Năm Mới: Quyết Tâm Mới. 2022.

Sáng sớm ngày lễ Giáng Sinh năm 2021, một lần nữa nhân loại lại chứng minh: sự khát khao hiểu biết đã vượt qua những khó khăn, trì trệ của đời sống, để có thể khám phá tương lai, để con người có thể chinh phục những gì cao cả hơn là những khác biệt, mâu thuẫn trên mặt đất.

Viễn vọng kính không gian James Webb từ Europe’s Spaceport ở French Guiana đã được phi thuyền Ariane 5 thành công đưa lên không gian, để theo dõi và thu thập tài liệu trong vũ trụ. Đây là một đài quan sát không gian phức tạp và mạnh nhất thế giới để trả lời những câu hỏi về hành tinh, ngân hà, và cánh cửa sau cùng: Black hole.

Lịch sử thiên văn từng chứng minh với viễn vọng kính không gian Hubble, đã được đưa lên cao cách mặt đất 340 dặm để thăm dò tạo hóa vào tháng Tư năm 1990. Những khám phá mới về không gian, tinh tú, ngân hà trong những thập niên qua, hầu hết, đều liên quan đến viễn vọng kính này. (Nội dung tác phẩm Brief Answers to Big Questions của Stephen Hawking, giải thích những công dụng và lợi ích của viễn vọng kính Hubble. Qua đó, các khoa học gia giải mã được một số thắc mắc về vũ trụ.)

Giáng sing năm 2021 trở thành một Giáng Sinh lịch sử có tầm quan trọng cho sự hiểu biết cho con người mai sau. Ai mà không mang ít nhiều thắc mắc về nguồn gốc vũ trụ: Tại sao chúng ta có mặt ở đây, trên trái đất này? Chúng ta đang đi về đâu?

Những thắc mắc này chúng ta phải nhờ vả tài năng các khoa học gia. Trong khi có thắc mắc khác thuộc vào quyền hạn của mỗi người, có thể giải quyết, mà không cần một viễn vọng kính phức tạp và tốn kém: “Đó là sự ghét bỏ dữ dội và chia rẽ sâu đậm trong vài năm vừa qua vì khác nhau về sở thích và hiểu biết về chính trị.” Cường độ ghét bỏ bùng nổ và phổ biến, kỳ dị, khó hiểu, chưa hề thấy trước đây. Đến độ lăm le thù oán dù cố giấu trong lòng nhưng tiết lộ qua ánh mắt và lời nói. Sự chia rẽ xảy ra không phải chỉ giữa những người lạ, hàng xóm, bạn bè,  mà đứt đoạn, phân ly, hoặc còn níu kéo lạnh lùng giữa cha con, anh chị em, bà con ruột thịt. Có nhiều gia đình không nhìn mặt nhau, hoặc nhìn nhau mà lòng xa lạ. Đâu rồi, một giọt máu đào hơn ao nước lả? Phải chăng chúng ta cũng cần có một loại viễn vọng kính đặc biệt để nhìn tận sâu thẳm những ngỏ ngách đen tối trong tâm tư?

Khác nhau sở thích? Anh này thích phở, ông kia thích bún bò, mạnh ai nấy ăn, sao lại muốn người ta ăn món họ không thích? Sao lại giận ghét nhau vì khác sở thích? Còn hiểu biết chính trị, mỗi người chúng ta hiểu biết được bao nhiêu? hiểu biết được sự thật chính trị bao nhiêu? Fox hay CNN, đài nào nói thật hơn, thông tin đáng tin hơn?

 

Quyết tâm trong năm mới

 

Nhìn chung, con người đã thành công từ đời sống tiền sử của dã nhân cho đến văn minh hiện đại, dù trải qua nhiều trang sử máu, dù vẫn còn nhiều thú tính chưa được thần hóa, với thành quả hiện nay, con người đã tự tạo cho mình nhiều phép lạ. Không một loài sinh vật nào khác có thể đạt được những gì vật chất và tinh thần mà chúng ta đang có.

Bên ngoài, nhân loại chinh phục vật lý, hóa học, điện tử, không gian … Bên trong, con người chính phục thú tính. Thú tính càng giảm xuống, càng thuần hóa, thì nhân tính càng nổi bật càng xán lạn.

Người ta có thể xách động hoặc ảnh hưởng đến người khác, đám đông, nhưng không ai có thể làm người khác thực sự thay đổi ngoài trừ chính cá nhân đó muốn thay đổi. Vì vậy, tôi rất yêu thích một phương tiện hết sức đơn giản, tuy có thể vất vả, nhiều khó lhăn, nhưng tối thiểu bày tỏ sự tự ý, mong muốn làm một điều gì ích lợi cho bản thân. Tất cả mọi hành động đều bắt đầu bằng ước muốn. Tất cả mọi thành công đều bắt đầu từ hành động. Ước muốn cao hay thấp, rộng hay sâu, có ý nghĩa hay không, bắt đầu từ mức độ thuần hóa của thú tính.

Phương tiện đơn giản này là “New Year’s Resolution” – năm mới, mỗi người tự hứa với bản thân, sẽ tự thay đổi mình về một thái độ sống, một thói quen xấu, một tính tình kỳ cục, … những việc tương tựa như vậy, với mục đích làm cho mình tốt đẹp hơn những năm qua. Chắc chắn không phải dễ. Chắc chắn các xung đột nội tâm sẽ tạo ra khó khăn. Chắc chắn có người làm được, có người không. Chắc chắn có người bỏ cuộc. Chắc chắn có người vào cuối năm 2022, sẽ tự hào, mình đã khắc phục mình. Cảm giác đó, lợi ích đó, tự hào đó, cao hơn huân chương của đảng phái, kể cả của tòa bạch ốc.

“Quyết tâm năm mới” đã hiện diện với con người từ khoảng 4,000 năm trước. Dân tộc Babylon cổ xưa sử dụng thời gian lễ hội Akitu kéo dài 12 ngày trong tháng ba mỗi năm để ăn mừng sự tái sinh của thế giới tự nhiên.

Vào thời đại La mã, lễ hội này chuyển sang tháng Giêng mỗi năm, với ý nghĩa của thần Janus, thần hai mặt, một mặt nhìn quá khứ, một mặt nhìn tương lai, một mặt nhìn năm cũ, một mặt nhìn năm mới.

“New Year’s Resolution” hay Quyết Tâm Năm Mới bắt đầu như một lời hứa thuôc về tâm linh, tôn giáo và đạo đức. Thịnh hành từ lúc La Mã công nhận sự chính thống của Thiên Chúa Giáo trong thế kỷ thứTư.

Càng về sau, ý nghĩa ban đầu càng thay đổi. “Quyết tâm năm mới” rời phạm vi tôn giáo đi vào xã hội trở thành một “trò chơi” tâm lý và đạo lý cho tinh thần có cơ hội thịnh vượng hơn so với đà tiến bộ đa dạng và nhanh chóng của khoa học vật chất và điện tử. Từ đó, nó cũng rời khỏi lãnh vực tinh thần, một số những quyết tâm thay đổi ngày nay liên quan đến vật chất như, năm mới quyết tâm kiếm nhiều tiền hơn, quyết tâm đạt được danh vọng cao hơn.

Đời người trung bình tuy chưa đến 100 năm, nhưng chiều dài của mỗi năm đều đáng kể. Nếu mỗi năm có thể thay đổi được một tính xấu, một đời ít ra có thể tốt hơn tối thiểu là 20 đến 30 lần. Ai mà có nhiều tính xấu quá vậy? Thực tế, tính tình tốt xấu, hành ví đúng sai, suy nghĩ tươi mát hoặc bệnh hoạn, đều phát xuất từ thú tính tiến lên nhân tính, rồi từ nhân tính tiến lên siêu nhân tính. (Điều này triết gia Friedrich Nietzches đã từng bàn thảo và đề nghị trong lý thuyết Siêu nhân của ông. Tuy nhiên, quan đểm cần xét nét là siêu nhân còn có thú tính hay không? Nói một cách khác, có thể nào tiêu diệt hết thú tính?) Trong đời sống hàng ngày, mọi người đều có thể có kinh nghiệm trải qua hoặc chứng nghiệm sự thay đổi tốt hơn của bản thân, cho dù người đó là trộm cướp hoặc tâm địa xảo trá.   

 

Quyết Tâm 2022

Cơ bản của sự quyết tâm là chọn một trong nhiều điều muốn cải thiện, chỉ một đã đủ khó, với mục đích làm cho bản thân tốt đẹp hơn hoặc làm một việc gì cho đời sống, nâng cao nhân tính.

Người Việt nói chung, người Việt hải ngoại nói riêng, quyết tâm năm nay là gì?

Hình như các bạn, người đọc, đang cười thầm vì chờ đợi tôi thuyết pháp hoặc diễn thuyết một điều gì cao cả, mà hầu hết các bạn đã chán ngấy, đã mệt mỏi vì đã bị nghe từ thuở nhỏ đến lớn. Tôi cũng sợ vì tôi lớn lên trong một đại gia đình có quá nhiều lời giảng dạy về điều hay lẽ phải, mà ít sự đẹp.

Tôi chỉ muốn kể cho các bạn đọc nghe một ít hồi tưởng, một ít lý luận, một ít suy nghĩ trong thời gian qua, rồi sau đó, mới có can đảm nói cho vợ biết. quyết tâm năm nay là gì. Đã nói rồi, vợ trở thành nhân chứng gần gũi nhất, theo dõi, khó mà giả dối. Muốn chồng trở thành người tốt, không ai ước ao bằng vợ. Vợ muốn đẹp, lúc nào cũng đẹp, đẹp hơn, không ai sợ bằng chồng.

Hai năm trước, có một lần ra quán cà phê tụ họp với bạn bè. Một năm, vài lần tôi đi thăm bạn bằng cách đó. Gặp được nhiều người vì không có đủ thời giờ đến từng nhà riêng thăm viếng. Đang lúc bàn tán sôi nổi về hội văn bút trong thành phố tổ chức bầu cử chức vị chủ tịch. Người bệnh vực nhà văn này. Người ca tụng nhà thơ khác. Náo nhiệt nhưng rất vui. Mọi người xem chuyện khác ý nhau là trò tiêu khiển. Một người bạn hỏi tôi, nghĩ gì về một nhà văn đang ứng cử. Tôi thành thật nhận xét: Ông này có văn tài, tôi không hiểu khả năng lãnh đạo hội ra sao, nhưng ông nói năng, tuyên bố có phần tào lao như tổng thống Trump. Câu nói của tôi khiến cả nhóm đông im lặng. Nhiều sắc mặt thay đổi. Nhiều câu nói chữa lửa vu vơ. Tôi biết ngay là mình vừa động chạm đến một thần tượng. Người xưa nói, ăn xem nồi, ngồi xem hướng, thật là có lý do. Cũng từ đó, tôi mới quan tâm đến sự việc chia rẽ giữa nhiều người vì một người. Để bạn bè có cơ hội vui vẻ trở lại, tôi chuyển đề tài sang ca tụng nhan sắc và hình dáng của bà Trump. Thật sự, bà này có sắc đẹp lạnh lùng của mỹ nhân Bao Tự ngồi xem đốt phong hỏa đài, khác biệt với sắc đẹp sôi nổi của Đắc Kỷ.

Tôi đã từng chứng kiến nhiều người quen, người thân say mê ông đạo Dừa, say mê ông đạo Long Hổ Hội, say mê bà Thanh Hải, những thần tượng này đều được nâng lên hàng thánh thần, tiên phật, nhưng chưa thấy ai được say mê cuồng nhiệt như tổng thống Trump. Sự say mê mang tính sùng kính và tự hiến dâng. Cho đến giờ phút này, tôi vẫn không hiểu và nhìn nhận rằng, ông có sức lôi cuốn thác lũ cho cả hai phe: Lôi cuốn những người yêu ông càng yêu thêm; lôi cuốn những người ghét ông càng ghét thêm. Sức lôi cuốn đó tôi chưa từng thấy và có lẽ cho đến chết cũng sẽ không thấy lại. Ông nói bất cứ điều gì sai, phe yêu vẫn yêu. Ông nói bất cứ điều gì đúng, phe ghét vẫn ghét. Cường độ yêu và ghét gần như mê tín. Hiện tượng này có một không hai. Rồi hiện tượng của những người yêu và ghét ông cũng lạ lùng, đáng kinh ngạc, nhất là người Việt, có một không hai.

Lạ Lùng.

Tôi không phải là người mê Trump. Tôi không thuộc vào đảng Dân Chủ hay đảng Cộng Hòa, một lá phiếu độc lập. Tôi bỏ phiếu vì tổng thống và vì từng cá nhân lãnh đạo, không bỏ phiếu theo đảng. Tôi thích lý tưởng nhân quyền và giúp đỡ dân nghèo của đảng dân Chủ, nhưng lại không thích những chương trình, những hành động, không phải vì lợi ích mà vì mị dân. Tôi thích một số tổng thống và một số chính sách dài hạn của đảng Cộng Hòa. Nhưng không thích thái độ, lời nói cực đoan, kỳ thị. Sau cùng, tôi hiểu hai đảng này phải cần có nhau để giữ cán cân thăng bằng cho một quốc gia dẫn đầu thế giới. Vì vậy, không bao giờ có đảng thứ ba thịnh hành ở Hoa Kỳ.

Lạ lùng:

Trong bao năm qua, họ, cả hai đảng, làm đúng hay sai, tôi không biết rõ, nhưng tôi biết Hoa Kỳ vẫn dẫn đầu thế giới. Vẫn là nơi cung cấp lợi ích cho toàn cầu: Internet, iPhone, thuốc ngừa vi khuẩn đại dịch … Với những hiệu quả lớn lao như vậy, họ không thể quá sai lầm, có lẽ phải nói, đúng nhiều hơn sai. Cả hai, đúng nhiều hơn sai. Tôi nghe, một số người phê phán, lãnh đạo này ngu, tổng thống kia vô học …etc… Ngu và vô học được làm tổng thống, thượng nghị sĩ, dân biểu, còn mình khôn ngoan, bằng cấp, vô số kinh nghiệm đường đời, làm thường dân. Tệ hơn, làm thường dân nghèo. Chẳng phải là chuyện lạ lùng sao?

Lạ lùng:

Không phải chỉ công dân Mỹ yêu/ghét tổng thống Trump, mà cả những người không phải công dân Mỹ trên toàn cầu cũng chia thành hai phe, đông đảo hơn tổng số lá phiếu đi bầu trong quốc gia này. Ở Việt Nam, yêu/ghét ông Trump còn sáng tác nhiều bài viết, bài báo, phim ảnh, ly kỳ dị, không tưởng, hơn cả người Việt ở Mỹ. Chẳng phải là chuyện lạ lùng sao? Càng lạ lùng hơn, có người từ Việt Nam, Canada, Pháp … gọi điện thoại qua người quen ở Mỹ, thuyết phục họ bỏ phiếu cho người này, người kia. Một số trong bọn họ mà tôi biết, không quan tâm đến tình thế chính trị trong đất nước họ đang sống.

Lạ lùng:

Ngoài một số đông người nhẹ dạ hoặc không quan tâm, ai nói sao nghe vậy, không cần kiểm chứng. Một số ít (nhưng cũng đông đảo) trở thành ký giả chuyên môn thu lượm tin tức khắp nơi, kể cả những nguồn tin không đáng tin cậy, rồi trở thành những bình luận gia chính trị chuyên nghiệp, trở thành những chiến sĩ thông tin trên mạng lưới, trở thành những người truyền đạo qua điện thoại,  một số trở thành lãnh tụ nhỏ của từng nhóm, từng địa phương … Những lãnh tụ của cả hai phe, không được đầu phiếu, không lãnh lương, làm việc nhiệt thành vì động lực bực tức ghét bỏ. Cũng có một chút lạ lùng phải không?

Lạ lùng:

Tất cả người Việt chúng ta, dù là ai, mỗi buổi sáng, đều không được nghe CIA tổng kết tình hình thế giới, không được nghe FBI tường trình về những bí mật chính trị, quân sự đang hoặc chuẩn bị xảy ra, không được bàn thảo với bộ nội an về hiểm nguy, thảm họa có thể xảy đến.  Không có ai trong chúng ta biết được những tin tức tối mật, đọc được những hồ sơ nội tình khẩn trương, những tài liệu đóng dấu đỏ. Chúng ta giống nhau, chỉ nghe, tìm, đọc tin tức từ báo chí, đài truyền thanh truyền hình, trên internet. Hầu hết chúng ta đều biết, không có cơ quan truyền thông nào không có chủ trương riêng, ý đồ riêng; không có ký giả nào, bài viết nào không có mục đích nghiêng bên này hay ngã bên kia. Chúng ta thu lượm một số ít sự thật rồi sử dụng như những bằng chứng để lý luận, thuyết phục về một sự thật khác, thậm chí, có thể tin hết lòng như đã từng tin Mười điều răn. Chẳng phải là điều lạ lùng lớn hay sao?

Ngạc nhiên:

Khi giao thiệp cả hai phe, tôi cảm nhận, dường như họ oán ghét nhau hơn cả nỗi niềm sinh bắc tử nam. sinh nam tù bắc. Chống đối nhau hung dữ hơn cả chống Trung quốc lè lưỡi liếm biển Đông. Ngạc nhiên phải không? Càng ngạc nhiên hơn nữa những chiến hữu chết sống với nhau trong những ngày gian khổ bảo vệ tự do của đất nước, nay quay mặt, đeo kính đen, thấy nhau ngoài đường như thấy người Mễ. Bạn bè văn nghệ, văn chương, sáng sủa đẹp đẽ, đêm gối đầu, say sưa ca hát, tình thân Lưu Bình Dương Lễ. Tuy có thể cho mượn vợ Châu Long, nhưng lại thù ghét nhau vì ông hàng xóm. Chẳng phải đáng ngạc nhiên hay sao?

Ngạc nhiên:

Đây là điều ngạc nhiên lớn nhất mà tôi kinh ngạc, cho đến bây giờ, vẫn chưa quen. Khi viết dòng chữ này, vẫn còn kinh ngạc:

- Bố phe Trump, con trai chống Trump. Sau vài lần xung đột, bố nói, mày đừng đến nhà tao nữa. Tao coi như không có đứa con này. What? Cái gì?

- Vợ theo Trump, chồng chống Trump, nhưng không ra mặt, âm thầm vậy thôi, nhưng không thể không tiết lộ qua ánh mắt, nhất là cử chỉ thiếu hồ hỡi. Đêm về, bước vào phòng ngủ, đã thấy vợ quay mặt vào tường. Vì sao tình yêu lại có ông vô hình xen vào giữa?

- Bố theo Trump, con gái chống Trump, đưa đến thỏa thuận, bố xem tin tức truyền hình pro-Trump dưới nhà. Con xem tin tức truyền hình chống Trump trên lầu. Một thỏa thuận khôn ngoan, nhưng làm sao thỏa thuận hết mọi khía cạnh?

- Con gái chống Trump dọn ra ngoài, mẹ theo Trump ở lại nhà. Lòng mẹ bao la như biển Thái Bình dạt dào?

- Còn anh chị em ruột chia phe, kéo bè phái, đã kích nhau to tiếng, phản đối ngấm ngầm, xử lý với nhau như mật vụ công an, nhiều vô số, hầu hết gia đình nào đông con đều bị cảnh này. Ông bà ngày xưa nói, sinh nhiều con là có phước, ngạc nhiên phải không?

Còn vô số chuyện vừa buồn cười vừa thương tâm vừa khó hiểu. Lạ lùng thường mang đến nghi vấn: Chuyện như vậy có thật không? Trong khi ngạc nhiên thường mang đến đau lòng: Vì sao lại đến nỗi này?

Tôi nghĩ, gia đình tôi vượt biển ngày 29 tháng Tư năm 1975. Khi được tàu Đài Loan vớt, họ bỏ lưới xuống. Để các em và vợ tôi có thể leo lên lưới dây, chưa bao giờ thử, thậm chí chưa thấy bao giờ, tôi phải giữ một đầu lưới, đứng trên con thuyền nhỏ đang dập dồn theo sóng, không biết sẽ va vào thành tàu sắt lúc nào. Bỗng dưng xuất hiện những thuyền vượt biển đầy lính với súng ống, hướng về tàu lớn. Tàu Đài Loan hú còi báo động rồi bỏ chạy. Tôi còn đứng trên thuyền vì đứa em cuối cùng chưa lên đến boong tàu bình yên. Sóng gió, tử vong, ly tán như vậy, chúng tôi đã vượt qua. Không lý nào có thể chia rẽ vì khác nhau sở thích chính trị, nói cho rốt ráo, là vì một ông tổng thống xa lạ? Một giọt mực làm đen cả ao máu đào?

Bây giờ tôi sẽ nói với vợ tôi, bằng sức lực của một người tuổi tác, năm nay, quyết tâm mới của tôi là giữ lấy tấm lưới cho gia đình anh chị em leo lên đến nơi bình an, không chia rẽ, không tan vỡ, cho dù còm vết sẹo, như lúc còn trẻ. Đứng trên chiếc thuyền gỗ mong manh, nhào lộn với sóng, không còn ai giữ bánh lái, sợ hãi. Khi em tôi được mấy anh lính Đài Loan đưa tay xuống, kéo lên. Chiếc tàu đã bắt đầu chạy. Tôi phóng mình, nhảy lên bám vào tấm lưới. Chiếc thuyền gỗ va vào thành tàu sắt, ngay sát dưới bàn chân, vỡ ra tan tành.

 

Cuối năm đầu năm.