Hôm nay,  

Kẻ Ngu, Người Trí

07/10/200900:00:00(Xem: 5638)

KẺ NGU, NGƯỜI TRÍ


Huệ Trân
Lời dạy của Đức Phật về kẻ ngu, người trí, có thể rất lạ lẫm với nhân thế đời-thường, nhưng ngược lại, rất rõ ràng đối với các đệ tử của Ngài.
Đức Phật từng dạy:
“Này các vị tỳ kheo, có hai hạng người được xem là kẻ ngu. Đó là những kẻ không biết hành động sai trái của mình là phạm lỗi, và kẻ không biết mở lòng từ bi rộng lượng để tha thứ cho kẻ đã biết nhận lỗi.
Này các vị tỳ kheo, cũng thế, có hai hạng người được xem là người trí. Đó là những người biết hành động sai trái của mình là phạm lỗi, và người biết mở lòng từ bi rộng lượng để tha thứ cho người biết nhận lỗi.”
Lời dạy này khai triển từ một lời dạy khác, cô đọng hơn:
“Trên đời có hai hạng người đáng quý. Hạng thứ nhất là những người chưa bao giờ phạm lỗi. Hạng thứ hai là người phạm lỗi mà biết thành tâm sám hối những tội lỗi đã phạm.”
Suy ngẫm, chúng ta thấy hạng người thứ nhất thật quá hiếm hoi vì giữa cõi uế trược, dù cố ý hay vô tình, ai lại có thể chưa bao giờ phạm lỗi. Do đó, hạng người thứ hai chính là đối tượng mà Đức Phật muốn dạy chúng ta phải suy xét.
Thời Phật tại thế, chúng ta đã thấy hạng người này.
Tiêu biểu là vua A Xà Thế, kẻ đã giết cha để soán ngôi. Đây là tội trọng, khó thoát ngục Vô Gián A Tỳ. Nhưng không bao lâu sau, lòng tham sân si mù quáng tới mức che mờ lương tri đã lắng, thì vua A Xà Thế thực tình ăn năn hối cải. Sự sám hối này được thể hiện qua giáo pháp, do y sỹ Jivaka dẫn dắt nhà vua gặp Đức Phật để được chỉ giáo. Rồi nhà vua phát tâm làm tất cả những gì có thể làm cho dân, cho nước, để chuộc tội.
Lịch sử đã ghi lại, vào thời đó, không ai có thể là nhà Hộ Pháp nhiệt tình và thành tâm hơn nhà vua, mà bao di tích của những công trình lớn lao đó còn để lại trên Đất Phật, cho đến ngày nay.
Một sự kiện khác, lòng hối cải vì được nghe lời Phật giáo hóa, thể hiện kỳ diệu và nhanh như lằn chớp, là trường hợp một tên sát nhân.  Angulimala gây kinh hoàng cho dân chúng với lời nguyền, giết, rồi chặt ngón tay, xâu thành chuỗi! Hắn ta đã giết 99 người, và đang trên đường tìm nạn nhân thứ 100 cho đủ lời nguyền.
Người thứ 100 mà Angulimala gặp chính là Đức Phật.
Angulimala không ra tay ngay như 99 lần trước chỉ vì hắn sửng sốt ngạc nhiên, sao lại có người, gặp hắn không chạy trốn, mà vẫn điềm nhiên cất bước. Tưởng nạn nhân tương lai này không biết hắn là ai nên hắn đã quát to:


- Ta là Angulimala đây! Đứng lại!
Hắn kinh ngạc khi vị đó vẫn vừa khoan thai bước, vừa nói:
- Angulimala, ta đã dừng lâu rồi. Chỉ có anh là vẫn bước mà thôi!
Chính câu trả lời lạ lùng này đã tạo cho kẻ sát nhân cơ duyên được nghe lời chỉ dạy, thế nào là dừng bước tham sân si, của bậc đạo sư Giác Ngộ. Và chỉ một đoạn đường ngắn ngủi, kẻ sát nhân đã quỳ xuống, buông dao và khóc nức nở xin Đức Phật nhận làm đệ tử.
Sau đó không lâu, Angulimala đắc A La Hán, vì thực tâm sám hối mà nghiêm túc hành trì Lục Độ Ba La Mật.
Trong tinh thần lời dạy về kẻ ngu, người trí này, Đức Phật cũng gợi ý cho chúng ta về lòng tha thứ.
Kẻ phạm tội biết nhận tội và hối cải, ta sẵn lòng mở tâm từ bi tha thứ. Nhưng, nếu chỉ ngừng ở sự tha thứ thì ta và kẻ phạm tội kia đã bỏ lỡ cơ hội có thể cùng mở những cánh cửa làm đẹp xã hội và thăng hoa dân sinh.
Điều này có thể xảy ra nếu sau khi tha thứ và được tha thứ, cả hai cùng thực lòng và thiện chí nhìn lại những căn duyên bất đồng.
Nhưng trước hết, để được là người trí, hãy biết nhận lỗi và tha thứ.
Sự cố đang diễn ra cho tăng thân Bát Nhã, ở Lâm Đồng đã cho cả người trong cuộc lẫn ngoài cuộc, cái nhìn bi quan về Kẻ Ngu, Người Trí.  Dư luận khắp nơi đã lên tiếng bênh vực 400 nạn nhân bị áp bức; cũng như không ai có thể phủ nhận những hành động áp bức đó là tàn nhẫn, man rợ giữa thế kỷ thứ hai mươi mốt này.
Nhưng những kẻ gây ra vẫn nhởn nhơ leo thang bạo động. Cho tới giờ phút này, máu đã đổ, lửa đã cháy mà họ vẫn chưa có một dấu hiệu nhỏ nào về sự biết mình đã phạm tội, như A Xà Thế biết tội giết cha, như Angulimala biết tội giết người!
Kẻ phạm tội chưa bước qua ranh giới của biết nhận tội, thì thiện chí cải tổ một xã hội tốt đẹp còn xa vời!
Nhưng sự tha thứ thì vẫn luôn sẵn có trong lòng những người con Phật.
Với Tâm Từ, bốn trăm nạn nhân trực tiếp của bạo hành vẫn không ngừng cất lời cầu nguyện và tha thứ cho những kẻ gây nghiệp, xin Đức Thế Tôn xót thương, gia hộ và chuyển hóa họ, để trang sử Phật Giáo hôm nay được có những A Xà Thế, những Angulimala, cùng nếm được vị giải thoát khỏi ràng buộc chập chùng của vô minh để tự độ rồi độ tha.
Đáng thương thay, nếu ngày nay những kẻ phạm tội chẳng đủ phước duyên để được chuyển hóa.          
Huệ Trân   
Tháng 10/2009

In Trang
Gửi ý kiến của bạn
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu. Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Tên của bạn
Email của bạn
)
Trang đầuTrang trước45678910Trang sauTrang cuối

Trong bối cảnh thế giới đang trải qua những biến động nghiêm trọng về kinh tế, chính trị và công nghệ, toàn cầu hoá – vốn từng được xem là động lực chính thúc đẩy cho tăng trưởng và thịnh vượng – đang đứng trước những thách thức chưa từng có. Tiến trình công nghiệp hoá và toàn cầu hoá đã đem lại nhiều thành tựu vượt bậc trong suốt thời gian dài qua, từ thế kỷ XX sang thế kỷ XXI, đặc biệt là thông qua sự chuyên môn hoá, tự do thương mại và tiến bộ công nghệ. Tuy nhiên, các cuộc khủng hoảng tài chính, đại dịch toàn cầu, chiến tranh và cạnh tranh chiến lược giữa các cường quốc đã khiến mô hình toàn cầu hoá truyền thống bộc lộ nhiều tình trạng bất ổn...

Nhiều thế hệ sống ở Sài Gòn những năm của thập niên 80-90, khi con gà trống của Thương Xá Tax chưa bị bức tử, khi những hàng cây cổ thụ trên đường Tôn Đức Thắng vẫn là nét thơ mộng của Sài Gòn, có lẽ đều quen thuộc với câu “Chương Trình Truyền Hình Đến Đây Là Hết…” Nó thường xuất hiện vào cuối các chương trình tivi tối, khi chưa phát sóng 24/24. Thời đó, mỗi ngày truyền hình chỉ phát sóng trong một số khung giờ nhất định (thường từ chiều đến khuya) nên hầu như ai cũng có tâm lý chờ đợi đến giờ ngồi trước màn ảnh nhỏ, theo dõi vài giờ giải trí. Đó cũng là chút thời gian quên đi một ngày cơ cực, bán mồ hôi cho một bữa cơm độn bo bo thời bao cấp. Nhắc nhớ chút chuyện xưa, để nói chuyện nay, đang diễn ra ở một đất nước văn minh hàng đầu, từng là niềm mơ ước của biết bao quốc gia về quyền tự do báo chí, tự do ngôn luận.

Trên mạng gần đây lan truyền một bức tranh chuỗi tiến hóa ngược nhại kiểu Banksy - vẽ hình ảnh tiến hóa quen thuộc từ khỉ tiến tới người, nhưng đến giữa chặng đường, một gương mặt ai cũng nhận ra quay lưng đi ngược lại về phía khỉ. Cái dáng ngoảnh đầu ấy khiến tôi chạnh lòng nghĩ đến hình ảnh nước Mỹ hôm nay. Giữa thế kỷ XXI, lẽ ra phải tiếp tục đi tới, nhưng thay vì mở rộng tự do học thuật – ngọn nguồn của sáng tạo – chúng ta lại thấy những dấu hiệu nước Mỹ thoái lui theo một quỹ đạo lạ lùng: thử nghiệm một kiểu “tiến hóa ngược”.

Từ khi Tối Cao Pháp Viện lật đổ Roe v. Wade, chúng ta đều biết câu chuyện không dừng lại ở đó. “Để tiểu bang tự quyết” chỉ là cái cớ. Và Texas, tiểu bang bảo thủ dẫn đầu, vừa chứng minh điều đó bằng một luật mới: trao cho bất kỳ ai quyền săn lùng và kiện những người dính dáng tới thuốc phá thai. Texas vốn đã có một trong những lệnh cấm khắc nghiệt nhất: phá thai bị cấm hoàn toàn, trừ vài ca y tế khẩn cấp. Không ngoại lệ cho thai dị tật chết non. Không ngoại lệ cho hiếp dâm. Không ngoại lệ cho loạn luân. Thế nên, nhiều phụ nữ Texas chỉ còn con đường tìm đến thuốc phá thai qua mạng, thường từ những nhà cung cấp ở ngoài tiểu bang. Luật mới nhắm thẳng vào cánh cửa mong manh ấy.

Suốt 250 năm, người Mỹ đồng ý rằng cai trị bởi một người duy nhất là sai lầm, rằng chính quyền liên bang vốn cồng kềnh, kém hiệu quả. Lẽ ra hai điều ấy đủ để ngăn một cá nhân cai trị bằng mệnh lệnh từ Bạch Ốc. Nhưng Trump đang làm đúng điều đó: đưa quân vào thành phố, áp thuế quan, can thiệp vào ngân hàng trung ương, chen vào quyền sở hữu công ty, gieo nỗi sợ để buộc dân chúng cúi đầu. Quyền lực bao trùm, nhưng không được lòng dân. Tỉ lệ chấp thuận của ông âm 14 điểm, chỉ nhỉnh hơn chút so với Joe Biden sau cuộc tranh luận thảm hại năm ngoái. Khi ấy chẳng ai lo ông Biden “quá mạnh”. Vậy tại sao Trump, dù bị đa số phản đối, vẫn dễ dàng thắng thế?

Có bao giờ bạn nói một điều rõ ràng như ban ngày, rồi nghe người khác nhắc lại với nghĩa hoàn toàn khác? Bạn viết xuống một hàng chữ, tin rằng ý mình còn nguyên, thế mà khi quay lại, nó biến thành điều bạn chưa từng nghĩ đến – kiểu như soi gương mà thấy bóng mình méo mó, không phải bị hiểu lầm, mà bị người ta cố ý dựng chuyện. Chữ nghĩa, rơi vào tay kẻ cố ý xuyên tạc, chẳng khác gì tấm gương vỡ. Mỗi mảnh gương phản chiếu một phần, nhưng người ta vẫn đem mảnh vỡ đó làm bằng chứng cho toàn bộ bức tranh. Một câu, một đoạn, một khẩu hiệu – xé khỏi bối cảnh trở nên lệch lạc – hóa thành thứ vũ khí đâm ngược lại chính ý nghĩa ban đầu. Câu chuyện của đạo diễn Trấn Thành gần đây là một minh họa. Anh chỉ viết đôi dòng thương tiếc chia buồn với sự ra đi của nghệ sĩ đàn bầu Phạm Đức Thành. Vậy thôi. Thế mà lập tức bị chụp mũ, bêu riếu, bị gọi “3 que,” “khát nước,” “Cali con.” Người ta diễn giải đủ kiểu, vẽ ra đủ cáo buộc: từ tội mê văn hóa Việt Nam Cộng Hòa đến tội phản quốc.

Sau thất bại trước đối thủ đảng Dân Chủ Joe Biden trong cuộc bầu cử tổng thống năm 2020, nội các “gia đình trị” của Donald Trump gần như biến mất khỏi chính trường. Các đồng minh không thể có cùng tiếng nói với Trump, nhất là sau vụ bạo loạn Quốc Hội Jan 06. Duy nhất một người vẫn một lòng trung thành không bỏ rơi Trump, đó chính là Stephen Miller. Nhiệm kỳ hai của Trump, người được cho là có quyền lực hơn trong vòng tròn thân cận của Trump, hơn cả JD Vance, chẳng ai khác hơn chính là Stephen Miller. Để tạo ra những ảnh hưởng chính trong chính quyền Trump hôm nay, Miller đã có một đường dài chuẩn bị, khôn ngoan và nhẫn nại.

Đầu tháng 8 năm 2025, Tổng thống Donald Trump đã ký một mệnh lệnh đặc biệt, chỉ đạo các cơ quan hữu trách lập kế hoạch đưa quân đội Hoa Kỳ đi trấn áp các tổ chức tội phạm ở Mỹ Latinh. Khoảng hai tuần sau, mệnh lệnh đã thành hiện thực. Ba khu trục hạm có gắn phi đạn viễn khiển (guided-missile destroyers) của Hoa Kỳ đã được khai triển tới vùng biển Venezuela, đảm trách việc chặn giữ các chuyến hàng ma túy.

Một góc khuôn viên của Đồi Capitol sáng Thứ Tư là những câu chuyện tưởng đã bị chôn vùi, nay được kể ra trong sự run rẩy, xúc động và cả nước mắt. Trước hàng chục ống kính truyền thông chiếu trực tiếp trên toàn quốc, khoảng mười người phụ nữ lần lượt kể ra câu chuyện của chính mình – nạn nhân của Jeffrey Epstein, tỷ phú tội phạm tình dục và buôn bán mại dâm trẻ vị thành niên. Ngày đó, những phụ nữ này chỉ vừa 16, 18 tuổi, nhỏ nhất là Marina Lacerda, 14 tuổi.

Ở đời, chẳng có ngai vàng nào là miễn phí. Muốn hỏi cưới công chúa thì phải có sính lễ. Làm gì có chuyện đi tay không mà cuỗm được gái đẹp — trừ trường hợp dùng quyền lực bẩn thỉu cưỡng hiếp gái tơ (nghe quen quen). Muốn làm đàng anh đàng chị không thể vừa keo kiệt vừa đòi được người ta kính nể. Quy luật xưa nay không đổi ăn khế thì phải trả vàng. Ngai vàng toàn cầu cũng vậy -- không chỉ làm bằng vàng, mà còn bằng chi phí, lời hứa, và trên hết, là sự tín nhiệm.
Trang đầuTrang trước45678910Trang sauTrang cuối
VB Podcast



Kính chào quý vị,

Tôi là Derek Trần, dân biểu đại diện Địa Hạt 45, và thật là một vinh dự lớn lao khi được đứng nơi đây hôm nay, giữa những tiếng nói, những câu chuyện, và những tâm hồn đã góp phần tạo nên diện mạo văn học của cộng đồng người Mỹ gốc Việt trong suốt một phần tư thế kỷ qua.
Hai mươi lăm năm! Một cột mốc bạc! Một cột mốc không chỉ đánh dấu thời gian trôi qua, mà còn ghi nhận sức bền bỉ của một giấc mơ. Hôm nay, chúng ta kỷ niệm 25 năm Giải Viết Về Nước Mỹ của nhật báo Việt Báo.

Khi những người sáng lập giải thưởng này lần đầu tiên ngồi lại bàn thảo, họ đã hiểu một điều rất căn bản rằng: Kinh nghiệm tỵ nạn, hành trình nhập cư, những phức tạp, gian nan, và sự thành công mỹ mãn trong hành trình trở thành người Mỹ gốc Việt – tất cả cần được ghi lại. Một hành trình ý nghĩa không những cần nhân chứng, mà cần cả những người viết để ghi nhận và bảo tồn. Họ không chỉ tạo ra một cuộc thi; họ đã và đang xây dựng một kho lưu trữ. Họ thắp lên một ngọn hải đăng cho thế hệ sau để chuyển hóa tổn thương thành chứng tích, sự im lặng thành lời ca, và cuộc sống lưu vong thành sự hội nhập.

Trong những ngày đầu ấy, văn học Hoa Kỳ thường chưa phản ánh đầy đủ sự phong phú và đa dạng về kinh nghiệm của chúng ta. Giải thưởng Viết Về Nước Mỹ thực sự đã lấp đầy khoảng trống đó bằng sự ghi nhận và khích lệ vô số tác giả, những người đã cầm bút và cùng viết nên một thông điệp mạnh mẽ: “Chúng ta đang hiện diện nơi đây. Trải nghiệm của chúng ta là quan trọng. Và nước Mỹ của chúng ta là thế đó.”


Suốt 25 năm qua, giải thưởng này không chỉ vinh danh tài năng mà dựng nên một cộng đồng và tạo thành một truyền thống.
Những cây bút được tôn vinh hôm nay không chỉ mô tả nước Mỹ; họ định nghĩa nó. Họ mở rộng giới hạn của nước Mỹ, làm phong phú văn hóa của nước Mỹ, và khắc sâu tâm hồn của nước Mỹ. Qua đôi mắt họ, chúng ta nhìn thấy một nước Mỹ tinh tế hơn, nhân ái hơn, và sau cùng, chân thật hơn.

Xin được nhắn gửi đến các tác giả góp mặt từ bao thế hệ để chia sẻ tấm chân tình trên các bài viết, chúng tôi trân trọng cảm ơn sự can đảm của quý vị. Can đảm không chỉ là vượt qua biến cố của lịch sử; can đảm còn là việc ngồi trước trang giấy trắng, đối diện với chính mình, lục lọi ký ức đau thương sâu đậm, và gửi tặng trải nghiệm đó đến tha nhân. Quý vị là những người gìn giữ ký ức tập thể và là những người dẫn đường cho tương lai văn hóa Việt tại Hoa Kỳ.

Với Việt Báo: Xin trân trọng cảm ơn tầm nhìn, tâm huyết, và sự duy trì bền bỉ giải thưởng này suốt một phần tư thế kỷ.
Khi hướng đến 25 năm tới, chúng ta hãy tiếp tục khích lệ thế hệ kế tiếp—những blogger, thi sĩ, tiểu thuyết gia, nhà phê bình, nhà văn trẻ—để họ tìm thấy tiếng nói của chính mình và kể lại sự thật của họ, dù đó là thử thách hay niềm vui. Bởi văn chương không phải là một thứ xa xỉ; đó là sự cần thiết. Đó là cách chúng ta chữa lành, cách chúng ta ghi nhớ, và là cách chúng ta tìm thấy nơi chốn của mình một cách trọn vẹn.

Xin cảm ơn quý vị.

NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.