Quận Cam: Cộng Đồng Và Bầu Cử Giám Sát Viên
Chỉ không đầy 2 tháng nữa thì cộng đồng gốc Việt tại quận Orange miền nam California sẽ được dịp chọn giám sát viên mới để thay ông Lou Correa (Dân Chủ), người mới thắng cử thượng nghị sĩ tiểu bang. Cuộc bầu cử đặc biệt sẽ xẩy ra đầu tuần tháng Hai, 2007 và ứng cử viên nào được nhiều số phiếu nhất sẽ được đắc cử. Đây là cuộc bầu cử theo luật “winner takes all” và ai cũng có thể ghi tên ra ứng cử mà không cần phải lo lọt qua vòng sơ bộ, chỉ có một ngày bầu cử duy nhất và ai thắng dù rằng thắng hơn 1 phiếu cũng sẽ được chọn vô một cái chức vụ rất là quan trọng.
Đây là một chức vụ có tầm ảnh hưởng đến hơn 3 triệu dân với một ngân quỹ hàng năm khoảng 5 tỷ dollar (cho cả 5 khu bộ). Đồng thời chức giám sát có quyền hành chính cũng như là pháp luật. Chức vụ cho Khu I (District I) bao gồm các thành phố Santa Ana, Westminster và một phần lớn của Garden Grove. Đây là khu vực đông dân cư gốc Việt nhất ở California. Theo ông Lou Correa thì các cử tri thường hay muốn chọn người đủ khả năng và kinh nghiệm cho chức vụ. Ông chia xẻ: “Đối với tôi, chức vụ này đòi hỏi tài quản trị và biết cách làm việc với các cơ quan chính phủ để phục vụ người dân một cách hữu hiệu. Nó khác với chức vụ như dân biểu chẳng hạn bởi vì nó thật sự đòi hỏi cả hai khả năng hành chánh và chính trị.”
Cho đến ngày hôm nay thì đã có khoảng 11 người xin giấy ghi tên ứng cử. Bao nhiêu người sẽ thực sự ghi danh thì đến cuối tháng 12 thì mới biết đích xác.
Trong cộng đồng thì đã thấy có hai người tên tuổi quen thuộc nhẩy vào diễn trường chính trị khá lớn này, đó là Nghị viên Janet Nguyễn và luật sư Nguyễn quang Trung, ủy viên Hội Đồng Giáo Dục Học Khu Garden Grove. Cộng đồng ít thì nhiều cũng biết đến Janet Nguyễn qua những năm làm việc cho dân biểu Ken Maddox và đến năm 2004 khi cô thắng cử chức nghị viên thành phố Garden Grove và có nhiều nổ lực trong vấn đề an sinh xã hội. Đồng thời cô đã làm chức phó chủ tịch Long Beach Chamber of Commerce. Nguyễn quang Trung thì được cộng đồng biết đến qua những cuộc vận động chung với Dân biểu Trần thái Văn trong nghị quyết Cờ Vàng, tranh đấu nhân quyền cho Lý Tống, v.v.. Ông thắng chức ủy viên năm 2004 cùng với Tiến Sĩ Nguyễn Lâm Kim Oanh trong Hội Đồng Giáo Dục Học Khu Garden Grove. Năm 2006 ông ra tranh cử hai lần nhưng không thắng cho chức vụ giám đốc của Orange County Water District và ghế Ủy Ban Trung Ương Đảng Cộng Hòa cho địa hạt 68th (Khu phận của Dân biểu Trần Thái Văn). Ông hiện thời được khối chính trị của Trần thái Văn ủng hộ.
Một nhân vật trong đảng Cộng Hòa nhận xét chung rằng thật sự muốn ra tranh cử thì ứng cử viên phải có đủ khả năng gây trên $200,000 và phải cần đến $400,000 để có thể nắm lấy phần thượng phong. Đây là một thử thách lớn cho ứng cử viên gốc Việt vì thời gian cho tới ngày bâù cử quá ngắn. Janet Nguyễn hiện thời đã có khoảng $200,000 trong quỹ. Trong chức vụ giám sát viên nếu người đó am hiểu hành chánh và vận động chính trị hậu trường thì có thể ảnh hưởng chính sách bảo đảm quyền lợi kinh tế cho cộng đồng một cách hữu hiệu. Vì vậy một ứng cử viên gốc Việt nếu thắng không những sẽ là một vinh dự mà còn có cơ hội giúp ích cho cộng đồng trong những vấn đề liên quan tới đời sống sinh nhai hàng ngày.
Vì đây là cuộc bầu cử đặc biệt nên trong Khu I theo dự đoán thì chỉ có khoảng 35,000 tới 40,000 tổng số phiếu bầu. Vì thế với một khu đông cử tri gốc Việt nên số phiếu người Việt sẽ có ảnh hưởng rất lớn. Trên thực tế thì số phiếu của cử tri gốc Việt sẽ bị chi phối và ứng cử viên nào có thể lấy phiếu được trong dòng mạch chính sẽ có ưu thế thắng hơn. Theo ông Phạm X. Quang, nhà văn và bình luận gia thường xuyên cho báo L.A. Times và O.C. Register, thì một điểm có thể bất lợi cho ứng cử viên gốc Việt là sau vụ Tân Nguyễn, một số cử tri đảng Cộng Hòa trong dòng mạch chính sẽ không bầu cho những người gốc Việt nữa và sẵn sàng bỏ phiếu cho những ứng cử viên đảng Cộng Hòa khác mặc rằng họ có đủ khả năng hay không. Dù sao đi nữa thì đây là ghế mà đảng Cộng Hòa rất có triển vọng vì Đảng Dân Chủ ít có hy vọng thắng, nếu họ không có ứng cử viên nào mà cộng đồng gốc Việt cũng như là cộng đồng dòng chính không quen biết và ưa thích.
Năm 2006 là một năm mà cộng đồng cả hai miền nam và bắc California có nhiều nhất ứng cử viên ra tranh cử để đại diện cộng đồng nói chung. Cuộc tranh cử giám sát viên sẽ là một mốc điểm mới đánh dấu sự trưởng thành chính trị của cộng đồng vì đây là một chức vụ ảnh hưởng trực tiếp tới an sinh xã hội của cộng đồng qua nhiều vấn đề như y tế, dưỡng lão, bảo hiểm, buôn bán, giáo dục, v.v.. Hy vọng rằng cộng đồng sẽ tham gia ủng hộ ứng cử viên thích hợp, xứng đáng và đi bầu để nguyện vọng của mình được thể hiện qua lá phiếu.