Tiếng pháo nổ đón chào năm 2006 cũng là để báo hiệu của nhiều điều luật tại California được thông qua vào năm 2005 và bắt đầu có hiệu lực vào lúc giao thừa sang năm 2006. Trong năm 2005, Thống Đốc Arnold Schwarzenegger đã ký phê chuẩn 729 đạo luật và phủ quyết 232 đạo luật khác. Số lượng đạo luật bị phủ quyết cao như vậy là một dấu chỉ rõ ràng nhất về sự tranh chấp quyền lực giữa vị thống đốc thuộc Đảng Cộng Hòa và Nghị Viện có đa số là thành viên của Đảng Dân Chủ.
Sau đây là tóm tắt một số những điều luật có thể có ảnh hưởng nhiều đến cư dân gốc Việt tại California. Các đạo luật này thường được bắt đầu bằng ký hiệu AB (Assembly Bill – tức đạo luật khởi xướng từ Hạ Viện) hay SB (Senate Bill – tức đạo luật được khởi xướng từ Thượng Viện). Sau khi được thống đốc phê chuẩn, các đạo luật này sẽ được bổ xung vào các bộ luật chính thức của tiểu bang và các ký hiệu này dần dần không được nhắc đến nữa. Các chi tiết về mỗi điều luật hiện được lưu trữ trên lưới điện toán của Nghị Viện Tiểu Bang California ở địa chỉ www.leginfo.ca.gov.
Bảo Hiểm
SB 2. Buộc hãng bảo hiểm phải cung cấp danh sách các chi phí được bồi thường nếu khách hàng muốn đòi bồi thường về chi phí sinh sống (additional living expenses) ví dụ như trong trường hợp cháy nhà hay thiệt hại đến cơ sở địa ốc.
SB 15 & AB 873. Buộc các hãng bảo hiểm phải cung cấp cho khách hàng một bản sao của giao kèo bảo hiểm (insurance policy) liên hệ trong vòng 30 ngày nếu được yêu cầu. Điều luật này nhằm đối phó với một tình trạng hay xảy ra là khách hàng không có bản sao của giao kèo bảo hiểm, nhất là khi thiệt hại đã xảy ra, vào do đó khách hành khó biết được quyền lợi hay trách nhiệm của mình khi trình bày với hãng bảo hiểm.
SB 150. Buộc các hãng bảo hiểm phải thông báo cho khách hàng biết rõ lý do nếu bị từ chối, hủy bỏ hay không gia hạn giao kèo bảo hiểm. Hiện nay, các hãng bảo hiểm không cần phải nói rõ lý do mỗi khi họ có những quyết định trên đây về giao kèo bảo hiểm.
SB 20. Nới rộng chương trình bảo hiểm xe cộ với chi phí thấp do tiểu bang tài trợ một phần đến các quận Alameda, Fresno, Orange, Riverside, San Bernardino và San Diego. Hiện nay, chương trình này đang được thí điểm tại hai quận San Francisco và Los Angeles. Với chương trình này, các hãng bảo hiểm có thể bán các chương trình bảo hiểm với giá thành rẻ hơn so với hiện nay.
Y Tế
SB 644. Ngăn cấm các dược sĩ hay các nhân viên ý tế tự ý từ chối không cấp toa hay bán thuốc cho bất cứ người nào ngoại trừ một số trường hợp đặc biệt và được cho phép bởi pháp luật. Điều luật này được ban hành để ngăn ngừa các nhân viên y tế từ chối bán thuốc ngừa thai khẩn cấp (emergency contraception) hay thuốc phá thai ngày hôm sau vì những lý do riêng tư của nhân viên y tế.
SB 367. Thông qua Đạo Luật Bảo Vệ Bệnh Nhân và Y Sĩ (Patient and Provider Protection Act) và buộc Bộ Bảo Hiểm thiết lập một trang lưới điện toán (web page) chỉ để phổ biến các khiếu nại hay điều tra liên quan đến các vấn đề bảo hiểm y tế từ khách hàng và các nhân viên phục vụ trong ngành y tế. Qua trang lưới điện toán này, dân chúng có thể tìm hiểu được cách đối xử của các hãng bảo hiểm sức khoẻ đối với các bệnh nhân cũng như nhân viên y tế.
AB 356. Buộc các hãng bảo hiểm y tế phải thông báo cho khách hàng biết lý do chính xác tại sao không bán bảo hiểm hay tính mức giá cao hơn bình thường. Đạo luật này còn buộc các hãng bảo hiểm phải soạn thảo trước các văn bản về chính sách, thủ tục hay hướng dẫn liên quan đến việc cứu xét đơn xin mua bảo hiểm hay thẩm định giá bán bảo hiểm.
AB 1045. Buộc các bệnh viện phải liệt kê và phổ biến danh sách và chi phí trung bình đối với 25 phương thức chữa trị nội chẩn và ngoại chẩn xử dụng nhiều nhất. Đây là một hình thức để dân chúng và các viên chức y tế có thể hiểu rõ hay so sánh chi phí chữa bệnh tại mỗi bệnh viện.
AB 121. Cấm bán các loại kẹo mà có mức độ chì cao hơn thông thường. Các loại kẹo này thường đến từ Mễ Tây Cơ và được phổ biến rất nhiều trong các cộng đồng người gốc La Tinh. Chất chì trong kẹo có thể gây nguy hại nghiêm trọng đến sự phát triển về thể xác và trí khôn của các trẻ em.
AB 547. Cho phép các cơ quan cấp quận thiết lập các chương trình trao đổi kim hay ống chích mà không cần phải công bố tình trạng khẩn cấp tại địa phương. Chương trình này nhằm mục đích chống lại sự lan tràng của các loại bệnh AIDs hay viêm gan mà có thể loan truyền trong giới xử dụng xì ke ma túy.
AB 522. Ngăn cấm Bộ Y Tế không được trả tiền thuốc để chữa trị bệnh sinh lý cho những người đã từng bị kết án và đã ghi danh về tội bạo hành về sinh lý. Đạo luật này nhằm ngăn cấm việc dùng tiền tiểu bang để trả cho thuốc Viagra, là một loại thuốc kích thích sinh lý nhưng cũng để chữa trị bệnh yếu sinh lý, đặc biệt là đối với những người đã có hồ sơ phạm pháp về sinh lý ví dụ như hiếp dâm, tấn công tình dục, hay sờ mó trẻ em.
AB 800. Buộc các bệnh viện, phòng mạch hay hồ sơ bác sĩ phải xác định ngôn ngữ chính của bệnh nhân để có thể xác định một cách nhanh chóng về ngôn ngữ cũng như nhu cầu về thông dịch viên. Hiện nay, các bệnh nhân tại California có quyền được có thông dịch viên mỗi khi được khám bệnh hay chữa bệnh tại bệnh viện hay phòng mạch bác sĩ.
Giáo Dục
SB 12 & 965. Nâng cao tiêu chuẩn dinh dưỡng trong các thực phẩm hay đồ uống trong chương trình ăn sáng, ăn trưa hay các đồ ăn bán tại các trường trung tiểu học công cộng. Các tiêu chuẩn mới nhằm bớt các chất mỡ, đường hay cholesterol trong các món đồ ăn và đồ uống. Đây là một phần của chính sách mới tại các trường công cộng nhằm giúp các học sinh ăn uống lành mạnh và chống triệu chứng béo phì đối với các trẻ em.
SB 687 & AB 1609. Buộc các trường công cộng phải báo cáo chi tiết về chi phí trung bình cho mỗi học sinh trong một năm cũng như chương trình huấn nghệ kỹ thuật trong các bản báo cáo hàng năm. Đây là bản báo cáo mà tất cả các trường hay học khu phải tường trình chi tiết về tình trạng của trường học cũng như học khu để các phụ huynh hay cộng đồng có thể theo dõi hay so sánh sinh hoạt tại mỗi trường hay học khu.
SB 569. Cho phép các trường đại học tiểu bang như Cal State hay U.C. cung cấp tên và địa chỉ của các cựu sinh viên cho các cơ sở thương mại để được dùng vào mục đích quảng cáo. Tuy nhiên, Đạo Luật SB 13 lại ngăn cấm các cơ quan chính quyền tiểu bang không được tiết lộ các chi tiết về cá nhân đến trường đại học U.C. để dùng vào các mục đích nghiên cứu.
SB 724. Cho phép các trường đại học Cal State được cấp bằng tiến sĩ về giáo dục để đào tạo các viên chức quản trị hành chánh để điều hành các trường trung tiểu học. Hiện nay, văn bằng tiến sĩ chỉ được cấp tại các trường University of California (UC) hay các trường đại học tư thục.
AB 967. Cho phép các trường đại học cộng đồng (community college) nhận thêm số học sinh từ các trường trung học để theo học các lớp thuộc trình độ đại học hay chương trình huấn nghệ cấp đại học. Số học sinh này vẫn không được gây ra thiếu chỗ học cho các sinh viên đại học khác.
AB 982. Hủy bỏ một đặc miễn dành cho các sinh viên trường đại học công cộng khỏi phải trả lệ phí bảo hiểm y tế. Đây là một món chi phí tương đối nhẹ, nhưng cần phải cân nhắc đến đối với các sinh viên nghèo.
Nhà Cửa
SB 326. Ngăn cấm chính quyền địa phương đặt các điều kiện (conditional use permits) đối với các đơn xin xây cất nhà nhiều căn trong các khu vực mà đã được cho phép xây nhà nhiều căn, ví dụ như duplexes, triplexes, hay fourplexes. Đạo luật này do Thượng Nghị Sĩ Joe Dunn từ vùng Orange County đề nghị.
SB 575. Giới hạn thẩm quyền của chính quyền địa phương trong việc từ chối cho xây cất các khu nhà dành cho người có lợi tức thấp (affordable housing) nếu khu vực đó vẫn chưa đáp ứng được nhu cầu nhà cửa dành cho người có lợi tức thấp. Đạo luật này cũng do TNS Joe Dunn đồng bảo trợ.
AB 394. Tạo điều kiện dễ dàng cho các chủ nhà có thể làm đơn xin chính quyền địa phương hủy bỏ các điều kiện có tính cách kỳ thị trong các giấy chủ quyền nhà đất, ví dụ như ngăn cấm một sắc dân hay phái tính nào đó không được sang nhượng các tài sản liên hệ trong giấy chủ quyền. Theo luật hiện nay, đa số các điều kiện có tính cách kỳ thị được coi như là bất hợp pháp nhưng vẫn còn trong một số giấy chủ quyền (title deeds).
SB 61. Buộc các hội chủ nhà trong khu chung cư (home owner association) phải xử dụng hình thức bỏ phiếu kín khi bầu bán trong các biểu quyết nội bộ.
SB 137. Ngăn cấm các hội chủ nhà trong khu chung cư không được tiến hành thủ tục sai áp (judgment lien) hay buộc bán nhà (foreclosure) để đòi nợ nếu tiền thiếu không quá $1,800 hay trả trễ chưa quá 1 năm. Đạo luật này còn cho phép các hội chủ nhà làm đơn đòi số tiền thiếu này tại các tòa án nhỏ (small claims court).
AB 1098. Cho phép các hội viên trong hội chủ nhà được quyền xem xét tất cả các hồ sơ của hội, chứ không riêng gì hồ sơ tài chánh hay biên bản các buổi họp.
SB 237. Ngăn cấm các giao kèo cho thuê chỗ của các nhà tiền chế (mobile home) có những điều khoản cho phép chủ đất được quyền mua các căn nhà này trước tiên trước khi được rao bán cho những người khác. Điều đó có nghĩa là chủ các căn nhà tiền chế có thể bán nhà cho bất cứ ai chứ không riêng gì phải bán trước cho chủ đất.
Luật Bảo Vệ Người Già
SB 141. Buộc các viện dưỡng lão phải hoàn trả 100% số tiền đặt cọc nếu người nộp đơn đổi ý không vào ở trong viện dưỡng lão và trước khi hoàn tất các thủ tục chuẩn bị nhập viện.
SB 1018. Buộc các nhân viên ngân hàng hay các cơ sở tài chánh hay các nhân viên chăm sóc người già phải báo cáo với chính quyền nếu phát hiện việc tình nghi có sự lạm dụng hay lợi dụng tài sản của những người già.
AB 179. Buộc các viện dưỡng lão phải cung cấp cho những người mới đến một bản liệt kê các quyền lợi của người ở trong viện dưỡng lão, đặc biệt là những quyền được báo cáo về những hành động tình nghi là lợi dụng hay lạm dụng đối với những người lớn tuổi đang được chăm sóc.
Thương Mại
AB 68. Thông qua Đạo Luật Quyền Người Mua Xe nhằm cho phép người mua xe cũ có trị giá dưới $40,000 được quyền trả xe lại và hủy bỏ hợp đồng trong vòng 2 ngày nếu có trả một lệ phí nhỏ, khoảng chừng $250, trước khi mua xe này. Đạo luật này còn cấm quảng cáo xe cũ đã được “certified” trừ khi có một số bảo đảm cần thiết đi kèm với việc mua bán xe loại này.
AB 381. Cho phép những nạn nhân, thường là những người tài tử nỗi tiếng, nếu bị hành hung hay xâm phạm để chụp hình có thể kiện để đòi bồi thường giống như khi bị vi phạm quyền riêng tư. Nếu không có đạo luật này, những hình ảnh thâu được là ở giữa nơi công cộng và do đó quyền riêng tư có thể không được áp dụng.
AB 1179. Ngăn cấm việc bán hay cho thuê các loại video game cho các trẻ em mà có tính cách bạo động ví dụ như giết người, phanh thây, hay tấn công tình dục đối với các hình tượng con người. Các video game này thường có nhãn hiệu cảnh báo rõ ràng và với nét chữ lớn.
SB 355. Cho phép phạt hình sự những hành động nhằm xử dụng hệ thống Internet để đánh lừa người khác cung cấp các dữ kiện cá nhân. Hình thức này thường được gọi là phising. Tuy là bất hợp pháp, mỗi người cần nên cẩn thận không tiết lộ những chi tiết riêng tư của mình trừ khi trong trường hợp mình biết rõ người nhận các dữ kiện cá nhân là ai.
SB 802. Ngăn cấm các cơ sở thương mại có nhận thẻ tín dụng in quá 5 số của thể tín dụng trên các biên nhận mua hàng. Nếu in hết tất cả các con số, các biên nhận này có thể được dùng để tái tạo hay giả mạo các chi phí thẻ tín dụng mà chủ nhân không hề hay biết.
SB 488. Tăng mức phạt đối với những người tái phạm tội ký giao kèo xây cất mà không có bằng hành nghề. Cho phép phòng biện lý truy tố tội không có bảo hiểm lao động (worker’s compensation) như là một tội hình sự.
Tòa Án & Dân Quyền
AB 37. Gia hạn thời gian được quyền kiện các vi phạm tội hành hung vì kỳ thị lên đến 3 năm thay vì 1 năm như hiện nay. Các hình thức kỳ thị này thường là sắc dân, màu da, chủng tộc, tôn giáo hay phái tính. Tội hành hung đã là tội hình sự, nhưng hành hung vì lý do kỳ thị thì tội phạt nặng hơn.
AB 1400. Liệt kê các trường hợp kỳ thị về khuynh hướng giới tính (sexual orientation) hay tình trạng hôn nhân (marital status) vào trong các loại kỳ thị có tính cách vi phạm dân quyền theo đạo luật Unruh Civil Rights Act của Tiểu Bang California.
SB 422 & AB 1459. Nâng mức giới hạn xét xử trong tòa án Small Claims Court từ $5,000 đến $7,500 đối với các nguyên đơn cá nhân (individuals). Các thành phần công ty vẫn còn bị giới hạn ở mức độ $5,000.
SB 894. Cho phép Hội Luật Sư Đoàn có quyền truy tố những người hành nghề luật sư mà không có giấy phép, kể cả những người không phải là luật sư hay luật sư đã bị rút bằng hành nghề.
AB 99. Cho phép tòa án ban lệnh cách ly (restraining order) có hiệu lực lên đến 5 năm thay vì 3 năm như hiện nay. Đạo Luật SB 720 còn cho phép các phòng biện lý quận hay thành phố truy tố các hồ sơ vi phạm lệnh cách ly (temporary restraining order) cấp bởi toà án gia đình. Đạo luật này còn cho phép các lệnh cách ly từ tòa án gia đình được đưa vào hồ sơ công lực trung ương giống như các lệnh cách ly của tòa án hình sự cấp.
SB 33. Cho phép việc tuyên án những người bị kết án tội loạn luân với con cháu trong gia đình (incest) cũng giống như xâm phạm tình dục đối với trẻ em ngoài gia đình. Theo luật mới này, cha hay chú xâm phạm tình dục đối với con cháu vẫn bị tù thay vì có thể bị tù treo như trước đây.
SB 138. Cho phép các nạn nhân trẻ em bị hành hạ (child abuse) có thể làm chứng trước tòa qua hệ thống TV từ một phòng riêng chứ không ở chung một phòng xử án. Thủ tục này trước đây chỉ được áp dụng đối với các trẻ em nạn nhân của các vụ án xâm phạm tình dục mà thôi.
SB 207. Cho phép cảnh sát giam xe của những tài xế bị bắt vì lái xe say rượu và có lượng rượu từ 0.10 trở lên hay từ chối không cho thử máu và đã từng bị kết tội lái xe say rượu trong vòng 7 năm trước đây. Thủ tục giam xe thường kéo dài đến 30 ngày và chủ xe vẫn phải trả tiền giam xe trước khi được quyền lấy xe về.
SB 719. Gia tăng hình phạt từ 6 tháng đến 1 năm đối với những tài xế tiếp tục bỏ chạy khi bị cảnh sát yêu cầu dừng lại. Việc gia tăng này có thể biến tội tiểu hình thành tội đại hình. Nếu tiếp tục lái xe bỏ chạy mà gây chết người thì có thể phạt tù đến 10 năm, tức gia tăng từ 5 năm như trước đây.
AB 646. Tiếp tục ngăn cấm việc xỏ lỗ trên người hay lỗ tai cho những trẻ em dưới tuổi vị thành niên mà không có phép của phụ huynh. Luật cấm này đã hết hạn vào ngày 1 tháng 1 năm 2005 vừa qua.
SB 111. Cho phép phòng biện lý truy tố những người can tội xâm phạm tình dục các trẻ em cho tới khi các trẻ em đến 28 tuổi, tức 10 năm sau khi các em đã đủ 18 tuổi.
AB 70. Cho phép Sở Lộ Vận (DMV) cấp bảng số xe mới cho những nạn nhân của những hành động xâm phạm tình dục hay hiếp dâm. Trước đây, thủ tục thay thế bản số xe chỉ được áp dụng đối với những nạn nhân của bạo hành trong gia đình (domestic violence) hay bị theo dõi và quấy nhiễu (stalking).
AB 1088. Khuyến khích các sinh viên đại học khai báo các trường hợp bạo hành về tình dục và đặc miễn các nạn nhân không bị chế tài cho dầu có vi phạm luật lệ nhà trường hay luật cấm uống rượu bia hay xử dụng ma túy.
AB 760. Cho phép những phụ huynh khi bị bắt vào tù được quyền gọi thêm 2 cú điện thoại để sắp xếp việc chăm sóc con cái. Hiện nay luật chỉ cho gọi 3 cú điện thoại để sắp xếp việc đóng tiền tại ngoại hầu tra (bail) hay thuê mướn luật sư.
AB 1051. Ngăn cấm việc xử dụng các xe hai bánh loại nhỏ có động cơ xử dụng trên lề đường hay đường phố công cộng.
AB 1474. Ngăn cấm những người dưới tuổi vị thành niên mới có bằng lái không được lái xe trong khoảng thời gian từ 11 giờ tối đến 5 giờ sáng trong vòng 1 năm sau khi được cấp bằng lái và không được chở ai dưới 20 tuổi trong thời gian này 1 năm này. Thời gian chờ đợi trước đây là 6 tháng và giờ giới hạn là 12 giờ khuya. Luật mới này sẽ gây khó khăn nhiều cho các thiếu niên mới có bằng lái nhưng là điều cần thiết để bảo vệ an toàn cho các em cũng như những người khác trên xa lộ.
Thuốc Lá.
(AB 178). Bắt đầu từ năm 2007, phần lớn các thuốc lá bán tại California phải được xác nhận là có khả năng tự dập tắt nếu để yên để tránh gây hỏa hoạn. Điều luật này có thể làm cho giá bán thuốc lá tại California có thể tăng cao hơn, chồng chất trên nhiều tầng thuế má đánh vào các sản phẩm thuốc lá. Cùng với California, hiện chỉ có Tiểu Bang New York, Vermont và Canada là có điều luật này mà thôi.
Bầu Cử
SB 1016. Buộc các viên chức phụ trách bầu cử phải thông báo cho các cử tri biết về các trường hợp xử dụng hồ sơ ghi danh bầu cử được luật pháp cho phép. Hiện nay, hồ sơ ghi danh bầu cử chỉ được sử dụng phần lớn vào các mục đích vận động bầu cử hay nghiên cứu mà không được tiết lộ các chi tiết cá nhân.
Năng Lượng
AB 746. Cho phép các hãng điện hay gas nhận tiền dịch vụ bằng thẻ tín dụng. Việc này có thể là tiện lợi cho một số khách hàng nhưng cũng có thể tạo cơ hội để chồng chất thêm nợ thẻ tín dụng.
Quyền Lợi Chiến Binh
AB 1666. Cho phép các chiến binh khi được điều động đi tác chiến có quyền hủy bỏ các giao kèo điện thoại cầm tay, bồi hoàn tiền lệ phí đi học, miễn tiền lệ phí hành nghề, hay không được cúp điện gas nước trong thời gian đi tác chiến.
SB 1082. Cho phép các chiến binh được điều động đi tác chiến có quyền làm đơn nhanh chóng để điều chỉnh tiền trợ cấp con cái trước khi rời tiểu bang dựa trên mức lương lúc đi tác chiến. Đạo luật này cũng ngăn cấp tòa án không được điều chỉnh tình tạng giữ con hay thăm con trong thời gian chiến binh này còn đang đi tác chiến.
Kết Luận
Luật pháp tại Hoa Kỳ cứ tiếp tục thay đổi hầu như hằng ngày. Không ai có thể tự nhận là biết hết luật mới hiện hành. Tuy nhiên vì không biết luật mà phạm luật thì vẫn bị coi là có tội. Do đó, mọi người đều có trách nhiệm tìm hiểu các luật lệ mới hay cũ càng nhiều càng tốt.
Luật Sư Nguyễn Quốc Lân hiện là Ủy Viên Hội Đồng Giáo Dục Hoc Khu Garden Grove và có văn phòng luật sư trong Khu Little Saigon. Mọi góp ý xin liên lạc về số điện thoại (714) 891-1901 hay vào thăm trang nhà trên lưới điện toán ở địa chỉ www.vietlaw.com
Send comment
