Các trường trung, tiểu, và đại học ở Cali không nơi nào vắng bóng học sinh, sinh viên người Việt. Hầu như gia đình người Việt nào cũng có con xuất thân đại học. Trang vàng niên giám điện thoại không ít họ Ngô, Đinh, Lê, Lý, Trần, Lê, Nguyễn là bác sĩ, luật sư, kỹ sư, chuyên viên đủ mọi ngành nghề. Hai mươi lăm năm chưa đầy một thế hệ. Dù ngôi sao người Việt chưa sáng chói trên bầu trời văn học, khoa học, nghệ thuật của Mỹ, nhưng đã mọc khá nhiều trên khung trời học vấn. Tại sao người Việt lập được những kỳ tích tại học đường trên đường tỵ nạn đầy khó khăn, với hai bàn tay trắng lúc mới qua Mỹ, nơi cách xa nước nhà nửa vòng trái đất" Phải chăng vì truyền thống gia đình, văn hóa VN là hạt giống tốt được gieo trên mảnh đất mầu mỡ học đường và xã hội Mỹ"
Đúng vậy, trước nhứt gia đình VN là động lực chánh thúc đẩy sinh viên học sinh thành công trong học tập. Sinh viên Mỹ đại đa số, do ảnh hưởng cá nhân chủ nghĩa, cố gắng giồi mài kinh sử chánh yếu vì muốn tìm hạnh phúc và danh dự cá nhân cho mình trong cuộc sống sau khi tốt nghiệp. Nhưng sinh viên Việt thì khác. Hạnh phúc của gia đình, danh dự của gia tộc mới là cứu cánh của cố gắng học tập. Còn đối với gia đình, việc học của con cái là việc quan yếu nhứt. Gia đình VN đông người nhưng đoàn tụ với nhau, giúp đỡ cho việc học hành của lớp trẻ, chớ không phải là một trở ngại. (Caplan,1992). Thống kê chỉ rõ con cái của những gia đình gẩy đổ, tỷ lệ bỏ học rất cao, nhất là đối với người Mỹ gốc Phi châu (Rumberger, 1983). Yếu tố gia đình là yếu tố then chốt cho việc học, có khi quan yếu hơn trí lực và thể lực. Nhưng do bản tính khiêm tốn, chủ các gia đình thường cho con cái mình thành tài là vì nhà có phước thôi dù sự hy sinh của gia đình cho việc học của con cái là vô giá trên bước đường tỵ nạn.
Chính truyền thống gia đình Việt đã giúp cho sinh viên học sinh Việt qua những trở ngại tưởng như không thể vượt. Chuyển ngữ Anh văn, sinh viên học sinh VN thường rất kém. Kinh tếá tài chánh thường khó khăn do thân phận tỵ nạn. Vì nghèo nên cư ngụ vùng gia cư rẻ tiền, do vậy trường thường không tốt. Gia đình mới đến Mỹ, để lại sau lưng tất cả sự nghiệp, và trước mắt lại không có cái vốn xã hội (social capital) của gia đình giúp cho người mới lớn. Và sau cùng và quan trọng nhứt tại học đường là thái độ kỳ thị của một số sinh viên, học sinh bản địa vốn ít tôn sư trọng đạo, trong khi Việt thì hiếu học, kính thầy, nhất tự vi sư bán tự vi sư. Kỳ thị ấy bộc lộ thành thái độ lạnh nhạt, xa lánh và gây nỗi cô đơn cho con em VN. Sự thành công của người Việt trong việc học hành là sự cố gắng vươn lên hết thần lực và liên tục, gần như trái với thông lệ Mỹ, giàu mới học giỏi vì có đủ phương tiện, trường tốt, thế lực của gia đình.
Truyền thống tốt của gia đình VN trong việc học của con em lại được củng cố bằng niềm tin văn hóa truyền thụ qua hàng ngàn năm, xem học hành là con đường tiến thân, tiến tới vinh quang vữõng chắc nhứt. Lý do đó giải thích tại sao số thanh niên VN ghi tên đại học nhiều hơn các sắc dân khác. Lứa tuổi 18 đến 24, Việt 38%, Mỹ trắng 28%, Mỹ da màu 18%. Lứa tuổi 16 đến 19, tỷ lệ bỏ học VN thấp nhứt 9.1%, Mỹ trắng 10%, Miên Lào 15%, Mỹ đen 19.3% (Min Zhou và Banston C.,1998).
Những giống tốt nói trên lại được gieo trên mảnh đất mầu mỡ là học đường và xã hội Mỹ. Chỉ cần nhìn con số sinh viên con cái cán bộ có chức có quyền, con cái những người làm giàu nhờ ăn theo cán bộ, ở VNCS tranh nhau, ùa qua Mỹ du học. Chỉ cần xem báo chí thấy cảnh khổ bỏ học vì nghèo, thất nghiệp sau khi tốt nghiệp ở nước nhà. Chỉ cần liết qua kinh phí ngân sách dự trù cho Bộ Đào tạo, Giáo dục của VNCS. Chỉ nhìn chế độ tuyển sinh đại học của Đảng. Những yếu tố ấy đã chỉ quá rõ lý do khách quan giúp sinh viên học sinh Việt học giỏi tại Mỹ .
Giáo dục trung tiểu học Mỹ là cưỡng bách và miễn phí hiến định. Cơ hội đồng đều trong giáo dục cho mọi công dân là niềm tin văn hóa, là tinh lý của chính sách, luật lệ Mỹ. Hệ luận là chế độ trợ cấp tài chánh, học phí, sách vở cho sinh viên đại học lợi tức gia đình khiêm tốn, và cơm trưa, xe bus miển phí cho học sinh, v.v. Chế độ học hành, sắp xếp lớp, thi cử thể hiện tinh thần học đường và xã hội thực sự khuyến khích người di học.
Đành rằng các trường trung tiểu học Mỹ còn nhiều vấn đề nan giải: có chửa hoang sớm, bạo lực ở học đường, ma túy, yếu về Anh văn, toán và khoa học. Tuy nhiên, cả xã hội, học đường, và nhà trường dám công khai đối phó. Một chánh quyền tốt, một xã hội dân chủ tiến bộ không sợ gặp khó khăn, không sợ đối phó mà dám trực diện đối phó với các vấn đề. Nhờ vậy nền giáo dục Mỹ không tuyệt hảo nhưng là nền giáo dục, đặc biệt là đại học, tốt nhứt hoàn cầu.
Mười ba thế kỷ trước Chúa Ky Tô ra đời, dân Do thái đã làm một cuộc di tản Exodus, tạo dựng nên tinh thần cho nền văn minh Tây phương. Trong cái rủi mất nước, người Việt tỵ nạn gặïp được cái may lớn. Ba triệu người được định cư trên các nước tiền tiến, tiếp cận học hỏi được những tiến bộ khoa học kỹ thuật tiến bộ nhứt hoàn cầu. Chưa đầy mộtä phân tư thế kỷ sau, non một thế hệ, giống tốt, truyền thống đoàn kết, tương trợ của gia đình, gia tộc, của văn hóa tôn sư trọng đạo, hiếu học của VN, đã nẩy mầm, đâm chồi, nẩy lộc trên mảnh đất mầu mở học đường và xã hội Mỹ với tự do dân chủ, với cơ hội tiến thân đồng đều cho mọi công dân. Nhứt nước, nhì phân, tam cần, tứ giống; bốn yếu tố có đủ, cây lúa nước VN tốt là phải. Sinh viên, học sinh VN học giỏi tại Mỹ là đúng.
Send comment
