Tìm hiểu Lịch sử
Cuộc đảo chánh 1963 tuy đã 60 năm, nhưng một số tài liệu chính phủ Mỹ mới giải mật vào mấy năm gần đây, trong đó có vụ việc liên quan đến đề tài nơi tiêu đề, và nội dung ghi lại điện văn của Đại sứ Lodge gửi Bộ trưởng Ngoại giao ngày 26/5/1964. Cũng liên quan đến tiền bạc trong vụ đảo chánh ngày 1/11/1963, trên phúc trình của cơ quan tình báo gửi Ủy Ban Tình Báo Thượng viện về diễn tiến cuộc đảo chánh tại ViệtNam
✱ VỤ TƯỚNG MINH GIỮ 1 triệu đôla và 40 ký lô vàng
Theo điện văn của Đại sứ Lodge gửi Bộ Trưởng Ngoại Giao: Tướng Khánh nói với tôi vào ngày 25 tháng 5 (1964) rằng khi ông Diệm bị bắn, ông có trong tay một chiếc cặp đựng một triệu đô la Mỹ “mệnh giá lớn nhất”. Ông nói rằng Tướng Minh đã giữ chiếc cặp và chưa bao giờ giao nộp nó. Ông nói thêm rằng Tướng Minh vào thời gian này đã lấy được 40 ký vàng miếng. (General Khanh told me on May 25 that when Diem was shot he had in his hand a briefcase containing one million dollars U.S. currency “in the largest denominations”. He said that General Minh took possession of the briefcase and has never yet surrendered it. He added that General Minh at the same time had taken possession of forty kilograms of gold bars).
Tôi khuyên Tướng Khánh không nên công khai chuyện này để tránh khủng hoảng niềm tin của quần chúng đối với tất cả các tướng lãnh. Ông hy vọng Tướng Minh sẽ lặng lẽ ra đi.(I advised General Khanh not to make this public lest it shake public confidence here in all generals. He hopes that General Minh will make his exit quietly).
Cuộc đảo chánh 1963 tuy đã 60 năm, nhưng một số tài liệu chính phủ Mỹ mới giải mật vào mấy năm gần đây, trong đó có vụ việc liên quan đến đề tài nơi tiêu đề, và nội dung ghi lại điện văn của Đại sứ Lodge gửi Bộ trưởng Ngoại giao ngày 26/5/1964. Cũng liên quan đến tiền bạc trong vụ đảo chánh ngày 1/11/1963, trên phúc trình của cơ quan tình báo gửi Ủy Ban Tình Báo Thượng viện về diễn tiến cuộc đảo chánh tại Việt
✱ CUỘC ÁM SÁT TT Ngô Đình Diệm 1963 - "Diem assassination"
I- TỔNG QUÁT
A-Tóm tắt - Vụ ám sát Tổng thống Nam Việt Nam Ngô Đình Diệm và em trai ông, Ngô Đình Nhu, vào ngày 2 tháng 11 năm 1963, liên quan đến cuộc đảo chính của các tướng lĩnh Việt Nam, liệu CIA có dính líu vào vụ ám sát nhà lãnh đạo nước ngoài hay không hiện đang được Ủy ban xem xét. Dựa trên tất cả các bằng chứng hiện có, vụ ám sát ông Diệm dường như là một hành động tự phát và chỉ do người Việt Nam chủ trương, gây ra bởi sự tức giận đối với ông Diệm vì đã không thông báo việc từ chức hoặc sự hiện diện của ông đối với các nhà lãnh đạo đảo chính. Vụ ám sát Nhu là một phần của kế hoạch gần như ngay từ đầu.
B. Lý giải.- 1. Vụ ám sát ông Diệm không phải là sự lạm dụng của CIA mà nó là một sự giải thích sai lầm về chính sách quốc gia. 2. Chính quyền Kennedy, dưới áp lực mạnh mẽ của dư luận từ cả tờ New York Times và các công văn khác từ Sài Gòn, đã tìm cách tách mình ra khỏi chế độ Diệm. 3. Sự rạn nứt giữa một bên là các nhân viên của Nhà nước và Hội đồng An ninh Quốc gia, với một bên là Bộ Quốc phòng và CIA, về việc liệu Diệm và Nhu có phải bị loại bỏ hay không đã làm trầm trọng thêm tình hình và làm xấu mặt Tổng thống Kennedy . 4. Mặc dù các tướng lãnh nhất quyết với ý tưởng giết em trai của Diệm là Nhu, và rằng chính Diệm sẽ được an toàn và rời khỏi đất nước hoặc thậm chí có thể giữ chức tổng thống.
C. Ý kiến - Có vẻ như Ủy ban nên: 1. Hãy coi vụ ám sát ông Diệm không phải là yếu tố CIA tham gia vào việc giết hại các nhà lãnh đạo nước ngoài, mà là một ví dụ về sự can thiệp của Hoa Kỳ vào công việc nội bộ của một quốc gia nước ngoài, không giống như Chile, dẫn đến một cuộc đảo chính và nhà lãnh đạo không hoàn toàn dẫn đến vụ giết người bất ngờ của quân đội bản địa; hoặc 2. Kiểm tra McGeorge Bundy và những người khác về sự chậm trễ trong việc sơ tán bằng máy bay cho Diệm và Nhu đến một quốc gia khác tị nạn; hoặc 3. Tiếp tục điều tra nhân viên hơn nữa để phát triển bằng chứng hiện có về vụ giết người; hoặc 4. Soạn thảo một báo cáo dựa trên bằng chứng có sẵn tại thời điểm này.
D. Khuyến nghị - Chúng tôi đề nghị Ủy ban kiểm tra vai trò của McGeorge Bundy và những viên chức liên hệ về sự chậm trễ trong việc di tản bằng máy bay đến nơi tị nạn nếu thấy cần thiết.
II - DIỄN TIẾN
A • Vụ nổ tại Huế
- Ngày 6 tháng 5 năm 1963 Diệm khôi phục quy định cấm treo công khai bất kỳ lá cờ tôn giáo nào dù là Phật giáo hay Công giáo - có lẽ do việc treo quá nhiều cờ Vatican ở Đà Nẵng vài ngày trước đó.
- Ngày 7 tháng 5 năm 1963 Vũ Văn Long đến Huế và nhìn thấy thành phố đã treo đầy cờ cho ngày Phật Đản vào ngày hôm sau, nói với các nhà sư Phật giáo rằng quy định sẽ không được thực thi. Bất chấp việc Long đảo ngược lệnh, Thích Trí Quang, một tu sĩ Phật giáo, quyết định cử các nhà sư đi khắp nơi để kêu gọi mọi người hạ cờ do lệnh của Diệm.
- Ngày 8 tháng 5 năm 1963 Quang công khai chỉ trích Diệm trong buổi tập hợp Phật giáo về quy định việc treo cờ trước đám đông tụ tập tại một đài phát thanh và lựu đạn phát nổ. Có mâu thuẫn trong bằng chứng về việc ai đã ném lựu đạn vì (a) người ta cho rằng quân đội của Diệm đã gây ra cái chết của 8 người, nhưng (b) bằng chứng y tế cho thấy không có mảnh vỡ kim loại nào trong thi thể, ngụ ý lựu đạn làm bằng nhựa, thường được Việt Cộng sử dụng.(medical evidence found that none of the bodies had metal fragments, implying the grenades were plastic, usually associated with Viet Cong).
Kết luận - Conein cho rằng sự kiện này là chất xúc tác làm sụp đổ chế độ Diệm. Qua sự kiện này, phía báo chí phản ứng bất lợi và gây áp lực buộc Chính quyền Kennedy phải tách mình ra khỏi chính quyền của ông Diệm và "áp lực trực tiếp, không ngừng và nặng nề đối với ông Diệm như Hoa Kỳ hiếm khi thực hiện trước đây với một chính phủ thân thiện có chủ quyền."
B • Cuộc đảo chính tháng 8 năm 1963 bị hủy bỏ
- Ngày 4 tháng 7 năm 1963 Quyết định và thỏa thuận ban đầu giữa những người đứng đầu cuộc đảo chính (các tướng Minh, Đôn, Kim và Khiêm) đã diễn ra, có thể trước ngày này; dù cuộc đảo chính tháng 8 thất bại cũng không bao giờ từ bỏ ý định.
- Tháng 7 năm 1963 - Phần lớn những người âm mưu đảo chính, bao gồm cả Minh, mong muốn ông Diệm nghỉ hưu. Đối với Ngô Đình Nhu, vợ ông là bà Nhu, và em trai lãnh chúa Ngô Đình Cẩn, không ghi nhận có bất đồng quan điểm về cái chết của họ "..."
- Ngày 24 tháng 8 năm 1963 - Điện văn số 243, do Roger Hilsman, Phụ tá Ngoại trưởng phụ trách các vấn đề Viễn Đông, và Thứ trưởng Ngoại giao Averell Harriman, soạn thảo và được Tổng thống Kennedy thông qua tại Hyannisport, được gửi đến Đại sứ Lodge mới nhận chức. Yêu cầu Diệm phải loại bỏ những người em của mình, là Nhu và Cẩn, và nếu ông ta không làm như vậy, Lodge cho họ biết rằng Hoa Kỳ sẽ không còn hỗ trợ Diệm nữa. Ngoài ra, ông được yêu cầu chuyển tới các chỉ huy quân sự để đảm bảo với họ rằng họ sẽ nhận được "sự hỗ trợ trực tiếp trong bất kỳ bối cảnh nào một khi chính quyền trung ương bị dẹp bỏ..." Nhóm đảo chánh được chỉ đạo cần xem xét các nhân vật lãnh đạo Việt Nam thay thế và lập kế hoạch "về cách chúng ta có thể thay thế ông Diệm nếu điều này trở nên cần thiết."(to how we might bring about Diem's replacement if this should become necessary). "..."
- Ngày 28 tháng 8 năm 1963 - Maxwell Taylor, trong một bức điện tín, đưa ra quan điểm của Harkins về tính khả thi của phương án khi Washington đang cân nhắc lại. Taylor tuyên bố rằng điện văn số 243 đã được chuẩn bị "không có sự tham gia của DoD hoặc JCS."
- Ngày 29 tháng 8 năm 1963 - Conein và Spera gặp các tướng lãnh, những người muốn có bằng chứng chắc chắn về sự hỗ trợ của Hoa Kỳ, và Minh thẳng thừng tuyên bố rằng để làm được điều này, Hoa Kỳ nên ngừng viện trợ kinh tế cho Diệm (điều này đã được thực hiện vào tháng 9). "..."
Chú giải - Giai đoạn này cần được kiểm tra bởi vì nó chủ yếu là điện văn 243, thiết lập về các mối quan hệ sau này giữa Nhóm đảo chánh và các tướng lãnh. Minh, lúc đầu không tin rằng Hoa Kỳ đang thực sự ủng hộ mình, ngày càng tự tin hơn, bất chấp việc quân đội Hoa Kỳ tiếp tục hỗ trợ Diệm. Trong giai đoạn tiếp theo, Minh thấy rằng trong số khoảng 15 cuộc đảo chính được lên kế hoạch, Lodge, thông qua Conein, ủng hộ ông ta.
C • Cuộc đảo chính 11/ 1.
- Ngày 13 tháng 9 năm 1963 Lodge phàn nàn một cách cay đắng rằng phải gặp Diệm "là một thủ tục cực kỳ tốn thời gian" và yêu cầu rằng ông ta không cần phải làm như vậy trừ khi ông ta (thấy cần thiết). "..."
- Ngày 28 tháng 10 năm 1963 Conein gặp Đôn lần cuối trước khi cuộc đảo chính diễn ra và được thông báo rằng ông ta sẽ nhận được thông báo trước bốn giờ. Đôn muốn biết chắc chắn thời gian khởi hành của Lodge tạm thời rời Việt Nam để trở về Washington.
- Ngày 1 tháng 11 năm 1963
‣ 13h15 - Thay vì nhận ðược thông báo trước bốn giờ, Đại sứ quán nhận ðýợc thông báo bốn phút về việc bắt ðầu ðảo chính. Một phụ tá của Đôn bảo Conein ðến trụ sở Bộ Tổng tham mưu (JGS) và mang theo tất cả số tiền mà anh ta có thể có ðược. Conein lấy 3 triệu ðồng. Số tiền Trạm ðã lưu trữ 5 triệu đồng (68.000 đô la).
‣13h40 - Các tướng không liên lạc được qua điện thoại, nhưng đề nghị ông Diệm từ chức ngay lập tức, đảm bảo ông và Nhu sẽ ra đi an toàn. Nếu không, cung điện sẽ bị tấn công vào lúc 15:30 giờ.
‣13h45 - Cung điện bị bao vây. "..."
‣19h15 - Minh cho Diệm một cơ hội nữa để đầu hàng; nếu ông ta từ chối, sẽ bị thổi bay "khỏi mặt đất."
- Ngày 2 tháng 11 năm 1963
‣ 06 giờ 50 phút - Diệm gọi điện cho Đôn với lời đề nghị đầu hàng vô điều kiện. Các tướng quyết định đến cung điện để đón Diệm và Nhu và hộ tống họ về Bộ Tổng Tham Mưu/TTM. Họ sẽ yêu cầu ưu tiên về điểm đến và tìm kiếm sự chấp thuận của quốc gia được chỉ định.
‣ 08:00 giờ - Đoàn hộ tống vào dinh (Gia Long), nhưng cả Diệm và Nhu đều không có mặt.
Làm thế nào Diệm và Nhu rời dinh Gia Long và sau đó là một câu hỏi còn tranh cãi. Conein suy đoán rằng họ đã trốn thoát qua một đường hầm thứ ba, chưa được biết đến và đến một Nhà thờ Công giáo ở Chợ Lớn. Một số người khác ít suy đoán rằng Diệm và Nhu rời dinh vào tối hôm trước cùng với một doanh nhân Trung Quốc và đến Nhà thờ lúc 08:00 giờ, ngày 2 tháng 11 năm 1963. Mười phút sau, họ bị Quân đội đón và ép lên một chiếc xe của Quân đội, trong đó họ bị khóa tay lại. Theo Higgins cho biết một phần câu chuyện này, rằng Diệm đã gọi điện cho Khiêm, một trong những người lãnh đạo cuộc đảo chính, và đề nghị từ chức, đồng thời tiết lộ nơi họ ở tại Chợ Lớn. Cũng theo Higgins, Minh tổ chức một cuộc họp, loại trừ Khiêm, và tổ chức một đoàn xe đi đón. Diệm và Nhu bị đưa vào một chiếc xe và bị nhốt lại, và được Thiếu tướng Lắm đảm bảo sự an toàn của họ. Khi Thiếu tướng Lắm đến JGS, ông phát hiện rằng Diệm bị bắn vào đầu phía sau và Nhu bị đâm vào ngực và bị bắn nhiều viên đạn vào lưng. Cả hai đều bị trói tay phía sau lưng. Minh nói với Conein rằng Diệm và Nhu đã tự tử, nhưng Conein nghi ngờ rằng một người Công giáo sẽ không tự tử trong nhà thờ. Theo Higgins, Minh sau đó nói rằng phụ tá của ông, Đại tá Nhung, đã lên xe với Diệm và Nhu, sau một cuộc tranh cãi, đã bắn chết cả hai. Có rất ít bằng chứng về câu chuyện tự tử của Minh nêu ra khi các bức ảnh cho thấy xác chết đẫm máu và hai tay của họ bị trói. Trong mọi trường hợp, Nhung được cho là tên đao phủ, và Minh bị qui lỗi vì là người đã ra lệnh (blames Minh for giving the order), mặc dù người ta có thể đoán trước rằng một phụ tá của một vị tướng sẽ hành động như vậy. (Ghi chú: Theo một bản văn khác HĐQNCM: “ Quyết định chung cuộc là giết 2 ông Diệm-Nhu. Hội đồng chọn Đại Úy Nhung làm người thi hành lệnh xử tử”-“Quyết định chung cuộc” ghi nơi phía dưới).
‣ 10:30 giờ Thi thể của Diệm và Nhu quàn tại Bộ TTM, nhưng Conein từ chối đến xem vì sợ rằng việc rò rỉ thông tin của ông ta có thể ảnh hưởng đến lợi ích của Hoa Kỳ.
D. Năm Triệu đồng (The Five Million Piastres)
Quyết định CIA chuyển tiền cho những người lãnh đạo cuộc đảo chính có thể là điều đã được thảo luận vào đầu tháng 10 năm 1963. Lodge đề cập rằng về yêu cầu cấp tiền có thể được thực hiện và điều đó nên được dự liệu trước. Điều này thật thú vị như tất cả các bằng chứng sẵn có khác cho rằng quyết định này tương đối không quan trọng đến mức Trưởng Trạm có thể đưa ra quyết định này mà không cần tham khảo ý kiến của Lodge.
Conein nhận được số tiền này vào ngày 24 tháng 10 năm 1963 và cất vào két sắt trong nhà. Số tiền này được trao cho Đôn nhằm hai mục đích: (1) mua gạo và bánh mì cho quân bị cắt nguồn cung cấp; và (2) trả tiền trợ cấp tử vong cho những người thiệt mạng trong cuộc đảo chính (Conein khẳng định không có bảo hiểm ở Việt Nam và đây là một thông lệ)."...." [Theo Archives Gov.: Diem Assassination / Miscellaneous Records of The Church Committee - https://www.archives.gov/files/research/jfk/releases/2018/157-10014-10152.pdf ].
Conein nhận được số tiền này vào ngày 24 tháng 10 năm 1963 và cất vào két sắt trong nhà. Số tiền này được trao cho Đôn nhằm hai mục đích: (1) mua gạo và bánh mì cho quân bị cắt nguồn cung cấp; và (2) trả tiền trợ cấp tử vong cho những người thiệt mạng trong cuộc đảo chính (Conein khẳng định không có bảo hiểm ở Việt Nam và đây là một thông lệ)."...." [Theo Archives Gov.: Diem Assassination / Miscellaneous Records of The Church Committee - https://www.archives.gov/files/research/jfk/releases/2018/157-10014-10152.pdf ].
✱ HĐQMCM Quyết định giết 2 ông Diệm-Nhu.
Theo tài liệu của cơ quan CIA và chính phủ Hoa Kỳ lưu trên trang mạng của Cơ quan Lưu Trữ quốc gia (National Archives 2018) cho biết: HĐQMCM hội họp tìm cách giải quyết số phận của 2 anh em ông Diệm-Nhu. Quyết định chung cuộc là giết 2 ông Diệm-Nhu. Hội đồng chọn Đại Úy Nhung làm người thi hành lệnh xử tử.
Một sĩ quan cao cấp thuộc Bộ TTM đi cùng đoàn xe từ nhà thờ Cha Tam về Bộ TTM. Vào ngày 16 tháng 11 năm 1963, một sĩ quan cao cấp thuộc Bộ TTM, (a field-grade officer of the JGS) người liên hệ trực tiếp vào cuộc đảo chính (who was deeply involved in the coup) và độ tin cậy mà đại diện CIA không thể đánh giá (cũng không nêu tên sĩ quan này), đã đưa cho viên chức CIA hai bức ảnh chụp thi thể của Diệm và Nhu, mà sĩ quan này nói rằng ông ta đã chụp theo yêu cầu của Tướng Kim. Các bức ảnh cho thấy hai xác chết đẫm rất nhiều máu. Sĩ quan cao cấp này chia sẻ thông tin về cái chết:
- Sĩ quan này nói là đã có mặt trong khi Hội Đồng Quân Nhân Cách Mạng/HĐQMCM hội họp tìm cách giải quyết số phận của 2 anh em ông Diệm-Nhu, (Sĩ quan này) đi theo đơn vị bắt giữ 2 ông Diệm-Nhu, và chứng kiến sự kiện ngay sau khi 2 ông bị giết - nhưng Sĩ quan này không ngồi trong xe thiết giáp M-113.
- Theo sĩ quan này, cuộc thảo luận dài trong đêm 1 rạng sáng 2/11/1963 để tìm cách giải quyết hai ông Diệm-Nhu, hầu hết các tướng đồng ý xử tử 2 ông. Quyết định chung cuộc là giết 2 ông Diệm-Nhu. Hội đồng chọn Đại Úy Nhung làm người thi hành lệnh xử tử. (... with most of the generals favoring their execution. The ultimate decision was to kill them. A Captain Nhung was designated as executioner).
- Vào sáng ngày 2 tháng 11, Hội Đồng QNCM nhận được một cú điện thoại từ một người cung cấp thông tin nói rằng đã trông thấy Diệm và Nhu ở đây. Một lực lượng được phái đi để bắt giữ họ. Diệm và Nhu bước vào chiếc xe thiết vận xa với Đại Úy Nhung.
Khi về đến trụ sở Bộ TTM, Diệm và Nhu đã chết. Nhu đã bị đâm 21 nhát vào lưng bằng lưỡi lê carbine và bị bắn 5 phát. Ông Diệm bị bắn hai phát vào ngực. Nhung nhảy khỏi chiếc M113 với lưỡi lê trong tay và hãnh diện khoe cho mọi người với cánh tay của anh ta đẫm máu. Từ các bức ảnh, cho thấy Diệm và Nhu bị trói tay sau lưng. [Theo National Archives 2018, trang 47/48:
https://www.archives.gov/files/research/jfk/releases/2018/104-10214-10035.pdf ]
https://www.archives.gov/files/research/jfk/releases/2018/104-10214-10035.pdf ]
✱ VỤ TƯỚNG MINH GIỮ 1 triệu đôla và 40 ký lô vàng
Theo điện văn của Đại sứ Lodge gửi Bộ Trưởng Ngoại Giao: Tướng Khánh nói với tôi vào ngày 25 tháng 5 (1964) rằng khi ông Diệm bị bắn, ông có trong tay một chiếc cặp đựng một triệu đô la Mỹ “mệnh giá lớn nhất”. Ông nói rằng Tướng Minh đã giữ chiếc cặp và chưa bao giờ giao nộp nó. Ông nói thêm rằng Tướng Minh vào thời gian này đã lấy được 40 ký vàng miếng. (General Khanh told me on May 25 that when Diem was shot he had in his hand a briefcase containing one million dollars U.S. currency “in the largest denominations”. He said that General Minh took possession of the briefcase and has never yet surrendered it. He added that General Minh at the same time had taken possession of forty kilograms of gold bars).
Tôi khuyên Tướng Khánh không nên công khai chuyện này để tránh khủng hoảng niềm tin của quần chúng đối với tất cả các tướng lãnh. Ông hy vọng Tướng Minh sẽ lặng lẽ ra đi.(I advised General Khanh not to make this public lest it shake public confidence here in all generals. He hopes that General Minh will make his exit quietly).
[Theo BNG/FRUS: https://history.state.gov/historicaldocuments/frus1964-68v01/d176]
✱ BỔ TÚC về số tiền 5 triệu trao cho Tướng Đôn theo tài liệu của CIA phổ biến trên Cơ quan Lưu Trữ National Archives 2018 ...
a. CIA không ủng hộ quyết định từ bỏ Chế độ Diệm, nhưng trung thành thi hành chỉ thị.
b. Các sĩ quan CIA Conein và Spera là những người liên lạc với các tướng đảo chính, nhưng chỉ khi được chấp thuận và làm theo chỉ thị.
c. Một sĩ quan của CIA, Conein, hiện diện cùng với các tướng tại Bộ TTM trong suốt cuộc đảo chánh.
d. Conein trao cho Tướng Đôn khoảng 65.000 đô la để mua chuộc các đơn vị quân đội đối lập trong khi cuộc đảo chính đang diễn ra (Conein furnished General Don about $65,000 to buy off opposition military units while the coup was in progress). ($65,000 đô la vào thời gian này trị giá khoảng 5 triệu tiền VN)
e. CIA không nhúng tay vào các vụ ám sát và không biết trước về việc hạ sát này. [Theo Cơ quan Lưu Trữ Quốc gia 2018 / National Archives-trang 48/48:
https://www.archives.gov/files/research/jfk/releases/2018/104-10214-10035.pdf ] .
https://www.archives.gov/files/research/jfk/releases/2018/104-10214-10035.pdf ] .
Phải chăng “vụ ám sát ông Diệm dường như là một hành động tự phát và chỉ do người Việt Nam chủ trương” nêu ra phía trên là” hành động tự phát”, và điều Đại sứ Lodge lo ngại về “khủng hoảng niềm tin của quần chúng đối với tất cả các tướng lãnh”liệu có trở thành sự thật? Điều Đại sứ Lodge lo ngại đã diễn ra, nhưng“khủng hoảng niềm tin“ xảy ra ngay trong hàng ngũ các tướng lãnh thuộc HĐQNCM sau cuộc đảo chánh 1963, để rồi dẫn đến các cuộc đấu đá lẫn nhau, tranh dành quyền lực từ chỉnh lý, đảo chánh ...Theo tài liệu được Bộ Quốc Phòng giải mật năm 2011 và lưu trên trang mạng của Cơ quan Lưu trữ quốc gia Hoa Kỳ (NARA), đã qui trách nhiệm cho Mỹ “trong việc lật đổ Chính phủ Diệm - đã can dự vào sự hình thành một nước Việt Nam mà thực chất là không có người lãnh đạo.”
Theo tài liệu trên NARA trang 12/126: "Về cuộc đảo chánh lật đổ Ngô Đình Diệm, chính phủ Mỹ phải hoàn toàn chịu trách nhiệm... Chúng ta kín đáo duy trì liên lạc với phe đảo chánh xuyên suốt quá trình từ lúc lên kế hoạch cho đến khi tiến hành cuộc đảo chánh, chúng ta đã duyệt kế hoạch hành động của họ và đề ra thành phần tân chính phủ. Cho nên, sau 9 năm cầm quyền của Chính phủ Diệm đã bị chấm dứt bằng sự đổ máu, vì thế, sự đồng lõa của chúng ta trong việc lật đổ Chính phủ Diệm đã làm tăng trách nhiệm của chúng ta là đã can dự vào sự hình thành một nước Việt Nam mà thực chất là không có người lãnh đạo -- (For the military coup d’ etat against Ngo Dinh Diem, the U. S. must accept its full share of responsibility
...Thus, as the nine year rule of Diem came to a bloody end, our complicity in his overthrow heightened our responsibilities and our commitment in an essentially leaderless Vietnam). [Theo NARA trang 12/126 - Pentagon papers ... The Overthrow of Ngo Dinh Diem.
https://nara-media-001.s3.amazonaws.com/arcmedia/research/pentagon-papers/Pentagon-Papers-Part-IV-B-5.pdf]
https://nara-media-001.s3.amazonaws.com/arcmedia/research/pentagon-papers/Pentagon-Papers-Part-IV-B-5.pdf]
-- Đào Văn
Gửi ý kiến của bạn
