Liệu đất nước này sẽ mở ra một thời kỳ mới, lần đầu tiên có một nữ tổng thống trẻ trung da màu, hay trở lại với một cựu tổng thống già mắt xanh da trắng? Hình chụp lại từ các trang facebook vận động tranh cử của hai phía.
Donald J. Trump và đội ngũ chính trị của ông đã dành gần hai năm để xây dựng một chiến dịch nhằm đánh bại một tổng thống da trắng già. Ông đã thành công. Đa số người Mỹ nghi ngờ Biden không đủ sức khỏe và trí óc để đảm nhiệm thêm một nhiệm kỳ 4 năm nữa.
Nhưng đột nhiên, Trump phải đối mặt với một đối thủ hoàn toàn khác: một phó tổng thống là một phụ nữ da màu, trẻ hơn gần 20 tuổi, người có những điểm mạnh và điểm yếu riêng biệt nhưng tạo nên một làn sóng năng lượng mạnh mẽ làm lung lay thành trì chiến thắng mà Trump tưởng đã dễ dàng nắm trong tay.
Gần như ngay sau khi Tổng thống Biden tuyên bố quyết định rút khỏi cuộc tranh cử tổng thống, một số người đã ngay lập tức sử dụng chiêu “gậy ông đập lưng ông” đánh trả. Trên mạng xã hội đầy những câu như: “Ai già hơn ai?”; “Hai ông già giờ chỉ còn một ông già”; hay “Ông già này thật sự bao nhiêu tuổi?”, “Okay, bây giờ hãy bàn chuyện tuổi tác…” v.v…
Tất nhiên, những chỉ trích về sự già nua trước đây không bao lâu là chiêu võ hiệu nghiệm mà cả phe cộng hòa lẫn phe dân chủ sử dụng đẩy Biden ra khỏi cuộc đua một cách không thương tiếc, nhưng bây giờ, cây gậy đổi chiều, từ một ứng cử viên tương đối ít tuổi hơn, chiến dịch tranh cử của Trump và Trump giờ đây trở thành cũ kỹ, già nua – so với bất kể ứng cử viên đảng dân chủ nào ông phải đối mặt vào tháng 11 này, dẫu là Harris hay bất cứ ai.
Nhưng nếu ứng cử viên của Đảng Dân chủ là Harris, điều này coi như chắc chắn, thì ngoài vấn đề về tuổi tác, vô số điểm tương phản mà trước đây không tồn tại giữa Biden và Trump bỗng dưng lộ diện, là cái gai khiến Trump “chột dạ”.
Tại cuộc vận động tranh cử ở Milwaukee vào thứ Ba 23 tháng 7, ngay sau khi bài hát "Freedom" của Beyoncé được phát lên, Harris vẫy tay chào đón một rừng người phấn khích, họ giơ cao những tấm biển màu trắng và xanh có dòng chữ "Kamala" và hô vang tên Bà.
“Này Wisconsin, tôi được biết rằng, tính đến sáng nay, chúng ta đã giành được sự ủng hộ đủ số đại biểu để đảm bảo sự đề cử của Đảng Dân chủ,” Bà nói trong tiếng vỗ tay vang dội. Bài phát biểu của Harris đánh dấu sự mở đầu cuộc vận động tranh cử đầu tiên của Bà, chỉ hai ngày sau khi Tổng thống Biden tuyên bố rút lui vào Chủ nhật. Trong khi đó, Trump đã tăng cường lời lẽ tấn công vào Harris trên mạng xã hội, dè biểu trí thông minh và cách cư xử của Bà. Chiến dịch tranh cử của Trump cũng đang cố gắng gán Harris vào đường lối và thành tích của Biden về vấn đề nhập cư và lạm phát.
Mới vài ngày trước đây, không khí bầu cử chán nản, eo xèo của cuộc đua giữa hai ông già hết hơi khiến nhiều cử tri Mỹ chán nản. Nhưng gió đã xoay chiều. Triển vọng nước Mỹ lần đầu tiên có một tổng thống phụ nữ da màu trẻ trung đã thổi một làn gió mới vào chính trường. Hai ứng cử viên tổng thống giờ đây hoàn toàn trái ngược, và sự khác biệt giữa Trump và Harris có thể là nguyên nhân khiến cuộc đua sít sao nghiêng về phía này hay ngả về phía kia.
Khác Biệt về Tuổi Tác
Đảng Cộng hòa đã dành cả tuần tại đại hội đảng ở Milwaukee, với những sự kiện được chuẩn bị kỹ lưỡng, nhắm vào những điểm yếu của Đảng Dân chủ. Chiến dịch của đảng đã nhấn mạnh sức mạnh và sinh lực của ông Donald Trump qua màn xuất hiện của cựu đô vật Hulk Hogan, chủ tịch UFC Dana White và màn trình diễn của Kid Rock, nhằm tạo sự tương phản với sự yếu nhược được cho là đặc điểm của ông Biden. Chiến dịch tranh cử của Trump càng phất lên sau khi Trump bình yên thoát chết và nhanh chóng đưa nắm đấm lên cao ngạo nghễ thách thức sẵn sàng tái đấu.
Trở lại thời tranh cử 2020, đảng Cộng Hòa lúc bấy giờ khó có thể chỉ trích những lời nói lóng ngóng của Biden bởi vì những lời nói của Trump, đặc biệt là với tư cách tổng thống, thường tồi tệ hơn. Nhưng năm nay, sau thất bại trong cuộc tranh luận ngày 27 tháng 6 của Biden, người ta không còn chú ý nhiều đến lối ăn nói lan man thiếu chữ thiếu mạch lạc của Trump nữa, mà đổi hướng nhắm vào Biden và phê bình gay gắt mỗi khi Ông phát biểu.
Điều này sẽ tiếp tục diễn ra trong vài tháng tới cho đến khi Biden kết thúc nhiệm kỳ tổng thống, nhưng dù Biden có bị chỉ trích hết cỡ cũng không ảnh hưởng gì đến kết quả bầu cử tháng 11 sắp tới nữa. Thay vào đó, Trump có thể sẽ phải đối mặt với một người trẻ hơn ông hai thập niên tuổi (Harris 59 tuổi; Trump 78 tuổi) tràn đầy sinh lực và không có thói quen đi sai đường, không nói lan man. Giờ đây, chính Trump sẽ là người bị chĩa mũi dùi xét nét các dấu hiệu già nua suy thoái. Sẽ không còn là “ông già bị vấp ngã khi leo cầu thang” chống lại “ông già bước thận trọng xuống dốc West Point”. Chỉ còn lại một ông già. Duy nhất một lão già.
Khác Biệt về Giới tính
Tuy rằng những hủ lệ về kỳ thị giới tính ở Hoa Kỳ được cho là đã bớt nhiều trong thời đại ngày nay, nhưng cuối cùng thì nguyên tắc bên trọng bên khinh vẫn được áp dụng.
Cuộc tranh cử tổng thống năm nay cho đến trước Chủ Nhật qua được định hình là một tiếng vọng của năm 2016, khi cả hai ứng cử viên đều không được nồng nhiệt ưa chuộng, và cả hai bên đều chờ xem bên nào sẽ có đông cử tri bỏ công đi bầu cho ứng cử viên “đỡ tồi hơn” của họ. Khi Harris trở thành ứng cử viên của Đảng Dân chủ, cuộc bầu cử năm nay một lần nữa phản ánh sự phân chia giới tính giữa các đảng vào năm 2016.
Ngược dòng 8 năm trước, một trong những lý do chính của sự phản đối Hillary Clinton tranh cử bắt nguồn từ thái độ trọng nam khinh nữ còn bám rể trong lòng người Mỹ, họ đã không sẵn sàng đón nhận đấng lãnh đạo không thuộc phái mày râu. Và điều này gần như chắc chắn cũng sẽ là một yếu tố chống lại Harris năm nay, dù tình hình đã phần nào thay đổi. Harris trong những năm gần đây là người cầm ngọn đuốc dẫn đầu trong các nỗ lực của chính quyền nhằm bảo vệ quyền tiếp cận phá thai và ngừa thai trên toàn quốc, trong khi việc Tòa án Tối cao lật ngược quyết định này là do Trump trực tiếp gây ra. Vì những lý do cụ thể rõ ràng, nhiều cử tri, nhất là cử tri nữ - đang lo ngại mất quyền ngừa thai và quyền phá thai – họ sẽ thấy Harris là một sứ giả thiện cảm, bảo vệ cho quyền lợi của họ, so với cựu tổng thống Trump là nguyên nhân trực tiếp tước đi quyền căn bản này.
Một thay đổi khác nữa từ năm 2016 là có nhiều chứng cớ xác đáng hơn về cách đối xử tồi tệ của Trump với phụ nữ. Một tháng trước cuộc bầu cử năm 2016, đoạn băng “Access Hollywood” được phát hành, làm dấy lên một loạt cáo buộc từ những phụ nữ lên tiếng rằng họ đã bị Trump sờ mó lạm dụng. Nhưng Trump chối hết mọi chuyện. Năm ngoái, một vụ cưỡng hiếp như vậy đã dẫn đến một phán quyết tài chính quan trọng: Bồi thẩm đoàn xác định rằng Trump đã cưỡng hiếp nhà văn E. Jean Carroll (sử dụng ngôn ngữ của vị thẩm phán) và buộc Trump phải đền bù một số tiền thiệt hại lớn 83.3 triệu.
Bên cạnh đó còn có bản án hình sự kết tội Trump làm giả hồ sơ kinh doanh để che giấu gian díu của ông ta với một nữ diễn viên phim khiêu dâm khi con trai út của ông ta vẫn còn là một đứa trẻ sơ sinh.
Khác biệt về tư cách pháp lý
Sau khi Biden công bố rút lui và các đảng viên Đảng Dân Chủ kỳ cựu lần lượt ủng hộ Harris, truyền thông báo chí đã nhấn mạnh khả năng áp dụng thế mạnh nghề nghiệp của Bà trước đây vào cuộc đua ngày nay: Harris là công tố viên và là tổng chưởng lý/bộ trưởng tư pháp tiểu bang trước khi trở thành dân cử, trong khi đó không ai lạ gì về sự đụng độ thường xuyên giữa Trump và các công tố viên trong các vụ kiện về lừa đảo, về kỳ thị, về xâm phạm tình dục, v.v. của Trump và các công ty của Ông. Cuộc đua vào ghế tổng thống Hoa Kỳ lần này được cho là giữa một công tố viên và một kẻ tội phạm, nơi “kẻ cắp gặp bà già”.
Buổi sáng sau khi Donald Trump bị kết tội tại Tòa Hình Sự Manhattan trong phiên tòa xét xử vụ tiền bịt miệng, những người ủng hộ cựu tổng thống, những người chống Ông, giới truyền thông và khách du lịch, đã tụ tập trên các đường phố của Đại lộ số 5 bên ngoài Trump Tower, Ngày 31 tháng 5 năm 2024 tại Thành phố New York, New York. (Ảnh của Andrew Lichtenstein/Corbis qua Getty Images)
Harris từ lâu đã sử dụng sự tương phản giữa một người thực thi pháp luật và một kẻ vi phạm pháp luật. Trong trong một video clip vận động tranh cử được đăng trên trang X của Kamala Harris vào năm 2020, bà nói: “Tôi truy tố những tội phạm tình dục. Trump là một tội phạm. Tôi đóng cửa các trường đại học lừa đảo sinh viên vì lợi nhuận. Ông ta mở ra loại trường lừa đảo đó. Tôi buộc các ngân hàng lớn phải chịu trách nhiệm. Ông ta sở hữu chúng. Tôi không chỉ sẵn sàng đối đầu với Trump, tôi sẵn sàng đánh bại ông ta.”
Những lời này được bà nói trước khi xảy ra thêm hàng loạt cáo buộc hình sự nhắm vào Trump và trước các phán quyết kết tội của tòa án về vụ kiện từ Carroll hay vụ tiền bịt miệng dấu chuyện dan díu giữa Trump và cô tài tử khiêu dâm Stormy Daniels. Đó cũng là trước khi Trump cố gắng lật ngược kết quả bầu cử năm 2020 và trước khi ông mang tài liệu mật về Florida sau khi rời nhiệm sở. Bối cảnh giờ đây đã thay đổi khá nhiều kể từ khi video clip này được phát hành.
Trong bài phát biểu đầu tiên với cương vị ứng cử viên tổng thống vào sáng thứ Ba, Harris đã không ngần ngại công kích Trump. Đề cập đến công việc của mình với tư cách là công tố viên trước khi bước vào chức vụ dân cử, một lần nữa, Bà nói: “Tôi đã đối đầu với đủ loại tội phạm - những kẻ săn mồi lạm dụng phụ nữ, những kẻ lường gạt người tiêu dùng, những kẻ lừa đảo vi phạm luật pháp để trục lợi. Vì vậy, xin hãy nghe tôi nói, tôi quá rành mẫu người của Donald Trump.”
Phản ứng của Trump đối với các cáo trạng kết tội ông ở Manhattan và ở Quận Fulton, Ga. là đổ lỗi cho các công tố viên người da đen. Đã hơn một lần, Trump lên án họ phân biệt chủng tộc đối với người Da trắng. Ông trước đây đã tùy tiện gọi Harris là “con quỷ cái”, chế nhạo tiếng cười và cố ý phát âm nhại giọng tên của bà và tuyên bố rằng bà không đủ tư cách làm phó tổng thống, hệt như hồi ông tùy tiện lặp đi lặp lại những bịa đặt về “nơi sinh” của tổng thống Obama.
Khác biệt về Chủng tộc
Trong những năm qua, luận điệu của Trump về giới tính và chủng tộc đã khiến nhiều cử tri có trình độ và phụ nữ bất mãn. Tuy nhiên, một số nghiên cứu và khảo sát* đã chỉ ra rằng thái độ phân biệt chủng tộc và sự phẫn nộ về chủng tộc cũng chính là nhân tố thúc đẩy sự thăng tiến chính trị của Trump và yếu tố chủng tộc trở nên quan trọng hơn các yếu tố kinh tế trong việc xác định lòng trung thành với đảng của cử tri Hoa Kỳ.
Harris – là con trong một gia đình di dân –là một phản ánh của sự đa dạng chủng tộc ngày càng tăng của nước Mỹ. Bà mang hai dòng máu của người da đen và Nam Á, thuộc về 10% người Mỹ có nguồn gốc chủng tộc hỗn hợp. (Khoảng 15 phần trăm cư dân Hoa Kỳ dưới 18 tuổi là đa chủng tộc.) Tuy điều này không đảm bảo đem lại cho Harris sự ủng hộ đáng kể từ các nhóm bỏ phiếu Da đen, Nam Á hoặc các nhóm bỏ phiếu không phải Da trắng khác, nhưng nó tạo ra sự tương phản rõ nét hơn giữa Harris với Trump, người luôn phàn nàn việc người Mỹ da trắng là những nạn nhân đang bị các chủng tộc khác đầu độc máu huyết.
Cục Diện Thay Đổi
Tại đại hội Đảng tuần qua, Cộng hòa đã không ngừng tấn công Biden và bôi nhọ thành tích cầm quyền của ông. Harris đã được nhắc đến nhiều hơn so với năm 2020, nhưng trọng tâm của họ vẫn là đưa ra lập trường chính trị chống lại người đương nhiệm.
Đột nhiên, tất cả những nỗ lực chỉ trích đó đã không còn hiệu nghiệm. Harris, với tư cách là phó tổng thống của Biden, có thể bị chỉ trích vì những thất bại được cho là của chính quyền hoặc vì công việc của bà với tư cách là phó tổng thống (cả thực tế và phóng đại). Nhưng Bà vẫn đứng ở một khoảng cách xa. Quan điểm của chính quyền về việc rút quân ở Afghanistan hoặc cuộc chiến ở Gaza dễ ràng buộc với Biden hơn, không dễ quàng vào Harris.
Chúng ta đang ở trong một tình huống bất thường. Ứng cử viên có khả năng tranh cử với tư cách là người tiếp nối chính quyền đương nhiệm là người chưa từng giữ chức vụ tổng thống so với một ứng cử viên đã từng ở cương vị tổng thống. Harris có thể phác họa mình như một tấm bảng trắng trước cử tri theo cách mà Trump không thể, và mọi nỗ lực đánh phá suốt chiến dịch tranh cử của Trump cho đến hôm nay đã bị vô hiệu hóa, nếu không nói là gây tác dụng ngược.
Tất nhiên, sự khác biệt quan trọng nhất vẫn là cuộc bầu cử sẽ diễn ra giữa một đảng viên Đảng Dân chủ và một đảng viên Đảng Cộng hòa với tầm nhìn và chính sách hoàn toàn trái ngược nhau áp dụng cho nước Mỹ trong nhiệm kỳ tổng thống sắp tới.
Ai đó đã đưa ra chân lý: dân tộc nào lãnh đạo nấy! Liệu nước Mỹ tự do dân chủ sẽ mở ra đón nhận làn gió mới: lần đầu tiên đón nhận một nữ tổng thống trẻ, tóc đen da màu, đại diện cho một hiệp chủng quốc Hoa Kỳ; hay nước Mỹ sẽ trở lại với một cựu tổng thống mắt xanh da trắng, đại diện cho một Hoa Kỳ thượng tôn.
Kết quả sẽ tùy thuộc… ý trời! Hay nói cách khác, là tùy vào… phiếu bầu của bạn và tôi.
Lê H. Hòa
Tham khảo:
*1. https://www.thenation.com/article/archive/economic-anxiety-didnt-make-people-vote-trump-racism-did/
2. https://www.nytimes.com/2024/07/22/us/politics/kamala-harris-democratic-nominee.html
Gửi ý kiến của bạn
