Học giả Nguyễn Kiến Giang đã từ trần hôm 2-12-2013, tại Hà Nội,
hưởng thọ 82 tuổi. Ông có lẽ là người đầu tiên xuất thân từ học
giới Hà Nội kêu gọi bỏ điều 4 của Hiến pháp CHXHCNVN.
Tiểu sử ông Nguyễn Kiến Giang trên Tự Điển Bách Khoa Wikipedia viết như sau:
“Nguyễn Kiến Giang
Sinh: 22 tháng 1, 1931
Tại Lệ Thủy, Quảng Bình
Nguyễn Kiến Giang là nhà hoạt động chính trị, nhà báo, học giả, nhân vật trong Vụ án Xét lại Chống Đảng. Các bút hiệu khác: Lương Dân, Lê Diên, Lê Minh Tuệ.
Nguyễn Kiến Giang sinh ngày 22 tháng 1 năm 1931 tại Quảng Bình. Ông tham gia Mặt trận Việt Minh rất sớm và năm 1945 đã là đảng viên Cộng sản (khi mới 14 tuổi). Năm 1947, Ông là huyện ủy viên rồi tỉnh ủy viên tỉnh Quảng Bình. Năm 1956, Nguyễn Kiến Giang về công tác tại Hà Nội rồi làm Phó giám đốc nhà xuất bản Sự Thật. Năm 1962, ông đi học trường Đảng cao cấp tại Liên Xô. Năm 1964, khi Trung ương Đảng ra Nghị quyết 9 chống chủ nghĩa Xét lại thì ông bị gọi về nước (cùng tất cả học viên khóa học). Năm 1964-1967 ông bị đưa đi “công tác thực tế” tại Quảng Bình và Thái Bình. Trong Vụ án Xét lại Chống Đảng, bị tống giam 6 năm và quản chế 3 năm. Năm 1996, Ông cùng Lê Hồng Hà, Hà Sĩ Phu bị kết án về tội tiết lộ bí mật nhà nước.
Ngày 20 tháng 2 năm 1990, Liên hiệp các Hội khoa học và kỹ thuật Việt Nam tổ chức cuộc hội thảo về đa nguyên, đa đảng do ông Trần Xuân Bách, thường trực Ban bí thư trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam chủ trì. Cuộc hội thảo có sự tham dự đông đảo của các nhà khoa học, chính trị tham gia. Tại cuộc hội thảo, Nguyễn Kiến Giang phát biểu bài diễn văn "Bàn về sự lãnh đạo của Đảng". Bài phát biểu được ghi lại tóm tắt và đăng trên tạp chí Khoa học và Tổ quốc số tháng 03/1990 với bút danh Lương Dân. Kết quả là công an đến thu hồi cả 2 số báo 3/1990 và 4/1990, Phạm Quế Dương, Ủy viên thường trực và tổng biên tập của tờ Tạp chí phải đến công an thẩm vấn nhiều lần; tạp chí Khoa học và Tổ Quốc khởi tố.”(hết trích)
Tiến sĩ Hà Sĩ Phu, trong bàì viết tưạ đề “Vĩnh biệt nhà văn hóa, học giả Nguyễn Kiến Giang” đăng ở mạng Bauxite VN, ghi nhận về học giả Nguyễn Kiến Giang, trích như sau:
“...Do có tư tưởng tiến bộ, khác với Đảng của ông, ông bị hai lần can án. Lần thứ nhất (1967-1976) vì “tội Xét lại chống Đảng” với 6 năm tống giam và 3 năm quản chế không qua xét xử. Lần thứ hai (1996) bị ra tòa cùng với Lê Hồng Hà và Hà Sĩ Phu về tội “làm lộ bí mật nhà nước”.
...Từ 23 năm trước, đầu năm 1990, khi “bàn về sự lãnh đạo của Đảng” ông đã thẳng thắn yêu cầu phải bỏ Điều 4 trong Hiến pháp, quả là một đề xuất đi trước xã hội...”(hết trích)
Nhà báo Lê Phú Khải trong bài viết tưạ đề “NGUYỄN KIẾN GIANG – Hạt giống đỏ Mác-xít trở thành nhà lý luận Dân chủ tiên phong,” đăng ở Baxuite VN, đã ghi nhận về học giả Nguyễn Kiến Giang:
“...Kiến Giang bị bắt đưa đi trại giam Bất Bạt của quân đội và bị chuyển trại ba lần, có lần giam ở trại Ba Sao. Ông kể về 5 năm bị giam trong xà lim: Có 4 mét vuông, như nhà mồ, rét lắm vì cửa sổ hướng về phía Tây, phải đứng suốt ngày, tưởng là phát điên. Tôi phải tự viết một cuốn tiểu thuyết trong đầu để khỏi phát điên, vì xin đi lao động nó không cho đi… Gia đình chỉ được lên thăm có hai lần, năm 1969 ở Bất Bạt, năm 1971 ở Ba Sao. Năm 1973 bắt đầu quản chế, 1975 quản chế ở xã Bối Khê Vũ Ẻn.
Ở trong tù, năm 1968 được tin đánh Mậu Thân, tôi biết trước là sẽ thua vì Mỹ chưa yếu như các ông ấy nghĩ. Còn nếu thắng thì số phận bọn xét lại chúng tôi sẽ vô cùng đen tối… Năm 1970 tôi đã viết thư cho Lê Đức Thọ về chuyện này…
Kiến Giang sở dĩ trở thành nhân vật nổi cộm trong vụ án “Xét lại chống Đảng” vì cùng với Hoàng Minh Chính ông là một nhà lý luận có kiến thức uyên bác, có tư duy sắc bén… Vì thế Lê Đức Thọ có phần nể nang, nhưng vì ông không khóc lóc van xin, không khuất phục như Hồng Hà, nên bầm dập. Ông kể: Khi Lê Duẩn lên Tổng Bí thư, ông Trường Chinh bảo tôi sang gặp anh Ba Duẩn để xin anh ấy các bài viết, các phát biểu… đem về in thành sách. Theo ý ông Trường Chinh thì lãnh tụ phải có tác phẩm. Tôi đã nghe lời sang gặp Lê Duẩn. Ông Duẩn rất cởi mở, đưa tôi một ôm tài liệu, bảo muốn làm gì thì làm… Tôi đọc kỹ thấy ông Duẩn không hiểu gì về Chủ nghĩa Mác cả, chỉ có tư tưởng dân tộc chủ nghĩa… Khi trao đổi với Lê Đức Thọ khi ông vào thăm tôi ở trong tù, tôi có nói ý đó. Thọ bảo tôi viết lại thành tài liệu đưa Thọ. Thọ về rồi, tôi suy nghĩ kỹ. Thọ nham hiểm lắm, muốn lợi dụng tôi để lập hồ sơ về Lê Duẩn, khi cần thì sử dụng. Đó là cách Thọ thường làm. Thì ra Thọ đã có ý lật Lê Duẩn từ đó. Nghĩ thế nên tôi không mắc lừa, không viết gì phê phán Lê Duẩn là dân tộc chủ nghĩa cả(!)
Kiến Giang còn kể: Lần cuối cùng Lê Đức Thọ vào thăm tôi, ông ta nói: Các cậu hay đề cao trí thức, phó tiến sỹ đi học về thì tớ cho thêm 5 đồng vào lương, thế thôi! Tôi nhìn thẳng Thọ nói: Xưa Đảng vô học vì phải đi đánh giặc, nay Đảng có chính quyền mà Đảng lại sùng bái sự vô học thì không được! Lê Đức Thọ đứng lên ra về. Ít phút sau tay Giám thị trại giam vào hoảng hốt nói: Kỳ này thủ trưởng vào là để cho ông về, vậy là chết rồi! Ông làm thủ trưởng phật lòng… vậy là tiếp tục tù dài!...
Kiến Giang là một con người như thế, quyết liệt...”(hết trích)
Một số nhà trí thức, nhân sĩ trong lời phân ưu ở Bauxite VN đã viết:
“Được tin học giả NGUYỄN KIẾN GIANG vừa tạ thế sáng 2-12-2013, thọ 83 tuổi, hết thảy trí thức ưu tư trước thời cuộc khắp từ Bắc đến Nam đều choáng váng, đau buồn.
Nguyên Giám đốc Nhà xuất bản Sự thật, trải qua một khóa học cao cấp không trọn vẹn ở Liên Xô, Ông Nguyễn Kiến Giang có trong mình một học vấn toàn diện, cả triết học phương Tây lẫn triết học Mác xít, lại được thụ hưởng từ trong gia đình cũng như trong nhà trường Pháp Việt vốn liếng thâm hậu của cả hai nền văn hóa Tây và Đông. Nhưng cũng như một số ít con người thuộc tầng lớp tinh hoa thức thời đi theo cách mạng từ sớm và về sau đã phản tỉnh, bấy nhiêu kiến thức trang bị hệ thống đó lọc qua đầu óc tư duy sắc bén của Ông đã giúp Ông phân tích thực tế thời cuộc nhanh nhạy và có tầm nhìn vượt lên trước rất xa, từ gần năm thập niên trước đã đoạn tuyệt với học thuyết CNXH giáo điều, đề xuất những kiến giải sáng suốt về một con đường xã hội dân chủ như là cái đích phải tới của những người mác xít chân chính.
Tuy chỉ là một học giả xây dựng lý thuyết bằng trí tuệ cộng với tâm cảm chân thành chứ không hành động, nhưng trước sau Ông đã phải trả giá đắt cho những phát kiến tài năng của mình...
...Ông là người cuối cùng của một thế hệ lý thuyết gia tài năng và tỉnh táo đã ra đi. Một khoảng trống rất lớn cho người ở lại. Xin được bày tỏ lòng tiếc thương vô hạn đến gia đình Ông, và cầu chúc hương hồn Ông thảnh thơi nơi Cực Lạc.”(hết trích)
Xin trang trọng vĩnh biệt học giả Nguyễn kiến Giang, một nhà trí thức chân chính -- và khi ông ra đi, đã đúng là “Một khoảng trống rất lớn cho người ở lại,” xin mượn lời của quý vị nhâns ĩ Bauxite VN.
Tiểu sử ông Nguyễn Kiến Giang trên Tự Điển Bách Khoa Wikipedia viết như sau:
“Nguyễn Kiến Giang
Sinh: 22 tháng 1, 1931
Tại Lệ Thủy, Quảng Bình
Nguyễn Kiến Giang là nhà hoạt động chính trị, nhà báo, học giả, nhân vật trong Vụ án Xét lại Chống Đảng. Các bút hiệu khác: Lương Dân, Lê Diên, Lê Minh Tuệ.
Nguyễn Kiến Giang sinh ngày 22 tháng 1 năm 1931 tại Quảng Bình. Ông tham gia Mặt trận Việt Minh rất sớm và năm 1945 đã là đảng viên Cộng sản (khi mới 14 tuổi). Năm 1947, Ông là huyện ủy viên rồi tỉnh ủy viên tỉnh Quảng Bình. Năm 1956, Nguyễn Kiến Giang về công tác tại Hà Nội rồi làm Phó giám đốc nhà xuất bản Sự Thật. Năm 1962, ông đi học trường Đảng cao cấp tại Liên Xô. Năm 1964, khi Trung ương Đảng ra Nghị quyết 9 chống chủ nghĩa Xét lại thì ông bị gọi về nước (cùng tất cả học viên khóa học). Năm 1964-1967 ông bị đưa đi “công tác thực tế” tại Quảng Bình và Thái Bình. Trong Vụ án Xét lại Chống Đảng, bị tống giam 6 năm và quản chế 3 năm. Năm 1996, Ông cùng Lê Hồng Hà, Hà Sĩ Phu bị kết án về tội tiết lộ bí mật nhà nước.
Ngày 20 tháng 2 năm 1990, Liên hiệp các Hội khoa học và kỹ thuật Việt Nam tổ chức cuộc hội thảo về đa nguyên, đa đảng do ông Trần Xuân Bách, thường trực Ban bí thư trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam chủ trì. Cuộc hội thảo có sự tham dự đông đảo của các nhà khoa học, chính trị tham gia. Tại cuộc hội thảo, Nguyễn Kiến Giang phát biểu bài diễn văn "Bàn về sự lãnh đạo của Đảng". Bài phát biểu được ghi lại tóm tắt và đăng trên tạp chí Khoa học và Tổ quốc số tháng 03/1990 với bút danh Lương Dân. Kết quả là công an đến thu hồi cả 2 số báo 3/1990 và 4/1990, Phạm Quế Dương, Ủy viên thường trực và tổng biên tập của tờ Tạp chí phải đến công an thẩm vấn nhiều lần; tạp chí Khoa học và Tổ Quốc khởi tố.”(hết trích)
Tiến sĩ Hà Sĩ Phu, trong bàì viết tưạ đề “Vĩnh biệt nhà văn hóa, học giả Nguyễn Kiến Giang” đăng ở mạng Bauxite VN, ghi nhận về học giả Nguyễn Kiến Giang, trích như sau:
“...Do có tư tưởng tiến bộ, khác với Đảng của ông, ông bị hai lần can án. Lần thứ nhất (1967-1976) vì “tội Xét lại chống Đảng” với 6 năm tống giam và 3 năm quản chế không qua xét xử. Lần thứ hai (1996) bị ra tòa cùng với Lê Hồng Hà và Hà Sĩ Phu về tội “làm lộ bí mật nhà nước”.
...Từ 23 năm trước, đầu năm 1990, khi “bàn về sự lãnh đạo của Đảng” ông đã thẳng thắn yêu cầu phải bỏ Điều 4 trong Hiến pháp, quả là một đề xuất đi trước xã hội...”(hết trích)
Nhà báo Lê Phú Khải trong bài viết tưạ đề “NGUYỄN KIẾN GIANG – Hạt giống đỏ Mác-xít trở thành nhà lý luận Dân chủ tiên phong,” đăng ở Baxuite VN, đã ghi nhận về học giả Nguyễn Kiến Giang:
“...Kiến Giang bị bắt đưa đi trại giam Bất Bạt của quân đội và bị chuyển trại ba lần, có lần giam ở trại Ba Sao. Ông kể về 5 năm bị giam trong xà lim: Có 4 mét vuông, như nhà mồ, rét lắm vì cửa sổ hướng về phía Tây, phải đứng suốt ngày, tưởng là phát điên. Tôi phải tự viết một cuốn tiểu thuyết trong đầu để khỏi phát điên, vì xin đi lao động nó không cho đi… Gia đình chỉ được lên thăm có hai lần, năm 1969 ở Bất Bạt, năm 1971 ở Ba Sao. Năm 1973 bắt đầu quản chế, 1975 quản chế ở xã Bối Khê Vũ Ẻn.
Ở trong tù, năm 1968 được tin đánh Mậu Thân, tôi biết trước là sẽ thua vì Mỹ chưa yếu như các ông ấy nghĩ. Còn nếu thắng thì số phận bọn xét lại chúng tôi sẽ vô cùng đen tối… Năm 1970 tôi đã viết thư cho Lê Đức Thọ về chuyện này…
Kiến Giang sở dĩ trở thành nhân vật nổi cộm trong vụ án “Xét lại chống Đảng” vì cùng với Hoàng Minh Chính ông là một nhà lý luận có kiến thức uyên bác, có tư duy sắc bén… Vì thế Lê Đức Thọ có phần nể nang, nhưng vì ông không khóc lóc van xin, không khuất phục như Hồng Hà, nên bầm dập. Ông kể: Khi Lê Duẩn lên Tổng Bí thư, ông Trường Chinh bảo tôi sang gặp anh Ba Duẩn để xin anh ấy các bài viết, các phát biểu… đem về in thành sách. Theo ý ông Trường Chinh thì lãnh tụ phải có tác phẩm. Tôi đã nghe lời sang gặp Lê Duẩn. Ông Duẩn rất cởi mở, đưa tôi một ôm tài liệu, bảo muốn làm gì thì làm… Tôi đọc kỹ thấy ông Duẩn không hiểu gì về Chủ nghĩa Mác cả, chỉ có tư tưởng dân tộc chủ nghĩa… Khi trao đổi với Lê Đức Thọ khi ông vào thăm tôi ở trong tù, tôi có nói ý đó. Thọ bảo tôi viết lại thành tài liệu đưa Thọ. Thọ về rồi, tôi suy nghĩ kỹ. Thọ nham hiểm lắm, muốn lợi dụng tôi để lập hồ sơ về Lê Duẩn, khi cần thì sử dụng. Đó là cách Thọ thường làm. Thì ra Thọ đã có ý lật Lê Duẩn từ đó. Nghĩ thế nên tôi không mắc lừa, không viết gì phê phán Lê Duẩn là dân tộc chủ nghĩa cả(!)
Kiến Giang còn kể: Lần cuối cùng Lê Đức Thọ vào thăm tôi, ông ta nói: Các cậu hay đề cao trí thức, phó tiến sỹ đi học về thì tớ cho thêm 5 đồng vào lương, thế thôi! Tôi nhìn thẳng Thọ nói: Xưa Đảng vô học vì phải đi đánh giặc, nay Đảng có chính quyền mà Đảng lại sùng bái sự vô học thì không được! Lê Đức Thọ đứng lên ra về. Ít phút sau tay Giám thị trại giam vào hoảng hốt nói: Kỳ này thủ trưởng vào là để cho ông về, vậy là chết rồi! Ông làm thủ trưởng phật lòng… vậy là tiếp tục tù dài!...
Kiến Giang là một con người như thế, quyết liệt...”(hết trích)
Một số nhà trí thức, nhân sĩ trong lời phân ưu ở Bauxite VN đã viết:
“Được tin học giả NGUYỄN KIẾN GIANG vừa tạ thế sáng 2-12-2013, thọ 83 tuổi, hết thảy trí thức ưu tư trước thời cuộc khắp từ Bắc đến Nam đều choáng váng, đau buồn.
Nguyên Giám đốc Nhà xuất bản Sự thật, trải qua một khóa học cao cấp không trọn vẹn ở Liên Xô, Ông Nguyễn Kiến Giang có trong mình một học vấn toàn diện, cả triết học phương Tây lẫn triết học Mác xít, lại được thụ hưởng từ trong gia đình cũng như trong nhà trường Pháp Việt vốn liếng thâm hậu của cả hai nền văn hóa Tây và Đông. Nhưng cũng như một số ít con người thuộc tầng lớp tinh hoa thức thời đi theo cách mạng từ sớm và về sau đã phản tỉnh, bấy nhiêu kiến thức trang bị hệ thống đó lọc qua đầu óc tư duy sắc bén của Ông đã giúp Ông phân tích thực tế thời cuộc nhanh nhạy và có tầm nhìn vượt lên trước rất xa, từ gần năm thập niên trước đã đoạn tuyệt với học thuyết CNXH giáo điều, đề xuất những kiến giải sáng suốt về một con đường xã hội dân chủ như là cái đích phải tới của những người mác xít chân chính.
Tuy chỉ là một học giả xây dựng lý thuyết bằng trí tuệ cộng với tâm cảm chân thành chứ không hành động, nhưng trước sau Ông đã phải trả giá đắt cho những phát kiến tài năng của mình...
...Ông là người cuối cùng của một thế hệ lý thuyết gia tài năng và tỉnh táo đã ra đi. Một khoảng trống rất lớn cho người ở lại. Xin được bày tỏ lòng tiếc thương vô hạn đến gia đình Ông, và cầu chúc hương hồn Ông thảnh thơi nơi Cực Lạc.”(hết trích)
Xin trang trọng vĩnh biệt học giả Nguyễn kiến Giang, một nhà trí thức chân chính -- và khi ông ra đi, đã đúng là “Một khoảng trống rất lớn cho người ở lại,” xin mượn lời của quý vị nhâns ĩ Bauxite VN.
Gửi ý kiến của bạn
