Lễ Giỗ Ông Ba Nguyễn Văn Thới, Tác Giả Kim Cổ Kỳ Quan (1866-1927)

Hàng năm vào những ngày mùng 7, 8, 9 tháng tư âm lịch, hàng chục ngàn người dân từ các nơi quy tụ về phủ thờ ông Ba tại xã Kiến An, huyện Chợ Mới, tỉnh An Giang, để tham dự lễ giỗ Ông Ba Nguyễn Văn Thới được tổ chức vô cùng trọng thể.

Trước khi nói về tiểu sử Ông Ba, một đại đệ tử của Đức Phật Thầy Tây An, chúng tôi xin mạn phép nói qua về sự liên hệ của Phật giáo Hòa Hảo và Bửu Sơn Kỳ Hương.

Phật Giáo Hòa Hảo có nguồn gốc là Phật Đạo Bửu Sơn Kỳ Hương do vị Giáo Tổ Đức Phật Thầy Tây An, thế danh Đoàn Minh Huyên (1807-1856), khai sáng năm 1849.

Các vị kế truyền trong hàng lãnh đạo Bửu Sơn Kỳ Hương, đều đã tự nhiên xuất hiện như một bực siêu phàm đắc đạo và được tín đồ tôn sùng như một vị giáo chủ. Hoặc là những vị đã trung kiên hành đạo, sáng suốt lãnh đạo quần chúng, nên được tín đồ cảm phục tin tưởng.

Theo các tài liệu hiện hữu về Bửu Sơn Kỳ Hương và Phật Giáo Hòa Hảo, các vị Giáo chủ kế tiếp được xếp theo trình tự sau đây:

1. Đức Phật Thầy Tây An, tục danh Đoàn Minh Huyên, Giáo tổ khai sáng đạo Bửu Sơn Kỳ Hương (1849-1856).
2. Đức Phật Trùm (không rõ tục danh) truyền đạo 1868-1875.
3. Đức Bổn Sư, tục danh Ngô Lợi truyền đạo 1879-1890.
4. Đức Sư Vải Bán Khoai (không rõ tục danh) truyền đạo 1901-1902.
5. Đức Huỳnh Giáo Chủ (tục danh Huỳnh Phú Sổ) khai sáng đạo Phật Giáo Hòa Hảo năm 1939.

Phật Thầy Tây An có mười hai Đại Đệ tử, cũng gọi là Thập nhị hiền thủ. Trong số này hai vị nổi tiếng hơn hết là Cố Quản Trần Văn Thành và Ông Ba Nguyễn Văn Thới.

Cố Quản Trần Văn Thành nổi bật do công nghiệp tổ chức trại ruộng Láng Linh và lập chiến khu Bảy Thưa đánh nhau với Pháp. Ông Ba Nguyễn Văn Thới nổi tiếng vì đã viết cuốn Kim Cổ Kỳ Quan để giải thích và khai triển giáo lý và các điều tiên tri của Bửu Sơn Kỳ Hương trong quần chúng.

Tiểu sử Ông Ba Nguyễn Văn Thới


Ông Nguyễn Văn Thới, tức ông Ba Thới, sanh năm 1866 (Bính Dần) đời Tự Đức 19, tại làng Mỹ Trà, quận Cao Lãnh, tỉnh Sa Đéc (sau này Cao Lãnh trở thành tỉnh lỵ tỉnh Kiến Phong). Người ông cao lớn, đặc biệt có chòm râu bạc dài tới rún.

Ông tự phát đạo tâm, mùa đông năm 1906 từ bỏ gia đình đi thẳng lên núi Sam, vào trại ruộng Thới Sơn tìm cậu hai Trần Văn Nhu để học đạo. Cậu hai Nhu là con Cố Quản Trần Văn Thành, một Đại Đệ tử của Đức Phật Thầy.

Sau khi lãnh hội giáo-lý ông bèn qui y với Cậu Hai Nhu và dời cả gia đình về Láng vào khoảng năm 1905, ở gần chùa Bửu Hương Tự, vừa làm ruộng vừa hành đạo.

 

Thường ngày ngoài việc ruộng rẫy để mưu sanh, ông gắn chí trau-giồi đạo-hạnh. Nhờ có tấm lòng sùng tín với bản tánh thong minh, ông sớm hiểu lẽ diệu huyền của Phật-pháp. Lúc ở Láng, ông sáng tác được ba quyển : Vân Tiên, Thiên Tứ, Cỗ Vãng Kim Ca.

Năm 1913, nhà cầm quyền Pháp bao vây trại ruộng và đốt phá tan tành. Cậu Hai và ông Ba thoát khỏi, còn lại 56 người bị bắt trong đó có Hai Tuấn là con thứ hai của ông. Những người này bị giải về Châu đốc. Toà kêu án 13 tháng tù. Có 36 người chịu án, còn Hai Tuấn và những người kia chống án, nên bị đưa về Sài-gòn. Toà Sài gòn y án. Ở khám Sài gòn độ năm sáu tháng, những người ấy bị đưa đi Côn Nôn cho đến mãn tù mới về.

 

Khi con ông bị bắt và cậu Hai Nhu ẩn mặt, ông Ba rất buồn thảm, nên ba hôm sau ông dùng dao cạo tự cắt họng. Vết thương rất nặng vì cuống họng của ông đứt hơn hai phần, nên người nhà chở ông lên nhà thương Châu đốc. Ở đây lương y băng bó bao nhiêu đều bị ông gỡ bỏ hết. Ông cự tuyệt không dùng một vật gì của người Pháp. Thấy ông không thể sống được, người ta đem bỏ ông ở nhà xác. Ông trốn ra ngoài và được người nhà đem về.

 

Chùa Bửu Hương Tự bị nhà cầm quyền Pháp để ý theo dõi khít khao, ông bèn dời nhà về làng Kiến an thuộc quận Chợ mới Long xuyên vào năm 1912 . Vết thương vẫn không lành, nên khi ăn uống ông phải dùng khăn rịt nó lại.

Ông Ba miên man bao nỗi cảm hoài, ông ký thác lòng mình vào bộ sách Kim Cổ Kỳ Quan, gồm chín cuốn, cũng gọi là chín bổn: Vân Tiên, Thiên Tứ, Cổ Vãng Kim Ca, Ngồi Buồn, Kiểng Tiên, Kim Cổ Kỳ Quan, Cáo Thị, Tứ Đại và Thừa Nhàn, toàn văn vần. Tuy văn chương bình dân mộc mạc, có khi bí hiểm tiên tri, nhưng chứa đựng tha thiết tình Thầy nợ Nước, ưu đời ái đạo trong một hoàn cảnh xã hội bi đát, quốc phá gia vong, mà Đức Phật Thầy đã nói trước về những khổ cảnh tai nạn đang chờ đợi chúng sanh trong những thời kỳ sắp tới.

Một điều đáng nói là ông Ba Thới phóng ra một lối thi lạ nhứt trong văn chương Việt Nam. Người ta thường thấy nhiều lối thi thuần túy Việt Nam như lục bát, hay song thất lục bát. Ông Ba mở ra một thể thi mới : lối thất bát nghĩa là câu trên bảy chữ câu dưới tám chữ, đọc nghe vừa mạnh, vừa véo von. Dưới đây xin trích bốn câu:

 

 

Trong 9 phẩm của Kim Cổ Kỳ Quan, ông Ba có nói nhiều điều liên quan đến đời Hạ Ngươn và Tận thế, về Hội Long Hoa, về đời Thượng Ngươn và tiên tri đất nước Việt Nam sau này và một phần về tương lai thế giới trong đó có Ấn Độ và Trung Hoa.

 Cũng như ông Sư Vãi Bán Khoai, ông Ba Thới nhận thời kỳ này là thời kỳ Hạ Ngươn, thời kỳ Tận Thế :

 

 

Về tận thế và Hội Long Hoa, ông Ba cho biết cuộc đời đã mỏng-manh lắm rồi, nhưng cuộc đời sẽ đi về đâu? Ông cho biết, cũng như ông Sư Vãi Bán Khoai, rồi đây sẽ mở Hội Long Hoa, dựng bản Phong Thần chọn người hiền đức. Ông cũng nhận đó là một cuộc thi :

 

 

Nhưng cuộc thi đây không phải là cuộc thi văn hay võ giỏi mà thi về đức, thi về tấm lòng hiền.

Trong hàng môn đệ của Đức Phật Thầy, ông Ba Thới là người viết nhiều về đời Thượng Ngươn hơn hết.

Phải chăng ông Ba nghĩ rằng : Nếu nói đời Thượng Ngươn là đẹp mà không cho người đời biết thì làm sao người đời ham hố cố gắng tu hành để đi đến, nên chi ông Ba viết rõ về đời Thượng Ngươn?

Ông Ba cho biết rằng khi lập đời lại thì đất địa bằng thẳng, không bồi không lở, biển không nổi cù lao, thời tiết lại chỉ có hai mùa : xuân và thu; con người có tài trí cao siêu; các nước cùng sống thuận hoà; người người đều hiệp ý không gây gổ, không sanh ra chiến tranh vân vân…

 

Theo Ông Ba, sau này  trên thế giới chỉ còn có mười tám nước, trong đó Việt-Nam lại hữu phước hơn hết, vì nước Nam có nhiều bậc thong minh tài trí. Tuy nhiên, người Việt Nam chúng ta trong mười người chỉ còn lại có ba. Đất Bắc Việt sau này đổi thành ruộng sâu, trong mười người chỉ còn có một người.

 

 

Ông Ba cho biết sau khi quả địa-cầu biến-hình, nhiều chỗ đất bằng sụp đổ, nhiều nơi biển cả nổi lên đất liền, nước Việt Nam với sự thay hình đó sẽ trở thành một đại quốc.

 

Ông Ba có nói về sự thay đổi của đất Sài gòn và Châu-đốc như:

 

 

Như ông Ba cho biết, trong nước Việt Nam sau này phần Nam Việt là tốt đẹp hơn hết. Những chỗ nào ngày sau được hưởng cảnh an vui khoái lạc, thì nơi đó phải chịu nhiều khổ cảnh, cũng như hiện nay cảnh nào vui sướng thì sau này phải chịu nhiều sự biến thiên, và đó là luật tuần-hoàn.

 

Chính vì luật tuần hoàn đó mà phần đất Nam Việt chịu nhiều cảnh khổ hạ:

 

Tác phẩm chữ nôm Kim Cổ Kỳ Quan được xem là một tác phẩm giảng đạo, chú giải và khai triển giáo lý và những điều tiên tri trong kinh sách Bửu Sơn Kỳ Hương. Đây cũng là tác phẩm ra đời sau cùng, trước khi Bửu Sơn Kỳ Hương chuyển sang giai đoạn mới, gọi là giai đoạn Đức Huỳnh Giáo Chủ khai sáng Phật Giáo Hòa Hảo vào năm 1939, đó cũng là thời kỳ phát triển sâu mạnh và toàn diện của tôn giáo này.

Ông Ba biết trước phải lìa đời vào ngày 9-4 năm Bính Dần (1927) lúc 5 giờ sáng nên chào từ giã mọi người khi tuổi đời vừa 62, để lại hậu thế 9 tác phẩm văn chương đạo đức và tấm gương kiên trinh tiết tháo cao cả. Ông Ba Thới được chôn cất tại doi Lộ Lở, xã Kiến An, quận Chợ Mới, tỉnh Long Xuyên.  Phủ thờ ông Ba được xây cất rất uy nghiêm, hàng năm thập phương bá tánh đến chiêm bái rất đông vào ngày giỗ của ông.

Hôm nay kỷ niệm ngày giỗ lần thứ 97 của ông Ba, Nguyễn Văn Thới, là dịp quan trọng để mọi người tưởng nhớ và tri ân ông Ba, người đã có vai trò quan trọng nêu gương hạnh tu hành, cũng như tinh thần trung trinh đối với tổ quốc.

Đây là khoảng thời gian để mọi người có dịp gặp gỡ chia sẻ cho nhau về sự tu hành và cùng nhau ôn nhắc lại lời ông Ba đã dạy dỗ, hầu để mọi người trao tâm hành thiện. Đây cũng là cơ hội để tôn vinh nghĩa khí ông Ba và ghi nhận những ảnh hưởng sâu đậm mà ông đã để lại trong trái tim, cuộc sống của những người con đạo.

Nam Mô A Di Đà Phật

 

TÀI LIỆU THAM KHẢO

 

Dật Sĩ và Nguyễn Văn Hầu: Thất Sơn Mầu Nhiệm (1955)
Nguyễn Long Thành Nam: Phật Giáo Hòa Hảo Trong Lòng Lịch Sử Dân Tộc (1991).
Nguyễn Văn Hầu: Nửa Tháng Trong Miền Thất Sơn (1970); Đức Cố Quản hay Cuộc Khởi Nghĩa Bảy Thưa (1956); Sấm Truyền Đức Phật Thầy Tây An (1973).
Nguyễn Văn Hầu và Nguyễn Hữu Hiệp: Tiền Giảng Đức Phật Thầy Tây An (1974).

Văn Thế Vĩnh: Từ Điển Phật Giáo Hòa Hảo Phổ Thông, Hoa Kỳ, 2016.
Vương Kim: Bửu Sơn Kỳ Hương (1957).
Vương Kim: Tận Thế và Hội Long Hoa,Tân Sanh, Saigon 1965.
Vương Kim và Đào Hưng: Đức Phật Thầy Tây An (1954).

Các trang facebook Gió Sương, Thổ Địa Chợ Mới, Hungnam Pham, Hoa Hao, Duoctubi, ChauLangNguyen.