TỈNH KHÁNH HOÀ
Tỉnh Khánh Hoà có diện tích 5.220 km vuông. Dân số năm 2011 là 1.174.100 người, mật độ 225/km vuông. Sắc dân: Kinh, Ra Glai, Hoa, Cơ Ho, Ê Đê. Gồm có: 2 Thành phố Nha Trang và Cam Ranh, thị xã Ninh Hoà và 6 huyện: Vạn Ninh, Diên Khánh, Khánh Vĩnh, Khánh Sơn, Cam Lâm và huyện đảo Trường Sa, có khoảng 200 hòn đảo lớn nhỏ ngoài khơi. Tỉnh lỵ ở thành phố Nha Trang. Tỉnh Khánh Hoà ở duyên hải miền trung Việt Nam, phía bắc giáp Phú Yên, tây giáp Đắk Lắk và Lâm Đồng, nam giáp Ninh Thuận, đông giáp biển Đông (200 km). Nhiệt độ trung bình 26,5 độ C. Sông lớn Khánh Hoà là sông Cái và sông Dinh. Khánh Hoà có trên 30 con sông dài hơn 10 km, sông ở Khánh Hòa thường chảy qua núi non nên ngắn và dốc.
Lịch sử tỉnh Khánh Hoà: Năm 1653, vua Chiêm là Bà Tấm quấy nhiễu dân Việt ở Phú Yên, Chúa Nguyễn Phúc Tần cử quan cai cơ Hùng Lộc đem 3000 quân chinh phạt, vua Chiêm xin dâng đất cho Chúa Nguyễn từ vùng Phan Rang trở ra đến Phú Yên. Chúa chấp thuận và giao vùng đất này cho Hùng Lộc cai quản. Từ đó, vùng đất này trở thành đất của Đại Việt. Năm 1803, vua Gia Long đổi tên dinh Bình Khang thành dinh Bình Hòa. Năm 1808, Dinh được đổi thành Trấn. Năm 1831, thời Minh Mạng, trấn Bình Hòa được đổi tên thành tỉnh Khánh Hòa. Tháng 10-1965, chính phủ VNCH, cắt một phần đất quận Cam Lâm thiết lập Thị xã Cam Ranh. Sau năm 1975, tỉnh Phú Yên, tỉnh Khánh Hòa và thị xã Cam Ranh hợp thành tỉnh Phú Khánh. Ngày 30-6-1989, tỉnh Phú Khánh lại tách ra thành hai tỉnh Phú Yên và Khánh Hòa cho đến ngày nay.
Giao thông tỉnh Khánh Hòa: Quốc lộ 1A xuyên qua tỉnh đi Bắc-Nam. Quốc lộ 26 đi Ninh Hòa với Đắk Lắk. Đường 723, Nha Trang đi Đà Lạt. Đường sắt xuyên qua tỉnh, tại nhà ga Nha Trang đi Bắc Nam và còn một số nhà ga khác phân bố tại các huyện, thị xã và thành phố trong tỉnh. Đường thuỷ có 2 hải cảng lớn là Vân Phong và Cam Ranh. Hàng không có sân bay quốc tế Cam Ranh và sân bay Nha Trang.
Đồng bằng ở Khánh Hòa nhỏ hẹp, bị chia cắt bởi các dãy núi đâm ra biển. Đồng bằng lớn ở Khánh Hòa là đồng bằng Nha Trang và Diên Khánh, nằm ở hai bên sông Cái. Đồng bằng Ninh Hòa do sông Dinh bồi đắp. Ngoài ra, Khánh Hòa còn có hai vùng đồng bằng nhỏ là đồng bằng Vạn Ninh và đồng bằng Cam Ranh ở ven biển, với diện tích không lớn. Tỉnh Khánh Hoà phát triển mạnh về kinh tế. Công nghiệp vững vàng. Thuỷ sản rất dồi dào. Khánh Hoà có yến sào giá bán rất cao, sản lượng hàng năm thu trên 2,5 tấn.
Khánh Hoà có nhiều chùa chiền, đền tháp, đặc biệt Tháp Bà là nổi tiếng hơn cả, tháp nằm bên quốc lộ Bắc Nam, tháp do người Chăm xây cất vào thế kỷ thứ 8, trên đỉnh tháp có hình Kim Tự Tháp, bên trong có tượng Ponagar (nữ thần xứ sở), tượng có 10 tay, ngồi xếp bằng, đầu đội hoa sen, du khách chiêm ngưỡng đông đúc.
Thành Cổ Diên Khánh do Nguyễn Ánh (vua Gia Long) xây theo thành Vauban, kiểu Tây phương. Khi xưa do Hoàng tử Cảnh và Bá Đa Lộc (Pigneau de Behaine) trấn giữ. Nhà bác học Alexandre Yersin (1863-1943) gốc Pháp. Ông xem Nha Trang là quê hương thứ hai, đã nghiên cứu và sản xuất thuốc trị bịnh dịch hạch, lập viện Pasteur, và tham gia khám phá ra Đà Lạt.
Khánh Hòa có các vịnh lớn: Đại Lãnh, Vân Phong, Nha Trang, Cam Ranh... Vịnh Cam Ranh có chiều dài 16 km, rộng 32 km, thông qua eo biển rộng 1,6 km, có độ sâu từ 18-20m. Vịnh có núi hai bên, như hai cánh cửa sắt khổng lồ, Hòn Tánh chận sóng lớn từ ngoài khơi, gọi là đảo Bình Ba (dẹp sóng), nên nước bên trong vịnh luôn êm ả. Hải cảng Cam Ranh là một trong 3 hải cảng lớn và tốt nhất thế giới: Cam Ranh, San Francisco và Rio de Janeiro.
Khánh Hòa có huyện đảo Trường Sa, nên tìm hiểu và sơ lược qua Quần đảo Trường Sa. Quần đảo Trường Sa cách đảo Hoàng Sa 200 hải lý, cách Cam Ranh 240 hải lý. Tọa độ 6030’ đến 120 vĩ tuyến Bắc, và 111030’ đến 117020’ kinh tuyến Đông. Quần đảo Trường Sa rộng khoảng 180.000 km vuông. Chiều dài đông tây là 325 hải lý, chiều dài bắc nam là 274 hải lý. Quần đảo Trường Sa, có khoảng 100 hòn đảo lớn nhỏ, bãi san hô và bãi ngầm. Nơi đây đảo Song Tử Tây cao nhất, nhô trên mặt nước từ 4m đến 6m (khi thủy triều xuống thấp). Đảo Ba Đình lớn nhất, rộng 0,6 km vuông. Quần đảo Trường Sa được chia ra 10 cụm: Trường Sa, Song Tử, Thị Tứ, Loại Ta, Nam Yết, Sinh Tồn, Thám Hiểm, bãi Vũng Mây, bãi Hải Sâm và bãi Lim. Một số đảo có cây cối và số khác thì không có cây cối. Nơi đây có tiềm năng dầu mỏ.
Phong cảnh tỉnh Khánh Hòa: Khánh Hòa có bờ biển dài và đẹp. Bờ biển Khánh Hòa kéo dài từ Đại Lãnh phía bắc, tới cuối vịnh Cam Ranh ở phía nam; dài khoảng 380 km, tính theo mép nước của các cửa lạch, đầm, vịnh. Địa hình vùng thềm lục địa của Khánh Hòa, là tiếp nối sự cấu tạo địa hình trên đất liền. Các nhánh núi Trường Sơn đâm ra biển như dãy Phước Hà Sơn, núi Hòn Khô, dãy Hoàng Ngưu... không chỉ dừng lại ở bờ biển mà còn nối tiếp ra xa về phía biển. Ngoài biển phần thềm lục địa cũng có những đỉnh cao nhô lên khỏi mặt nước, tạo thành các hòn đảo: Hòn Tre, hòn Miếu, hòn Mun... đan xen giữa các hòn đảo nổi, là những đảo ngầm rải rác dưới mặt nước biển. Bãi biển Đại Lãnh, ở giữa Phú Yên và Khánh Hòa, cát trắng, nước trong trẻo, có thể nhìn thấy đáy, là bãi tắm rất tốt. Ngoài ra bãi Trù, bãi Dốc Lết, vịnh Vân Phong, Hòn Yến, Hòn Tre, Hòn Lớn, giữa nước biển mênh mông trông thơ mộng. Hòn Chồng là những khối đá có hình thù kỳ dị, xếp chồng lên nhau, thấp dần từ trên cao xuống biển, trông thơ mộng vô cùng. Tỉnh Khánh Hoà có hồ cá Trí Nguyên xây ở ngoài khơi vào năm 1971, hàng trăm thứ cá bơi lội trông thích thú. Viện Hải Dương học ở vùng Cầu Đá, Nha Trang, nghiên cứu mọi thứ ở biển, như rong rêu, tôm cá... có khoảng 20.000 sinh vật biển chen chúc trong lồng kính.
Tỉnh Khánh Hòa là một trong những trung tâm du lịch lớn của Việt Nam. Nhờ có bờ biển dài, nhiều vịnh đẹp, khí hậu ôn hòa và nhiều di tích lịch sử văn hóa và danh lam thắng cảnh nổi tiếng, nên du lịch phát triển mạnh mẽ với số du khách hằng năm rất đông đảo. Các hình thức du lịch ở Khánh Hòa rất phong phú, như du lịch sinh thái nơi biển đảo, thăm viếng di tích của nhà bác học Alexandre Yersin...
Tỉnh Khánh Hòa còn có 5 suối nước nóng có tác dụng chữa trị một số bệnh tật và khai thác nước uống.
Thiên nhiên ưu đãi Khánh Hoà
Phố phường, hải cảng, bao la mỹ miều
.
Cảm tác: Non nước Khánh Hoà
Khánh Hoà đãi ngộ bởi thiên nhiên
Ninh Thuận phía nam, bắc Phú Yên
Kinh tế, bán buôn, đều phát đạt
Ngược xuôi tấp nập, lắm tàu thuyền
.
Nha Trang, Đại Lãnh, rộn ràng luôn
Tít tắp, xa xa, đảo mấy hòn
Hòn Yến, Hòn Chồng, cười cợt sóng
Hòn Tre, Hòn Lớn, nhấp nhô cồn
.
Biển khơi, hải sản khá dồi dào
Cầu Đá bến bờ, đẹp biết bao!
Di tích Yersin, tên tuổi lớn
Pasteur y viện, tiếng tăm cao!
.
Tháp Bà kiến trúc mấy nghìn thu
Tấp nập tới lui, khách viễn du
Hình tạc ly kỳ, hình sắc sảo
Tháp xây đồ sộ, tháp công phu
.
Hồ cá Trí Nguyên, cảnh mỹ miều
Hải Dương học viện, đủ rong rêu
Muôn loài chen chúc, trong lồng kính
Vạn thứ tung tăng, dưới thuỷ triều
.
Tiếng tăm thế giới, vịnh Cam Ranh
Cửa lớn thênh thang, đảo dựng thành
Tàu thủy nhẹ nhàng, trên sóng bạc
Khánh Hoà rực rỡ, dưới trời xanh.
Nguyễn Lộc Yên
Tỉnh Khánh Hoà có diện tích 5.220 km vuông. Dân số năm 2011 là 1.174.100 người, mật độ 225/km vuông. Sắc dân: Kinh, Ra Glai, Hoa, Cơ Ho, Ê Đê. Gồm có: 2 Thành phố Nha Trang và Cam Ranh, thị xã Ninh Hoà và 6 huyện: Vạn Ninh, Diên Khánh, Khánh Vĩnh, Khánh Sơn, Cam Lâm và huyện đảo Trường Sa, có khoảng 200 hòn đảo lớn nhỏ ngoài khơi. Tỉnh lỵ ở thành phố Nha Trang. Tỉnh Khánh Hoà ở duyên hải miền trung Việt Nam, phía bắc giáp Phú Yên, tây giáp Đắk Lắk và Lâm Đồng, nam giáp Ninh Thuận, đông giáp biển Đông (200 km). Nhiệt độ trung bình 26,5 độ C. Sông lớn Khánh Hoà là sông Cái và sông Dinh. Khánh Hoà có trên 30 con sông dài hơn 10 km, sông ở Khánh Hòa thường chảy qua núi non nên ngắn và dốc.
Lịch sử tỉnh Khánh Hoà: Năm 1653, vua Chiêm là Bà Tấm quấy nhiễu dân Việt ở Phú Yên, Chúa Nguyễn Phúc Tần cử quan cai cơ Hùng Lộc đem 3000 quân chinh phạt, vua Chiêm xin dâng đất cho Chúa Nguyễn từ vùng Phan Rang trở ra đến Phú Yên. Chúa chấp thuận và giao vùng đất này cho Hùng Lộc cai quản. Từ đó, vùng đất này trở thành đất của Đại Việt. Năm 1803, vua Gia Long đổi tên dinh Bình Khang thành dinh Bình Hòa. Năm 1808, Dinh được đổi thành Trấn. Năm 1831, thời Minh Mạng, trấn Bình Hòa được đổi tên thành tỉnh Khánh Hòa. Tháng 10-1965, chính phủ VNCH, cắt một phần đất quận Cam Lâm thiết lập Thị xã Cam Ranh. Sau năm 1975, tỉnh Phú Yên, tỉnh Khánh Hòa và thị xã Cam Ranh hợp thành tỉnh Phú Khánh. Ngày 30-6-1989, tỉnh Phú Khánh lại tách ra thành hai tỉnh Phú Yên và Khánh Hòa cho đến ngày nay.
Giao thông tỉnh Khánh Hòa: Quốc lộ 1A xuyên qua tỉnh đi Bắc-Nam. Quốc lộ 26 đi Ninh Hòa với Đắk Lắk. Đường 723, Nha Trang đi Đà Lạt. Đường sắt xuyên qua tỉnh, tại nhà ga Nha Trang đi Bắc Nam và còn một số nhà ga khác phân bố tại các huyện, thị xã và thành phố trong tỉnh. Đường thuỷ có 2 hải cảng lớn là Vân Phong và Cam Ranh. Hàng không có sân bay quốc tế Cam Ranh và sân bay Nha Trang.
Đồng bằng ở Khánh Hòa nhỏ hẹp, bị chia cắt bởi các dãy núi đâm ra biển. Đồng bằng lớn ở Khánh Hòa là đồng bằng Nha Trang và Diên Khánh, nằm ở hai bên sông Cái. Đồng bằng Ninh Hòa do sông Dinh bồi đắp. Ngoài ra, Khánh Hòa còn có hai vùng đồng bằng nhỏ là đồng bằng Vạn Ninh và đồng bằng Cam Ranh ở ven biển, với diện tích không lớn. Tỉnh Khánh Hoà phát triển mạnh về kinh tế. Công nghiệp vững vàng. Thuỷ sản rất dồi dào. Khánh Hoà có yến sào giá bán rất cao, sản lượng hàng năm thu trên 2,5 tấn.
Khánh Hoà có nhiều chùa chiền, đền tháp, đặc biệt Tháp Bà là nổi tiếng hơn cả, tháp nằm bên quốc lộ Bắc Nam, tháp do người Chăm xây cất vào thế kỷ thứ 8, trên đỉnh tháp có hình Kim Tự Tháp, bên trong có tượng Ponagar (nữ thần xứ sở), tượng có 10 tay, ngồi xếp bằng, đầu đội hoa sen, du khách chiêm ngưỡng đông đúc.
Thành Cổ Diên Khánh do Nguyễn Ánh (vua Gia Long) xây theo thành Vauban, kiểu Tây phương. Khi xưa do Hoàng tử Cảnh và Bá Đa Lộc (Pigneau de Behaine) trấn giữ. Nhà bác học Alexandre Yersin (1863-1943) gốc Pháp. Ông xem Nha Trang là quê hương thứ hai, đã nghiên cứu và sản xuất thuốc trị bịnh dịch hạch, lập viện Pasteur, và tham gia khám phá ra Đà Lạt.
Khánh Hòa có các vịnh lớn: Đại Lãnh, Vân Phong, Nha Trang, Cam Ranh... Vịnh Cam Ranh có chiều dài 16 km, rộng 32 km, thông qua eo biển rộng 1,6 km, có độ sâu từ 18-20m. Vịnh có núi hai bên, như hai cánh cửa sắt khổng lồ, Hòn Tánh chận sóng lớn từ ngoài khơi, gọi là đảo Bình Ba (dẹp sóng), nên nước bên trong vịnh luôn êm ả. Hải cảng Cam Ranh là một trong 3 hải cảng lớn và tốt nhất thế giới: Cam Ranh, San Francisco và Rio de Janeiro.
Khánh Hòa có huyện đảo Trường Sa, nên tìm hiểu và sơ lược qua Quần đảo Trường Sa. Quần đảo Trường Sa cách đảo Hoàng Sa 200 hải lý, cách Cam Ranh 240 hải lý. Tọa độ 6030’ đến 120 vĩ tuyến Bắc, và 111030’ đến 117020’ kinh tuyến Đông. Quần đảo Trường Sa rộng khoảng 180.000 km vuông. Chiều dài đông tây là 325 hải lý, chiều dài bắc nam là 274 hải lý. Quần đảo Trường Sa, có khoảng 100 hòn đảo lớn nhỏ, bãi san hô và bãi ngầm. Nơi đây đảo Song Tử Tây cao nhất, nhô trên mặt nước từ 4m đến 6m (khi thủy triều xuống thấp). Đảo Ba Đình lớn nhất, rộng 0,6 km vuông. Quần đảo Trường Sa được chia ra 10 cụm: Trường Sa, Song Tử, Thị Tứ, Loại Ta, Nam Yết, Sinh Tồn, Thám Hiểm, bãi Vũng Mây, bãi Hải Sâm và bãi Lim. Một số đảo có cây cối và số khác thì không có cây cối. Nơi đây có tiềm năng dầu mỏ.
Phong cảnh tỉnh Khánh Hòa: Khánh Hòa có bờ biển dài và đẹp. Bờ biển Khánh Hòa kéo dài từ Đại Lãnh phía bắc, tới cuối vịnh Cam Ranh ở phía nam; dài khoảng 380 km, tính theo mép nước của các cửa lạch, đầm, vịnh. Địa hình vùng thềm lục địa của Khánh Hòa, là tiếp nối sự cấu tạo địa hình trên đất liền. Các nhánh núi Trường Sơn đâm ra biển như dãy Phước Hà Sơn, núi Hòn Khô, dãy Hoàng Ngưu... không chỉ dừng lại ở bờ biển mà còn nối tiếp ra xa về phía biển. Ngoài biển phần thềm lục địa cũng có những đỉnh cao nhô lên khỏi mặt nước, tạo thành các hòn đảo: Hòn Tre, hòn Miếu, hòn Mun... đan xen giữa các hòn đảo nổi, là những đảo ngầm rải rác dưới mặt nước biển. Bãi biển Đại Lãnh, ở giữa Phú Yên và Khánh Hòa, cát trắng, nước trong trẻo, có thể nhìn thấy đáy, là bãi tắm rất tốt. Ngoài ra bãi Trù, bãi Dốc Lết, vịnh Vân Phong, Hòn Yến, Hòn Tre, Hòn Lớn, giữa nước biển mênh mông trông thơ mộng. Hòn Chồng là những khối đá có hình thù kỳ dị, xếp chồng lên nhau, thấp dần từ trên cao xuống biển, trông thơ mộng vô cùng. Tỉnh Khánh Hoà có hồ cá Trí Nguyên xây ở ngoài khơi vào năm 1971, hàng trăm thứ cá bơi lội trông thích thú. Viện Hải Dương học ở vùng Cầu Đá, Nha Trang, nghiên cứu mọi thứ ở biển, như rong rêu, tôm cá... có khoảng 20.000 sinh vật biển chen chúc trong lồng kính.
Tỉnh Khánh Hòa là một trong những trung tâm du lịch lớn của Việt Nam. Nhờ có bờ biển dài, nhiều vịnh đẹp, khí hậu ôn hòa và nhiều di tích lịch sử văn hóa và danh lam thắng cảnh nổi tiếng, nên du lịch phát triển mạnh mẽ với số du khách hằng năm rất đông đảo. Các hình thức du lịch ở Khánh Hòa rất phong phú, như du lịch sinh thái nơi biển đảo, thăm viếng di tích của nhà bác học Alexandre Yersin...
Tỉnh Khánh Hòa còn có 5 suối nước nóng có tác dụng chữa trị một số bệnh tật và khai thác nước uống.
Thiên nhiên ưu đãi Khánh Hoà
Phố phường, hải cảng, bao la mỹ miều
.
Cảm tác: Non nước Khánh Hoà
Khánh Hoà đãi ngộ bởi thiên nhiên
Ninh Thuận phía nam, bắc Phú Yên
Kinh tế, bán buôn, đều phát đạt
Ngược xuôi tấp nập, lắm tàu thuyền
.
Nha Trang, Đại Lãnh, rộn ràng luôn
Tít tắp, xa xa, đảo mấy hòn
Hòn Yến, Hòn Chồng, cười cợt sóng
Hòn Tre, Hòn Lớn, nhấp nhô cồn
.
Biển khơi, hải sản khá dồi dào
Cầu Đá bến bờ, đẹp biết bao!
Di tích Yersin, tên tuổi lớn
Pasteur y viện, tiếng tăm cao!
.
Tháp Bà kiến trúc mấy nghìn thu
Tấp nập tới lui, khách viễn du
Hình tạc ly kỳ, hình sắc sảo
Tháp xây đồ sộ, tháp công phu
.
Hồ cá Trí Nguyên, cảnh mỹ miều
Hải Dương học viện, đủ rong rêu
Muôn loài chen chúc, trong lồng kính
Vạn thứ tung tăng, dưới thuỷ triều
.
Tiếng tăm thế giới, vịnh Cam Ranh
Cửa lớn thênh thang, đảo dựng thành
Tàu thủy nhẹ nhàng, trên sóng bạc
Khánh Hoà rực rỡ, dưới trời xanh.
Nguyễn Lộc Yên
Gửi ý kiến của bạn
