·Mặt trận Dakto và trung đoàn 47 Bộ binh vào những giờ cuối cùng:
Song song với các cuộc điều quân về hướng Nam, bộ tư lệnh Cộng quân tại Cao nguyên (B3) đã điều động toàn bộ sư đoàn 320 CSBV áp lực nặng lên các căn cứ còn lại ở phía Bắc Kontum thuộc vùng đồi Chiến lược (Rocket Ridge). Trước tình hình này, trung tướng Ngô Du-tư lệnh Quân đoàn 2-đã cho lệnh triệt thoái khỏi hai căn cứ trọng yếu: Căn cứ hỏa lực số 5 và Căn cứ hỏa lực số 6 nằm trên các sườn đồi ở phía Nam Tân Cảnh. Đây là hai căn cứ yểm trợ hỏa lực Pháo binh cho các đơn vị bộ chiến tại mặt trận Dakto, trước 20/4/1972, hai căn cứ này do các đại đội của tiểu đoàn 3 Nhảy Dù phòng ngự (đơn vị này thống thuộc lữ đoàn 2 Nhảy Dù tại mặt trận Cao nguyên). Sau khi toàn bộ lực lượng thống thuộc lữ đoàn 2 Nhảy Dù rút khỏi Bắc Kontum để tăng viện cho mặt trận Quảng Trị, liên đoàn 6 Biệt động quân và trung đoàn 53 thuộc Sư đoàn 23 Bộ binh tiếp nhận vùng hoạt động của các đơn vị Nhảy Dù. Lực lượng vừa tăng viện này được đặt dưới quyền chỉ huy tổng quát của tư lệnh Sư đoàn 22 Bộ binh.
* Trung đoàn 40 và 41 Bộ binh tại mặt trận Bắc Bình Định:
Từ khi cụm căn cứ hỏa lực tại Bắc Kontum bị rút bỏ, toàn khu vực hướng Tây sông Pô Kơ đã bị bỏ trống và tỉnh lỵ Kontum trở thành trở thành mục tiêu cho pháo binh Cộng quân. Với tình hình mới, các đơn vị Cộng quân có thể di chuyển về vòng đai tỉnh lỵ Kontum dọc theo Quốc lộ 14 về hướng Nam, trong khi đó, các vị trí của các đơn bộ chiến VNCH đã lần lượt phải rút bỏ dưới hỏa lực dữ dội của các đơn vị pháo Cộng quân. Cùng cần ghi nhận rằng, tại ba quận phía Bắc Bình Định, đại tá Trần Hiếu Đức-trung đoàn trưởng trung đoàn 40 Bộ binh kiêm tư lệnh chiến trường-đã bị ông Paul Vann, cố vấn trưởng Quân đoàn 2, gây khó khăn về việc yểm trợ hỏa lực. Hành động của ông Paul Vann đã khiến cho trung tướng Ngô Du, tư lệnh Quân đoàn 2 nổi giận, vì trước đó 2 tháng, chính vị cố vấn trưởng Quân đoàn đã cam kết với tướng Du là sẽ xin đại tướng Abrams, tư lệnh lực lượng Hoa Kỳ tại Việt Nam, sử dụng B 52 để tiêu diệt tối đa lực lượng Cộng quân tại Quân khu 2.
Trong chuyến viếng thăm Bắc Bình Định trước ngày mặt trận này bùng nổ, sau khi được đại tá Trần Hiếu Đức trình bày chi tiết về áp lực nặng nề của địch, ông Paul Vann đã làm lơ trước yêu cầu khẩn thiết của vị tư lệnh chiến trường về yểm trợ không pháo, và còn hạch hỏi, bắt bẻ đại tá Đức với một thái độ gay gắt. Sau đó, ông Paul Vann đã bay lên Tân Cảnh để thăm đại tá Kaplan, cố vấn trưởng Sư đoàn 22 Bộ binh. Dù biết Paul Vann không ưa mình (do trung tướng Ngô Du đã bác bỏ đề nghị của viên cố vấn trưởng Quân đoàn là phải cử đại tá Lê Minh Đảo làm tư lệnh Sư đoàn 22 Bộ binh), nhưng đại tá Lê Đức Đạt vẫn trình bày chi tiết về tình hình của Sư đoàn 22 Bộ binh cho vị cố vấn trưởng Quân đoàn 2. Thế nhưng, ông Paul Vann đã có hành động thiếu lịch sự, ông chỉ mạnh vào bản đồ và nói cộc lốc bằng giọng mũi: “Đại tá Đạt, ông sẽ là vị tư lệnh Sư đoàn Việt Nam đầu tiên làm mất sư đoàn và bại trận”. Đại tá Đạt rất tức giận, ông đã vứt điếu thuốc đang hút xuống đất, cười gằn và nói với Paul Vann: “Ồ chuyện đó sẽ không bao giờ xảy ra”. Để có thể tạo thế tác chiến liên hoàn, đại tá Đạt đã khẩn thiết yêu cầu trung tướng Ngô Du tăng cường cho mặt trận Dakto-Tân Cảnh hai trung đoàn còn lại của Quân đoàn cho Sư đoàn 22 Bộ binh, nhưng do cần có lực lượng trừ bị để giữ phía Nam Kontum và Pleiku, nên trung tướng Ngô Du đã không thể thỏa mãn yêu cầu của đại tá Lê Đức Đạt.
* Mặt trận Bắc Bình Định:
Vào thời gian CSBV tung lực lượng để khống chế chiến trường Bắc Kontum thì tại ba quận Bắc Bình Định, sư đoàn 3 Sao Vàng CSBV cùng các đơn vị Cộng quân địa phương, đã tung toàn lực lượng tấn công ba chi khu Hoài Ân, Hoài Nhơn và Tam Quan và cắt đứt Quốc lộ 1 tại đèo Bồng Sơn. Để có đủ quân số bảo vệ các phòng tuyến chính, đại tá Trần Hiếu Đức, trung đoàn trưởng trung đoàn 40 Bộ binh kiêm tư lệnh mặt trận Bắc Bình Định, đã cho lệnh triệt thoái khỏi Hoài Ân để dồn quân cố thủ Bồng Sơn.
Trong các ngày ngày 23 tháng và 24 tháng 4/1972, Cộng quân đã pháo kích dữ dội vào các căn cứ và vị trí trọng yếu của hai trung đoàn 40 và 41/Sư đoàn 22 Bộ binh. Cuối cùng lực lượng của Sư đoàn 22 BB tại phía Bắc Bình Định đã buộc phải rút khỏi hai căn cứ quan trọng: căn cứ Bồng Sơn, căn cứ Gò Lôi và một số cụm điểm phòng ngự khác trong khu vực. Cộng quân khai thác tình hình, tiếp tục khai triển lực lượng dọc theo Quốc lộ 1 về hướng Bắc và hướng Tây Nam dọc theo sông Kim để tấn công cường tập tràn ngập chi khu Tam Quan, và các vị trí trọng yếu còn lại của quận Hoài Ân, Hoài Nhơn. Với sự thất thủ của 3 quận phía Bắc Bình Định, khu vực duyên hải Trung nguyên Trung phần đã bị cắt làm hai. Đến tháng 8/1972, toàn bộ Sư đoàn 22 Bộ binh đã nỗ lực tái chiếm lại tất cả những phần đất bị Cộng quân đánh chiếm trong mùa hè 1972.
Trong số trước, chúng tôi đã lược trình về trận chiến tại căn cứ Tân Cảnh-bản doanh của bộ chỉ huy Hành quân Sư đoàn 22 Bộ binh- trong hai ngày 23 và 24 tháng 4/1972: Cộng quân đã tấn công tràn ngập tuyến phòng ngự của trung đoàn 42 Bộ binh quanh Tân Cảnh, trước tình hình nguy kịch, đại tá Lê Đức Đạt, tư lệnh Sư đoàn 22 Bộ binh, đã cho lệnh tất cả các sĩ quan và binh sĩ trong căn cứ tìm cách thoát ra ngoài, còn ông đã quyết định ở lại và tự sát sau khi Cộng quân tràn ngập căn cứ vào khoảng 10 giờ sáng ngày 24/4/1972. Tân Cảnh thất thủ, trung đoàn 42 BB triệt thoái, nhưng trận chiến vẫn còn tiếp diễn với mức độ khốc liệt trên các hào tuyến của ba trung đoàn 40, 41, 47/ Sư đoàn 22 Bộ binh.
Như đã trình bày, từ tháng 2/1972, theo kế hoạch tái phối trí lực lượng của bộ Tư lệnh Quân đoàn 2 để ngăn chận các cuộc tấn công của CSBV ở Cao nguyên và duyên hải miền Trung, lực lượng bộ chiến của Sư đoàn 22 Bộ binh được phân nhiệm như sau: hai trung đoàn 40 và 41 Bộ binh làm nỗ lực chính bảo vệ ba quận phía Bắc tỉnh Bình Định: Hoài Ân, Hoài Nhơn và Tam Quan; trung đoàn 42 Bộ binh phòng thủ vòng đai Tân Cảnh và bảo vệ bộ Tư lệnh Hành quân Sư đoàn, trung đoàn 47 Bộ binh án ngữ tại Dakto 2. Bốn trung đoàn của Sư đoàn 22 Bộ binh và thành phần Pháo binh, Thiết giáp thống thuộc đã phải đối đầu với 2 sư đoàn CSBV (CT 2 và CT 3 Sao Vàng), 2 trung đoàn pháo, 1 lữ đoàn chiến xa, 3 tiểu đoàn đặc công.
Trong hai ngày 23 và 24 tháng 4/1972, cùng lúc tiến hành cuộc tấn công cường tập vào căn cứ Tân Cảnh, Cộng quân đã áp lực nặng tuyến phòng ngự của trung đoàn 47 Bộ binh tại Dakto 2. Mỗi ngày, Cộng quân đã pháo hơn hai ngàn trái đạn vào khu vực này. Các trận địa pháo do địch mở ra được các sĩ quan tình báo VNCH ghi nhận là khá chính xác, được điều chỉnh từ các cao điểm hướng Bắc và Đông Tân Cảnh và gồm đủ loại đạn pháo binh từ 82 ly bích kích pháo đến loại 130 ly sơn pháo. Trước diễn biến của cuộc diện chiến trường, bộ Tư lệnh Sư đoàn 22 BB đã quyết định điều động 2 chi đội Chiến xa và đơn vị tùng thiết đang phòng ngự tại Ben Het, khẩn cấp rời khỏi căn cứ này để tăng cường lực lượng phòng thủ quanh Dakto 2.
Vào thời gian này, địch quân đã chốt chận tại nhiều vị trí, do đó đoàn chiến xa đã phải di chuyển theo tỉnh lộ 512- con đường duy nhất còn lại chưa bị áp lực nặng của đối phương. Trên lộ trình, hai chi đội chiến xa phải vượt qua nhiều dốc đồi và đi qua nhiều khu rừng rậm. Di chuyển được nửa đoạn đường, sau khi qua khỏi cầu Dakmot, đoàn chiến xa bị phục kích bởi một đơn vị CSBV đang chiếm giữ cao địa ở phía Đông cây cầu này. Đối phương đã sử dụng các loại vũ khí hỏa tiễn-dây điều khiển AT-3 Sagger chống chiến xa bắn cháy 10 chiến xa M 41, những chiến xa trừ bị cuối cùng còn lại ở cụm tuyến Dakto-Tân Cảnh.
Để bảo toàn quân số trước áp lực quá nặng của đối phương, bộ chỉ huy trung đoàn 47 Bộ binh đã cho lệnh các đơn vị phân tán mỏng để triệt thoái khỏi khu vực Dakto 2. Từng đại đội mở đường máu vượt thoát khỏi vòng vây của địch. Tuy nhiên, do địch đã dàn quân và tổ chức các cụm chốt chận tại các giao lộ trọng yếu, nên nhiều đại đội đã bị tổn thất nặng trên đường rút quân, các toán quân vượt thoát được đã phải đánh cận chiến với địch để chọc thủng vào vây. Hơn 4/5 quân số của trung đoàn 47 Bộ binh bị thương vong, tử vong hoặc bị địch bắt, chỉ có khoảng 300 binh sĩ của trung đoàn này về đến Kontum. Đến ngày 25 tháng 4/1972, toàn bộ cụm tuyến phòng ngự liên hoàn Tân Cảnh-Dakto bị lọt vào tay Cộng quân, 30 khẩu pháo 105 ly và 155 ly của Pháo binh Sư đoàn 22 Bộ binh đành bỏ lại. Hai ngày kế tiếp, Cộng quân củng cố khu vực vừa chiếm cứ, và tung lực lượng về hướng Tây Dakto 2 và hướng Nam đến tận Diên Bình nằm trên Quốc lộ 14.
* Lực lượng trú phòng triệt thoái khỏi hai căn cứ hỏa lực 5 và 6:
Song song với các cuộc điều quân về hướng Nam, bộ tư lệnh Cộng quân tại Cao nguyên (B3) đã điều động toàn bộ sư đoàn 320 CSBV áp lực nặng lên các căn cứ còn lại ở phía Bắc Kontum thuộc vùng đồi Chiến lược (Rocket Ridge). Trước tình hình này, trung tướng Ngô Du-tư lệnh Quân đoàn 2-đã cho lệnh triệt thoái khỏi hai căn cứ trọng yếu: Căn cứ hỏa lực số 5 và Căn cứ hỏa lực số 6 nằm trên các sườn đồi ở phía Nam Tân Cảnh. Đây là hai căn cứ yểm trợ hỏa lực Pháo binh cho các đơn vị bộ chiến tại mặt trận Dakto, trước 20/4/1972, hai căn cứ này do các đại đội của tiểu đoàn 3 Nhảy Dù phòng ngự (đơn vị này thống thuộc lữ đoàn 2 Nhảy Dù tại mặt trận Cao nguyên). Sau khi toàn bộ lực lượng thống thuộc lữ đoàn 2 Nhảy Dù rút khỏi Bắc Kontum để tăng viện cho mặt trận Quảng Trị, liên đoàn 6 Biệt động quân và trung đoàn 53 thuộc Sư đoàn 23 Bộ binh tiếp nhận vùng hoạt động của các đơn vị Nhảy Dù. Lực lượng vừa tăng viện này được đặt dưới quyền chỉ huy tổng quát của tư lệnh Sư đoàn 22 Bộ binh.
* Trung đoàn 40 và 41 Bộ binh tại mặt trận Bắc Bình Định:
Từ khi cụm căn cứ hỏa lực tại Bắc Kontum bị rút bỏ, toàn khu vực hướng Tây sông Pô Kơ đã bị bỏ trống và tỉnh lỵ Kontum trở thành trở thành mục tiêu cho pháo binh Cộng quân. Với tình hình mới, các đơn vị Cộng quân có thể di chuyển về vòng đai tỉnh lỵ Kontum dọc theo Quốc lộ 14 về hướng Nam, trong khi đó, các vị trí của các đơn bộ chiến VNCH đã lần lượt phải rút bỏ dưới hỏa lực dữ dội của các đơn vị pháo Cộng quân. Cùng cần ghi nhận rằng, tại ba quận phía Bắc Bình Định, đại tá Trần Hiếu Đức-trung đoàn trưởng trung đoàn 40 Bộ binh kiêm tư lệnh chiến trường-đã bị ông Paul Vann, cố vấn trưởng Quân đoàn 2, gây khó khăn về việc yểm trợ hỏa lực. Hành động của ông Paul Vann đã khiến cho trung tướng Ngô Du, tư lệnh Quân đoàn 2 nổi giận, vì trước đó 2 tháng, chính vị cố vấn trưởng Quân đoàn đã cam kết với tướng Du là sẽ xin đại tướng Abrams, tư lệnh lực lượng Hoa Kỳ tại Việt Nam, sử dụng B 52 để tiêu diệt tối đa lực lượng Cộng quân tại Quân khu 2.
Trong chuyến viếng thăm Bắc Bình Định trước ngày mặt trận này bùng nổ, sau khi được đại tá Trần Hiếu Đức trình bày chi tiết về áp lực nặng nề của địch, ông Paul Vann đã làm lơ trước yêu cầu khẩn thiết của vị tư lệnh chiến trường về yểm trợ không pháo, và còn hạch hỏi, bắt bẻ đại tá Đức với một thái độ gay gắt. Sau đó, ông Paul Vann đã bay lên Tân Cảnh để thăm đại tá Kaplan, cố vấn trưởng Sư đoàn 22 Bộ binh. Dù biết Paul Vann không ưa mình (do trung tướng Ngô Du đã bác bỏ đề nghị của viên cố vấn trưởng Quân đoàn là phải cử đại tá Lê Minh Đảo làm tư lệnh Sư đoàn 22 Bộ binh), nhưng đại tá Lê Đức Đạt vẫn trình bày chi tiết về tình hình của Sư đoàn 22 Bộ binh cho vị cố vấn trưởng Quân đoàn 2. Thế nhưng, ông Paul Vann đã có hành động thiếu lịch sự, ông chỉ mạnh vào bản đồ và nói cộc lốc bằng giọng mũi: “Đại tá Đạt, ông sẽ là vị tư lệnh Sư đoàn Việt Nam đầu tiên làm mất sư đoàn và bại trận”. Đại tá Đạt rất tức giận, ông đã vứt điếu thuốc đang hút xuống đất, cười gằn và nói với Paul Vann: “Ồ chuyện đó sẽ không bao giờ xảy ra”. Để có thể tạo thế tác chiến liên hoàn, đại tá Đạt đã khẩn thiết yêu cầu trung tướng Ngô Du tăng cường cho mặt trận Dakto-Tân Cảnh hai trung đoàn còn lại của Quân đoàn cho Sư đoàn 22 Bộ binh, nhưng do cần có lực lượng trừ bị để giữ phía Nam Kontum và Pleiku, nên trung tướng Ngô Du đã không thể thỏa mãn yêu cầu của đại tá Lê Đức Đạt.
* Mặt trận Bắc Bình Định:
Vào thời gian CSBV tung lực lượng để khống chế chiến trường Bắc Kontum thì tại ba quận Bắc Bình Định, sư đoàn 3 Sao Vàng CSBV cùng các đơn vị Cộng quân địa phương, đã tung toàn lực lượng tấn công ba chi khu Hoài Ân, Hoài Nhơn và Tam Quan và cắt đứt Quốc lộ 1 tại đèo Bồng Sơn. Để có đủ quân số bảo vệ các phòng tuyến chính, đại tá Trần Hiếu Đức, trung đoàn trưởng trung đoàn 40 Bộ binh kiêm tư lệnh mặt trận Bắc Bình Định, đã cho lệnh triệt thoái khỏi Hoài Ân để dồn quân cố thủ Bồng Sơn.
Trong các ngày ngày 23 tháng và 24 tháng 4/1972, Cộng quân đã pháo kích dữ dội vào các căn cứ và vị trí trọng yếu của hai trung đoàn 40 và 41/Sư đoàn 22 Bộ binh. Cuối cùng lực lượng của Sư đoàn 22 BB tại phía Bắc Bình Định đã buộc phải rút khỏi hai căn cứ quan trọng: căn cứ Bồng Sơn, căn cứ Gò Lôi và một số cụm điểm phòng ngự khác trong khu vực. Cộng quân khai thác tình hình, tiếp tục khai triển lực lượng dọc theo Quốc lộ 1 về hướng Bắc và hướng Tây Nam dọc theo sông Kim để tấn công cường tập tràn ngập chi khu Tam Quan, và các vị trí trọng yếu còn lại của quận Hoài Ân, Hoài Nhơn. Với sự thất thủ của 3 quận phía Bắc Bình Định, khu vực duyên hải Trung nguyên Trung phần đã bị cắt làm hai. Đến tháng 8/1972, toàn bộ Sư đoàn 22 Bộ binh đã nỗ lực tái chiếm lại tất cả những phần đất bị Cộng quân đánh chiếm trong mùa hè 1972.
Kỳ sau: Những trận đánh “phục hận” của Sư đoàn 22 Bộ binh.
Gửi ý kiến của bạn
