Thơ xưa – Bạn cũ – Quê nhà

16/12/202200:00:00(Xem: 3393)

landscape
Hình minh họa
 
Một chút gì gợn lên nơi mùi cà phê sáng, nơi tách trà nhâm nhi buổi xế chiều, nơi ly vang đỏ nồng đêm tối, làm cồn cào nhớ đến câu thơ đã đọc từ lâu lắm, thơ xưa chăng, nhưng sao cái rung động hôm nay về nó vẫn làm ta xao xuyến đến vậy.
 
Thơ cũ như là áo xưa. Chút hương theo gió chút mùa gửi trăng. Chút phân vân duột tơ tằm. Chút mình lẫn chút trăm năm bùi ngùi. Chút thân. da thịt sần sùi. Chút tà dương vợi săm soi tuổi đời. (Hoàng Xuân Sơn).
 
Và phải chi những lúc như thế, được ngồi cạnh người bạn đã một thời cùng nhau chia sẻ, giờ đã phương trời cách biệt… Nhớ về nhau mới thấy rằng bạn được xem là cố cựu không phải ngày một ngày hai mà nên.
 
Và nơi xa xăm kia, là quê nhà, là trời đất cũ, là căn nhà ấu thơ, cảm hoài nhớ về, muốn thì thầm cùng người, dưới tàn mây trắng kia là nhà ta…
 
Thơ xưa. Bạn cũ. Cố hương. Ký ức của máu thịt. Luôn được bảo vệ bằng Nhớ. Nhớ, có phải cho ta được dừng lại để sống chậm đi một chút hưởng thụ thấm thía hơn, cái đằm thắm chín muồi của cảm xúc, của xa vắng thời gian? Biên giới giữa xa xưa và hôm nay chỉ một vách sương, bạn và ta như chưa hề chia biệt. Thốt nhiên trong đêm viễn xứ, hoàng lan ngoài vườn khuya ngát hương quê nhà…
 
*
 
VÕ CHÂN CỬU (1952-2020)
 
ĐƯỜNG VÔ NÚI
 
Theo mây đi một buổi
Trời đất nhẹ phiêu phiêu
Va đầu tưởng đụng núi
Chỉ đụng bóng sương chiều
Một mặt trời lầm lũi
Trên trần gian tiêu điều.
 
 
ÁNH NGỌC NÚI CAO
(Trích đoạn)
 
Mơ màng như một giấc chiêm bao
Người lại hồi sinh từ bao kiếp
Hơi truyền sóng gió lướt qua mau
Hơi truyền trong gió theo cát bụi
Cát bụi thì mờ vạn vạn năm
Cát bụi báo tin ta trở lại
Từ tro tàn của buổi xa xăm
Ta bay ngất ngưởng trong đại mộng
Nào mênh mông mấy nẻo quê nhà
Đợt sóng thiên thu hoài vang vọng
Trong lòng sao vẫn tưởng như xa
Đêm đêm dòm mãi trời cao ngóng
Không một vì sao buổi trăng tà
Âm âm tiếng núi trong sương đọng
Mười năm mà vẫn tưởng hôm qua
 
1972
 
*
 
VŨ HỮU ĐỊNH (1942-1981)
 
TRỜI ĐẤT CŨ
 
Về ngõ cũ, anh gặp trời rất cũ
Con chim cùng về hát lạnh trong sương
Bến sông ấy anh đứng nhìn lại nước
Mấy mươi năm nước cũng bình thường
 
Về ngõ cũ, anh gặp chiều rất cũ
Bầy vượn cùng về đuổi bóng trên nương
Rừng xưa có phai chút màu sắc cũ
Màu cũ đang về trong gió trong sương
 
Về ngõ cũ anh ôm hồn đất cũ
Mảnh đất nghìn năm sao vẫn không già
Con thỏ con chồn chào anh lủi chạy
Anh cũng vừa lủi chạy vô truông
Ô nơi đây anh còn tiếc đoạn trường
 
Về ngõ cũ gặp người bạn cũ
Người bạn bao năm sao cũng chưa già
Anh gặp lại anh vác cần xách giỏ
Sớm lên đường bóng lẫn mưa xa
 
Về ngõ cũ, anh đã về chốn cũ
Mấy mươi năm thấp thoáng trong đời
Trời đất cũ mở lời chào vạn đại
Màu trôi đi, anh đứng lại em ơi
 
1972
*
 
LOUISE GLÜCK
 
CÁNH CỬA TRÓC SƠN
 
Rốt cuộc, ở độ trung niên,
Tôi thèm trở về thời thơ dại.
 
Căn nhà vẫn vậy, nhưng
cánh cửa đã khác.
Không còn màu đỏ nữa – gỗ đã tróc sơn.
Những cái cây vẫn vẹn nguyên như trước: cây sồi, cây ngô đồng.
Nhưng con người – tất cả cư dân của thời quá vãng –
đã ra đi: thất lạc, qua đời, di tản.
Đám trẻ con từ phía bên kia đường
những ông già, bà lão.
 
Mặt trời vẫn thế, bãi cỏ
nâu khô mùa hè.
Nhưng hiện tại chất đầy người xa lạ.
 
Và theo cách nào đó mọi thứ đều hoàn toàn chính xác,
chính xác như tôi từng nhớ: căn nhà, ngõ phố,
ngôi làng phồn thịnh –
 
Không phải để được tái sinh hay để bước vào một lần nữa
mà để biện minh
cho sự thinh lặng và nỗi vời vợi,
nỗi vời vợi của nơi chốn, của thời gian
độ chính xác đến kinh ngạc của trí tưởng và chiêm bao –
 
Tôi nhớ về tuổi thơ của mình như một ước muốn
đau đáu là được sống ở nơi nào đó khác.
Chốn đây là nhà; đây chắc hẳn là
thời thơ ấu tôi mang trong tâm tưởng.
 
 “Unpainted Door” – Từ tập thơ “The Seven Ages” (2001)
LINH VĂN dịch (vanviet.info)
 
*
 
BÙI BẢO TRÚC (1944-2016)
 
GỬI CĂN NHÀ CŨ
(Trích đoạn)

Hãy tưởng tượng khi bước vào cuối ngõ
Căn nhà xưa rêu phong kín tường vôi
Khung cửa sắt sơn đã bong lỗ chỗ
Chìa khóa mòn trong ổ bỗng reo vui

Hãy tưởng tượng trong khu vườn thuở trước
Cây ngọc lan ngày đó đã ra hoa
Mấy bụi trúc và một hàng thược dược
Mùi đất thơm cơn mưa nhỏ đầu mùa

Hãy tưởng tượng lại đi trên đường cũ
Những lề đường đá lát lá me non
Thời trốn học lang thang trên vỉa phố
Sách trong tay, mộng ước chất đầy hồn

Hãy tưởng tượng ghé vào thăm tên bạn
Bắc ghế ra ngồi đọc lại Đường thi
Trên căn gác năm xưa trăng vẫn sáng
Nhớ Hạc Vàng từ thuở mới bay đi

Và tưởng tượng vừa tan cơn mộng dữ
Bạn bè xưa, người tình cũ về đây
Căn gác nhỏ của một thời sách vở
Vẫn còn nguyên, cơn ác mộng xa bay.

(ngo-quyen.org)
 
*
 
CAO ĐÔNG KHÁNH (1941-2000)
 
TRÊN NÓC SAIGON

để anh hát cho em ngủ quên
lời êm ái như cỏ xanh mướt
mây và hoa trên nóc thành phố
nơi đóng rêu nơi anh hoang vu
chẳng ai ngờ anh hôn ngón tay
nơi anh kể chuyện buồn cổ tích
chẳng ai ngờ anh hôn mái tóc
một ngọn cây còn một gia tài
chẳng ai ngờ anh hôn đôi môi
con đường rong thành phố phế thải
chợt cơn nắng tiếp trận mưa mù
lá me rơi trong tách cà phê
chẳng ai ngờ anh chưa chết đói
bụi cỏ may mọc nửa lưng trời
một cụm mưa làm phong cảnh đẹp
mặt trời xanh mọc trên gò má
nơi mấy năm bụi phủ lặng thinh
chẳng ai ngờ anh hôn mắt khép
người dưới đất cờ bay phất phới
chẳng ai ngờ hai đứa tự tình
cờ trổ hoa trên nóc cao ốc
chẳng ai ngờ anh còn đủ sức
để anh hát cho em ngủ quên
lời êm ái nhỏ như sợi chỉ
chẳng ai ngờ em chết lạnh băng
 
(Gio O.com)
 
*
 
 
CÕI CHIA
(Nhớ Nguyễn Xuân Hoàng)

Vạt nước hắt sương đi xa
trời mưa quyên đỗ
thâm tà áo
bâu
nên thơ
từ vụng hôn
đầu
muối chan môi lệ
đằm câu mặn nồng
bề gì tóc cũng phơi
hong
sợi trăm năm có nao lòng bể dâu?
vắt hương
cạn kiệt đàn sầu
bãi trăng chín lộng
mùa sâu
uẩn quỳnh
xưa còn tản mạn thiên kinh
ơi con bướm đậu tang tình ngũ cung
vàng âm. mai, khổn
tao phùng
trói nhau phương hướng
mịt mùng
cõi
chia

Sông về
thiêm thiếp mộ bia
đăm đăm hồ mị
ô kìa!
giấc ai?
lạc trần chuông mõ bi ai
tàn nhang khuya với chuôi dài đẩu tinh
đầy trời
mắt lạ cung nghinh
triêu dương ánh cũ
có bình yên chăng?
rề rà
xếp áo cùng khăn
rớt rơi còn chút bụi hằn tâm si
ở hoa cương
ngạt xuân thì
nhành khô
xác mượn
chờ chi bụi hồng
đá vàng
tủi nợ gai chông
trăm năm gối nhẹ
tang bồng
thốt
thưa
 
*
 
TRỊNH Y THƯ
 
THÁNG BA, HÃY TRÔI ĐI
(Viết đêm Cao Xuân Huy trút hơi thở cuối)
 
Tháng ba đỉnh trời toác máu
lũ kên kên chao chiêng
mùi tử khí trào dâng
tháng ba xác trẻ và người già.
 
Nằm bên nhau thanh thản nghe gió vi vu
bờ lau Cửa Việt sóng bủa lớn
nuốt chửng –
 
Thành phố lạ, biển đen không đâu là nhà
tên tuổi lãng quên như râu tóc
bản nháp cuộc đời viết mãi chưa xong.
 
Đêm trổ mưa, đi về như cơn mộng
rượu đỏ máu bầm cũng thế thôi
ngan ngát hoàng lan chờ bên khung cửa.
 
Chua xót viên đạn cũ còn sưng vết thương
tháng ba trở về bờ cát đỏ
tháng ba trôi đi như ngàn sương.
 
Lạ thổ ngơi lạ cả tình
bên kia núi còn nghe đồng vọng
u uất đêm trăng –
 
Chờ ngày hóa thân
cõi lạ vừa nằm xuống đã thấy biển xưa
cát trắng mái nhà nâu hàng dừa.
 
Hãy trôi đi tháng ba.
 
*
 
NGUYỄN THỊ KHÁNH MINH
 
LỜI HẸN CỦA PHÙNG NGUYỄN
(Tưởng niệm nhà văn Phùng Nguyễn, ra đi ngày 17.11.2015)
 
Tôi sẽ đến. Tôi nhất định sẽ đến*
Buổi mai cồn cào lời hẹn
Cà phê mắt đen đợi nhau
 
Tôi sẽ đến. Tôi nhất định sẽ đến
Một góc bàn. Hai ly cà phê hẹn
Thị trấn giữa đàng. Thảng thốt. Nhịp trần gian

Tôi sẽ đến. Tôi nhất định sẽ đến
Starbucks bên đường hay cuối đất xa
Giờ cùng trời ngó nhau thăm thẳm
 
Tôi sẽ đến. Tôi nhất định sẽ đến
Người vừa hẹn. Rồi đi ngay cái một
Then vừa cài. Cổng đã khói sương
 
Nghe trái tim đau trổ mùa hoa tuyết
Thôi tháng ngày là ký ức tìm nhau
Người đã đưa. Người đã chờ.
Và Người đã đến
 
Kia. Tiếng cười vừa tan trong câu chào
Tay bắt mặt mừng trời xanh nghiêng nón
Thị trấn giữa đàng. Chuyện kể chiêm bao…
 
11. 2015
 
* Câu văn của Phùng Nguyễn hẹn với
Nguyễn Xuân Hoàng đến cà phê Starbucks
ở Thị Trấn Giữa Đàng.
 
*
 
LÊ NGUYÊN TỊNH
 
BAY ĐI NHƯ MỘT CÁNH CHIM
(Tiễn biệt Họa sĩ Đinh Cường [1939-2016])

Không bút không mực tôi viết một câu thơ
lặng lẽ như con đường
không dấu chân của khách hành hương
yên tịnh và vô ưu
như giọt sương tan trên chiếc lá no đầy lục diệp
vô trú xứ như một cánh chim
tôi lao vào bầu trời xanh vô tận
không màu không sắc
tôi vẽ một bức tranh vô hình
chiều kích vô biên của bình minh
 
tôi chết lịm trong thinh lặng, trong lửa
trong thơ, trong sắc màu
như một sự tận hiến thơ mộng
 
(nguoi-viet.com)

Gửi ý kiến của bạn
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu. Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Tên của bạn
Email của bạn
)
Trong tập Bốn Mùa Trời và Đất, Márai Sándor cảm giác về mùa hè, …Tôi đứng trên ban công, giữa một vùng xanh, nghe tiếng rì rào thức dậy của cây cỏ. Mùa hè đây rồi, tôi nghĩ; và nó giống như một cảm xúc tràn ngập trong tôi, không khoan nhượng, và đầy những kỷ niệm giản dị… (Giáp Văn Chung dịch) Trong tản văn Hoa Nở Vì Ai, Vũ Hoàng Thư viết, …Tháng 7 gọi về hàng phượng đỏ thắm rung rinh chùm nở, thứ lung linh ảo mờ, gần gụi mà xa thẳm… Và mùa hè trong truyện của Đặng Thơ Thơ, … Đó là lúc chín nhất của mùa hè. Những trái táo bắt đầu căng mật. Từ trong lá cây thoảng ra những ngọn gió màu xanh thẫm...Ở Cảnh Nhàn của Bạch Vân Cư Sĩ có thú sống, xuân tắm hồ sen, hạ tắm ao…, có lẽ thời của người, nước còn trong ao còn sạch.
Bạn đang nghe thấy gì trong khí hậu tháng Tư? / Tiếng kêu từ đáy huyệt cuối trời. / Tiếng gió xoáy những cột cờ tử thương tuẫn tiết. / Tiếng phố vỡ triệu mảnh thủy tinh cắt lồng ngực tháng tư rỉ máu mãi chưa khô. / Tiếng sóng hôi dao mùi hải tặc từ oan nghiệt một thời biển huyết. / Tiếng oan hồn dật dờ tìm về cố quận, đáy vực kia bầy cá hoang tảo mộ. / Tiếng hậu chấn từ tâm hồn con dân tháng Tư choàng lên thảng thốt. Dấu chàm xanh lưu xứ để nhận ra nhau. / Tiếng con bướm gáy trong giấc ngủ đôi bờ chiến tuyến. / Tiếng vô vọng của dòng thơ đớn đau, sỉ nhục trải dài trên đất đai tổ quốc. /Tiếng mong mỏi trên những dòng thơ đang vuốt mắt lịch sử, xin hãy chết yên, chết quên, và mở lòng ra ôm những vết thương, trồng lại bóng Quê Nhà…
“Chìm trong biển chết trôi tim người / Còn gì đâu tiếc thương xa xôi …” Chiếc tàu nhỏ rời bến Constantine, Algeria, chở Enrico Macias đến một nơi xa lạ, người lưu vong không bao giờ được phép trở về. Làm sao cánh chim di có thể quên lối cũ? Chiến tranh xua đuổi ông ra khỏi quê nhà. Tàu khởi hành không một người đưa tiễn. “Người tình ơi, ta xa nhau. Mượn đôi mắt em lên đường.” Với cây guitar làm hành trang, ông ghi lại, “J'ai quitté mon pays …”
Hãy tạm để những chuyện buồn nằm im dưới mâm cỗ ngày Tết, để ta chỉ được thấy màu xanh lá bánh chưng, màu đỏ ối ruột dưa hấu, màu vàng đỏ tung xòe trong những bao lì xì nhỏ, màu nắng chín nhấp nháy trên những trái quất… bây nhiêu đó có đủ để bạn đón hơi thở mới của đất trời? Hy vọng vậy để chúng ta được mọc lên như cỏ non trên khung rêu ngày tháng cũ. Bài thơ của Nguyễn Hồng Kiên tôi đọc được từ trang của trường Mầm Non Cự Khối, bài thơ được dạy cho các em lứa 4 tuổi, như một lời chúc tết hồn nhiên.
Cho nhân dân tôi, thức dậy trong bóng tối, những người hát bài ca im lặng, những người than thở trong im lặng, những người nổi giận trong im lặng, những người yêu nhau trong im lặng, lời cầu Nguyện cho nhân dân tôi, những người đi trên đường, chạy tất bật từ sáng đến tối, cho bữa ăn của người nghèo đói, hít thở khói và bụi, những người già trước tuổi, những người không bao giờ biết hát, những người không bao giờ biết cười, những người không bao giờ biết nói dối
Houston mùa hè nóng có thể nướng thịt trên mui xe hơi./ Họa sĩ bò dưới đất vẽ chân dung kiếm tiền đổi rượu./Nàng mẫu ngồi khép hở y phục lả lơi./ Đường nét sắc màu bỗng dưng tơi bời khung bố, trời đất sẽ vô cùng phẫn nộ, nếu đàn ông không thích đàn bà, nếu bàn tay cứ chăm chú vẽ./ Tao không kể hết chuyện để người đọc tự đoán. Xe cứu thương chuẩn bị hụ còi. Bác sĩ xuất hiện. Mày ôm bức tranh nằm thoi thóp . /Tao thấy hết từ đầu qua khe cửa phía sau.
Những bài thơ xuất sắc của Giáng Vân nằm ở biên giới giữa điều có thể nói và điều không thể nói ra. Thơ chị có nhiều đề tài, tình yêu, suy tư lịch sử, những xúc động mới về thế giới hiện nay. Đó là một loại thơ sâu kín, cắm rễ trong vùng tối đen của tiềm thức, nhưng hướng về phía ánh sáng. Giáng Vân không ngần ngại nói về sự bế tắc, sự cùng đường của xã hội, cái chết và sự diệt vong của con người. Trong tập thơ gồm 36 bài, những mảng tối được thấy rõ, sự buồn rầu, lo lắng, cảm giác phẫn nộ, nhưng chị nói nhiều hơn đến sự vượt qua. Chị tin vào tâm hồn. Thơ chị có hai nguồn mạch: những câu chuyện riêng tư và những nỗi lo âu của thời đại mình. Chị có những bài thơ đi tới chỗ tận cùng, nơi giao điểm của hai niềm cảm hứng, đó là một kiểu thơ trữ tình thời sự hiếm gặp hôm nay.
Nhà thơ Vũ Trọng Quang bảo mũi tên ấy bay hoài bay không tới. Làm sao bay kịp thời gian. Hoặc giả như vầy. Nơi tôi ngồi cố định, và. thời gian đi qua đi qua. Khi lời thơ vừa thốt lên là lúc tôi rơi mất thời gian. Không gian nào giữ những lời đi. Ở những bài thơ sau đây bạn có thể thấy được nơi thời gian và không gian gặp nhau trong nhịp lẫy tình cờ. đã ra đi là muôn đời ở lại…Bây giờ là bao giờ??? Bao giờ là bây giờ!!!, chiếc kim đồng hồ lẩn thẩn/ như con kiến già bò trên miệng chén… …Bạn cùng tôi như ai kia thập tự vác mình qua đông gió, cứu chuộc nỗi tàn phai của Màu thân thể ngó chừng cũng cũ cùng sự lãng quên muôn đời, để có thể trong thế giới siêu hình yên tĩnh của ta được an ủi Mưa trầm trầm dương thế/ Ngấm sâu miền âm gian… , dù mưa không dội sạch được những linh hồn run rẩy, và dẫu Đó là cánh cửa bí mật/ từng khép cửa linh hồn…
Nhịp lá rơi đang xô chèo dòng thu cập bến. Những con thuyền năm tháng sẽ tiếp tục dong buồm. Nơi chốn nào gọi là đáy đĩa mùa đi ơi Nhà thơ Nguyễn Xuân Sanh? Có phải là nơi Bình tàn thu vai phấn nghiêng rơi của thi nhân 80 năm trước? Hay trong cơn khát của mùa thu của Trang Thanh? Hay nơi dấu chân em lối vàng xưa của Lê Hoàng Anh? Hay nơi mùa trăng hóa quỳ vàng của Lê Vĩnh Tài? Hay nơi mặt đất dâng lên nuốt ánh mặt trời của Duyên? Hay nơi tiếng chạm của những viên đá tím của Nguyễn Thị Khánh Minh? Hay nơi rực rỡ hoàng hôn rực rỡ Đêm tháng 11 cuối cùng của Lê Chiều Giang?
Bài thơ này đăng trên Việt Báo vào ngày 10 tháng 8 2024. Người dịch nói rằng “…Bài này hợp với tinh thần Phật Giáo…” Tác giả Henry Wadsworth Longfellow là một nhà thơ nổi tiếng vào bậc nhất ở Mỹ trong thế kỷ 19. Trong tiểu sử không thấy nhắc ông có nghiên cứu về Phật Giáo. Có thể giải thích rằng những gì thuộc về chân lý, sự thật thì sẽ mãi mãi tồn tại, bất kể Đức Phật có thuyết giảng hay không.
NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.