Hôm nay,  

Biến Đổi Khí Hậu: Chu Kỳ Nước Tăng Tốc, Gây Bão và Lũ Lụt

05/08/202200:00:00(Xem: 6655)
bien doi khi hau
Nước là một nguồn tài nguyên thiết yếu cho tất cả các hệ sinh thái và xã hội loài người, và đặc biệt là nông nghiệp. Tác động của biến đổi khí hậu đối với các hiện tượng thời tiết cực đoan liên quan đến nước ngày càng trở nên rõ ràng. (Nguồn: pixabay.com)
 
Phỏng dịch theo bài viết của Mathew Barlow, Giáo sư Khoa học về Khí hậu, UMass Lowell, trên trang TheConversation.

HOA KỲ – Cuối tháng 7, những cơn bão dữ dằn gây lũ lụt quét khắp Hoa Kỳ, giết chết ít nhất 37 người ở miền đông Kentucky, nhấn chìm nhà cửa và gây sạt lở đất. Lượng mưa kỷ lục cũng làm ngập lụt các khu dân cư St. Louis, và một trận lụt lớn khác ở Nevada đã làm ngập cả dải Las Vegas.

Tác động của biến đổi khí hậu đối với các hiện tượng thời tiết khắc nghiệt liên quan đến nước kiểu này ngày càng trở nên rõ ràng. Mùa hè năm nay, các cơn bão ở Hoa Kỳ kéo theo lũ lụt nghiêm trọng ở Ấn Độ và Australia, còn năm ngoái là ở Tây Âu.

Những nghiên cứu của các khoa học gia cho thấy chu kỳ nước trên hành tinh chúng ta ngày càng tăng và vẫn sẽ tiếp tục tăng khi hành tinh ấm lên. Một báo cáo thẩm định khí hậu quốc tế năm 2021 do Giáo sư Mathew Barlow đồng soạn thảo cho Ủy Ban Intergovernmental Panel On Climate Change chỉ ra các chi tiết.

Báo cáo ghi nhận sự tăng cường ở cả hai cực ẩm, bao gồm lượng mưa dữ dội hơn ở hầu hết các khu vực và các cực khô, bao gồm sự khô cằn ở Địa Trung Hải, tây nam Australia, tây nam Nam Mỹ, Nam Phi và tây Bắc Mỹ. Nó cũng cho thấy rằng cả hai cực ướt và khô sẽ tiếp tục tăng lên cùng với sự ấm lên toàn cầu trong tương lai.

Tại sao chu kỳ nước lại tăng tốc?

Nước luôn luân chuyển trong môi trường, di chuyển giữa khí quyển, đại dương, đất liền và các hồ chứa băng. Nó có thể rơi xuống dưới dạng mưa hoặc tuyết, thấm xuống đất, chảy vào các đường luân chuyển nước, hòa vào đại dương, đóng băng hoặc bay hơi trở lại bầu khí quyển. Mưa rơi hôm nay có thể là nước ở một đại dương xa xôi ngày trước. Và nước quý vị nhìn thấy ở sông hoặc suối có thể là tuyết trên đỉnh núi cao. Thực vật cũng lấy nước từ trong đất và thải hơi nước vào không khí thông qua quá trình quang hợp. Trong những thập niên gần đây, đã có sự gia tăng tổng thể về tỷ lệ lượng mưa và bốc hơi.

Chart-1
Báo cáo của IPCC cho thấy khi nhiệt độ toàn cầu tăng lên, cường độ của các cơn bão cũng tăng lên. (Nguồn: TheConversation/ IPCC)
 
Một số yếu tố đang làm cho chu kỳ nước tăng tốc, nhưng một trong những yếu tố quan trọng nhất là nhiệt độ ấm lên làm tăng giới hạn phần trên của lượng ẩm trong không khí. Điều đó làm tăng khả năng mưa nhiều hơn.

Khía cạnh này của biến đổi khí hậu đã được khẳng định trên tất cả các bằng chứng được đề cập đến trong báo cáo của IPCC. Nó được dự đoán từ vật lý cơ bản, được ước lượng bằng các mô hình máy tính, và đã cho thấy trong dữ liệu quan trắc khi có sự gia tăng cả về cường độ mưa và nhiệt độ ấm lên.
Hiểu được điều này và những thay đổi khác trong chu trình nước quan trọng hơn là chuẩn bị ứng phó thiên tai. Nước là một nguồn tài nguyên thiết yếu cho tất cả các hệ sinh thái và xã hội loài người, và đặc biệt là nông nghiệp.

Điều này có ý nghĩa gì đối với tương lai?

Một chu kỳ nước tăng tốc có nghĩa là cả hai cực ướt và khô và sự biến thiên chung của chu trình nước sẽ tăng lên, dù không xảy ra đồng nhất trên toàn cầu.

Cường độ mưa dự kiến sẽ tăng đối với hầu hết các khu vực đất liền, nhưng mức độ khô cằn gia tăng lớn nhất được dự đoán là ở Địa Trung Hải, tây nam Nam Mỹ và tây Bắc Mỹ.

Chart-2 

Trên toàn cầu, các hiện tượng mưa cực lớn hàng ngày có thể sẽ tăng lên khoảng 7% mỗi khi nhiệt độ toàn cầu tăng lên 1 độ C (1.8 độ F).

Báo cáo cho thấy nhiều khía cạnh quan trọng khác của chu kỳ nước cũng sẽ thay đổi theo hướng thất thường khi nhiệt độ toàn cầu tăng lên, bao gồm sự suy giảm các sông băng trên núi, giảm thời gian tuyết phủ theo mùa, tuyết tan sớm hơn và những thay đổi trái ngược của mưa gió mùa (monsoon rain) ở các khu vực khác nhau; tất cả sẽ tác động đến nguồn nước của hàng tỷ người.

Chúng ta có thể làm gì?

Có một chủ đề chung qua những khía cạnh này của chu trình nước, đó là lượng khí thải sẽ gây ra những tác động lớn hơn.

IPCC không đưa ra các khuyến nghị về chính sách. Thay vào đó, họ cung cấp thông tin khoa học cần thiết để đánh giá cẩn trọng các lựa chọn về chính sách. Kết quả cho thấy tác động của các lựa chọn khác nhau có khả năng như thế nào.

Bằng chứng khoa học trong báo cáo chỉ ra cho các nhà lãnh đạo thế giới thấy một điều là việc hạn chế sự nóng lên toàn cầu ở mức 1.5 độ C (2.7 F) theo Thỏa Thuận Khí Hậu Paris sẽ đòi hỏi phải giảm phát thải khí nhà kính ngay lập tức, nhanh chóng và ở quy mô lớn.

Dù là bất kỳ mục tiêu nào, rõ ràng mức độ nghiêm trọng của tác động biến đổi khí hậu có mối liên hệ chặt chẽ với lượng khí phát thải vào không gian: Giảm phát thải sẽ giảm tác động. Mức độ dù nhỏ đến mấy cũng đều quan trọng.

In Trang
Gửi ý kiến của bạn
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu. Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Tên của bạn
Email của bạn
)
1234567Trang sauTrang cuối

Có một câu hỏi thường trực trong tâm trí người tiêu dùng là: “Nên chọn rau củ quả tươi hay đông lạnh?” Trái với quan niệm phổ biến cho rằng đồ đông lạnh chưa ít chất dinh dưỡng hơn đồ tươi, các nghiên cứu khoa học và nhiều chuyên gia lại cho thấy một bức tranh khác, phức tạp và thú vị hơn nhiều. Một nghiên cứu đã so sánh giá trị dinh dưỡng của nhiều loại thực phẩm như bắp, cà rốt, bông cải xanh (broccoli), rau cải bó xôi (spinach), các loại đậu, đậu xanh, dâu tây (strawberries) và dâu xanh (blueberries) ở hai dạng đồ tươi và đồ đông lạnh. Kết quả cho thấy lượng vitamin trong rau củ quả đông lạnh “tương đương hoặc thậm chí cao hơn” so với rau củ quả tươi. Các nghiên cứu khác cũng xác nhận rằng sự khác biệt lớn về hàm lượng dinh dưỡng giữa hai loại thực phẩm này chỉ xảy ra khi rau củ quả tươi bị mất dưỡng chất sau vài ngày để trong tủ lạnh.

Đi bộ là một trong những hình thức vận động đơn giản và phổ biến nhất để giữ sức khỏe. Thế nhưng, chỉ cần thử bước lùi vài bước, lợi ích thậm chí còn nhiều hơn. Đi bộ kiểu ngược về phía sau, đi lùi, hay còn gọi là “retro walking,” đang ngày càng thu hút sự quan tâm của giới nghiên cứu và thể thao. Không chỉ giúp cải thiện thăng bằng, phương pháp này còn kích thích những nhóm bắp thịt ít được sử dụng và thậm chí còn có tác dụng tích cực đến não bộ.

Sự sống trên Trái Đất tuy phức tạp nhưng lại được hình thành từ một số ít thành phần cơ bản. Chẳng hạn, DNA và RNA của chúng ta chỉ được cấu tạo thành từ năm nucleobase, trong khi khoảng 90.000 loại protein khác nhau trong cơ thể đều được tạo nên từ 20 loại axit amin. Mẫu vật mà tàu vũ trụ OSIRIS-REx đem về trái đất từ tiểu hành tinh Bennu cho thấy sự hiện diện của cả 5 loại nucleobase – adenine, guanine, cytosine, thymine và uracil, cùng với các chất khoáng chưa từng thấy trước đây trong đá ngoài vũ trụ. Kết quả nghiên cứu, được công bố trên tạp chí Nature Astronomy, còn cho thấy Bennu chứa nhiều loại muối khác nhau, vốn được cho là có vai trò quan trọng trong giai đoạn sơ khai của sự sống.

Dopamine, thường được mệnh danh là “hormone hạnh phúc,” từ lâu đã được xem như nguồn cơn của những cảm xúc vui vẻ, phấn khởi sau những lần mua sắm thỏa thích hay thưởng thức một tô phở ngon lành. Sự quan tâm đối với dopamine được thể hiện rõ ràng qua hàng ngàn clip trên TikTok, mọi người chia sẻ cách điều chỉnh dopamine, từ việc tìm cách tăng cường hoặc hạn chế dopamine hàng ngày, cho đến các khái niệm như “cao trào dopamine” (dopamine rushes), “thiếu hụt dopamine” (dopamine withdrawals), “cai dopamine” (dopamine fasts), hay “tái thiết lập dopamine” (dopamine resets).

Trong cuộc sống tất bật hàng ngày để mưu sinh, có người luôn thấy mình không có đủ thời gian để nghỉ ngơi và giải trí. Thậm chí có người làm ‘đầu tắt mặt tối’ cả đời mà vẫn không thấy đủ. Họ muốn có thêm thì giờ để làm những việc mình thích. Nhưng khổ nỗi, mỗi ngày chỉ có 24 giờ, mỗi năm chỉ có 12 tháng, và những người sống hơn 100 tuổi thì chẳng có mấy ai? Tuy nhiên, làm việc nhiều quá sẽ dễ đưa tới căng thẳng về thể chất và tinh thần để rồi kéo theo nhiều hệ quả tiêu cực, mà trong đó có việc sút giảm năng suất lao động và bệnh hoạn. Những nghiên cứu của y học ngày nay đã cho chúng ta thấy điều đó và khuyên con người nên có thì giờ cho sự nghỉ ngơi và giải trí.

Với lượng thông tin khổng lồ trong tầm tay, ngày nay chúng ta thường có xu hướng đọc lướt để tiếp nhận nội dung nhanh chóng. Nhưng các chuyên gia nghĩ gì về thói quen đọc này—và liệu bạn có nên thay đổi cách đọc của mình?

Tại sao không thử làm theo những cách mà khoa học ủng hộ này để đem lại hạnh phúc nhiều hơn trong đời bạn? Một vài người sinh ra hạnh phúc hơn những người khác. Nhưng cho dù bạn thuộc loại người ca hát yêu đời trong lúc tắm và nhảy múa trong mưa, hay là loại người có khuynh hướng khắc khổ hơn, thì hạnh phúc không chỉ là điều gì đó xảy ra đối với chúng ta. Tất cả chúng ta có thể thay đổi tập quán để theo đuổi nó nhiều hơn trong cuộc sống của mình.

Bộ trưởng Tư pháp Hoa Kỳ là một trong những vị trí quan trọng nhất trong nhánh hành pháp liên bang, với vai trò đứng đầu Bộ Tư pháp (DOJ) và chịu trách nhiệm thực thi pháp luật. Nhưng công việc cụ thể của bộ trưởng tư pháp là gì?

Cháy rừng khiến khói lửa bao trùm bầu trời Los Angeles trong khi lực lượng cứu hỏa đang nỗ lực dập lửa. Những trận hỏa hoạn kinh hoàng đã càn quét qua khu vực, thiêu rụi hơn 10,000 công trình, phần lớn là nhà dân, biến nhiều khu vực như Pacific Palisades, Altadena, Pasadena và các cộng đồng khác ở California chỉ còn lại hoang tàn. Khi lệnh sơ tán được gỡ bỏ và người dân bắt đầu trở về nhà, một mối nguy hiểm khác đang rình rập và đe dọa mọi người: ô nhiễm nguồn nước uống. Điều đáng lo ngại là nhiều người không nhận ra rằng hệ thống cung cấp nước uống có thể bị ảnh hưởng nặng nề bởi cháy rừng cùng nguy cơ các hóa chất độc hại có thể xâm nhập vào nguồn nước.

Số người đọc sách để cho vui có vẻ đã và đang sút giảm dần. Năm mươi phần trăm (50%) người lớn tuổi tại Anh Quốc nói rằng họ không đọc sách thường xuyên (tăng 42% từ năm 2015) và hầu hết mọi người ở lớp tuổi từ 16 đến 24 nói rằng họ chưa bao giờ đọc sách, theo nghiên cứu của The Reading Agency cho biết. Nhưng điều đó ngụ ý gì? Sự ưa thích của con người đối với việc xem video thay vì đọc văn bản có ảnh hưởng tới não bộ hay sự tiến hóa của chúng ta không? Những người đọc sách giỏi thực sự có cấu trúc não bộ gì? Nghiên cứu mới của Mikael Roll, một giáo sư âm vị học của Đại Học Lund University, Thụy Điển, được in trong tạp chí Neuroimage, đã tìm ra câu trả lời cho những điều đó.
1234567Trang sauTrang cuối
NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.