa đưa ra công thức cho Hội đồng Dân tộc Tối cao ở Cambốt là 6+2+2+2+1, ông Linh đã vội xum xoe nhanh nhẩu: ''Vâng, cũng được, chúng tôi thấy thế là được!''.  6 là của phía Hun Xen, 2 là của phe Xihanúc, 2 là của phe Son San, 2 là của phe Khơme Đỏ, còn 1 là Xihanúc, đóng vai chủ tọa.  Mới 2 tháng trước khi trợ lý bộ trưởng ngoại giao Từ Đôn Tín đưa ra công thức này ở Hànội đã bị trần Quang Cơ bác bỏ và yêu cầu giữ công thức 6+2+2+2 như HunXen đã thỏa thuận, đây là công thức 6 +6, cân bằng cho 2 bên, Việt nam ủng hộ nhóm 6 người của Hun Xen, Trung quốc ủng hộ nhóm 2+2+2 của Xihanúc, Son San và Khơme Đỏ.

Phía Trung quốc chỉ chờ có thế. Họ ghi âm lời Nguyễn Văn Linh và in ra gửi rộng rãi đi khắp nơi, đến Pnom Penh, Vientiane, Bangkok ... mặc dù trước đó họ cam kết đây là cuộc họp tuyệt mật, xa Bắc kinh, ở Thành Đô (Tứ Xuyên). Để dử Phạm Văn Đồng đến Thành Đô, đại sứ Trung quốc ở Hànội Trương Đức Duy còn nói nửa úp nửa mở rằng ''đồng chí Đặng Tiểu Bình chúng tôi cũng có ý muốn gặp đồng chí Phạm văn Đồng vào dịp này''. Khi ông Đồng đến Thành Đô rồi, họ lờ tịt chuyện này. Họ dử mồi vậy đó.

Một điều xấc xược nữa là họ không nhắc gì đến ngọai trưởng Nguyễn Cơ Thạch, ủy viên bộ chính trị phụ trách đối ngoại, trong lời mời đến Thành Đô, cho rằng với cam kết của tổng bí thư Nguyễn Văn Linh, thủ tướng Đỗ Mười và cố vấn Phạm Văn Đồng là quá đủ. Họ cũng nghĩ rằng 3 vị này của Việt nam mà đồng ý thì tất Hun Xen phải đồng ý, không ngờ rằng sau vụ Thành Đô, Nguyễn Văn Linh, Đỗ Mười và Lê Đức Anh đều vấp phải thái độ cứng cỏi của Hun Xen, không cho phép ai mặc cả sau lưng mình.

Theo Trần Quang Cơ, tại Thành Đô, các nhà lãnh đạo Việt nam đã bị ăn quả lừa to tướng, bị dử vào xiếc, bị mắc lỡm to, bị hớ, bị thua thiệt đủ đường.

Cái nhục của giải pháp đỏ:  ''Giải pháp đỏ'' là gì"  Là sáng kiến của 3 vị: Đỗ Mười, Lê Đức Anh và Nguyễn Văn Linh. Đỗ Mười và Lê Đức Anh là do tính toán, do mưu đồ liên kết mọi thế lực cộng sản, dù có ít nhiều hơi hướng cộng sản, để trụ lại và tồn tại trong phong ba bão táp. Nguyễn Văn Linh thì do giản đơn, ấu trĩ. Ông ta như người trên trời rơi xuống, ít bản lĩnh, ngả ngiêng, khi được ông Trần Độ tán và thuyết phục, liền hăng máu vịt: ''văn nghệ sỹ, hãy tự cứu, chớ bẻ cong ngòi bút, hãy tự giành lại tự do!''; nhưng khi thấy chính quyền cộng sản Balan rung rinh, tường Berlin sập, ông liền hô hoán : đa nguyên là nguy khốn. Đỗ Mười và Lê Đức Anh được Nguyễn Đức Bình và Đào Duy Tùng làm quân sư quạt mo, chủ trương tập họp thật chặt, thật gấp mọi thế lực cộng sản, dù là khơme đỏ, dưới lá cờ lãnh đạo của đảng cộng sản Trung quốc đông đảo có 60 triệu người.

Chính Lê Đức Anh là kẻ mặn mà nhất trong đề xướng và truyền bá ''giải pháp đỏ''. Trong bộ chính trị, có lần Lê Đức Anh nói: ''Mọi lực lượng cộng sản, dù là đỏ, hay hồng, hay cả xanh đi nữa, miễn là cộng sản, đều cần đoàn kết lại''. Ngày 6-6-1990, Lê Đức Anh mời cơm thân mật đại sứ Trương Đức Duy, không có phiên dịch, nhưng phía Trung quốc ghi âm lén hết, lưu ở biên bản lời nói như sau: ''Ở Cambốt, Xihanúc chỉ đóng vai trò tượng trưng, còn lực lượng chủ chốt của 2 bên là lực lượng Heng Somrin và lực lượng Polpot. Trung quốc và Việtnam sẽ bàn với bạn Campuchia của mình, và thu xếp để 2 bên gặp nhau giải quyết vấn đề. Đây là gặp nhau bên trong, còn bên ngoài hoạt động ngoại giao vẫn bình thường. Ngày xưa Polpot là bạn chiến đấu của tôi''. Xin ghi kỹ lời nói này.

Chính Lê Đức Anh chỉ thị cho cán bộ ngoại giao và báo chí không dùng 2 chữ ''diệt chủng'' để chỉ bọn Polpot nữa, lại còn ép Hun Xen chấp nhận, nhưng  bị Hun Xen phản ứng dữ dội và bác bỏ dứt khoát. Hun Xen còn dạy lại phía Việt nam rằng: nếu bỏ tội diệt chủng của Polpot thì việc bộ đội Việt nam vào Cambốt mất ngay chính nghĩa!  Hun Xen cũng bực tức nói rằng ở Thành Đô người ta đã thương lượng sau lưng chúng tôi một cách vô nguyên tắc, vì trước đó các bên đều nhất trí là chuyện nội bộ của Cambốt phải do người Cambốt giải quyết với nhau, không có sự can thiệp của bên ngoài.

Bắc kinh cũng quay lưng lại với ''giải pháp đỏ'': Đỗ Mười và Lê Đức Anh tưởng đâu Bắc kinh sẽ vồ vập lấy ''giải pháp đỏ''. Hai vị bị tẽn tò.  Giang Trạch Dân ranh khôn, đã lặng lẽ để sang một bên con chủ bài ''giai cấp'' tiêu biểu của chủ nghĩa Mác để khoác chiếc áo ''dân tộc'', với ''chủ nghĩa xã hội mang màu sắc Trung quốc''. Đặng, Giang và Hồ Cẩm Đào đã quên khẩu hiệu trung tâm của Mác là ''giai cấp vô sản toàn thế giới liên hiệp lại''. Nay họ chủ trương liên minh giai cấp, hợp tác giai cấp, hài hòa giai cấp. Hàng lọat tư bản đỏ, tư sản mới, chủ ngân hàng mới, tỷ phú mới là đảng viên cộng sản, vào đảng cộng sản, còn vào ban chấp hành trung ương nữa.

Sau khi Liên Xô tan vỡ, Đảng cộng sản Liên xô cáo chung, cuộc đảo chính chống Góocbachốp tháng 8-1991 ở Moscow thất bại, Đỗ Mười và Lê Đức Anh lại xum xoe van xin đảng cộng sản Trung quốc đứng ra làm trụ cột cho phong trào cộng sản quốc tế, làm ông Anh Cả thay cho Liên xô. Trung quốc lại mỉm cười im lặng. Giang Trạch Dân còn dạy khôn cho Đỗ Mười rằng các đảng cộng sản nay đều trưởng thành, tự lập, gắn bó quá với nhau chỉ gây bất lợi, bị các nước phương Tây sẽ e ngại và chống phá.

Cho nên khác với Việt nam, Trung quốc không còn tỏ ra gắn bó chí cốt với ''Cuba xã hội chủ nghĩa'', cũng không quá vồ vập với Hugo Chavez - người hùng chống Mỹ ở Tây bán cầu, lại đi cầu thân với các nước độc tài - dầu lửa ở Tây Phi và Trung đông, mang hàng trăm tỷ Mỹ kim đi đầu tư, giao du thân thiết với các nước độc tài dầu mỏ ở châu Phi và Nam Mỹ.

Chiến lược ''đánh lấn'': Trong Hồi ký của mình, Trần Quang Cơ nhiều lần than phiền về thái độ mù mờ, vô nguyên tắc của các quan chức cao nhất trong cung đình cộng sản ở Hànội, bị dụ dỗ, lừa dối hết keo này đến keo khác, hết công thức ''6 - 7'' lép vế đến ''sớm bình thường hóa toàn diện'', ''sớm trở lại hợp tác anh em'', và đặc biệt là ''sớm ký kết những hiệp định về biên giới và lãnh thổ''.

Từ 1996 đến 2000 khi thương lượng về biên giới Việt - Trung, phía Việt Nam bị lép vế, xỏ mũi, lừa bịp, dụ dỗ, mua chuộc không biết bao nhiêu mà kể.

Những người xưa kia từng khoe khoang hợm hĩnh là có nền ngoại giao tài giỏi, đương đầu trên bàn đàm phán với Pháp, với Mỹ cứng cỏi, khôn khéo, thì trong hơn 4 năm đàm phán với Bắc kinh lại chỉ phơi bày thái độ bạc nhược, co thủ, hèn kém. Trước hết họ bị Bắc kinh dở trò ''đánh lấn'', ngoạm từng miếng một. Bắc kinh đề ra tách việc bàn biên giới trên bộ trước, trên biển tiếp theo, trên đảo sau cùng. Phía Việt nam vâng dạ ngay. Họ ngoạm được chừng 800 cây số vuông trên bộ ngon ơ, gồm cả vùng Ải Nam Quan, thác Bản Dốc, núi Mã Sơn, và hơn 30 điểm khác đều có xê dịch cột mốc từ thời có chiến sự.. Sau đó họ ngoạm miếng thứ 2 to hơn nhiều: hơn 10 ngàn cây số vuông trên biển. Từ bộ trưởng ngoại giao Nguyễn Mạnh Cầm rồi Nguyễn Dy Niên cho đến thứ trưởng Lê Công Phụng nắm trong tay hồ sơ đàm phán, đều nhận chỉ thị của Đỗ Mười, Lê Đức Anh, rồi Trần Đức Lương là thương lượng nhanh gọn, vì đã chót hứa hẹn với Giang Trạch Dân là ký xong hiệp định trên bộ trong năm 1999 và hiệp định trên biển trong năm 2000. Có đời thủa nhà ai lại đi cam kết trước về mốc thời gian chứ không phải về nội dung thương lượng! Cho nên cả 2 hiệp định đều ký vội vã, chớp nhoáng đảo nhoàng vào những ngày cuối năm, ngày 30 -12-1999 và ngày 25-12-2000 cho đúng hạn đã chót hứa, chỉ còn 1 ngày và 6 ngày là hết năm. Họ ép từng ngày như vậy đó.

Cách thức thương lượng do Bắc kinh quy định. Nội bộ bàn với nhau ''trên tình anh em''. Không công bố nội dung từng phiên thương lượng. Nghĩa là bàn lén, là đi đêm, sau lưng nhân dân và quân đội 2 nước, sau lưng quốc hội 2 nước, sau lưng công luận thế giới. Không dám làm theo kiểu khi thương lượng với Pháp và Mỹ, mỗi phiên đều có thông báo tỷ mỷ nội dung và kết quả. Họ sợ công luận. Họ sợ báo chí quốc tế. Họ sợ các nhà sử học, địa lý, hải dương học tìm hiểu, chất vấn. Họ sợ những ông nghị khui chuyện. Thế là cả một lô nhà ngoại giao và nhà lãnh đạo lại ''mắc lỡm'', chui vào bẫy bợm già bành trướng, nhẹ dạ, biếu không, dâng hiến họ biết bao của quý của quốc gia, mắc không biết bao nhiêu tội nặng đối với quê cha đất tổ, dù có chém chừng 50 cái đầu Bộ chính trị từ khóa VII đến khóa X này cũng không hết tội. 

Mắc lừa cuối cùng là chuyện tranh dành ở các đảo. Bắc kinh hẹn bàn chuyện trên bộ cho xong, sau bàn trên biển, sau cùng sẽ bàn về đảo, nhưng cuối cùng họ qụit, họ chạy làng, họ vênh mặt: xong rồi, khỏi phải bàn, là của ta hết, như thứ trưởng ngoại giao và thủ tướng các người long trọng công nhận. Người quân tử chỉ nói một lần. Quân tử nhất ngôn. Xong. Lại bị mắc quả ''lỡm'', há miệng mắc quai.

Lối thoát duy nhất:  Cuối năm 2007, Bắc kinh lên cơn kiêu ngạo. Hơn 10 năm phát triển 2 con số hằng năm. Quốc tế tín nhiệm giao cho đăng cai Đại hội Olympic 2008. Nam bang cộng sản triều cống đều đều. Trước và sau Đại hội đảng, bộ sậu cung đình Hànội đều lên Kinh Bắc thỉnh thị và mật tâu mọi sự, từ đường lối đến nhân sự. Chủ tịch nước định đến thủ đô Washington trước Bắc kinh, thấy đàn anh nhăn mặt, đã vội thay đổi lộ trình.

Trưởng ban tuyên huấn Tô Huy Rứa và bộ trưởng thông tin - viễn thông Lê Doãn Hợp tỏ ra mặn mà đặc biệt với những kinh nghiệm và chỉ dẫn của các bậc đàn anh. Xong kỳ họp quốc hội, phó chủ tịch Tòng Thị Phóng cũng bay ngay lên phương Bắc mật báo mọi sự.

Bắc kinh hiểu rõ nhóm lãnh đạo Nam bang đã chịu tự nguyện thắt chặt mình với cỗ xe của Thiên triều bằng 16 chữ vàng chóe do họ dử: ''Láng giềng hữu nghị, hợp tác toàn diện, ổn định lâu dài, hướng tới tương lai''; lại còn thêm 4 điều răn ''4 tốt'' như cho học trò mẫu giáo: ''Láng giềng tốt, bạn bè tốt, đồng chí tốt, đối tác tốt ''. Và những ngày cuối năm, họ chơi bài ngửa: ''Hoàng Sa và Trường Sa đều thuộc trọn về ta''. Cấm cãi!

Lòng yêu nước của 84 triệu con em đất Việt  đang được thử thách.

Hãy biến Quốc nạn thành dịp may hiếm có.

Biểu tình liên tiếp, bền gan, ngày càng lớn hơn trước sứ quán và lãnh sự quán Trung hoa. Lôi cuốn ngày càng đông. Và cả trước nhà các lãnh đạo chính của cung đình cộng sản suy tôn bành trướng là thày.

Nhưng gấp hơn, mạnh hơn là buộc nhóm lãnh đạo bộ chính trị phải giải trình rõ ràng tỷ mỷ 2 hiệp định bất bình đẳng trên bộ và trên biển, chịu sự chất vấn và phản biện của nhân dân, đúng theo phương châm do chính họ đề ra: dân biết, dân bàn, dân kiểm tra. Họ phải giải trình sớm trước một phiên họp quốc hội công khai, được nhân dân theo dõi chặt và giám sát.  Họ phải công bố công khai những tập bản đồ phân định biên giới trên bộ và trên biển,  đến nay vẫn giữ kín.

Ngay từ đầu năm 2008, mối quan hệ Việt - Trung phải là chủ đề quan trọng hàng đầu mà lãnh đạo của đảng cộng sản phải trả lời rõ ràng, minh bạch cho nhân dân trong và ngoài nước.Trong việc bàn luận, người Việt nam ta cần đi đến kết luận là giới lãnh đạo phương Bắc là ''anh em, là đồng chí thân thiết của nhân dân Việt nam, là những người cách mạng chân chính'' như bộ chính trị cộng sản thêu dệt, hay họ tỏ ra  là những con người mang bản chất bành trướng nước lớn tệ hại. Chính đây là đề tài mà ông Trần Quang Cơ đã nghiền ngẫm suốt hơn 20 năm trời quan hệ và làm việc với họ để đi đến kết luận là mặt chính bản chất của họ là tham lam vô độ, lừa lọc, hiếp đáp và bành trướng, cảnh giác bao nhiêu với họ cũng không vừa.

Con đường giữ gìn an ninh, lãnh thổ toàn vẹn của Tổ quốc chỉ có thể là con đường trả lại tự do trọn vẹn cho nhân dân, trả lại toàn dân ngay lúc này quyền tự do báo chí, lập hội và bầu cử trong trật tự và luật pháp, hội nhập trọn vẹn với thế giới dân chủ văn minh, thoát nhanh khỏi những thứ hạng thấp kém, dưới hơn một trăm nước về mọi chỉ tiêu cơ bản của thế giới.

Cái đích toàn dân Việt ta sẽ đạt tới trong năm nay là: từ bỏ dứt khoát một lần cho tất cả cái mô hình tệ hại độc quyền đảng trị kiểu Trung quốc, đàn áp dân mình và hiếp đáp các nước láng giếng bé nhỏ hơn mình.

Bùi Tín

Paris 27-12-2007.  

Gửi ý kiến của bạn
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu. Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Tên của bạn
Email của bạn
)
Ở đời dường như chúng ta hay nghe nói người đi buôn chiến tranh, tức là những người trục lợi chiến tranh như buôn bán vũ khí, xâm chiếm đất đai, lãnh thổ của nước khác, thỏa mãn tham vọng bá quyền cá nhân, v.v… Nhưng lại không mấy khi chúng ta nghe nói có người đi buôn hòa bình. Vậy mà ở thời đại này lại có người đi buôn hòa bình. Thế mới lạ chứ! Các bạn đừng tưởng tôi nói chuyện vui đùa cuối năm. Không đâu! Đó là chuyện thật, người thật đấy. Nếu các bạn không tin thì hãy nghe tôi kể hết câu chuyện dưới đây rồi phán xét cũng không muộn. Vậy thì trước hết hãy nói cho rõ ý nghĩa của việc đi buôn hòa bình là thế nào để các bạn khỏi phải thắc mắc rồi sau đó sẽ kể chi tiết câu chuyện. Đi buôn thì ai cũng biết rồi. Đó là đem bán món hàng này để mua món hàng khác, hoặc đi mua món hàng này để bán lại cho ai đó hầu kiếm lời. Như vậy, đi buôn thì phải có lời...
Hồi đầu năm nay, một người bạn quen gọi đến, chỉ sau một tháng quốc gia chuyển giao quyền lực. Giọng chị mệt mỏi, pha chút bất cần, “Giờ sao? Đi đâu bây giờ nữa?” Chị không hỏi về kế hoạch chuyến đi du lịch, cũng không phải địa chỉ một quán ăn ngon nào đó. Câu hỏi của chị đúng ra là, “Giờ đi tỵ nạn ở đâu nữa?” “Nữa!” Cái chữ “nữa” kéo dài, rồi buông thỏng. Chữ “nữa” của chị dài như nửa thế kỷ từ ngày làm người tỵ nạn. Vài tháng trước, cuộc điện thoại gọi đến người bạn từng bị giam giữ trong nhà tù California vì một sai phạm thời trẻ, chỉ để biết chắc họ bình an. “Mỗi sáng tôi chạy bộ cũng mang theo giấy quốc tịch, giấy chứng minh tôi sinh ở Mỹ,” câu trả lời trấn an người thăm hỏi.
Chỉ trong vài ngày cuối tuần qua, bạo lực như nổi cơn lốc. Sinh viên bị bắn trong lớp ở Đại học Brown. Người Do Thái gục ngã trên bãi biển Bondi, Úc châu, ngay ngày đầu lễ Hanukkah. Một đạo diễn tài danh cùng vợ bị sát hại — nghi do chính con trai. Quá nhiều thảm kịch trong một thời khắc ngắn, quá nhiều bóng tối dồn dập khiến người ta lạc mất hướng nhìn. Nhưng giữa lúc chưa thể giải được gốc rễ, ta vẫn còn một điều có thể làm: học cho được cách ứng xử và phản ứng, sao cho không tiếp tay cho lửa hận thù. Giữ đầu óc tỉnh táo giữa khủng hoảng giúp ta nhìn vào ngọn cháy thật, thay vì mải dập tàn lửa do người khác thổi lên.
Trong những thời khắc nguy kịch nhất, thảm họa nhất, tổng thống Hoa Kỳ là người duy nhất có tiếng nói quyền lực với toàn dân để đưa họ vượt qua nghịch cảnh. Tổng thống sẽ trấn an dân bằng luật pháp, bằng ý chí kiên cường, bằng bản lĩnh lãnh đạo, bao dung nhưng dứt khoát. Thậm chí, có khi phải bằng mệnh lệnh sắc bén để khống chế những tư tưởng bốc đồng sẽ gây hỗn loạn. Mấy trăm năm lập quốc của Mỹ đã chứng minh rất nhiều lần như thế.
(Sydney – 14 tháng 12, 2025) - Hàng trăm người có mặt tại bãi biển Bondi, Sydney, để dự lễ Hanukkah đã chứng kiến một trong những vụ khủng bố đẫm máu nhất kể từ sau thảm sát Port Arthur năm 1996. Vào lúc 6 giờ 45 chiều Chủ Nhật, hai tay súng mặc đồ đen xuất hiện trên cây cầu bộ hành nối Campbell Parade với Bondi Pavilion, bắt đầu nổ súng xuống đám đông đang dự lễ. Hai kẻ này dùng súng trường, bắn liên tục trong khoảng 10 phút, khiến hàng trăm người hoảng loạn bỏ chạy, nhiều người ngã gục ngay trên bãi cát và công viên ven biển. Ít nhất 12 người thiệt mạng, trong đó có 9 nạn nhân thường dân, 1 cảnh sát và 2 tay súng (một bị bắn chết tại chỗ, một bị bắt nhưng sau đó tử vong do vết thương). Ngoài ra, có ít nhất 38 người bị thương, trong đó có 2 cảnh sát và nhiều nạn nhân ở tình trạng nguy kịch.
Năm 2024, con người trung bình dành hai giờ rưỡi mỗi ngày trên mạng xã hội. Nhân lên, đó là hơn một tháng mỗi năm nhìn vào màn hình, lướt ‘feed’ (dòng tin), đợi ‘notification’ (báo tin), đếm ‘like’ (lược thích). Bạn dành nhiều thới giờ cho Facebook, Instagram, TikTok. Và câu hỏi không phải "có nhiều không?", mà là "chúng ta nhận được gì?" Câu trả lời, theo một nhóm triết gia, nhà tâm lý học, nhà xã hội học đương đại, không phải kết nối, không phải hạnh phúc, không phải sự thật. Mà là cô đơn có tổ chức, lo âu có hệ thống, và sự thật bị thao túng. Mạng xã hội—đặc biệt Facebook, nền tảng với ba tỷ người dùng, lớn hơn bất kỳ quốc gia nào trên hành tinh—không phải công cụ trung lập. Nó là kiến trúc quyền lực đang định hình lại não bộ, xã hội, và chính trị theo cách mà chúng ta chưa kịp nhận ra. Và đây là điều đáng sợ nhất: chúng ta không bị ép. Chúng ta tự nguyện. Chúng ta mở Facebook vì muốn "kết nối." Nhưng sau ba mươi phút lướt, chúng ta cảm thấy trống rỗng hơn. Chúng ta vào để "cập nhật
Trong sân khấu chính trị đồ sộ từ cổ chí kim của nước Mỹ, hiếm có nhân vật nào diễn xuất giỏi như Donald J. Trump. Những cuộc vận động tranh cử từ hơn mười năm trước của Trump vốn đã tràn ngập những lời hứa, giáo huấn, sự tức giận vì “nước Mỹ quá tệ hại”, những lời phỉ báng đối thủ. Tất cả hòa hợp thành những bản giao hưởng ký tên DJT. Mỗi lần Trump bước lên sân khấu, điệu nhảy YCMA vô tư, không theo chuẩn mực, thay cho tiếng kèn hiệu triệu “hoàng đế giá lâm.”
Năm 2025 được xem là giai đoạn khó khăn cho ngành khoa học khi ngân sách nghiên cứu bị thu hẹp và nhiều nhóm chuyên môn phải giải thể. Tuy vậy, những thành tựu y học nổi bật lại chứng minh rằng sức sáng tạo của con người chưa bao giờ dừng lại. Hàng loạt phát hiện mới đã mở rộng hiểu biết của chúng ta về sức khỏe, đồng thời thay đổi cách chăm sóc bệnh nhân hiện nay. Dưới đây là chín trong số những khám phá ấn tượng nhất trong năm 2025.
Năm 2025 khởi đầu bằng nỗi lo dấy lên từ các sàn tài chính quốc tế. Tháng Tư, Tổng thống Donald Trump khơi lại cuộc chiến thương mại, khiến nhiều người e sợ suy thái toàn cầu. Thế nhưng, sau mười hai tháng, kinh tế thế giới vẫn đứng vững: tổng sản lượng tăng khoảng 3%, bằng năm trước; thất nghiệp thấp và chứng khoán nhiều nơi tiếp tục lên giá. Chỉ riêng lạm phát vẫn còn là bóng mây bao phủ, vì phần lớn các nước trong khối công nghiệp OECD chưa đưa được vật giá về mức ổn định như mong muốn.
Sự phát triển nhanh chóng của Artificial Intelligence/ AI và robot đặt ra nhiều thách thức về đạo đức xã hội và cá nhân, đặc biệt là trong việc thu thập dữ liệu cá nhân làm ảnh hưởng đến các quyết định quan trọng như tuyển dụng, trị liệu và xét xử. Mặc dù AI có thể mô phỏng cảm xúc, nhưng không có ý thức thực sự, dẫn đến nguy cơ làm cho con người phụ thuộc vào AI và robot và suy giảm kỹ năng giao tiếp xã hội...


Kính chào quý vị,

Tôi là Derek Trần, dân biểu đại diện Địa Hạt 45, và thật là một vinh dự lớn lao khi được đứng nơi đây hôm nay, giữa những tiếng nói, những câu chuyện, và những tâm hồn đã góp phần tạo nên diện mạo văn học của cộng đồng người Mỹ gốc Việt trong suốt một phần tư thế kỷ qua.
Hai mươi lăm năm! Một cột mốc bạc! Một cột mốc không chỉ đánh dấu thời gian trôi qua, mà còn ghi nhận sức bền bỉ của một giấc mơ. Hôm nay, chúng ta kỷ niệm 25 năm Giải Viết Về Nước Mỹ của nhật báo Việt Báo.

Khi những người sáng lập giải thưởng này lần đầu tiên ngồi lại bàn thảo, họ đã hiểu một điều rất căn bản rằng: Kinh nghiệm tỵ nạn, hành trình nhập cư, những phức tạp, gian nan, và sự thành công mỹ mãn trong hành trình trở thành người Mỹ gốc Việt – tất cả cần được ghi lại. Một hành trình ý nghĩa không những cần nhân chứng, mà cần cả những người viết để ghi nhận và bảo tồn. Họ không chỉ tạo ra một cuộc thi; họ đã và đang xây dựng một kho lưu trữ. Họ thắp lên một ngọn hải đăng cho thế hệ sau để chuyển hóa tổn thương thành chứng tích, sự im lặng thành lời ca, và cuộc sống lưu vong thành sự hội nhập.

Trong những ngày đầu ấy, văn học Hoa Kỳ thường chưa phản ánh đầy đủ sự phong phú và đa dạng về kinh nghiệm của chúng ta. Giải thưởng Viết Về Nước Mỹ thực sự đã lấp đầy khoảng trống đó bằng sự ghi nhận và khích lệ vô số tác giả, những người đã cầm bút và cùng viết nên một thông điệp mạnh mẽ: “Chúng ta đang hiện diện nơi đây. Trải nghiệm của chúng ta là quan trọng. Và nước Mỹ của chúng ta là thế đó.”


Suốt 25 năm qua, giải thưởng này không chỉ vinh danh tài năng mà dựng nên một cộng đồng và tạo thành một truyền thống.
Những cây bút được tôn vinh hôm nay không chỉ mô tả nước Mỹ; họ định nghĩa nó. Họ mở rộng giới hạn của nước Mỹ, làm phong phú văn hóa của nước Mỹ, và khắc sâu tâm hồn của nước Mỹ. Qua đôi mắt họ, chúng ta nhìn thấy một nước Mỹ tinh tế hơn, nhân ái hơn, và sau cùng, chân thật hơn.

Xin được nhắn gửi đến các tác giả góp mặt từ bao thế hệ để chia sẻ tấm chân tình trên các bài viết, chúng tôi trân trọng cảm ơn sự can đảm của quý vị. Can đảm không chỉ là vượt qua biến cố của lịch sử; can đảm còn là việc ngồi trước trang giấy trắng, đối diện với chính mình, lục lọi ký ức đau thương sâu đậm, và gửi tặng trải nghiệm đó đến tha nhân. Quý vị là những người gìn giữ ký ức tập thể và là những người dẫn đường cho tương lai văn hóa Việt tại Hoa Kỳ.

Với Việt Báo: Xin trân trọng cảm ơn tầm nhìn, tâm huyết, và sự duy trì bền bỉ giải thưởng này suốt một phần tư thế kỷ.
Khi hướng đến 25 năm tới, chúng ta hãy tiếp tục khích lệ thế hệ kế tiếp—những blogger, thi sĩ, tiểu thuyết gia, nhà phê bình, nhà văn trẻ—để họ tìm thấy tiếng nói của chính mình và kể lại sự thật của họ, dù đó là thử thách hay niềm vui. Bởi văn chương không phải là một thứ xa xỉ; đó là sự cần thiết. Đó là cách chúng ta chữa lành, cách chúng ta ghi nhớ, và là cách chúng ta tìm thấy nơi chốn của mình một cách trọn vẹn.

Xin cảm ơn quý vị.

NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.