Hôm nay,  

Quý Vị Là Cú Mèo Thức Đêm Hay Chim Sâu Dậy Sớm?

10/11/202300:00:00(Xem: 5068)

cu dem

Một số người thấy mình hoạt động tốt hơn vào ban đêm, còn một số khác thì cảm thấy nhiều năng lượng hơn vào buổi sáng. (Nguồn: pixabay.com)


Thời gian là tất cả. Dù là người dậy sớm hay thức khuya, việc lắng nghe đồng hồ sinh học bên trong cơ thể có thể là chìa khóa thành công. Từ học hành cho đến công việc và hơn thế nữa, chúng ta sẽ thực hiện tốt các công việc khó vào những thời điểm trong ngày phù hợp với nhịp sinh học của mình.
 
Nhịp sinh học là chiếc máy đo thời gian sinh học mạnh mẽ, điều khiển các hoạt động sinh lý và trí tuệ của mỗi người trong suốt một ngày. Các đỉnh điểm và tối điểm trong nhịp sinh học của mỗi người đều khác nhau. Một số người thuộc kiểu người của ban sáng (kiểu ‘chim sâu dậy sớm’) năng nổ, hoạt động hiệu quả và cảm thấy sảng khoái nhất là vào buổi sáng. Một số khác thuộc kiểu ‘cú đêm’, họ cảm thấy bùng nổ năng lượng nhất là vào lúc chiều sập tối, và hoạt động tốt nhất vào buổi tối hoặc đêm khuya. Cũng có một số người không thể hiện rõ là họ hợp với buổi sáng hay buổi tối, được coi là kiểu trung lập.
 
Vậy, liệu kiểu thời gian sinh học có ảnh hưởng đến hiệu suất và tinh thần của chúng ta hay không? Hiểu được các kiểu thời gian sinh học khác nhau có thể giúp mọi người sắp xếp công việc của mình một cách tối ưu nhất.
 
Tại sao thời gian sinh học lại quan trọng?
 
Quý vị có thể tìm ra kiểu thời gian sinh học của mình bằng một bài kiểm tra với các câu hỏi đơn giản nhằm đánh giá những thứ như mức độ tỉnh táo, thời gian hoạt động và nghỉ ngơi ưa thích cũng như hiệu suất trong suốt cả ngày. Ngay cả khi không làm bài kiểm tra này, hầu hết mọi người đều có thể cảm nhận được mình là chim sâu dậy sớm hay cú đêm, hoặc có lúc này lúc nọ. Quý vị có thức dậy sớm, không cần chuông báo thức, mà vẫn cảm thấy tỉnh táo? Quý vị có mệt mỏi uể oải và sẵn sàng lên giường ngủ trước 9 giờ tối? Nếu có, quý vị có thể thuộc tuýp ‘chim sâu buổi sáng.’ Quý vị có hay thức khuya và thức dậy với cảm giác lờ đờ, uể oải? Quý vị có thấy mình tỉnh táo hoạt động năng nổ nhất vào ban đêm? Nếu có, quý vị có thể thuộc tuýp ‘cú đêm.’
 
Mọi người thực hiện tốt nhất các hoạt động thử thách trí óc – từ chú ý và học hỏi cho đến giải quyết vấn đề và đưa ra những quyết định phức tạp – khi những hoạt động này được đồng bộ hóa với đỉnh thời gian sinh học cá nhân của họ. Điều này được gọi là hiệu ứng đồng bộ. Cho dù quý vị là người kiểm soát không lưu phải giám sát radar, giám đốc tài chánh phải xem xét hàng tá báo cáo hay học sinh trung học đang học thi, hiệu ứng đồng bộ này đều có thể ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động của quý vị.
 
Phần lớn bằng chứng về tác động đồng bộ đến từ các nghiên cứu được thực hiện trên cả những người thuộc tuýp dậy sớm và thức khuya. Những người có kiểu thời gian sinh học mạnh sẽ có cảm giác rõ ràng hơn và có khả năng duy trì sự chú ý tốt hơn trong khoảng thời điểm cao điểm so với thời gian thấp điểm trong ngày. Trí nhớ của họ rõ hơn, khả năng nhớ lại tốt hơn và thành công hơn trong việc ghi nhớ các “việc cần làm” như uống thuốc.
 
Mọi người cũng ít có khuynh hướng suy nghĩ lan man và ít bị phân tâm hơn vào thời gian cao điểm của họ. Thí dụ: một nghiên cứu cho thấy vào các thời gian cao điểm trong ngày, người ta dễ dàng loại ra những thứ không liên quan và tìm ra cách giải quyết vấn đề tốt hơn.
 
Hiệu ứng này cũng ảnh hưởng đến các chức năng nhận thức cấp cao như thuyết phục, lý luận và ra quyết định. Các nghiên cứu về người tiêu dùng đã phát hiện ra rằng mọi người sẽ sáng suốt hơn, hay hoài nghi và hay phân tích hơn vào thời gian cao điểm của họ. Họ đầu tư nhiều thời gian và công sức hơn vào các nhiệm vụ được giao và tích cực tìm kiếm những thông tin quan trọng hơn. Do đó, người ta sẽ đưa ra quyết định đầu tư tốt hơn, ít thiên vị hơn và dễ phát hiện lừa đảo hơn.
 
Vào những thời gian thấp điểm hay tối điểm, chúng ta sẽ mất nhiều thời gian hơn để giải quyết vấn đề và có khuynh hướng bất cẩn hơn, đưa ra quyết định nhanh chóng mà không phân tích tính huống một cách kỹ lưỡng, khiến họ dễ lung lay trước những chiêu trò tiếp thị hào nhoáng. Ngay cả hành vi ứng xử liên quan đến đạo đức cũng có thể bị ảnh hưởng vào những khoảng thời gian thấp điểm: người ta có nhiều khả năng gian lận, chơi chiêu hơn.
 
Trong học hành và công việc
 
Các khả năng tinh thần cơ bản bị ảnh hưởng bao gồm sự chú ý, trí nhớ và tư duy phân tích. Đây đều là những kỹ năng góp phần vào sự thành công trong học hành. Mối liên quan này đặc biệt có ý nghĩa đối với thanh thiếu niên, những người có khuynh hướng làm cú đêm nhưng lại thường phải dậy sớm đi học.
 
Một nghiên cứu đã chỉ định ngẫu nhiên hơn 700 thanh thiếu niên làm bài kiểm tra vào sáng sớm, xế trưa hoặc chiều. Nhóm người ‘cú đêm’ có điểm kiểm tra thấp hơn so với nhóm ‘chim sâu’ trong cả hai buổi kiểm tra sáng, nhưng kết quả kiểm tra vào buổi chiều thì lại khác. Thời gian học, thi vào sáng sớm có thể khiến các học sinh ‘cú đêm’ bị chậm một bước so với ‘chim sâu.’
 
Thời gian trong ngày cũng có thể là yếu tố cần cân nhắc khi tiến hành đánh giá các chứng rối loạn nhận thức như rối loạn thiếu tập trung hoặc bệnh Alzheimer. Việc sắp xếp thời gian có thể đặc biệt quan trọng đối với những người cao niên, những người có khuynh hướng dậy rất sớm và thường chịu các tác động rõ ràng hơn so với những người trẻ tuổi. Một số biện pháp tâm lý thần kinh quan trọng dùng để đánh giá tình trạng bệnh trên cũng nên cân nhắc vấn đề thời gian sinh học. Bỏ qua hiệu ứng này có thể ảnh hưởng đến tính chính xác của chẩn đoán và hiệu quả điều trị.
 
Tất nhiên, hiệu ứng sinh học này không ảnh hưởng đến hiệu suất của tất cả hoạt động hoặc của tất cả mọi người. Những công việc đơn giản, dễ dàng – như nhận diện khuôn mặt hoặc địa điểm quen thuộc, nhớ số điện thoại của người thân hoặc nấu ăn – khó có thể thay đổi theo thời gian sinh học. Hơn nữa, không phải người trẻ tuổi nào cũng là kiểu thức khuya hay dậy sớm rõ rệt, nên hiệu suất của họ cũng không quá khác biệt theo nhịp sinh học trong ngày.
 
Còn đối với những người thực sự là tuýp người dậy sớm hoặc cú đêm, họ nên sắp xếp giải quyết những việc khó khăn nhất vào những thời điểm phù hợp với nhịp sinh học của mình. Đôi khi chỉ cần những cải tiến nhỏ để mang về hiệu suất cao, và để ý đến điều này có thể là một bí quyết dẫn đến thành công.
 
Việt Báo biên dịch

Nguồn: “What’s your chronotype? Knowing whether you’re a night owl or an early bird could help you do better on tests and avoid scams” của Cindi May, được đăng trên trang TheConversation.com.


 

In Trang
Gửi ý kiến của bạn
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu. Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Tên của bạn
Email của bạn
)
1234567Trang sauTrang cuối

Có một câu hỏi thường trực trong tâm trí người tiêu dùng là: “Nên chọn rau củ quả tươi hay đông lạnh?” Trái với quan niệm phổ biến cho rằng đồ đông lạnh chưa ít chất dinh dưỡng hơn đồ tươi, các nghiên cứu khoa học và nhiều chuyên gia lại cho thấy một bức tranh khác, phức tạp và thú vị hơn nhiều. Một nghiên cứu đã so sánh giá trị dinh dưỡng của nhiều loại thực phẩm như bắp, cà rốt, bông cải xanh (broccoli), rau cải bó xôi (spinach), các loại đậu, đậu xanh, dâu tây (strawberries) và dâu xanh (blueberries) ở hai dạng đồ tươi và đồ đông lạnh. Kết quả cho thấy lượng vitamin trong rau củ quả đông lạnh “tương đương hoặc thậm chí cao hơn” so với rau củ quả tươi. Các nghiên cứu khác cũng xác nhận rằng sự khác biệt lớn về hàm lượng dinh dưỡng giữa hai loại thực phẩm này chỉ xảy ra khi rau củ quả tươi bị mất dưỡng chất sau vài ngày để trong tủ lạnh.

Đi bộ là một trong những hình thức vận động đơn giản và phổ biến nhất để giữ sức khỏe. Thế nhưng, chỉ cần thử bước lùi vài bước, lợi ích thậm chí còn nhiều hơn. Đi bộ kiểu ngược về phía sau, đi lùi, hay còn gọi là “retro walking,” đang ngày càng thu hút sự quan tâm của giới nghiên cứu và thể thao. Không chỉ giúp cải thiện thăng bằng, phương pháp này còn kích thích những nhóm bắp thịt ít được sử dụng và thậm chí còn có tác dụng tích cực đến não bộ.

Sự sống trên Trái Đất tuy phức tạp nhưng lại được hình thành từ một số ít thành phần cơ bản. Chẳng hạn, DNA và RNA của chúng ta chỉ được cấu tạo thành từ năm nucleobase, trong khi khoảng 90.000 loại protein khác nhau trong cơ thể đều được tạo nên từ 20 loại axit amin. Mẫu vật mà tàu vũ trụ OSIRIS-REx đem về trái đất từ tiểu hành tinh Bennu cho thấy sự hiện diện của cả 5 loại nucleobase – adenine, guanine, cytosine, thymine và uracil, cùng với các chất khoáng chưa từng thấy trước đây trong đá ngoài vũ trụ. Kết quả nghiên cứu, được công bố trên tạp chí Nature Astronomy, còn cho thấy Bennu chứa nhiều loại muối khác nhau, vốn được cho là có vai trò quan trọng trong giai đoạn sơ khai của sự sống.

Dopamine, thường được mệnh danh là “hormone hạnh phúc,” từ lâu đã được xem như nguồn cơn của những cảm xúc vui vẻ, phấn khởi sau những lần mua sắm thỏa thích hay thưởng thức một tô phở ngon lành. Sự quan tâm đối với dopamine được thể hiện rõ ràng qua hàng ngàn clip trên TikTok, mọi người chia sẻ cách điều chỉnh dopamine, từ việc tìm cách tăng cường hoặc hạn chế dopamine hàng ngày, cho đến các khái niệm như “cao trào dopamine” (dopamine rushes), “thiếu hụt dopamine” (dopamine withdrawals), “cai dopamine” (dopamine fasts), hay “tái thiết lập dopamine” (dopamine resets).

Trong cuộc sống tất bật hàng ngày để mưu sinh, có người luôn thấy mình không có đủ thời gian để nghỉ ngơi và giải trí. Thậm chí có người làm ‘đầu tắt mặt tối’ cả đời mà vẫn không thấy đủ. Họ muốn có thêm thì giờ để làm những việc mình thích. Nhưng khổ nỗi, mỗi ngày chỉ có 24 giờ, mỗi năm chỉ có 12 tháng, và những người sống hơn 100 tuổi thì chẳng có mấy ai? Tuy nhiên, làm việc nhiều quá sẽ dễ đưa tới căng thẳng về thể chất và tinh thần để rồi kéo theo nhiều hệ quả tiêu cực, mà trong đó có việc sút giảm năng suất lao động và bệnh hoạn. Những nghiên cứu của y học ngày nay đã cho chúng ta thấy điều đó và khuyên con người nên có thì giờ cho sự nghỉ ngơi và giải trí.

Với lượng thông tin khổng lồ trong tầm tay, ngày nay chúng ta thường có xu hướng đọc lướt để tiếp nhận nội dung nhanh chóng. Nhưng các chuyên gia nghĩ gì về thói quen đọc này—và liệu bạn có nên thay đổi cách đọc của mình?

Tại sao không thử làm theo những cách mà khoa học ủng hộ này để đem lại hạnh phúc nhiều hơn trong đời bạn? Một vài người sinh ra hạnh phúc hơn những người khác. Nhưng cho dù bạn thuộc loại người ca hát yêu đời trong lúc tắm và nhảy múa trong mưa, hay là loại người có khuynh hướng khắc khổ hơn, thì hạnh phúc không chỉ là điều gì đó xảy ra đối với chúng ta. Tất cả chúng ta có thể thay đổi tập quán để theo đuổi nó nhiều hơn trong cuộc sống của mình.

Bộ trưởng Tư pháp Hoa Kỳ là một trong những vị trí quan trọng nhất trong nhánh hành pháp liên bang, với vai trò đứng đầu Bộ Tư pháp (DOJ) và chịu trách nhiệm thực thi pháp luật. Nhưng công việc cụ thể của bộ trưởng tư pháp là gì?

Cháy rừng khiến khói lửa bao trùm bầu trời Los Angeles trong khi lực lượng cứu hỏa đang nỗ lực dập lửa. Những trận hỏa hoạn kinh hoàng đã càn quét qua khu vực, thiêu rụi hơn 10,000 công trình, phần lớn là nhà dân, biến nhiều khu vực như Pacific Palisades, Altadena, Pasadena và các cộng đồng khác ở California chỉ còn lại hoang tàn. Khi lệnh sơ tán được gỡ bỏ và người dân bắt đầu trở về nhà, một mối nguy hiểm khác đang rình rập và đe dọa mọi người: ô nhiễm nguồn nước uống. Điều đáng lo ngại là nhiều người không nhận ra rằng hệ thống cung cấp nước uống có thể bị ảnh hưởng nặng nề bởi cháy rừng cùng nguy cơ các hóa chất độc hại có thể xâm nhập vào nguồn nước.

Số người đọc sách để cho vui có vẻ đã và đang sút giảm dần. Năm mươi phần trăm (50%) người lớn tuổi tại Anh Quốc nói rằng họ không đọc sách thường xuyên (tăng 42% từ năm 2015) và hầu hết mọi người ở lớp tuổi từ 16 đến 24 nói rằng họ chưa bao giờ đọc sách, theo nghiên cứu của The Reading Agency cho biết. Nhưng điều đó ngụ ý gì? Sự ưa thích của con người đối với việc xem video thay vì đọc văn bản có ảnh hưởng tới não bộ hay sự tiến hóa của chúng ta không? Những người đọc sách giỏi thực sự có cấu trúc não bộ gì? Nghiên cứu mới của Mikael Roll, một giáo sư âm vị học của Đại Học Lund University, Thụy Điển, được in trong tạp chí Neuroimage, đã tìm ra câu trả lời cho những điều đó.
1234567Trang sauTrang cuối
NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.