Hôm nay,  

Khi Kịch Sĩ Nhập Vai

12/11/201600:00:00(Xem: 9626)

Donald Trump diễn xuất giỏi, bây giờ mới sống và làm thật!

Chúng ta vừa chứng kiến một bi hài kịch chính trị của Hoa Kỳ, khi tỷ phú Donald Trump bất ngờ thắng cử trước sự bàng hoàng của đa số - kể cả cử tri đã dồn phiếu cho ông. Sau này, giới nghiên cứu sẽ tìm hiểu về các lý do, giới chính trị thì nghĩ ngay tới nhiệm kỳ đầu của Tổng thống thứ 45 của Hoa Kỳ.

Vì lãng tai, người viết chẳng sợ súng nên xin có vài ý kiến ba xu về hiện tượng này.

Donald Trump là người có ma lực thuyết phục, là đức tính trời cho. Ông thuyết phục người ta tin vào điều ông nói mà không kiểm chứng - và cũng chẳng cần kiểm chứng. Với đặc tính thiên phú ấy, ông còn là một người giỏi diễn xuất. Nói cho gọn, Donald Trump là kịch sĩ. Điều này chẳng bất ngờ vì ông có show truyền hình của mình. Thứ ba, là người cực kỳ thông minh, Trump cảm nhận được tâm lý quần chúng, hay khán giả, nếu ta nghĩ tới sân khấu kịch nghệ.

Là kịch sĩ, ông không sống với kịch bản do ai đó soạn thảo, ông cứ nhìn xuống cử tọa rồi theo đó mà diễn cho hợp ý khán giả. Các chính khách hay thầy giáo có tài đều phải như vậy: tùy phản ứng cử tọa mà chuyển đạt thông tin, chứ không chúi mũi vào diễn văn hay bài giảng mà độc thoại, nói một mình, cho mình.

Ma lực thuyết phục là lợi thế được Donald Trump tận dụng, để thuyết phục cử tọa hay cử tri, rằng ông là “người của họ”.

Về chính trị thì đấy là nghệ thuật mị dân, được gọi lịch sự là “đại chúng”. Cứ theo ý đám đông mà nói, dù nói ra nhiều điều mâu thuẫn. Cũng về chính trị, hay triết lý chính trị, Donald Trump không có chủ thuyết. Chủ thuyết là chuyện tính sau, may lắm thì… ông đang tính.

Nhờ tài năng đó, Donald Trump nói ra những điều mà rất nhiều người đang nghĩ trong đầu. Ông nói như chẳng suy nghĩ và xúc phạm thiên hạ mà không bao giờ xin lỗi, hoặc cải chính. Chính là nét sống sượng đôi khi vô giáo dục lại càng được cử tọa thấy rằng ông nói thật. Ông đóng kịch là người nói thật và nói lớn cảm nghĩ thầm kín của nhiều người. Mục tiêu là dù chẳng có tổ chức hay phe phái gì trong đảng Cộng Hòa, ông vẫn có quần chúng.

Lực lượng quần chúng đó, hơn là tài mạt sát hay tật trâng tráo, đã giúp ông loại bỏ các đối thủ có thế giá trong đảng. Họ thua ông không vì họ chẳng dám chửi, mà vì họ không nhìn ra sự bất mãn của một số quần chúng đông đảo trong đảng Cộng Hòa. Tức là đảng Cộng Hòa có vấn đề mà các bậc trưởng thượng, thành phần ưu tú có ảnh hưởng trong đảng, lại chẳng nhìn ra.

Truyền thông chính mạch, có tinh thần thiên tả và thiên vị, cũng không làm nổi bật một sự kiện thống kê: mỗi khi Trump xuất hiện, người ta đông đảo tham dự với nhiệt tình, đông đảo và say mê hơn quần chúng tham gia các cuộc vận động của bà Hillary Clinton. Dù có quê kệch thì nhiệt tình đó vẫn là thực tế. Trump hiểu ra thực tế đó, chúng ta thì không nên mới bị ngạc nhiên, càng ngạc nhiên hơn nữa khi cử tri phía Dân Chủ lại tham gia bỏ phiếu ít hơn. Họ không say mê náo nhiệt bằng thành phần ủng hộ ông Trump. Bây giờ nhiều người mới ân hận và biểu tình đập phá.

Kịch sĩ Donald Trump cho cử tọa của mình cảm nghĩ rằng đấy là cơ hội để họ làm nên lịch sử, bằng lá phiếu.

Ông có một tổ chức tranh cử luộm thuộm, chi tiền rất ít mà vẫn đạt kết quả bất ngờ trước một đối thủ dày dạn kinh nghiệm và phương tiện, có ban tranh cử toàn những chiến lược và chiến thuật gia có tài đã vận động quần chúng từ cơ sở lên. Nhưng, ngoài những tỳ vết quá lớn của bản thân và gia đình, bà Hillary Clinton còn cho thấy rằng bà là người của quá khứ, với những giải pháp lưỡng đảng của quá khứ - và đã thất bại.

Vì thất bại nên hơn 60% dân Mỹ đang nghĩ rằng quốc gia đi chệch hướng, về cả đối nội lẫn đối ngoại. Kịch sĩ Donald Trump dựng rạp trình diễn vở “Cứu Nguy Nước Mỹ”, và khiến cử tọa trở thành cử tri. Họ nhiệt thành góp phần cứu nguy bằng lá phiếu. Họ cứu nguy vì thấy chính mình trong nỗi nguy đó.

Mọi giáo phái có thể huy động được tín đồ cho một mục tiêu cao cả nhưng xa vời, sau rất nhiều hy sinh khắc khổ. Biệt tài của Trump là nói ra mục tiêu cụ thể thiết thực: trong “cái chung” rất cao cả của tổ quốc Hoa Kỳ, có những “cái riêng” của từng người. Khán giả, cử tọa hay cử tri thấy là chính họ đang tràn lên sân khấu để hoàn tất vở kịch có hậu này - cho bản thân của họ.


Giới nghiên cứu chính trị và xã hội sẽ còn phải đếm lại số phiếu của từng thành phần cử tri để kết luận nhưng vài chi tiết sơ khởi cho thấy hậu thuẫn của Trump không chỉ có đàn ông da trắng ít học và ít tiền. Ông xúc phạm phụ nữ mà vẫn được một số phụ nữ có học ủng hộ. Ông bày tỏ tinh thần kỳ thị di dân lẫn người thiểu số mà vẫn được cử tri gốc Á và Nam Mỹ ủng hộ nhiều hơn ứng cử viên Mitt Romney của bên Cộng Hòa năm 2012.

Nếu có thể nói tới một chiến lược tranh cử thì vào tháng cuối, Donald Trump mới thật sự dàn trận để tranh thủ cử tri tại các tiểu bang xôi đậu mà nhiều người cho rằng đã thiên hẳn về phía Dân Chủ. Ra vẻ uyên bác, có khi người ta nói là ông đánh du kích, lấy nông thôn bao vây thành thị. Thật ra ban tranh cử của ông dồn sức vào các thành phần bị sa sút vì chuyển dịch dân số, vì chuyển động kinh tế của toàn cầu hóa và cả những người ngoan đạo đang e sợ xã hội biến chất vì phong trào “phải đạo chính trị” và nếp văn hóa quá phóng túng của thành phần thượng lưu có học.

Nhưng đấy là chuyện về sau, chứ trong gần một năm trời, ứng cử viên Donald Trump là kịch sĩ làm cho khán giả nhập vai. Vâng, khán giả nhập vai, là điều rất trái cựa!

Bây giờ, đến lượt kịch sĩ Donald Trump thủ vai Tổng thống….

Khi ấy, ta trở về thực tế ngoài sân khấu: Donald Trump là một doanh gia. Biệt tài của ông là có máu con buôn, đã viết sách về nghệ thuật ngã giá! Nói đến ngã giá, các doanh gia đều biết hơn chính trị gia là có cái giá phải trả! Là người diễn vẻ thô lỗ cho quần chúng, tay tỷ phú này không thể không biết luật mà cũng chẳng mơ hồ gì về chính trị nghị trường, là chuyện ngã giá giữa Hành pháp với các phe phái bên Lập pháp trong từng hồ sơ.

Donald Trump có thể thiếu kinh nghiệm chính trị hay quân sự nhưng như mọi doanh gia hay chính khách, ông biết rằng không ai lãnh đạo một mình để tự thân giải quyết cả ngàn hồ sơ của quốc gia. Đấy là công việc của nội các và ban tham mưu mà ông đang thành lập. Kịch sĩ thủ vai nóng nẩy cũng không thể không biết rằng bên kia cũng có nhiều người nóng nẩy - họ đang biểu tình phản đối kết quả bầu cử - và lãnh đạo của họ trong đảng Dân Chủ cũng dàn trận cho cuộc chiến nghị trường đã khởi sự và kéo dài tới cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ vào năm 2008.

Đấy là khi Tổng thống phải mời kịch sĩ bước qua chỗ khác, chứ không thể đổ dầu vào lửa để làm cử tọa hừng chí.

Từng đề nghị đưa ra khi tranh cử - xây tường ở biên giới miền Nam, trục xuất di dân, từ chối Hiệp ước TPP, hay xét lại Hiệp ước NAFTA, v.v… – sẽ được ban tham mưu của Tổng thống và lãnh đạo Cộng Hòa cân nhắc lại theo lối ngã giá. Cái gì làm được, cái gì không, và làm được thì phải trả giá bao nhiêu, ai trả và bao giờ trả, với hậu quả chính trị là những gì cho các hồ sơ khác? Là doanh gia, ông Trump biết là phải ngã giá với thị trường, tức là gây hậu quả tới lãi suất, thuế khóa và tăng trưởng kinh tế. Là Tổng thống, ông sẽ biết là phải ngã giá với cả hai đảng Cộng Hòa và Dân Chủ. Nhìn ra ngoài, ông sẽ biết chánh sách bảo hộ mậu dịch mà ông đề cao sẽ có cái giá về kinh tế lẫn ngoại giao. Về an ninh cũng vậy, giới tướng lãnh, ngoại giao và viên chức bảo an sẽ cho ông biết cái giá phải trả khi muốn xóa bỏ lực lượng khủng bố ISIS, bỏ rơi Liên Âu hoặc đấu trí đấu lực với Trung Quốc, Liên bang Nga, Iran, v.v….

Chủ trương cực đoan quá khích của diễn viên Donald Trump sẽ phương hại cho sự nghiệp của Tổng thống. Khi ấy, kịch sĩ Donald sẽ ngã giá với chính khách Trump. Là người ưa ra vẻ nói thật tới độ phũ phàng, ông sẽ nói thật rẳng mình phải dung hòa, vì quyền lợi tối thượng của Tổ quốc và quần chúng.

Khi ấy, đối lập sẽ kết luận rằng Donald Trump là người giảo hoạt, theo cơ hội chủ nghĩa! Họ biết quá chậm một sự thật bẽ bàng mà bậc trưởng thượng trong đảng Cộng Hòa đã thấy từ vòng sơ bộ của cuộc tranh cử! Khi ấy, nếu nghĩ sâu xa hơn về quá khứ, Donald Trump cũng chẳng khác gì nhiều vị tiền nhiệm đã từng hứa một đàng làm một nẻo.

Nét độc đáo của kịch sĩ có tài là khi nào cũng làm như mình nói thật! Nét độc đáo của Donald Trump là soạn lấy vở kịch cho mình, chứ không dựa vào bài bản của một thế lực nào khác.

Nhờ vậy, ông biến không thành có! Còn lại thì ta sẽ đợi xem vở kịch ngã giá của Tổng thống.

Ý kiến bạn đọc
16/11/201602:08:49
Khách
Khán giả vừa được xem một film Cowboy thật hay .Film The Good The Bad The Ugly mà trong đó Electoral Vote vai The Good,,,Hilary Clinton và đảng Da7n Chủ mị dân vai the Bad và Donald Trump vai the Ugly............hahaha
14/11/201604:49:46
Khách
Thảm thật! Có mấy ai thấy là bài này ngợi ca thủ thuật chính trị - bên ngoài chuyện đạo lý - của Donald Trump không? Qua mặt các thế lực Cộng Hòa rồi đánh bại Clinton trước sự ngỡ ngàng của thiên hạ? Đề tài nên lạnh lùng tìm hiểu. Chứ vi vút chuyện Lã Bất Vi là khôi hài vì luật chơi thời nay là dân chủ - và có báo chí om xòm phanh phui kiểm chứng!
14/11/201604:08:41
Khách
Cảm ơn Bác Nghĩa.Bác mãi mãi là nhà bình luận đáng giá nhất,đáng đọc nhất,dù ở bất cứ khía cạnh nào.Chúc Bác luôn khỏe mạnh,để có nhiều bài viết hơn nữa.Cháu chưa bao giờ bỏ đọc dù một bài viết của Bác.Xin cảm ơn.
13/11/201603:34:18
Khách
bài viết ngày 21/10/2016 cũa Bác Nghỉa đả làm thất vọng một phần nào của người đọc về sự vô tư trung lập của Bác Nghỉa khi đóng vai một nhà bình luận gia tin chắc rằng sẻ là tổng Thống Hilary Cliton.Sự thất bài cua Hilary do:
1. không theo của chung mà tự mình có email riêng khi phục ụ cho Obama.
2.quá hniếu biến động khi dưới thời Obama như Occupant Wall Street,Black live matter.
3.dân da màu , tôn giáo vẩn bầu cho Trump vì Hilary không mang màu da,tôn giáo nên không biết nổi đau mà họ đang đeo
13/11/201603:07:12
Khách
Lại một tay sớm đánh tối đầu, nhưng dẫu sao cũng biết điều, có chút nhận định, không như cái thứ giao chỉ hay giao châu gì đó viết bá láp quá chừng, lại còn dám nói giám đốc FBI "tắc trách" khi trưng bày tội chứng của ứng cử viên dân chủ, luận điệu này sao giống luận điệu của một tay tướng cọng sản khi lên án một nhà báo về vụ máy bay rơi ngoài biển trước đây chỉ vì nhà báo này muốn "điều tra" vụ việc. Sự kiện ông Trump khiến ta liên tưởng đến một giai thoại ở cuối đời chiến quốc, khi đó có phú thương Lã Bất Vi giàu có vô kể vì vừa thừa kế gia sản kếch xù vừa thừa kế cái "gene" buôn bán của ông bố vốn cũng là một đại phú thương. Tuy giàu có là vậy, đi đâu Lã Bất Vi cũng thường bị giới công tử coi thường, đặc biệt trong một bữa tiệc nọ công tử nước Triệu còn bắt Lã Bất Vi dắt ngựa cho mình. Giận lắm, Bất Vi về kể với cha, để rửa nhục cha bèn bày cho Vi một chiêu mới đó là cần phải buôn vua mới được thiên hạ nể vì. Kết quả Bất Vi đã nuôi công tử Dị Nhân của nước Tần và cuối cùng đã thành công mỹ mãn trong thương vụ này khi lập được con trai Doanh Chính lên ngôi nhà Tần, tức Tần Thủy Hoàng, một vị vua hùng mạnh nhất trong một quốc gia hùng mạnh nhất và cũng là quốc gia hoàn chỉnh đầu tiên trong lịch sử Tàu. Trump, trong trường hợp này, còn hơn cả Lã Bất Vi, vì Bất Vi từ một phú thương, sau một thời gian đầu tư cả tiền bạc lẫn trí tuệ bất quá cũng chỉ là một Thừa tướng, mà rốt cục đã phải tiêu tán về sau vì sự nghi kỵ của Thủy Hoàng, còn Trump ở đây vừa là một Bất Vi cũng vừa là một Thủy Hoàng (chắc còn hơn bắp), đúng là một sự kiện không tiền khoáng hậu, lịch sử năm ngàn năm của nhân loại chưa từng có tiền lệ. Rồi đây chiến thắng của Trump sẽ là một đề tài thảo luận vô tận trong môn lịch sử chính trị, một đề tài mới mẽ, lạ lẫm, vì các phú thương xưa nay chỉ chấp nhận đóng vai trò khiêm tốn của một lobbyist, đứng đằng sau ủng hộ tiền bạc cho một tay chính khách chuyên nghiệp nào đó vẫy vùng, nếu được thì kiếm thêm chút lợi thế làm ăn, nếu thất bại thì vẫn giữ nguyên vị trí của một ông nhà giàu, chứ chưa ai đã từng nghĩ tới nói chi đến việc dám làm. Thật ra cũng có vài vụ, dĩ nhiên là thất bại, nhưng ít ra những vị đó cũng từng có chút kinh nghiệm chính trường từ những chức vụ nhỏ, chứ không phải "hoàn toàn ngây thơ trong trắng" như Trump. Cuộc dấn thân và chiến thắng vang dội của Trump giống như một vụ nổ big bang làm chao đảo, sụp đổ tất cả thành kiến tưởng chừng như bất di bất dịch xưa nay, tạo một tiền lệ có tính cách mạng vô cùng hào hứng trong lịch sử tranh cử ở Hoa Kỳ, nó khiến cho những nhà chính trị lừng lẫy quốc nội lẫn quốc ngoại phải bàng hoàng kinh ngạc, bà Hillay, đối thủ với bề dày hoạt động măm mươi năm cũng phải "tâm phục khẩu phục" chấp nhận ngay không một chút phản đối. Rồi đây, dù thành bại trong việc trị quốc (tế), hiện tượng Trump vẫn sẽ hiên ngang đi vào lịch sử như một biến cố trọng đại cho bao thế hệ mai sau học hỏi, mổ xẻ, xem ra Trump đã đi tiên phong cho một kỷ nguyên mới, đã tạo một "phát minh chính trị" đó là những ai có khả năng làm kinh tế giỏi thì cũng điều có khả năng trở thành tổng thống chứ không nhất thiết phải là những luật gia ở các "Ivy League schools" theo truyền thống được mặc nhiên công nhận bao đời nay.
13/11/201602:48:13
Khách
Toàn là Dân thiến cận không ....Trump sẽ là một TT Vĩ Đại nhất của nước Mỹ, và cũng là một Reagan thứ hai của nước Mỹ. .....chỉ có những kẻ đầu ốc lạc hậu và tầm thường mới phãn đối ông ...
13/11/201602:16:25
Khách
Trong một chương trình của Người Việt TV, ông Nghĩa đã nói là ông muốn ông Trump đắc cử; một tuần trước ngày bầu cử thì ông Nghĩa đã chúc mừng bà Clinton là tổng thống; nay ông Nghĩa lại trở dọng có ý là cử tri bị lừa vì ông Trump đóng kịch quá hay. Độc giả nghĩ sao về cái nhìn qua màn khói của ông Nghĩa?
13/11/201601:31:26
Khách
Thanks so much for your analyzing! So far, he is OUR Master of Liars and Violence. In Vietnamese his nick name is Do Nam Tram – The bill of five hundred dollars – pronounced accordingly to his Donald Trump name.
13/11/201601:29:27
Khách
Lại một tay sớm đánh tối đầu, nhưng dẫu sao cũng biết điều, có chút nhận định, không như cái thứ giao chỉ hay giao châu gì đó viết bá láp quá chừng, lại còn dám nói giám đốc FBI "tắc trách" khi trưng bày tội chứng của ứng cử viên dân chủ, luận điệu này sao giống luận điệu của một tay tướng cọng sản khi lên án một nhà báo về vụ máy bay rơi ngoài biển trước đây chỉ vì nhà báo này muốn "điều tra" vụ việc. Sự kiện ông Trump khiến ta liên tưởng đến một giai thoại ở cuối đời chiến quốc, khi đó có phú thương Lã Bất Vi giàu có vô kể vì vừa thừa kế gia sản kếch xù vừa thừa kế cái "gene" buôn bán của ông bố vốn cũng là một đại phú thương. Tuy giàu có là vậy, đi đâu Lã Bất Vi cũng thường bị giới công tử coi thường, đặc biệt trong một bữa tiệc nọ công tử nước Triệu còn bắt Lã Bất Vi dắt ngựa cho mình. Giận lắm, Bất Vi về kể với cha, để rữa nhục cha bèn bày cho Vi một chiêu mới đó là cần phải buôn vua mới được thiên hạ nể vì. Kết quả Bất Vi nuôi công tử Dị Nhân của nước Tần và cuối cùng đã thành công mỹ mãn trong thương vụ này khi lập được con trai Doanh Chính lên ngôi nhà Tần, tức Tần Thủy Hoàng, một vị vua hùng mạnh nhất trong một quốc gia hùng mạnh nhất và cũng là quốc gia hoàn chỉnh đầu tiên trong lịch sử Tàu. Trump, trong trường hợp này, còn hơn cả Lã Bất Vi, vì Bất Vi từ một phú thương, sau một thời gian đầu tư cả tiền bạc lẫn trí tuệ bất quá cũng chỉ là một Thừa tướng, rốt cục đã phải tiêu tán về sau vì sự nghi kỵ của Thủy Hoàng, còn Trump ở đây vừa là một Bất Vi cũng vừa là một Thủy Hoàng (chắc còn hơn bắp), đúng là một sự kiện không tiền khoáng hậu, lịch sử năm ngàn năm của nhân loại chưa từng có tiền lệ. Rồi đây chiến thắng của Tru mp sẽ là một đề tài thảo luận vô tận trong môn lịch sử chính trị, một đề tài mới mẽ, lạ lẫm, vì các phú thương xưa nay chỉ chấp nhận đóng vai trò khiêm tốn của một lobbyist, đứng đằng sau ủng hộ tiền bạc cho một tay chính khách chuyên nghiệp nào đó vẫy vùng, nếu được thì kiếm thêm chút lợi thế làm ăn, nếu thất bại thì vẫn giữ nguyên vị trí của một ông nhà giàu, chứ chưa ai đã từng nghĩ tới nói chi đến việc dám làm. Thật ra cũng có vài vụ nhưng ít ra những vị đó cũng từng có chút kinh nghiệm chính trường từ những chức vụ nhỏ, chứ không phải "hoàn toàn ngây thơ trong trắng" như Trump. Cuộc dấn thân và chiến thắng vang dội của Trump giống như một vụ nổ big bang làm chao đảo, sụp đổ tất cả thành kiến tưởng chừng như bất di bất dịch xưa nay, tạo một tiền lệ có tính cách mạng vô cùng hào hứng trong lịch sử tranh cử ở Hoa Kỳ, nó khiến cho những nhà chính trị lừng lẫy quốc nội lẫn quốc ngoại phải bàng hoàng kinh ngạc, bà Hillay, đối thủ với bề dày hoạt động măm mươi năm cũng phải "tâm phục khẩu phục" chấp nhận ngay không một chút phản đối. Rồi đây, dù thành bại trong việc trị quốc (tế), hiện tượng Trump vẫn sẽ hiên ngang đi vào lịch sử như một biến cố trọng đại cho bao thế hệ mai sau học hỏi, mổ xẻ, xem ra Trump đã đi tiên phong cho một kỷ nguyên mới, đã tạo một "phát minh chính trị" đó là những ai có khả năng làm kinh tế giỏi thì cũng điều có khả năng trở thành tổng thống chứ không nhất thiết phải là những luật gia ở các "Ivy League schools" theo truyền thống được mặc nhiên công nhận bao đời nay.
12/11/201623:58:45
Khách
Khi ông viết bài này, ông nghĩ là ông học cao, hiểu rộng,thông minh và có giáo dục hơn ông Trum sao? Chỉ dùng cái óc có hạng của mình viết ra những lời vô giáo dục mà tưởng tất cả moị người bầu cho ông Trum đều ngu hết.
Gửi ý kiến của bạn
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu. Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Tên của bạn
Email của bạn
)
Ở đời dường như chúng ta hay nghe nói người đi buôn chiến tranh, tức là những người trục lợi chiến tranh như buôn bán vũ khí, xâm chiếm đất đai, lãnh thổ của nước khác, thỏa mãn tham vọng bá quyền cá nhân, v.v… Nhưng lại không mấy khi chúng ta nghe nói có người đi buôn hòa bình. Vậy mà ở thời đại này lại có người đi buôn hòa bình. Thế mới lạ chứ! Các bạn đừng tưởng tôi nói chuyện vui đùa cuối năm. Không đâu! Đó là chuyện thật, người thật đấy. Nếu các bạn không tin thì hãy nghe tôi kể hết câu chuyện dưới đây rồi phán xét cũng không muộn. Vậy thì trước hết hãy nói cho rõ ý nghĩa của việc đi buôn hòa bình là thế nào để các bạn khỏi phải thắc mắc rồi sau đó sẽ kể chi tiết câu chuyện. Đi buôn thì ai cũng biết rồi. Đó là đem bán món hàng này để mua món hàng khác, hoặc đi mua món hàng này để bán lại cho ai đó hầu kiếm lời. Như vậy, đi buôn thì phải có lời...
Hồi đầu năm nay, một người bạn quen gọi đến, chỉ sau một tháng quốc gia chuyển giao quyền lực. Giọng chị mệt mỏi, pha chút bất cần, “Giờ sao? Đi đâu bây giờ nữa?” Chị không hỏi về kế hoạch chuyến đi du lịch, cũng không phải địa chỉ một quán ăn ngon nào đó. Câu hỏi của chị đúng ra là, “Giờ đi tỵ nạn ở đâu nữa?” “Nữa!” Cái chữ “nữa” kéo dài, rồi buông thỏng. Chữ “nữa” của chị dài như nửa thế kỷ từ ngày làm người tỵ nạn. Vài tháng trước, cuộc điện thoại gọi đến người bạn từng bị giam giữ trong nhà tù California vì một sai phạm thời trẻ, chỉ để biết chắc họ bình an. “Mỗi sáng tôi chạy bộ cũng mang theo giấy quốc tịch, giấy chứng minh tôi sinh ở Mỹ,” câu trả lời trấn an người thăm hỏi.
Chỉ trong vài ngày cuối tuần qua, bạo lực như nổi cơn lốc. Sinh viên bị bắn trong lớp ở Đại học Brown. Người Do Thái gục ngã trên bãi biển Bondi, Úc châu, ngay ngày đầu lễ Hanukkah. Một đạo diễn tài danh cùng vợ bị sát hại — nghi do chính con trai. Quá nhiều thảm kịch trong một thời khắc ngắn, quá nhiều bóng tối dồn dập khiến người ta lạc mất hướng nhìn. Nhưng giữa lúc chưa thể giải được gốc rễ, ta vẫn còn một điều có thể làm: học cho được cách ứng xử và phản ứng, sao cho không tiếp tay cho lửa hận thù. Giữ đầu óc tỉnh táo giữa khủng hoảng giúp ta nhìn vào ngọn cháy thật, thay vì mải dập tàn lửa do người khác thổi lên.
Trong những thời khắc nguy kịch nhất, thảm họa nhất, tổng thống Hoa Kỳ là người duy nhất có tiếng nói quyền lực với toàn dân để đưa họ vượt qua nghịch cảnh. Tổng thống sẽ trấn an dân bằng luật pháp, bằng ý chí kiên cường, bằng bản lĩnh lãnh đạo, bao dung nhưng dứt khoát. Thậm chí, có khi phải bằng mệnh lệnh sắc bén để khống chế những tư tưởng bốc đồng sẽ gây hỗn loạn. Mấy trăm năm lập quốc của Mỹ đã chứng minh rất nhiều lần như thế.
(Sydney – 14 tháng 12, 2025) - Hàng trăm người có mặt tại bãi biển Bondi, Sydney, để dự lễ Hanukkah đã chứng kiến một trong những vụ khủng bố đẫm máu nhất kể từ sau thảm sát Port Arthur năm 1996. Vào lúc 6 giờ 45 chiều Chủ Nhật, hai tay súng mặc đồ đen xuất hiện trên cây cầu bộ hành nối Campbell Parade với Bondi Pavilion, bắt đầu nổ súng xuống đám đông đang dự lễ. Hai kẻ này dùng súng trường, bắn liên tục trong khoảng 10 phút, khiến hàng trăm người hoảng loạn bỏ chạy, nhiều người ngã gục ngay trên bãi cát và công viên ven biển. Ít nhất 12 người thiệt mạng, trong đó có 9 nạn nhân thường dân, 1 cảnh sát và 2 tay súng (một bị bắn chết tại chỗ, một bị bắt nhưng sau đó tử vong do vết thương). Ngoài ra, có ít nhất 38 người bị thương, trong đó có 2 cảnh sát và nhiều nạn nhân ở tình trạng nguy kịch.
Năm 2024, con người trung bình dành hai giờ rưỡi mỗi ngày trên mạng xã hội. Nhân lên, đó là hơn một tháng mỗi năm nhìn vào màn hình, lướt ‘feed’ (dòng tin), đợi ‘notification’ (báo tin), đếm ‘like’ (lược thích). Bạn dành nhiều thới giờ cho Facebook, Instagram, TikTok. Và câu hỏi không phải "có nhiều không?", mà là "chúng ta nhận được gì?" Câu trả lời, theo một nhóm triết gia, nhà tâm lý học, nhà xã hội học đương đại, không phải kết nối, không phải hạnh phúc, không phải sự thật. Mà là cô đơn có tổ chức, lo âu có hệ thống, và sự thật bị thao túng. Mạng xã hội—đặc biệt Facebook, nền tảng với ba tỷ người dùng, lớn hơn bất kỳ quốc gia nào trên hành tinh—không phải công cụ trung lập. Nó là kiến trúc quyền lực đang định hình lại não bộ, xã hội, và chính trị theo cách mà chúng ta chưa kịp nhận ra. Và đây là điều đáng sợ nhất: chúng ta không bị ép. Chúng ta tự nguyện. Chúng ta mở Facebook vì muốn "kết nối." Nhưng sau ba mươi phút lướt, chúng ta cảm thấy trống rỗng hơn. Chúng ta vào để "cập nhật
Trong sân khấu chính trị đồ sộ từ cổ chí kim của nước Mỹ, hiếm có nhân vật nào diễn xuất giỏi như Donald J. Trump. Những cuộc vận động tranh cử từ hơn mười năm trước của Trump vốn đã tràn ngập những lời hứa, giáo huấn, sự tức giận vì “nước Mỹ quá tệ hại”, những lời phỉ báng đối thủ. Tất cả hòa hợp thành những bản giao hưởng ký tên DJT. Mỗi lần Trump bước lên sân khấu, điệu nhảy YCMA vô tư, không theo chuẩn mực, thay cho tiếng kèn hiệu triệu “hoàng đế giá lâm.”
Năm 2025 được xem là giai đoạn khó khăn cho ngành khoa học khi ngân sách nghiên cứu bị thu hẹp và nhiều nhóm chuyên môn phải giải thể. Tuy vậy, những thành tựu y học nổi bật lại chứng minh rằng sức sáng tạo của con người chưa bao giờ dừng lại. Hàng loạt phát hiện mới đã mở rộng hiểu biết của chúng ta về sức khỏe, đồng thời thay đổi cách chăm sóc bệnh nhân hiện nay. Dưới đây là chín trong số những khám phá ấn tượng nhất trong năm 2025.
Năm 2025 khởi đầu bằng nỗi lo dấy lên từ các sàn tài chính quốc tế. Tháng Tư, Tổng thống Donald Trump khơi lại cuộc chiến thương mại, khiến nhiều người e sợ suy thái toàn cầu. Thế nhưng, sau mười hai tháng, kinh tế thế giới vẫn đứng vững: tổng sản lượng tăng khoảng 3%, bằng năm trước; thất nghiệp thấp và chứng khoán nhiều nơi tiếp tục lên giá. Chỉ riêng lạm phát vẫn còn là bóng mây bao phủ, vì phần lớn các nước trong khối công nghiệp OECD chưa đưa được vật giá về mức ổn định như mong muốn.
Sự phát triển nhanh chóng của Artificial Intelligence/ AI và robot đặt ra nhiều thách thức về đạo đức xã hội và cá nhân, đặc biệt là trong việc thu thập dữ liệu cá nhân làm ảnh hưởng đến các quyết định quan trọng như tuyển dụng, trị liệu và xét xử. Mặc dù AI có thể mô phỏng cảm xúc, nhưng không có ý thức thực sự, dẫn đến nguy cơ làm cho con người phụ thuộc vào AI và robot và suy giảm kỹ năng giao tiếp xã hội...



Kính chào quý vị,

Tôi là Derek Trần, dân biểu đại diện Địa Hạt 45, và thật là một vinh dự lớn lao khi được đứng nơi đây hôm nay, giữa những tiếng nói, những câu chuyện, và những tâm hồn đã góp phần tạo nên diện mạo văn học của cộng đồng người Mỹ gốc Việt trong suốt một phần tư thế kỷ qua.
Hai mươi lăm năm! Một cột mốc bạc! Một cột mốc không chỉ đánh dấu thời gian trôi qua, mà còn ghi nhận sức bền bỉ của một giấc mơ. Hôm nay, chúng ta kỷ niệm 25 năm Giải Viết Về Nước Mỹ của nhật báo Việt Báo.

Khi những người sáng lập giải thưởng này lần đầu tiên ngồi lại bàn thảo, họ đã hiểu một điều rất căn bản rằng: Kinh nghiệm tỵ nạn, hành trình nhập cư, những phức tạp, gian nan, và sự thành công mỹ mãn trong hành trình trở thành người Mỹ gốc Việt – tất cả cần được ghi lại. Một hành trình ý nghĩa không những cần nhân chứng, mà cần cả những người viết để ghi nhận và bảo tồn. Họ không chỉ tạo ra một cuộc thi; họ đã và đang xây dựng một kho lưu trữ. Họ thắp lên một ngọn hải đăng cho thế hệ sau để chuyển hóa tổn thương thành chứng tích, sự im lặng thành lời ca, và cuộc sống lưu vong thành sự hội nhập.

Trong những ngày đầu ấy, văn học Hoa Kỳ thường chưa phản ánh đầy đủ sự phong phú và đa dạng về kinh nghiệm của chúng ta. Giải thưởng Viết Về Nước Mỹ thực sự đã lấp đầy khoảng trống đó bằng sự ghi nhận và khích lệ vô số tác giả, những người đã cầm bút và cùng viết nên một thông điệp mạnh mẽ: “Chúng ta đang hiện diện nơi đây. Trải nghiệm của chúng ta là quan trọng. Và nước Mỹ của chúng ta là thế đó.”


Suốt 25 năm qua, giải thưởng này không chỉ vinh danh tài năng mà dựng nên một cộng đồng và tạo thành một truyền thống.
Những cây bút được tôn vinh hôm nay không chỉ mô tả nước Mỹ; họ định nghĩa nó. Họ mở rộng giới hạn của nước Mỹ, làm phong phú văn hóa của nước Mỹ, và khắc sâu tâm hồn của nước Mỹ. Qua đôi mắt họ, chúng ta nhìn thấy một nước Mỹ tinh tế hơn, nhân ái hơn, và sau cùng, chân thật hơn.

Xin được nhắn gửi đến các tác giả góp mặt từ bao thế hệ để chia sẻ tấm chân tình trên các bài viết, chúng tôi trân trọng cảm ơn sự can đảm của quý vị. Can đảm không chỉ là vượt qua biến cố của lịch sử; can đảm còn là việc ngồi trước trang giấy trắng, đối diện với chính mình, lục lọi ký ức đau thương sâu đậm, và gửi tặng trải nghiệm đó đến tha nhân. Quý vị là những người gìn giữ ký ức tập thể và là những người dẫn đường cho tương lai văn hóa Việt tại Hoa Kỳ.

Với Việt Báo: Xin trân trọng cảm ơn tầm nhìn, tâm huyết, và sự duy trì bền bỉ giải thưởng này suốt một phần tư thế kỷ.
Khi hướng đến 25 năm tới, chúng ta hãy tiếp tục khích lệ thế hệ kế tiếp—những blogger, thi sĩ, tiểu thuyết gia, nhà phê bình, nhà văn trẻ—để họ tìm thấy tiếng nói của chính mình và kể lại sự thật của họ, dù đó là thử thách hay niềm vui. Bởi văn chương không phải là một thứ xa xỉ; đó là sự cần thiết. Đó là cách chúng ta chữa lành, cách chúng ta ghi nhớ, và là cách chúng ta tìm thấy nơi chốn của mình một cách trọn vẹn.

Xin cảm ơn quý vị.

NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.