Tổng Thống Bush đã có quyết định “hạn chế” những cuộc nghiên cứu tế bào gốc trong phôi thai để chữa bệnh. Nhân dịp này tôi muốn trở lại câu chuyện niềm tin lý trí con người sẽ thắng trước giả tưởng khoa học tạo ra những con người vô tính (clones). Theo dự tưởng không xa lắm trong tương lai, những con người vô tính đó sẽ được sản xuất hàng loạt một cách máy móc, tất cả đều giống hệt nhau, nhất là được sửa chữa các gien di truyền gốc để có sức mạnh, thông minh tài giỏi hơn người thường. Nếu vậy người vô tính sẽ có “lý trí” mạnh hơn hẳn người thường, làm sao người thường có thể thắng nổi họ"
Nhưng thế nào là lý trí" Tư tưởng con người thường có hai thái cực. Một thái cực là đam mê, cực đoan của nó là cuồng tín mê muội. Một thái cực đối nghịch là óc suy luận tính toán, cân nhắc hơn thiệt, cực đoan của nó là cầu lợi, mất hẳn lương tâm không còn phân biệt thiện ác. Lý trí không nằm ở một cực đoan nào, nó nằm ở giữa hai thái cực, người ta thường gọi đó là lương tri, sự thật đó là lý trí. Tôi không nghĩ người vô tính có thể có lý trí. Dù họ có thông minh tuyệt đỉnh, tính toán nhanh như một máy computer siêu đẳng, họ vẫn không thể có lý trí. Khi các bộ óc nẩy nở từ một gốc di truyền duy nhất, chúng chỉ suy nghĩ một chiều để đi đến cực đoan.
Nhưng nếu các nhà khoa học có khả năng thay đổi được các tế bào gốc để cho người vô tính suy nghĩ “đa chiều” thì sao" Nếu vậy thì càng tốt. Trước hết sẽ không thể có hàng loạt người vô tính giống hệt nhau như ta in photocopy các bản sao, không thể trở thành một đoàn quân người máy có khả năng chế ngự hành tinh và vũ trụ. Thứ hai, những người vô tính tư duy đa chiều và đa dạng tất phải quay trở lại mà tiêu diệt kẻ đã độc đoán tạo ra họ. Và thứ ba quan trọng nhất, người vô tính nhất định sẽ không thể có những bộ óc phi phàm hơn loài người. Bởi vì sự “phi phàm” đó chỉ xuất hiện như một sự lòe sáng trong một khoảng khắc rất ngắn ngủi, có thể còn ngắn hơn cả sự lòe sáng của vũ trụ bùng nổ. Chúng ta đã biết sự rực sáng của một lý trí siêu phàm ở gốc một cây bồ đề hơn 2,500 năm trước. Những lòe sáng của tư duy phi phàm đó không phải dễ có, nó đòi hỏi những điều kiện rất khắt khe, kết tinh từ một chuỗi di truyền thiên nhiên từ đời này qua đời khác của loài người.
Tôi dùng tựa đề cuốn phim “Who is Julia” sản xuất năm 1986 ở Mỹ viết bài này để nói rõ hơn những suy tư về người vô tính và di truyền. Đây là một cuốn phim cũ, thỉnh thoảnh các đài TV Mỹ vẫn chiếu lại. Trong tuần vừa qua, khi cuộc tranh cãi về tế bào gốc đang sôi nổi, đài Lifetime đã chiếu lại phim này. Đó là chuyện khoa học giả tưởng, lấy óc của người này gắn vào đầu người khác. Có hai phụ nữ trẻ đều có gia đình êm đẹp hạnh phúc. Một bà là Mary, có cậu con trai lối 5, 6 tuổi, nhưng bà có bệnh nan y ở óc, não tử bị hư hại nặng nên có thể chết bất tử. Bà thứ hai là Julia yêu chồng lúc nào cũng mơ tưởng có một đứa con. Hai người không quen biết nhau, nhưng tình cờ hai bà cùng đứng bên một con đường nhiều xe chạy. Thằng bé con của Mary chạy xuống đường, vừa lúc một chiếc xe vận tải nặng chạy ập đến. Mary hốt hoảng rú lên ngất xỉu, còn Julia thấy thằng bé gập nguy bèn nhẩy đại ra đường đẩy thằng bé bắn vào lề, nhưng chính Julia bị xe nghiền nát. Đưa vào bệnh viện, Mary đã chết ngay từ lúc ngất xỉu vì óc đã hư hết, còn Julia toàn thân nát bấy hấp hối, chỉ có cái đầu và bộ óc còn nguyên vẹn. Sau một quyết định trong chớp nhoáng, hội đồng bác sĩ đã lấy óc còn nguyên vẹn của Julia thay thế cho bộ óc đã chết ở xác Mary. Kết quả họ đã làm Mary sống lại với bộ óc của Julia.
Đây cố nhiên là chuyện giả tưởng vì y học ngày nay chưa có khả năng thay thế óc người như vậy. Nhưng hậu quả chuyện “Thay hồn Đổi xác” (lấy tựa đề một tiểu thuyết giả tưởng tôi đã viết năm 1950), lại sát với những suy tư của thời này về tế bào gốc. Ai là Julia" Cố nhiên bộ óc là Julia với tất cả trí nhớ, tâm tính, thói quen kể cả giọng nói cho đến những hành động hàng ngày của Julia, nhưng thân hình lại là Mary nguyên vẹn. Người chồng của Julia đưa vợ trong cái xác mới về nhà, vì bộ óc Julia đòi như vậy. Nàng yêu chồng, thấy hạnh phúc khi trở lại mái ấm gia đình. Còn chồng Julia coi đây vẫn là vợ mình, chỉ có “hóa trang” khác.
Thế nhưng khi đến chuyện phòng the đầu gối tay ấp, tình thế lại khác hẳn. Ông chồng đã khựng lại khi thấy sắp phải làm tình với một thể xác không phải vợ, còn Julia cũng bàng hoàng khi thấy chồng ôm ấp một cơ thể không phải của mình. Chồng của Mary còn đau khổ hơn, dù biết vợ đã chết nhưng mắt vẫn nhìn thấy Mary ôm ấp thương yêu một người đàn ông khác. Đến khi “Julia mới” lén về thăm gia đình của Mary, nàng đã xúc động vô cùng khi thấy đứa bé gọi mình bằng mẹ, đứa bé mà Julia đã cứu nó thoát chết. Và đến khi gặp người chồng của Mary, cái xác của bà này đã có những phản ứng lạ lùng. Nếu không có bộ óc Julia vẫn chung thủy với chồng, chuyện ái ân tất phải xẩy ra. Chúng ta đã biết những gien di truyền nằm trong hàng tỷ DNA khắp cơ thể con người chớ không phải chỉ nằm trong bộ óc.
Julia đã không ở lại với chồng Mary mà trở về sống với chồng mình, bộ óc vẫn giữ tình yêu chung thủy. Kết cấu của bộ phim là như vậy. Đây không phải là chuyện người vô tính mà là chuyện hai linh hồn và thể xác khác nhau nhập thành một người. Tình yêu đã thắng. Tôi đồng ý với đề tài nhưng tôi nghĩ tình mẫu tử còn mạnh hơn cả tình yêu. Nhưng nếu không có lý trí, không thể có các tình cảm đó. Con người dù hồn ghép xác cũng không mất lý trí. Chỉ có con người vô tính mới không có lý trí.
Nhưng thế nào là lý trí" Tư tưởng con người thường có hai thái cực. Một thái cực là đam mê, cực đoan của nó là cuồng tín mê muội. Một thái cực đối nghịch là óc suy luận tính toán, cân nhắc hơn thiệt, cực đoan của nó là cầu lợi, mất hẳn lương tâm không còn phân biệt thiện ác. Lý trí không nằm ở một cực đoan nào, nó nằm ở giữa hai thái cực, người ta thường gọi đó là lương tri, sự thật đó là lý trí. Tôi không nghĩ người vô tính có thể có lý trí. Dù họ có thông minh tuyệt đỉnh, tính toán nhanh như một máy computer siêu đẳng, họ vẫn không thể có lý trí. Khi các bộ óc nẩy nở từ một gốc di truyền duy nhất, chúng chỉ suy nghĩ một chiều để đi đến cực đoan.
Nhưng nếu các nhà khoa học có khả năng thay đổi được các tế bào gốc để cho người vô tính suy nghĩ “đa chiều” thì sao" Nếu vậy thì càng tốt. Trước hết sẽ không thể có hàng loạt người vô tính giống hệt nhau như ta in photocopy các bản sao, không thể trở thành một đoàn quân người máy có khả năng chế ngự hành tinh và vũ trụ. Thứ hai, những người vô tính tư duy đa chiều và đa dạng tất phải quay trở lại mà tiêu diệt kẻ đã độc đoán tạo ra họ. Và thứ ba quan trọng nhất, người vô tính nhất định sẽ không thể có những bộ óc phi phàm hơn loài người. Bởi vì sự “phi phàm” đó chỉ xuất hiện như một sự lòe sáng trong một khoảng khắc rất ngắn ngủi, có thể còn ngắn hơn cả sự lòe sáng của vũ trụ bùng nổ. Chúng ta đã biết sự rực sáng của một lý trí siêu phàm ở gốc một cây bồ đề hơn 2,500 năm trước. Những lòe sáng của tư duy phi phàm đó không phải dễ có, nó đòi hỏi những điều kiện rất khắt khe, kết tinh từ một chuỗi di truyền thiên nhiên từ đời này qua đời khác của loài người.
Tôi dùng tựa đề cuốn phim “Who is Julia” sản xuất năm 1986 ở Mỹ viết bài này để nói rõ hơn những suy tư về người vô tính và di truyền. Đây là một cuốn phim cũ, thỉnh thoảnh các đài TV Mỹ vẫn chiếu lại. Trong tuần vừa qua, khi cuộc tranh cãi về tế bào gốc đang sôi nổi, đài Lifetime đã chiếu lại phim này. Đó là chuyện khoa học giả tưởng, lấy óc của người này gắn vào đầu người khác. Có hai phụ nữ trẻ đều có gia đình êm đẹp hạnh phúc. Một bà là Mary, có cậu con trai lối 5, 6 tuổi, nhưng bà có bệnh nan y ở óc, não tử bị hư hại nặng nên có thể chết bất tử. Bà thứ hai là Julia yêu chồng lúc nào cũng mơ tưởng có một đứa con. Hai người không quen biết nhau, nhưng tình cờ hai bà cùng đứng bên một con đường nhiều xe chạy. Thằng bé con của Mary chạy xuống đường, vừa lúc một chiếc xe vận tải nặng chạy ập đến. Mary hốt hoảng rú lên ngất xỉu, còn Julia thấy thằng bé gập nguy bèn nhẩy đại ra đường đẩy thằng bé bắn vào lề, nhưng chính Julia bị xe nghiền nát. Đưa vào bệnh viện, Mary đã chết ngay từ lúc ngất xỉu vì óc đã hư hết, còn Julia toàn thân nát bấy hấp hối, chỉ có cái đầu và bộ óc còn nguyên vẹn. Sau một quyết định trong chớp nhoáng, hội đồng bác sĩ đã lấy óc còn nguyên vẹn của Julia thay thế cho bộ óc đã chết ở xác Mary. Kết quả họ đã làm Mary sống lại với bộ óc của Julia.
Đây cố nhiên là chuyện giả tưởng vì y học ngày nay chưa có khả năng thay thế óc người như vậy. Nhưng hậu quả chuyện “Thay hồn Đổi xác” (lấy tựa đề một tiểu thuyết giả tưởng tôi đã viết năm 1950), lại sát với những suy tư của thời này về tế bào gốc. Ai là Julia" Cố nhiên bộ óc là Julia với tất cả trí nhớ, tâm tính, thói quen kể cả giọng nói cho đến những hành động hàng ngày của Julia, nhưng thân hình lại là Mary nguyên vẹn. Người chồng của Julia đưa vợ trong cái xác mới về nhà, vì bộ óc Julia đòi như vậy. Nàng yêu chồng, thấy hạnh phúc khi trở lại mái ấm gia đình. Còn chồng Julia coi đây vẫn là vợ mình, chỉ có “hóa trang” khác.
Thế nhưng khi đến chuyện phòng the đầu gối tay ấp, tình thế lại khác hẳn. Ông chồng đã khựng lại khi thấy sắp phải làm tình với một thể xác không phải vợ, còn Julia cũng bàng hoàng khi thấy chồng ôm ấp một cơ thể không phải của mình. Chồng của Mary còn đau khổ hơn, dù biết vợ đã chết nhưng mắt vẫn nhìn thấy Mary ôm ấp thương yêu một người đàn ông khác. Đến khi “Julia mới” lén về thăm gia đình của Mary, nàng đã xúc động vô cùng khi thấy đứa bé gọi mình bằng mẹ, đứa bé mà Julia đã cứu nó thoát chết. Và đến khi gặp người chồng của Mary, cái xác của bà này đã có những phản ứng lạ lùng. Nếu không có bộ óc Julia vẫn chung thủy với chồng, chuyện ái ân tất phải xẩy ra. Chúng ta đã biết những gien di truyền nằm trong hàng tỷ DNA khắp cơ thể con người chớ không phải chỉ nằm trong bộ óc.
Julia đã không ở lại với chồng Mary mà trở về sống với chồng mình, bộ óc vẫn giữ tình yêu chung thủy. Kết cấu của bộ phim là như vậy. Đây không phải là chuyện người vô tính mà là chuyện hai linh hồn và thể xác khác nhau nhập thành một người. Tình yêu đã thắng. Tôi đồng ý với đề tài nhưng tôi nghĩ tình mẫu tử còn mạnh hơn cả tình yêu. Nhưng nếu không có lý trí, không thể có các tình cảm đó. Con người dù hồn ghép xác cũng không mất lý trí. Chỉ có con người vô tính mới không có lý trí.
Send comment
