Giã Từ Một Tài Danh: ‘Long Đất Đã Đi Rồi’
Nguyễn Long trong phim trường.
Nguyễn Tấn Lai & Võ Thành Đông
(Seattle) -- Washington State là một vùng trời nhiều mưa hơn nắng. Một năm có 365 ngày và thực sự chỉ có 47 ngày là nắng ấm từ sáng tới chiều! Còn lại của 318 ngày là những chuổi dài âm u, mây xuống thấp. Mưa. Lạnh. Ướt. Người Seattle phải sống dưới vòm trời âm ẩm gần như cả năm từ tháng 10 cho đến khi sinh viên ồ ạt ra trường vào tháng 6. Năm nào cũng vậy, hàng chục ngàn sinh viên tốt nghiệp của Đại Học University of Washington đều đi trong mưa Thu lất phất để lên khán đài nhận bằng tốt nghiệp trong vận động trường Huskies Stadium! Mùa Thu Seattle chỉ đẹp và rất buồn chừng 1 tháng và sau đó là những trầm lắng u buồn. Cái ê chề với lá vàng rơi rụng khắp nơi sũng ướt trong mưa lạnh và nếu ai đó với những "Từng bước từng bước thầm. Gió rét về lạnh căm" hoặc là "Gọi mùa Thu lãng quên vào tiếng mưa rơi êm đềm" thì nghe rất rõ những tiếng lách chách hắt hiu buồn vương dấu giày!
Cách thành phố Seattle chừng 15 dặm về phía Bắc có một thị trấn nhỏ mang tên Edmonds và xa hơn, giáp ranh Edmonds chừng 4 dặm cũng trên mạn Bắc là thị trấn Lynnwood. Edmonds là nơi mà tài tử Nguyễn Long đã quay về sống âm thầm bên cạnh vợ con để "thương lượng" với sức khoẻ trong bốn năm sau cùng của đời ông. Và, khi vỉnh viễn từ giả gia đình và bạn bè ra đi, nhục thể của Nguyễn Ngọc Long được quàn tại Floral Hills Funeral Home ở Lynnwood. Từ trung tâm thị trấn Lynnwood đến nhà quàn Floral Hills chừng ba dặm thì chỉ có một lối đi duy nhất là đường Filberd Road. Một con đường nhỏ quanh co, lên đồi xuống lũng. Dưới cơn mưa nặng hạt, chiếc quạt nước quạt nhanh liên tục nhưng không đuổi hết được màn nước mờ, người tài xế cho xe chạy thật chậm vì phải trả lời nhiều cú điện thoại viễn liên của các nghệ sĩ khắp nơi gọi về liên quan đến sự ra đi của Nguyễn Long.
Mười một giờ sáng Thứ Hai, ngày 2 tháng 11 năm 2009. Tôi và Võ Thành Đông có mặt tại nhà quàn Floral Hills. Mưa vẫn tiếp tục rơi nặng hạt. Chúng tôi chạy vội vào hành lang nhà quàn. Và, trên hành lang nầy chúng tôi gặp ngay một chiếc bàn nhỏ, bên trên có cuốn tập để khách thăm viếng ghi tên lưu niệm. Cuốn tập còn trống trơn và Võ Thành Đông là người ghi tên đầu tiên (Võ Thành Đông - Phương Đông Times - Seattle). Bên cạnh là một xấp giấy đen trắng được in cỡ lớn hình Tài Tử Nguyễn Long hồi mấy chục năm về trước còn rất trẻ, to lớn, đẹp trai, đang ôm gọn nữ tài tử Mai Ly, có dáng dấp là một cô bé mặn mà tuổi chừng 17, 18 trong phim "Mưa Lạnh Hoàng Hôn" với bài viết về người anh cả "con nuôi" trong gia đình của Nam Lộc. Bên cạnh đó là xấp thiệp tang, với di ảnh của Nguyễn Long và phía dưới ghi lại một ít tiểu sử người quá vãng:
In Loving Memory of Long Ngoc Nguyen
- Born: March 12, 1934 - Hai Phong, Viet Nam
- Passed Away: November 2, 2009 - Edmonds, Washington.
- Inurment: Hai Phong, Viet Nam (Tro cốt được an táng tại Hải Phòng,Viet Nam).
Phía trái của "Handsigned" nầy có một bài thơ hay nhưng u trầm "Remember Me" không có tên tác giả:
Remember me, but never cry.
Remember me when the doves fly.
Remember me when you
Hear the ocean blue,
For the sounds of waves,
I am forever with you.
Remember me but do not grieve,
For it’s God’s will for me to leave.
Remember me, but not in sadness.
Remember me only in gladness
For all we shared in laughter and fun.
For now my purpose on Earth is done.
So go your way.
Find a new tomorrow.
Never think of me with sorrow.
Make each new day the best
Before you come
To that heavenly rest.
Remember me.
Gia đình Nguyễn Long, Tôi nhìn thấy có 8 người đội khăn tang: Chị Nguyễn Long (Nhật Nga), hai người con trai, hai người con gái, con dâu và hai cháu nội. Quan tài được đặt trong một căn phòng rất nhỏ chứ không phải là một phòng rộng bình thường trong các Chapel của nhà quàn. Phòng nầy bề ngang chừng 3 thước và bề dài khoảng 6 thước. Phòng hẹp lại có thêm một cái couch dài choáng chỗ nên sự di chuyển rất ư khó khăn. Tôi đã phải chật vật lắm mới ghi được những tấm hình sau cùng trong cuộc đời 76 năm "Bụi Đời" của tài danh Nguyễn Long lần cuối cùng, bởi vì, ngày hôm sau nhục thể của 76 năm đó sẽ trở thành cát bụi, tro than. Và, sẽ chẳng còn ai có cơ hội nhìn được Nguyễn Long thật bằng xương bằng thịt! Và, chỉ có những giây phút nầy thôi! Cái giây phút mà Võ Thành Đông đặt tay lên trán Nguyễn Long nói những lời vĩnh biệt sau cùng!
Tôi (người viết) không hề quen biết hay nói chuyện một lần nào với Nguyễn Long và chắc chắn Nguyễn Long cũng chẳng biết Tôi là ai, nhưng trong thập biên 60, Tôi có xem phim Mưa Lạnh Hoàng Hôn, Thúy Đã Đi Rồi (Minh Hiếu đóng vai Ca Sĩ Thanh Thúy), Anh Yêu Em v.v... Tôi, cũng có đọc một vài cuốn sách của Nguyễn Long. Và khi nào nghe hoặc gặp lại ca sĩ Thanh Thúy ở Seattle thì vẫn nhớ đến những dòng nhạc của Nguyễn Long:
... "Thúy ơi. Thúy ơi. Thúy đã đi rồi. Thúy còn đi mãi trong cõi đời. Thúy đã đi rồi. Bóng hình em xa khuất trong tôi"...
Nguyễn Long, Mai Ly trong phim Mưa Lạnh Hoàng Hôn.
Có một lần Nguyễn Long đến Seattle giới thiệu một tác phẩm có tên: "Việt Nam 66 năm Nhạc, Kịch và Điện ảnh "1937-2002" cách đây chừng 12 năm. Hôm đó Tôi có mặt nhưng chẳng tiếp xúc gì với Nguyễn Long. Từ xa, Tôi nghe Nguyễn Long nói: "Bất luận người Việt Nam nào cũng có quyền tự do xử dụng một cách miễn phí (free). Được phép trích từng đoạn hay cả bộ sách kể cả việc in lại mà không cần sự đồng ý của tác giả".
Nhân cách của Nguyễn Long là một chứng minh sống động của con người. Cuộc đời dù nghiệt ngã, nhưng sự nghiệp mang tính người của ông "Long Đất" không vì thế mà buông xuôi. Vượt qua số phận để đứng vững trước sóng gió cuộc đời, chính là thái độ sống có văn hóa là nhân cách cao đẹp của Nguyễn Ngọc Long. Lời nói của Nguyễn Long, với riêng tôi, đó là một bài học về sự xã thân không vụ lợi mà Nguyễn Long quan niệm. Vì, nếu chỉ vì những mục đích làm giàu thì chắc chắn đó không phải là nghệ thuật chân chính, Nguyễn Long không thích thương mại hóa nghệ thuật. Chính vì vậy mà ở vào vị trí và danh tiếng của Nguyễn Long thì đáng lẽ ông phải có một cuộc sống sung túc nhưng cho đến cuối đời, ông vẫn sống cuộc sống đạm bạc và khiêm nhường. Gia tài của Nguyễn Long, hành trang của Nguyễn Long đi suốt cuộc đời với 76 năm có lẽ không có gì đáng giá hơn là một tủ sách về kịch nghệ, điện ảnh, chính trị và cái quý nhất là một nhân cách: Nhân cách Nguyễn Ngọc Long.
...
Trên đây là những ghi nhận từ cảm xúc chân thành của ký giả Nguyễn Tấn Lai sau chuyến chia tay của chúng tôi cùng người bạn đa tài nhưng chịu nhiều thăng trầm từ trong nước ra đến hải ngoại: Nguyễn Long - Long Đất - Vua Bụi Đời... chúng tôi và bằng hữu đã gọi người tài tử điện ảnh, đạo diễn, ký giả... Nguyễn Ngọc Long với nhiều danh xưng, qua từng thời kỳ...
Hôm trên đường đến "chia tay" Long Đất lần sau cùng, đúng vào ngày vùng Tây Bắc bị ảnh hưởng một cơn áp thấp nhiệt đới bất chợt của tâm bão xuất phát ngoài khơi Thái Bình Dương cách Tây Nam thành phố Seattle khoảng 195 dặm nên mưa giăng ngập lối, lá Thu vàng tung bay theo từng cơn gió lốc, chúng tôi phải chạy tới chạy lui đôi lần mới tìm ra được ngôi nhà quàn lưu lại tạm thời nhục thể của Nguyễn Long, giống như hơn 25 năm về trước chúng tôi cũng phải đội mưa mò mẫm tìm đường đến thăm Nguyễn Long và 2 cháu Huệ Long và Hoàng Long vừa mới định cư tại Hoa Kỳ ở căn chung cư cũ kỹ, nghèo nàn Maple Village nằm khuất sau con đường nhỏ dẫn ra đại lộ Golden West khúc giáp ranh thành phố Westminster và Garden Grove của Nam Cali trong những ngày đầu tị nạn mà chúng tôi và một số anh chị em nghệ sĩ nổi tiếng khác đã tạm dung.
Lúc bấy giờ Chị Nga và hai cháu gái Ngọc Huyền, Ngọc Hân còn kẹt lại ở quê nhà, phần phải lo vật chất cho "một kiểng hai quê", phần thương nhớ vợ con nên khởi đi từ đó, Long Đất chọn lấy công việc làm vui, chấp nhận mọi khổ cực đóng thêm nhiều vai tuồng khác nữa nơi xứ người với đủ loại nghề "thượng vàng hạ cám". Từ gát gian, làm saleman cho tiệm bán xe cũ có tên "Town Country", viết bài, phát báo, lấy quảng cáo cho Bán nguyệt san Đời và tuần báo Dân Chúng của thi sĩ Nguyên Sa rồi một "mình ên" thực hiện tờ tuần báo Kịch ảnh, đến là "bác" phó nhòm lừng danh vì có nhiều hình được các anh chị em nghệ sĩ chọn làm bìa băng, CD nhạc thịnh hành nhất thời văn nghệ Việt Nam lưu vong sơ khai.
* Con người đa tài
Nhìn lại một đoạn ngắn nói về tiểu sữ của Long Đất để thấy anh là người chỉ "có một không hai":
... Tài tử Nguyễn Long tên thật là Nguyễn Ngọc Long, còn được bạn bè gọi là Long Đất, bước vào sân khấu kịch nghệ và điện ảnh miền nam Việt Nam năm 1955 và xuất hiện trong một số phim do Việt Nam, Hoa Kỳ và Phi Luật Tân hỗn hợp thực hiện. Khởi sự viết kịch và chuyện phim từ năm 1957 và đã đóng vai chính trong gần 70 vở kịch ngắn, dài trên sân khấu và truyền hình. Năm 1961 tự sản xuất, đạo diễn và đóng vai chính trong các bộ phim nổi tiếng như Mưa Lạnh Hoàng Hôn, Nước Mắt Đêm Xuân, Thuý Đã Đi Rồi, Anh Yêu Em, Hè 72 và OK OK,... tổng cộng 14 cuốn phim.
Vượt biên sang định cư tại Mỹ năm 1981, tiếp tục sản xuất, đạo diễn các tác phẩm điện ảnh khác như Mây Xám Chiều Hoang, Như Là Khởi Đầu, Biển Khổ, Chồng Chị Vợ Tôi v.v... Đến năm 1984 xoay ra làm báo và phát hành tuần báo Kịch ảnh. Năm 1992 khởi sự viết sách, bắt đầu bằng tập tài liệu nghiên cứu có tên là "Chủ Nghĩa Tư Hữu", rồi đến bộ sách "Việt Nam 94" ghi lại ký ức 60 năm lịch sử VN từ 1934 đến 1994. "Việt Nam 95" ghi lại cuộc hành trình của tác giả từ Lạng Sơn đến Cà Mâu. "Việt Nam 1996", vòng quanh nước Mỹ và sau cùng là "Việt Nam 66 Năm Nhạc, Kịch và Điện Ảnh: 1937 - 2002", ghi chép lại tiểu sử của hàng trăm nghệ sĩ, đạo diễn, tài tử Việt Nam...
* Một điều nghịch lý:
Tin Long Đất đã về với đất được tang quyến chuyển đến chúng tôi và sau khi Nam Lộc đưa lên mạng lưới toàn cầu thì hầu hết anh chị em nghệ sĩ thân quen với Nguyễn Long cư ngụ khắp địa cầu, vì đường xá quá xa xôi, không thể về "nhìn nhau lần cuối" được nên đã gọi, email đến toà soạn và nhờ chúng tôi, người bạn chung duy nhất ở gần Long Đất để đại diện thăm viếng linh cữu cũng như nói lời chia buồn trực tiếp đến tang quyến.
Lúc sinh tiền, Nguyễn Long có cuộc sống dung hoà, chân thành với gia đình, ôn nhu với bằng hữu, từ gương mặt điển trai và nụ cười hiền như "đất", anh đến với mọi người như một thân quen đầm ấm lâu ngày. Tất cả vai trò trên sân khấu, kịch ảnh và ngoài đời anh đều đóng trọn vẹn. Vào vai một ký giả kịch trường cũng như thời sự, Long Đất đã viết, đã ca ngợi hơn 500 tài năng nghệ sĩ của Việt Nam một cách chừng mực nên khi Nguyễn Long khen một nghệ sĩ nào thì đó là nét đích thực của một tài năng thiên phú hay được tạo từ trường lớp nghệ thuật đúng mức.
Hầu hết các báo chí, radio, truyền hình, trang mạngViệt ngữ toàn cầu đều loan tin về sự ra đi của Nguyễn Ngọc Long. Qua các đài phát thanh VOA, RFA, BBC v.v... hơn 80 triệu đồng bào trong nước cũng hay tin Nguyễn Long không còn nữa! Gom lại những lời phân ưu từ Nam Bắc Cali, qua Texas đến DC... và dĩ nhiên là ở Tây Bắc Hoa Kỳ, sơ kết có đến hơn 650 văn nghệ sĩ chia buồn với tang quyến. Chúng tôi tin và hy vọng đây là một tập họp chung của giới văn nghệ sĩ thuần túy ở hải ngoại bày tỏ niềm xúc động chân chính vì một người anh, người bạn, người đồng nghiệp đã ra đi vĩnh viễn chứ không phải vì xã giao, sáo ngữ hay vì tương quan mặt mũi đối với những người còn sống.
Hơn 4 năm sau cùng, Long Đất sống an phận như một danh tướng đã một thời cống hiến hết khả năng của mình cho đời, nay "hồi hưu" giả từ chốn xôn xao để tìm lại chút hạnh phúc sau cùng với vợ con và đàn cháu. Những việc, những chuyện Long Đất đã làm, những hệ lụy với đời dù cách gì đi nữa thi cũng đã thăng hoa cho một khối nghệ sĩ có tên trên những trang sách của anh.
Còn đó những tên tuổi, còn đó những hình ảnh cho người sau như những chứng nhân của bộ môn văn nghệ mà Nguyễn Long để lại: Các anh chị em nghệ sĩ trình diễn, sáng tác hiện đang ở đâu" Giỡ lại hàng nghìn trang sách của Nguyễn Long, chúng tôi nhận ra những tên tuổi hiện đang và còn tiếp tục sáng chói dưới ánh đèn nghệ thuật, nhưng Long Đất nằm đó trong giá lạnh của vầng trán và buốt cóng đôi tay... Chúng tôi chỉ còn thấy những khuôn mặt gia đình, vài người quen của đám con cái...
Và điều sau cùng là dáng dấp u buồn của ký giả Nguyễn Tấn Lai, người chỉ gặp Nguyễn Long có một lần duy nhất mà phút sau cùng đã quỳ xuống bên cạnh áo quan với 3 lạy giã từ... một nhân tài đang yên nghĩ giấc nghìn thu!!!
(Bài do nghệ sĩ Nam Lộc gửi.)
Gửi ý kiến của bạn
