Trang Thơ: Khoảnh khắc thời gian

4/7/202300:00:00(View: 1923)

Photo Nguyễn Bá Trạc
Photo Nguyễn Bá Trạc
 
Dấu thời gian để lại trên con đường nó đi qua là tàn phai, là những đổi thay tác động vào tâm thái vui buồn của ta, tạo nên hoài niệm, và ước mơ. Vậy cái lúc đang thở, bạn có biết thời gian đang có mặt không, và có nhìn kỹ người bạn đồng hành ấy không. Phải chăng lúc dừng lại đó là ta đang thức cùng hiện tại? Trong Kinh Người Biết Sống Một Mình, Đức Phật dạy: Đừng tìm về quá khứ/ Đừng tưởng tới tương lai/ Quá khứ đã không còn/ Tương lai thì chưa tới/ Hãy quán chiếu sự sống/ Trong giờ phút hiện tại/ Kẻ thức giả an trú/ Vững chãi và thảnh thơi.
 
Khoảnh khắc hiện tại, theo thiền sư Thích Nhất Hạnh, là lúc duy nhất chúng ta có thể kiểm soát, để biết rõ cái bây giờ, ở đây, cùng ý thức được mình với chung quanh một cách tỉnh thức.
 
Còn Nhà Thơ thì sao? Xin mời đọc thơ của Ingeborg Bachmann, Nguyễn Lương Vỵ,  Nguyễn Hồi Thủ, Trịnh Y Thư, Đoàn Minh Châu, sống cùng với họ những cảm nghiệm về thời gian, nỗi hiện tiền rõ mặt phút giây qua, từng chiếc lá – dẫu sẽ rụng – nhưng vẫn từng phút xanh dưới bầu trời độ lượng, đếm hạt mưa rơi như chỉ điểm từng sát na đang trôi, nghe mỗi tiếng đập của trái tim là cú rơi khỏi thời gian, và thỏa hiệp với người bạn thời gian rằng, Thời gian là liều thuốc/ Chữa ưu phiền và chữa cả mê say… như La Fontaine khi trở về cũng bình an nói rằng, nỗi buồn bay đi trên đôi cánh của thời gian, Bạn có đồng ý với tôi, khi các nhà thơ đang viết xuống những lời thơ, có phải là lúc họ sống trọn vẹn trong hiện tại, ném mình lên từng con sóng, đi tìm sự vĩnh hằng trong từng khoảnh khắc như nhà thơ Mỹ Henry David Thoreau đã nói? – NTKM
  
INGEBORG BACHMANN (1926-1973)
 
Hãy Rụng Xuống, Hỡi Trái Tim
 
Hãy rụng xuống, hỡi trái tim, từ cái cây thời gian,
hãy rụng xuống, những chiếc lá, từ tán cây băng giá,
đã một lần được ôm ấp bởi dương quang,
hãy rụng xuống, như nước mắt từ đôi mi mòn mỏi.
 
Dẫu lọn tóc anh mỗi ngày bay trong gió
quanh vầng trán nâu thẫm của chúa tể đất đai,
dưới chiếc áo một nắm tay ấn xuống
đã lọt vào khe hở vết thương dài.
 
Hãy vững chãi, nếu tấm lưng mềm mại của mây
một lần nữa bên anh cúi xuống.
Hãy chấp nhận, nếu những tổ ong của rặng Hymettus
lần nữa nhấn chìm anh.
 
Bởi một thân cây chẳng là gì đối với người nông dân trong cơn hạn hán,
một mùa hè thời quá ít đối với dòng giống vĩ đại của ta.
 
Và trái tim anh sẽ minh chứng điều gì?
giữa hôm qua và ngày mai nó chao lượn,
vô thanh và lạ lẫm,
và mỗi tiếng đập,
là cú rơi khỏi thời gian.
 
– Pháp Hoan dịch từ tiếng Đức
(Ingeborg Bachmann là nhà thơ, nhà văn người Áo)
 
*
 
NGUYỄN LƯƠNG VỴ (1952-2021)
 
Nhịp thời gian

(Tặng Tô Đăng Khoa)
 
I.
chiều nay bước nhẹ với thời gian
ôi lãng du quay về điêu tàn
câu hát vang thầm theo cát bụi
tiếng đàn rung nhẹ với tro than
sương rơi nương bóng thềm rêu nhạt
lá rụng nghiêng vai giọt nắng tràn
chim khách là ta mà chẳng biết
biết ai ai biết khúc tiêu lan…

II.
khuya nay khắc vợi những nguồn cơn
ôi thoáng nghe dây lòng tiếc đờn
hiên xưa thoáng hiện trăng tiền kiếp
mái cũ truy tầm bóng cố nhơn
phiêu bạt trời quen chưa dứt nợ
lang thang đất lạ vẫn hàm ơn
chim khách là ta nay đã thấu
thấu ta ta thấu cái sạch trơn…
 
III.
sáng nay thầm nhắc đóa hoàng hoa
giọt mưa đã gieo trên thềm nhà
cửa sổ khép hờ thơ trốn biệt
dương cầm im lắng nhạc về xa
một tách trà thơm ôn kỷ niệm
đôi lời độc thoại lạnh thân già
chim khách là ta đang chớp mắt
hiện tiền rõ mặt phút giây qua…
 
– Nguyễn Lương Vỵ
 
(Cảm xúc khi nghe lại bản nhạc “Trở Về Mái Nhà Xưa” (nguyên tác: “Torna a Surriento” – Trở về Surriento – Bài hát tiếng Napoli, phần nhạc được sáng tác vào năm 1902 bởi Ernesto De Curtis, phần ca từ của Giambattista De Curtis viết). Nhạc sỹ Phạm Duy viết lời Việt. Ba câu in nghiêng trong bài thơ là ca từ của Phạm Duy trong “Trở Về Mái Nhà Xưa.”)
 
*
 
ĐOÀN MINH CHÂU
 
Bài hồn nhiên tháng năm

Luẩn quẩn từ một buổi chiều
nơi ranh giới của giọt nước nào rất mỏng
cơn mưa hối hả sau ngày oi nồng
đầu hạ
cố làm dịu những cồn cào nơi ngực
về một hoang tưởng không tên
phập phồng
thở

ta bỏ đi rất nhiều tháng năm
trên đường
không nhớ nữa bao lần vội vã
buổi chiều ngồi đếm những giọt nước
rơi giữa trời
hồn nhiên tan vào đất
phút giây bỗng thành huyễn hoặc
xa như ngày đã qua

còn lại những giọt mưa tạt ngang
giấc chiêm bao
nguệch ngoạc vẽ thêm vào
phía trước
hình hài mơ hồ của ước vọng
giữ trong vòng tay chông chênh
 
– Đoàn Minh Châu
 
*
 
TRỊNH Y THƯ
 
Những phiến lá từ tâm
 
(Trích đoạn 1)
 
Những phiến lá từ tâm dưới bầu trời độ lượng
rưng rưng vũng nắng – ấm mặt tường gạch nâu
hanh hao sân tu viện im nghe tiếng gót giày va khẽ
như nhịp điệu một khúc nhạc thanh xuân.
 
Chưa hết những điều muốn nói
nhưng ngôn từ sao thừa thãi lạ
sự lặng im của lá canh cánh một âm vang
 
Mùa lá nhú mầm xanh vời vợi
lập loè đầu ngọn cỏ ánh biếc xuân sơn
một chú sóc vụt hiện ra
giương đôi mắt trong veo thăm dò
khiến tôi chợt nhớ
 
Tôi vừa chia tay một linh hồn
tôi vừa gieo vào một đôi mắt
tôi vừa ôm ấp một mái đầu
tôi vừa giẵm nát một con sâu
tôi vừa dụi mắt giấc mơ nào
 
Lẽo đẽo thời gian như khúc kinh chiều thoi thóp
tất cả đi về dửng dưng chẳng có gì khác lạ
những phiến lá từ tâm
dưới bầu trời độ lượng.
 
– Trịnh Y Thư
(Trích tuyển thơ “Phế tích của ảo ảnh”, 2018)
 
*
 
NGUYỄN HỒI THỦ
 
Cánh áo rộng dài
 
(Trích đoạn trong bài thơ dài 122 câu)
 
Như mầu trắng của mây
Như mầu vàng của nắng
Như mầu xanh của cây
Như mầu tím của buổi chiều đang chín
Như nước nguồn ai đựng giữa lòng tay
Xin người uống
Thời gian là liều thuốc
Chữa ưu phiền và chữa cả mê say
Như muộn rồi bao chuyện quá tầm tay
Như một lần đi chẳng bao giờ về lại nữa
xin người đến gần bên cửa sổ
Nghe sóng thời gian vỗ
Nghe thời gian dấy bão tự xa khơi…
Ôi thời gian cứng như sắt thép
Thời gian lạnh đến ghê người
Như mầu trắng của đêm không chợp mắt
Như mầu chì nặng trĩu một lòng người
Như mầu đỏ của quả tim đau xót
Như trong ngần giọt nước mắt đang rơi
 
Thời gian đập mãi không thôi
Như mạch máu bên thái dương trong cơn sốt
Thời gian đánh kẻng trong sân trường
Vừa hết giờ ra chơi
Thời gian như chiếc áo tơi
Ngày mưa sùi sụt
Như chiếc quan tài gỗ tạp
Đưa người về cánh đồng xa
Như tích tắc chiếc đồng hồ cũ kỹ
Thuở mới vào đời nằm ngủ xa nhà
Thời gian như cánh áo rộng dài
Mẹ may trừ hao cho con đang độ lớn
… Như mộng ảo tàn phai trên nếp trán
Như nợ nần hẹn khất với tương lai
Thời gian bay cánh chim
Trong khoảnh khắc nắng bừng lên mơ ước
 
… Chúng ta đều khoác lên người
Những cánh áo thời gian đỏ xanh
Chúng ta đi những đôi hài. Vạn dặm
Chúng ta đều mơ
Những giấc mơ thời gian vô tận
Ở tuổi này chúng ta đều biết
Không có gì đợi chờ
Không có hầm nào trú ẩn được thời gian
 
Và bây giờ là phút giây chúng ta,
Cửa đóng lại/
Một mình còn ở lại/
Hai bàn tay úp mặt với thời gian…
 
– Nguyễn Hồi Thủ
(Trong thi phẩm Nói Chuyện Một Mình, 1987)
 

Send comment
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu.Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Your Name
Your email address
)
Trong tập Bốn Mùa Trời và Đất, Márai Sándor cảm giác về mùa hè, …Tôi đứng trên ban công, giữa một vùng xanh, nghe tiếng rì rào thức dậy của cây cỏ. Mùa hè đây rồi, tôi nghĩ; và nó giống như một cảm xúc tràn ngập trong tôi, không khoan nhượng, và đầy những kỷ niệm giản dị… (Giáp Văn Chung dịch) Trong tản văn Hoa Nở Vì Ai, Vũ Hoàng Thư viết, …Tháng 7 gọi về hàng phượng đỏ thắm rung rinh chùm nở, thứ lung linh ảo mờ, gần gụi mà xa thẳm… Và mùa hè trong truyện của Đặng Thơ Thơ, … Đó là lúc chín nhất của mùa hè. Những trái táo bắt đầu căng mật. Từ trong lá cây thoảng ra những ngọn gió màu xanh thẫm...Ở Cảnh Nhàn của Bạch Vân Cư Sĩ có thú sống, xuân tắm hồ sen, hạ tắm ao…, có lẽ thời của người, nước còn trong ao còn sạch.
Bạn đang nghe thấy gì trong khí hậu tháng Tư? / Tiếng kêu từ đáy huyệt cuối trời. / Tiếng gió xoáy những cột cờ tử thương tuẫn tiết. / Tiếng phố vỡ triệu mảnh thủy tinh cắt lồng ngực tháng tư rỉ máu mãi chưa khô. / Tiếng sóng hôi dao mùi hải tặc từ oan nghiệt một thời biển huyết. / Tiếng oan hồn dật dờ tìm về cố quận, đáy vực kia bầy cá hoang tảo mộ. / Tiếng hậu chấn từ tâm hồn con dân tháng Tư choàng lên thảng thốt. Dấu chàm xanh lưu xứ để nhận ra nhau. / Tiếng con bướm gáy trong giấc ngủ đôi bờ chiến tuyến. / Tiếng vô vọng của dòng thơ đớn đau, sỉ nhục trải dài trên đất đai tổ quốc. /Tiếng mong mỏi trên những dòng thơ đang vuốt mắt lịch sử, xin hãy chết yên, chết quên, và mở lòng ra ôm những vết thương, trồng lại bóng Quê Nhà…
“Chìm trong biển chết trôi tim người / Còn gì đâu tiếc thương xa xôi …” Chiếc tàu nhỏ rời bến Constantine, Algeria, chở Enrico Macias đến một nơi xa lạ, người lưu vong không bao giờ được phép trở về. Làm sao cánh chim di có thể quên lối cũ? Chiến tranh xua đuổi ông ra khỏi quê nhà. Tàu khởi hành không một người đưa tiễn. “Người tình ơi, ta xa nhau. Mượn đôi mắt em lên đường.” Với cây guitar làm hành trang, ông ghi lại, “J'ai quitté mon pays …”
Hãy tạm để những chuyện buồn nằm im dưới mâm cỗ ngày Tết, để ta chỉ được thấy màu xanh lá bánh chưng, màu đỏ ối ruột dưa hấu, màu vàng đỏ tung xòe trong những bao lì xì nhỏ, màu nắng chín nhấp nháy trên những trái quất… bây nhiêu đó có đủ để bạn đón hơi thở mới của đất trời? Hy vọng vậy để chúng ta được mọc lên như cỏ non trên khung rêu ngày tháng cũ. Bài thơ của Nguyễn Hồng Kiên tôi đọc được từ trang của trường Mầm Non Cự Khối, bài thơ được dạy cho các em lứa 4 tuổi, như một lời chúc tết hồn nhiên.
Cho nhân dân tôi, thức dậy trong bóng tối, những người hát bài ca im lặng, những người than thở trong im lặng, những người nổi giận trong im lặng, những người yêu nhau trong im lặng, lời cầu Nguyện cho nhân dân tôi, những người đi trên đường, chạy tất bật từ sáng đến tối, cho bữa ăn của người nghèo đói, hít thở khói và bụi, những người già trước tuổi, những người không bao giờ biết hát, những người không bao giờ biết cười, những người không bao giờ biết nói dối
Houston mùa hè nóng có thể nướng thịt trên mui xe hơi./ Họa sĩ bò dưới đất vẽ chân dung kiếm tiền đổi rượu./Nàng mẫu ngồi khép hở y phục lả lơi./ Đường nét sắc màu bỗng dưng tơi bời khung bố, trời đất sẽ vô cùng phẫn nộ, nếu đàn ông không thích đàn bà, nếu bàn tay cứ chăm chú vẽ./ Tao không kể hết chuyện để người đọc tự đoán. Xe cứu thương chuẩn bị hụ còi. Bác sĩ xuất hiện. Mày ôm bức tranh nằm thoi thóp . /Tao thấy hết từ đầu qua khe cửa phía sau.
Những bài thơ xuất sắc của Giáng Vân nằm ở biên giới giữa điều có thể nói và điều không thể nói ra. Thơ chị có nhiều đề tài, tình yêu, suy tư lịch sử, những xúc động mới về thế giới hiện nay. Đó là một loại thơ sâu kín, cắm rễ trong vùng tối đen của tiềm thức, nhưng hướng về phía ánh sáng. Giáng Vân không ngần ngại nói về sự bế tắc, sự cùng đường của xã hội, cái chết và sự diệt vong của con người. Trong tập thơ gồm 36 bài, những mảng tối được thấy rõ, sự buồn rầu, lo lắng, cảm giác phẫn nộ, nhưng chị nói nhiều hơn đến sự vượt qua. Chị tin vào tâm hồn. Thơ chị có hai nguồn mạch: những câu chuyện riêng tư và những nỗi lo âu của thời đại mình. Chị có những bài thơ đi tới chỗ tận cùng, nơi giao điểm của hai niềm cảm hứng, đó là một kiểu thơ trữ tình thời sự hiếm gặp hôm nay.
Nhà thơ Vũ Trọng Quang bảo mũi tên ấy bay hoài bay không tới. Làm sao bay kịp thời gian. Hoặc giả như vầy. Nơi tôi ngồi cố định, và. thời gian đi qua đi qua. Khi lời thơ vừa thốt lên là lúc tôi rơi mất thời gian. Không gian nào giữ những lời đi. Ở những bài thơ sau đây bạn có thể thấy được nơi thời gian và không gian gặp nhau trong nhịp lẫy tình cờ. đã ra đi là muôn đời ở lại…Bây giờ là bao giờ??? Bao giờ là bây giờ!!!, chiếc kim đồng hồ lẩn thẩn/ như con kiến già bò trên miệng chén… …Bạn cùng tôi như ai kia thập tự vác mình qua đông gió, cứu chuộc nỗi tàn phai của Màu thân thể ngó chừng cũng cũ cùng sự lãng quên muôn đời, để có thể trong thế giới siêu hình yên tĩnh của ta được an ủi Mưa trầm trầm dương thế/ Ngấm sâu miền âm gian… , dù mưa không dội sạch được những linh hồn run rẩy, và dẫu Đó là cánh cửa bí mật/ từng khép cửa linh hồn…
Nhịp lá rơi đang xô chèo dòng thu cập bến. Những con thuyền năm tháng sẽ tiếp tục dong buồm. Nơi chốn nào gọi là đáy đĩa mùa đi ơi Nhà thơ Nguyễn Xuân Sanh? Có phải là nơi Bình tàn thu vai phấn nghiêng rơi của thi nhân 80 năm trước? Hay trong cơn khát của mùa thu của Trang Thanh? Hay nơi dấu chân em lối vàng xưa của Lê Hoàng Anh? Hay nơi mùa trăng hóa quỳ vàng của Lê Vĩnh Tài? Hay nơi mặt đất dâng lên nuốt ánh mặt trời của Duyên? Hay nơi tiếng chạm của những viên đá tím của Nguyễn Thị Khánh Minh? Hay nơi rực rỡ hoàng hôn rực rỡ Đêm tháng 11 cuối cùng của Lê Chiều Giang?
Bài thơ này đăng trên Việt Báo vào ngày 10 tháng 8 2024. Người dịch nói rằng “…Bài này hợp với tinh thần Phật Giáo…” Tác giả Henry Wadsworth Longfellow là một nhà thơ nổi tiếng vào bậc nhất ở Mỹ trong thế kỷ 19. Trong tiểu sử không thấy nhắc ông có nghiên cứu về Phật Giáo. Có thể giải thích rằng những gì thuộc về chân lý, sự thật thì sẽ mãi mãi tồn tại, bất kể Đức Phật có thuyết giảng hay không.
NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.