Vó Ngựa Trung Đông
Sơn Điền Nguyễn Viết Khánh
Bọn khủng bố al-Qaida đã có mặt tại Yemen từ lâu khoảng cuối năm 2000 khi chúng tấn công chiến hạm Mỹ Cole. Vào thời điểm này ở Afghanistan, Osama bin Laden đã xuất hiện dưới chế độ Taliban từ 4 năm trước. Gần đây sau vụ mưu toan làm nổ bom trên phi cơ bất thành, bọn al-Qaida ở Yemen đã chính thức nhìn nhận là do chúng tổ chức, tình thế đã trở nên gay cấn hơn ở Trung Đông vì khủng bố đã có một số sào huyệt để đào tạo những kẻ đánh bom tự sát, đồng thời đã tổ chức nhiều vụ đánh phá chính quyền ở nước này. Nhiều nước đã tỏ ra rất quan ngại, không phải chỉ vì al-Qaida đã xuất đầu lộ diện ở Yemen mà vì một lý do khác quan trọng hơn nhiều. Đó là vấn đề mậu dịch quốc tế giữa Đông và Tây.
Yemen nằm ở Tây nam bán đảo Ả rập ở Trung đông trong khi Somalia nằm ở Phi châu gần sát eo biển Hồng hải. Nếu Somalia ở một nơi vẫn thường được gọi là Sừng Phi Châu, Yemen đã nằm ở một vị trí chúng tôi muốn gọi là Vó ngựa Trung Đông và khoảng eo biển giữa hai nước đã trở thành cửa ngõ ra vào Hồng Hải, nơi có đường hàng hải duy nhất và gần nhất để vận chuyển hàng hóa mậu dịch giữa Á châu và Âu châu. Ngay sau khi vụ đánh bom trên phi cơ bất thành và hung thủ bị bắt, Mỹ tiết lộ từ nhiều tháng qua Mỹ đã âm thầm mở mặt trận mới đánh khủng bố ở Yemen. Điểm đặc biệt ở đây Mỹ đã dùng một chiến thuật khác với chiến tranh Iraq và Afghanistan, không dùng quân đội đổ bộ mà chỉ dùng nhân viên CIA thâu tin tức về các sào huyệt của khủng bố, dùng lực lượng đặc biệt huấn luyện quân đội Yemen, đồng thời cung cấp viện trợ cho chính quyền Yemen.
Khi bọn khủng bố ở Yemen bắt đầu hăm dọa tấn công các cơ sở ngoại giao của các nước ở Sanaa, thủ đô Yemen, đầu tuần này nhiều nước đã đóng cửa hay giới hạn công tác các phái bộ ngoại giao của họ. Sứ quán Mỹ tạm đóng cửa đầu tiên nhưng qua đến thứ ba tuần này đã mở cửa trở lại. Sứ quán Anh đã đóng cửa từ chủ nhật. Nhật cho biết lãnh sự quán của họ đã ngừng hoạt động từ ngày Thứ hai. Sự ra mặt công khai của al-Qaida ở Yemen làm Mỹ và Á Rập Sê-út lo ngại al-Qaida có thể khai thác tình trạng của một nước Á rập nghèo nhất Trung Đông để chúng làm bàn đạp tấn công nhiều nước khác gần đó. Á rập Sê-út ở sát bên Yemen là một nước giầu nhất và cũng là nơi sinh trưởng của bin Laden.
Trong khi chờ đợi những phát triển mới có lẽ rất nhanh ở Yemen, tôi có một chút suy tư sớm về mặt trận này. Ở đây chiến thuật của Mỹ đã thay đổi, nhưng tôi thấy cả chiến lược cũng đang đổi thay để áp dụng cho Trung Đông và rất có thể cho toàn bộ cuộc chiến tiêu diệt khủng bố Hồi giáo tận gốc rễ. Á rập Sê-út là nước lớn nhất ở Trung Đông theo thể chế Vương quốc, nơi phát khởi Hồi giáo và cũng là nơi sinh thành của Osama bin Laden. Thế nhưng Vương quốc này hiện nay cũng bị khủng bố al-Qaida len lỏi trong dân chúng, chưa có hành động phá hoại quy mô nhưng cũng đã tạo thành một họa về lâu về dài. Chiến lược của Mỹ là muốn có sự hợp tác cụ thể của các nước Á rập trong việc tiễu trừ khủng bố. Á rập Sê-út là nước lãnh đạo khối Á-rập. Nhưng mục tiêu của Mỹ lại gặp phải một chướng ngại vật ở ngay giữa Trung Đông là nước Israel của người Do Thái.
Từ sau Đệ nhị Thế chiến, Mỹ hết lòng giúp người Do thái, vốn là nạn nhân của Quốc xã Đức, được trở về Palestine để lập lại quốc gia của họ đã bị tan biến từ lâu do sự xung khắc truyền thống với người Á rập. Mục tiêu của Mỹ vào lúc đó nhằm vào kinh tế, đa số các nước Á Rập ở Trung Đông đều là chủ các giếng dầu lớn nhất thế giới. Mỹ cần có một cái thềm ở Trung Đông để đứng và tạo uy thế bảo vệ những quyền lợi về dầu lửa của Mỹ ở vùng này. Cái thềm đó là nước Israel. Năm 1948, Israel lập quốc được LHQ thừa nhận, nhưng ngay lúc đó các nước Á Rập ở xung quanh đã tuyên chiến với Do thái. Đến năm 1967, trong cuộc chiến 6 ngày, Israel thắng lớn chiếm nhiều vùng của người Á Rập, nhất là vùng Palestine. Từ đó Mỹ có một chiến lược "không tên" nhằm tìm cách hòa giải giữa Do thái và Á Rập để ổn định Trung Đông, nhưng giờ đây chiến lược của Mỹ đã có tên là "chống khủng bố al-Qaida". Cuộc vận động hòa bình Israel-Palestine kéo dài từ lâu, nay vẫn chưa đạt được kết quả.
Đứng ở bên ngoài có một nước không thích có hòa bình Do thái-Á rập là nước Iran mà Tổng Thống là Ahmadinejad. Vì thù ghét Do thái có thể có bom nguyên tử nên từ lâu ông này đã hăm dọa dùng phi cơ ào ạt oanh tạc Israel. Hơn nữa Amahdinejad đã từng công khai tuyên bố vụ Đức Quốc xã hỏa thiêu cả triệu người Do thái là chuyện bịa đặt. Lời tuyên bố này đã gây phẫn nộ cho Mỹ và các đồng minh thời Thế chiến II đã phải hy sinh biết bao xương máu mới diệt trừ được Hitler. Thực ra lập trường quái đản của Ahmadinejad nhằm vào một điểm khác. Iran là nước có Hồi giáo hệ Shi-a lớn nhất thế giới, còn các nước láng giềng Á rập đều là những nước Hồi giáo thuộc hệ Sun-ni, và bin Laden cũng là người thuộc hệ Sun-ni. Hai hệ phái này đã tương khắc, xung đột từ hàng trăm năm qua. Dân Iran gốc Ba Tư từ ngàn xưa vẫn không thích cho người Á rập đoàn kết với nhau thành một khối ở sát bên. Nên nhớ trước Công nguyên, Iran đã từng là một Đế quốc chiếm một vùng đất rộng lớn từ Ai Cập qua toàn bộ Trung Đông đến gần Pakistan hiện nay. Iran gốc Ba tư từ ngàn xưa vẫn không thích cho người gốc Á Rập đoàn kết với nhau thành một khối mạnh ở sát bên.
Ngày nay, Iran còn có mục tiêu khác hẳn. Đó là những giếng dầu lửa của các nước Á Rập Trung Đông. Chính vì những miếng mồi ngon này nên đã xẩy ra cuộc chiến "Răng-Rắc" (Iran và Iraq) suốt thập niên 80 của thế kỷ trước. Mới đây, Vệ Binh Cách mạng Iran còn chiếm mỏ dầu của Iraq ở biên giới phía Bắc gần khu của người Kurd. Bởi thế lúc này chính phủ Obama muốn tìm một chiến lược chống khủng bố al-Qaida là một việc rất khó khăn, vì cần phải mở đầu bằng một thế hòa giữa Do thái và các nước Á Rập. Con đường hòa giải rất phức tạp và lắm chông gai, nhưng không phải là không thể tiến lên được. Chiến lược mới của Mỹ đòi hỏi một sự kiên nhẫn trường kỳ, một thái độ minh bạch không che đậy những ẩn ý, những quyền lợi riêng tư của một siêu cường, mà ngược lại phải thành khẩn kêu gọi sự hợp tác và đóng góp của cả những nước ở ngoài khu vực Trung Đông, nhất là những cường quốc như Anh, Pháp, Đức hiện là đồng minh của Mỹ trong khối NATO. Nạn khủng bố là một sự hăm dọa cho cả thế giới chớ không riêng một nước nào.
Ngay trước mắt vụ diệt trừ al-Qaida ở Yemen cần phải tiến gấp và đi song song với một mặt trận mới là Somalia, để diệt trừ bọn cướp biển chuyên chiếm giữ các thương thuyền hay tầu vận tải dầu lửa qua khe biển "Vó ngựa Trung Đông". Bọn cướp biển có thể liên hệ đến khủng bố, nên việc giúp chính quyền Somalia tiễu trừ bọn cướp tầu và canh phòng bờ biển cũng là việc cần phải làm ngay.
Gửi ý kiến của bạn
