Vụ Khủng Hoảng Iceland
Nguyễn Xuân Nghĩa & Đức Tâm, RFI
...Việc một quốc gia Âu Châu chối từ nghĩa vụ trả nợ có thể là một tiền lệ xấu...
Làm Châu Âu khó xử...
Với dân số chỉ hơn ba trăm ngàn người, vừa bước vào năm mới, Cộng hoà Iceland đã bị một cuộc khủng hoảng gây chấn động cho toàn khu vực Âu Châu, có thể lan đến Nam Âu và tới tận vùng Cận Đông. Lý do là các ngân hàng xứ này mắc nợ rất nặng sau vụ khủng hoảng tài chính năm 2008 và đang cố dàn xếp việc trả nợ cho các khách nợ Âu châu, chủ yếu là Anh quốc và Hà Lan. Nhưng ngày mùng năm vừa qua, Tổng thống Iceland đã đặc biệt dùng quyền phủ quyết để chặn đứng dự luật trả nợ ấy. Việc một quốc gia Âu Châu chối từ nghĩa vụ trả nợ có thể là một tiền lệ xấu cho nhiều quốc gia đang bị dư chấn của vụ khủng hoảng tài chính, như Hy Lạp hay Tây Ban Nha, hay Hungary. Nhưng, hậu quả có khi còn nghiêm trọng hơn vậy qua cách phân tích của chuyên gia kinh tế Nguyễn Xuân Nghĩa tại Hoa Kỳ trong phần trao đổi sau đây cùng Đức Tâm của đài RFI....
RFI: Xin kính chào chuyên gia Nguyễn Xuân Nghĩa. Thưa anh, việc Tổng thống xứ Iceland phủ quyết dự luật trả nợ của quốc gia này vào hôm mùng năm đã làm các thị trường tài chính Âu châu bị rúng động. Các công ty định giá tài chính đã lập tức hạ thấp giá trị trái phiếu của xứ này. Qua mùng sáu, Bộ trưởng Tài chính Iceland cho biết rằng quốc gia của ông không có ý định quịt nợ. Vả lại ngân khoản mắc nợ là ba tỷ 800 triệu Euro, tương đương với năm tỷ rưỡi đô la Mỹ, thật ra không nhiều, khiến cho dư luận thắc mắc vì sao Iceland lại rơi vào tình trạng đó và hậu quả của chuyện này sẽ ra sao. Do đó, đài RFI xin đề nghị anh trình bày cho bối cảnh của vấn đề trước khi ta cùng tìm hiểu ảnh hưởng của nó với Âu Châu.
NXN: - Cộng hoà Islande theo tiếng Pháp, Iceland hay Băng Đảo theo tên gọi ngày xưa, hoặc Iceland theo cách gọi bây giờ là một quốc gia hải đảo cực nhỏ nằm tại vùng cực Bắc của Âu châu, chủ yếu sống về ngư nghiệp như chúng ta có thể còn nhớ qua các vần thơ của Victor Hugo! Xứ này chỉ có 320 ngàn dân, vốn có tinh thần độc lập rất cao, như Đan Mạch hay xứ Ireland, và xưa nay không muốn gia nhập Liên hiệp Âu châu để giữ tư thế riêng và nhất là bảo vệ kỹ nghệ thủy sản của họ.
- Nhưng vì là một xứ quá nhỏ với thị trường quá hẹp, các ngân hàng của họ phát huy sáng kiến kinh doanh bằng kỹ thuật gọi là "carry trade" là vay tiền ở nơi có lãi suất rẻ, chủ yếu là bằng đồng Yen Nhật và đồng Phật lăng Thụy Sĩ, để đầu tư vào nơi có lãi suất cao hơn hầu kiếm lời, chủ yếu là trong trị trường địa ốc tại Anh. Họ kiếm lời bằng cách nương theo bong bóng đầu tư và ăn tiền nhờ sai biệt lãi suất và cứ vay tiền đánh bạc theo kiểu đó đến độ đi vay gấp 10 tổng sản lượng của mình.
- Khi vụ khủng hoảng tài chính bủng nổ vào mùa Thu năm 2008, xứ này lập tức bị nạn vì các chủ nợ đảo ngược quyết định, đòi lại tiền đã cho vay, và với tỷ giá cao hơn, trong khi bán tháo đồng krone của Iceland. Vì vậy, xứ này là nước bị khủng hoảng tài chính lan qua kinh tế vì tổng sản lượng bị sụt mất 10% và tràn vào xã hội khi dân chúng xuống đường biểu tình phản đối vì thất nghiệp tăng từ dưới 2% lên gần 9% vỏn vẹn trong chưa đầy một năm. Khủng hoảng dẫn tới chính trị khiến chính phủ bị đổ vào đầu năm ngoái. Chính phủ mới đã phải dàn xếp việc trả nợ và có được Quỹ Tiền tệ Quốc tế FMI trợ giúp trong việc cấp cứu kinh tế này...
RFI: Cộng đồng quốc tế có kế hoạch cấp cứu ra sao"
- Một trong những giải pháp cứu nguy của Iceland là gõ cửa Liên hiệp Âu châu và đành xin gia nhập để được yểm trợ. Tháng 10 năm 2008, cộng đồng thế giới và nhất là các nước Âu châu đặc cách cứu xét việc cấp cứu này, cho Iceland vay 10 tỷ Mỹ kim nhưng với điều kiện là họ phải trả nợ cho các trương chủ đã ký thác tiền vào ngân hàng Iceland. Phần lớn các trương chủ này là dân Anh, Đức, Hoà Lan và họ ký thác tiền qua internet. Vì vậy chúng ta mới có vụ Icesave Internet là tên một hệ thống huy động tiền ký thác. Bây giờ, và mặc dù đi theo chế độ đại nghị và Tổng thống chỉ có quyền lực tượng trưng, Tổng thống Grimsson của Iceland đã đặc cách dùng quyền phủ quyết để bác bỏ việc trả nợ ấy và còn đề nghị tổ chức trưng cầu dân ý xem người dân có muốn gia nhập Liên hiệp Âu châu hay không, Lồng bên dưới vấn đề nợ nần - dù sao cũng không nhiều như anh vừa nói - ta còn thấy một vụ khủng hoảng của cả Liên hiệp Âu châu!
RFI: Đó là về bối cảnh của một vấn đề rất rắc rối lây lan từ chuyện ngân hàng bất cẩn qua kinh tế rồi chính trị và còn có thể ngoại giao nữa. Nhưng thưa anh vì sao anh nói rằng đây là một vụ khủng hoảng liên hệ đến cả Liên hiệp Âu châu"
NXN: - Liên Âu ở vào thế kẹt vì không cứu Iceland thì cũng dở và động loạn tại đây có thể lan qua nhiều xứ Cộng hoà Baltic phía Bắc hoặc các nước bị khủng hoảng phía Nam như Hy Lạp, Ý, Tây Ban Nha, Romania, Hungary.... Thứ nữa, xứ này lại có vị trí chiến lược về an ninh tại cực Bắc Đại Tây dương, nơi tiếp cận với nước Anh, nước Greenland và bên kia là Canada và Hoa Kỳ. Năm kia, khi khủng hoảng tài chính vừa bùng nổ, Liên bang Nga vốn cũng bị chấn động vì khủng hoảng, đã lập tức cho Iceland vay hơn năm tỷ. Nghĩa là ba tháng sau khi tấn công Georgia, Nga tung tiền len chân vào vùng cực Bắc Âu châu nhân khi Iceland có loạn và qua đó có thể khống chế được cả ba nước Cộng hoà Baltic vốn cũng bị rung chuyển vì khủng hoảng.
- Nhưng, nếu phải cấp cứu và đón nhận Iceland vì lý do kinh tế lẫn an ninh, Âu châu lại kẹt chuyện khác vì nhận thêm một hội viên rất nhỏ, nhưng thuộc loại "miễn cưỡng" vì có tinh thần độc lập rất cao và có khả năng cản trở những quyết định khác của cả 27 thành viên Âu châu. Âu châu đã rất vất vả với các nước có tinh thần độc lập và hoài nghi sự hợp tác liên Âu, kể cả Anh, Đan Mạch hay Ireland. Nay lại phải ôm thêm Iceland thì quả là rắc rối.
- Rắc rối hơn nữa là khi lại tiếp nhận xứ này theo thủ tục gần như "khẩn cấp" trong cái trớn của một vụ khủng hoảng vì Liên hiệp Âu châu sẽ trả lời sao với một cường quốc đã xin gia nhập từ lâu mà cứ bị từ chối là xứ Thỗ Nhĩ Kỳ, Turkey, nằm giữa hai khu vực Âu-Á của đại lục địa Âu- Á và khu vực Nam-Bắc của Âu châu tiếp cận với Trung v à Cận Đông ở miền Nam" M à cả hai nước Iceland và Turkey đều là hội viên của Minh ước NATO! Bên kia Đại Tây Dương, Hoa Kỳ tất nhiên cũng phải suy nghĩ... Các ngân hàng hay định chế tài chính quốc tế thì lo việc nợ nần chứ Âu châu còn phải lo nhiều chuyện nhức đầu hơn nữa.
RFI: Việc Iceland từ chối trả nợ có thể đầy lui bài toán gia nhập cho Liên hiệp Âu châu nhưng sẽ lập tức gây hốt hoảng cho giới đầu tư tại đây và tại nhiều xứ đang mắc nợ và bị khủng hoảng ở miền Nam. Nghĩa là vẫn gây vấn đề cho Liên hiệp Âu châu, chưa nói gì đến khia cạnh an ninh. Thế rồi tình hình sẽ biến chuyển ra sao"
NXN: - Chuyện nghịch lý là mọi sự tùy vào lòng dân Iceland trong cuộc trưng cầu dân ý sắp tới! Họ mà không chịu trả nợ, và từ chối gia nhập Âu châu thì xứ sở sẽ loạn to vì khủng hoảng kinh tế. Họ mà đồng ý tuân thủ đòi hỏi của Âu châu thì phải thắt lưng buộc bụng để trả nợ và những năm tới sẽ là những năm loạn lạc. Chưa biết là Hoa Kỳ hay Quỹ Tiền tệ FMI có sáng kiến gì để gỡ bí hay không, nhưng chắc chắn là Thủ tướng Vladimir Putin của Liên bang Nga đang tìm cách khai thác vụ này theo kiểu khác. Chúng ta sẽ còn cơ hội theo dõi chuyện rất nhỏ mà là cái họa lớn!
Send comment
