Khi Putin ra tay sát thủ

Chuyện gì phải xảy ra, đã xảy ra. Hôm thứ Tư 23/8 vừa qua, chiếc phi cơ phản lực chở Yevgeny Prigozhin, người đứng đầu công ty quân sự tư nhân Wagner, cùng bộ chỉ huy của ông ta đang trên đường từ Moskva đi St. Petersburg (nơi đặt đại bản doanh của Wagner) phát nổ trên không trung, và tất cả mọi người trên phi cơ, kể cả phi hành đoàn, đều tử nạn. Các xác chết cháy thành than, và chỉ có thể dùng DNA để nhận diện. Cơ quan tình báo Hoa Kỳ ước đoán chiếc phi cơ bị nổ do một chất nổ nào đó, hình ảnh video cho thấy phi cơ chỉ còn một cánh từ trên cao đâm đầu thẳng xuống đất.

Chẳng cần là một chuyên gia phân tích, người ta cũng biết ngay đây là hình phạt của Putin dành cho người thủ lĩnh lắm mồm đã dám cả gan dấy cuộc binh biến chống lại cơ cấu quân sự đầy quyền lực của Putin hôm tháng Sáu. Chúng ta có lý do chính đáng để tin rằng Putin bật đèn xanh cho thuộc hạ dàn dựng một tai nạn như vậy. Chính Putin đã gọi Prigozhin là “kẻ phản quốc” khi cuộc binh biến mới xảy ra, bởi thế rất nhiều người bảo thủ trong tầng lớp chính trị ở Nga đã bị sốc trước việc Putin tỏ ra mềm mỏng như thế nào đối với người lãnh tụ Wagner sau cuộc binh biến. Bị gọi là “kẻ phản quốc”, nhưng Prigozhin vẫn tự do đi lại giữa Belarus và Nga. Thậm chí, Putin còn tiếp kiến ông ta ở Điện Kremlin. Suốt hai tháng trời ông ta sống thong dong như thể chẳng có chuyện gì xảy ra. Putin không thể để đám đàn em nghĩ mình là con cừu trong lốt con cáo. Ông ta muốn chứng tỏ mình không hề yếu đuối, vẫn nắm giữ quyền lực tuyệt đối trong tay, vẫn kiểm soát mọi chuyện, và ông ta tung một cú giết trọn đầu não cái bọn “phản bội đê hèn” ấy.

Nhiều lần trước đây, Putin từng tuyên bố rằng bất cứ kẻ phản bội nào đều phải chết, và chết tan xác, chết trong đau khổ. Lý do duy nhất Putin có thể tha thứ cho Prigozhin là vì ông ta có một số thành tích quân sự ở Ukraine và Syria. Nhưng điều đó không thực sự đủ để Putin tha thứ. Đối với những người trước đây xem Prigozhin là mối đe dọa đối với nhà nước, cái chết của ông ta tượng trưng cho công lý. Đối với quân đội, bộ tổng tham mưu, các cơ quan an ninh, những người bảo thủ, những người bên cánh diều hâu chủ chiến, tất cả đều tin rằng Prigozhin đã đi quá xa, và đây là điều tất yếu phải xảy ra.

Câu hỏi được đặt ra là, nhóm lính đánh thuê Wagner tương lai sẽ đi về đâu sau cái chết của người thủ lĩnh. Một số quan sát viên  cho rằng hành động giết người của Putin có thể gây ra sự bất mãn và phản ứng tiêu cực từ những người ủng hộ Prigozhin. Thực chất, điều này ít có khả năng xảy ra, theo nhận định của bà Tatiana Stanovaya, nghiên cứu viên cấp cao của Trung tâm Carnegie Russia Eurasia. Những người có cảm tình với Prigozhin trước cuộc binh biến đều thất vọng khi ông ta quyết định thách thức nhà nước. Họ tin rằng không nên lắc con thuyền cho chìm trong thời điểm khó khăn hiện tại. Chúng ta có thể thấy điều đó trong các cuộc thăm dò: trước cuộc binh biến, Prigozhin giành được nhiều thiện cảm, nhưng sau cuộc binh biến, nó sụp đổ. Nhiều người Nga đã quay lưng lại với Prigozhin vì họ đi đến nhận định: “Ông có thể đấu tranh chống tham nhũng trong Bộ Quốc phòng, ông có thể chỉ trích quân đội trên kênh Telegram của mình, nhưng ông không thể đứng lên chống lại nhà nước”. Vì vậy, không ai mong đợi một biến động nghiêm trọng chống lại Điện Kremlin từ nhóm người ủng hộ Prigozhin, ủng hộ Wagner. Có thể có một số xáo trộn nhỏ nào đó, nhưng không có gì lớn lao. Prigozhin là kẻ hữu dũng vô mưu, xuất thân từ một anh thầu cung cấp thực phẩm, nhờ quen với Putin từ lâu mà địa vị và danh tiếng đi lên, là người có tính nóng nảy và không dễ đối phó. Không có bao nhiêu người hâm mộ theo bước chân ông ta và cố gắng tiếp tục các hoạt động của ông ta. Những người tin tưởng vào Prigozhin cũng sẽ xem những gì xảy ra cho ông ta như một lời cảnh báo cho bất kỳ ai có mưu đồ lặp lại những gì ông ta làm. Mọi người sẽ sợ hãi, đặc biệt là những người ở bên cạnh Prigozhin cho đến giờ phút chót, nếu họ chưa bị thanh toán.

Nhóm lính đánh thuê Wagner hiện đã sang trú quân ở Belarus và lực lượng của họ có thể tiếp tục một số hoạt động ở Châu Phi và Syria. Nhưng cánh cửa vào Ukraine đã đóng lại. Không có hy vọng Putin sẽ gọi họ lại chiến trường. Vẫn theo bà Stanovaya thì trong thời gian sắp tới người ta có thể theo dõi truyền hình Nga đưa tin về tình hình như thế nào, giọng điệu họ sử dụng để nói về Prigozhin và hậu quả ông ta để lại. Tất cả những điều này sẽ cho thấy cách Điện Kremlin cố gắng định hình dư luận. Nó sẽ lưu giữ lịch sử gì và sẽ viết lại lịch sử gì liên quan đến vai trò của Wagner và Prigozhin trong cuộc chiến. Cũng có thể Điện Kremlin tảng lờ, cho sự kiện chìm vào quên lãng, như tất cả những sự kiện động trời khác Putin từng nhúng tay vào máu xưa nay từ khi lên nắm quyền, gây thảm họa cho không biết bao nhiêu xứ sở, bao nhiêu người, kể cả những người vô tội. Một lần nữa cho thấy Putin là kẻ nguy hiểm nhất trên thế giới thời nay.