Hội nghị APEC và những cuộc biểu tình phản đối ở San Francisco

 

 

Tuần qua, San Francisco lại chứng kiến nhiều cuộc biểu tình. Trong quá khứ, ở đây đã có biểu tình liên tục là vào năm 2008 để phản đối rước đuốc Olympics Beijing qua thành phố, năm 2010 với phong trào Occupy và vài năm trước là Black Lives Matter. Khu vực bến phà, đường Market và trước toà thị chính là trung tâm của các cuộc xuống đường. Người Việt thường biểu tình trước lãnh sự quán Việt Nam trên đường California và lãnh sự quán Trung Quốc trên đường Laguna.

   
Hội nghị APEC 2023 vừa diễn ra tại San Francisco từ 14 đến 17-11 với sự tham dự của lãnh đạo 21 quốc gia đã là tâm điểm của nhiều cuộc xuống đường phản đối. Người Hoa nhắm vào Chủ tịch Tập Cận Bình với cả hai phe bênh chống, hoan hô đả đảo. Người Việt chống Chủ tịch Võ Văn Thưởng. Trưa Chủ Nhật 12-11 tại góc đường Market và Embarcadero có cuộc xuống đường tuần hành được truyền thông dòng chính rộng rãi loan báo trước. Cả trăm nhóm, hội đoàn, tổ chức tham dự và là cuộc biểu dương của liên minh có tên chung “NO TO APEC” – Nói không với APEC, vì họ cho rằng đây là hội họp của những nhà tư bản nhằm bóc lột công nhân, huỷ hoại Trái Đất. Vài nghìn người tụ họp trước một sân khấu. Đủ các loại biểu ngữ, cờ quạt, bích chương cầm tay mang những hình ảnh, khẩu hiệu phản đối APEC mà ban tổ chức gọi là “Abusing People and the Earth for Cooperations”. Nhóm người Philippines lên sân khấu hát một bài bằng tiếng Tagalog, hô to nhiều khẩu hiệu chống Tổng thống Marcos Jr., bênh vực phụ nữ Phi: “Philippines is not for sale”, “Filipina women are not for sale”. Tôi thấy một biểu ngữ với hàng chữ Gabriela mà không hiểu ý nói gì, hỏi người đang cầm và cô giải thích đây là một tổ chức có mục đích bênh vực quyền phụ nữ tại Philippines và các nước Đông Nam Á, trong đó có cả phụ nữ Việt. Một phụ nữ người Hoa lên đọc thơ với ý nói lên những gian nan, kỳ thị người Hoa từng trải qua trên đất Mỹ và bây giờ là người Nam Mỹ.

    
Ồn ào nhất là những tiếng hô vang phản đối APEC nhắm vào Tổng thống Joe Biden và Chủ tịch Tập Cận Bình, là lãnh đạo hai quốc gia đứng đầu thế giới về kinh tế đang hợp tác với nhau để bóc lột nhân công, làm giàu cho các đại công ty. Tổng thống Biden còn bị cáo buộc hỗ trợ cho Israel và người biểu tình kêu gọi ngừng bắn, đòi Hoa Kỳ chấm dứt viện trợ quân sự cho Israel. Trong đoàn biểu tình có vài lá cờ Trung Quốc, có hình Mao và các lãnh tụ cộng sản quốc tế như Marx, Stalin, Lenin. Không thấy có dấu hiệu gì của người Việt vì các hội đoàn người Việt không tham gia biểu tình hôm nay. Mấy hôm trước có bản tin cho biết cộng đồng Việt sẽ biểu tình chống Tập Cận Bình và Võ Văn Thưởng vào ngày thứ Tư 15-11 từ 12 giờ đến 4 giờ và thứ Năm từ 8 giờ đến 12 giờ ở gần trung tâm hội nghị Moscone. Bản tin AP cũng nhắc đến các nhóm người Việt và người Phi sẽ tổ chức biểu tình trong thời gian này.

    
APEC chính thức diễn ra là từ 14 đến 17-11. Một tuần trước trên các xa lộ dẫn vào thành phố đã có bảng thông báo khuyên cư dân không lái xe vào San Francisco trong những ngày hội nghị mà hãy dùng phương tiện chuyên chở công cộng. Cơ quan giao thông cũng cho biết là cầu Bay Bridge sẽ đóng một làn xe, cả hai hướng đông tây.

   
Chiều 15-11 tôi đến góc đường Howard và Hawthorne, như ban tổ chức biểu tình của người Việt đã thông báo. Có người biểu tình hai bên đường Howard, họ phất những lá cờ màu xanh dương với nhiều sao, trông giống như cờ Europe Union. Nhìn vào những bảng chữ người biểu tình mang theo thì đây là đoàn người gốc Hoa chống Tập Cận Bình. Các lối dẫn vào khu vực SOMA, South of Market, đều bị chặn. Trung tâm hội nghị Moscone là khu vực bao quanh bởi các đường Market, Mission, Howard và các đường Hawthorne rồi số 2, 3, 4, 5 mà hôm nay có rào sắt cao hơn đầu người dựng bên lề.

    
Ở khu vực này chừng một giờ, không thấy người Việt biểu tình nên tôi đi về phố Tàu xem có gì lạ. Cũng vẫn tràn ngập lồng đèn đỏ giăng mắc trên đường Grant và hôm nay có biểu ngữ chào mừng các lãnh đạo APEC. Báo Sing Tao ngày 15-11 có hình Biden và Tập ở trang nhất. Tôi mua một tờ. Không hiểu tiếng Trung nhưng xem hai chục hình ở trang trong về APEC toàn thấy biểu tình ủng hộ Tập Cận Bình trên những đoạn đường hay góc phố khi Tập đến hội nghị ngày hôm qua.

   
Tối qua trên TV có tin người Tibet cũng như người Hoa biểu tình chống Tập và có lúc phe bênh và chống tiến gần nhau nên cảnh sát đã phải can thiệp vì sợ có xô xát. Báo đài cho biết Chủ tịch Tập Cận Bình ở khách sạn St. Regis vì thế những con đường từ đó đến trung tâm hội nghị có nhiều người biểu tình hoan hô và đả đảo mà lãnh đạo Trung Quốc ngồi trong xe đã thấy. Sáng thứ Năm 16-11 lúc 7 giờ 30 có người biểu tình chiếm đóng cầu khiến cảnh sát phải đóng Bay Bridge, từ xa lộ 80 West dẫn vào thành phố. Lúc đó tôi đang lái xe, nghe đài đưa thông tin về giao thông cho biết 200 người biểu tình ủng hộ Palestine đã tràn lên cầu. Họ khoá người, khoá xe vào với nhau. Hàng trăm cảnh sát từ Oakland, San Francisco và sở giao thông đã được điều động lên cầu để giải quyết sự việc. Người biểu tình căng biểu ngữ đòi Hoa Kỳ làm áp lực buộc Israel ngừng chiến ở Gaza.

  
Những ngày qua nhóm ủng hộ Palestine đã nhiều lần tìm đến nơi Tổng thống Biden hội họp với các lãnh đạo APEC, mang cờ màu xanh trắng đỏ đen và các biểu ngữ lên án cuộc chiến của Israel, kêu gọi ngừng bắn ở Gaza. Họ liên tục hô vang “Ceasefire Now”, “From river to the sea, Palestine will be free” – Ngưng bắn ngay. Từ sông ra biển, Palestine sẽ được giải phóng.

   
Không thể qua cầu, tôi đậu xe ở trạm BART rồi lấy tàu điện vào San Francisco. Xuống trạm Powell ngay trung tâm thương mại, đi bộ mấy khu phố đến địa điểm hôm qua, hy vọng sáng nay sẽ gặp đoàn biểu tình của người Việt như chương trình đã loan báo trước. Cũng là đoàn người Hoa biểu tình chống Tập. Chừng hơn trăm người đang hát, phất cờ xanh, giương khẩu hiệu đòi loại bỏ “Xi CP”, tức Tập Cận Bình và Đảng Cộng sản. Khi có xe cảnh sát chớp đèn, hú còi dẫn đầu cho đoàn xe chở VIP tiến vào khu vực hội nghị thì đoàn người liên tục hô vang các khẩu hiệu phản đối Tập. Lúc sau có chừng chục người ủng hộ Tập mang biểu ngữ nền đỏ chữ vàng và cờ Trung Quốc ra biểu tình ngay cạnh, tức thì mấy người đang biểu tình mang loa, biểu ngữ tiến lại trước mặt họ hô khẩu hiệu, có người hô: “Go back to China”. Nhân viên an ninh phải can thiệp. Vài phút sau những người ủng hộ Tập quấn biểu ngữ và bỏ đi. Đến 10 giờ sáng vẫn không thấy đoàn biểu tình của người Việt. Tôi gọi điện thoại cho anh Huỳnh Lương Thiện, chủ nhiệm báo Mõ San Francisco hỏi xem sao và được anh cho biết người Việt tụ họp ở góc Howard và đường số 5, không phải địa điểm mà ban tổ chức đã thông báo trước. Nhiều đường bị cấm. Đi lòng vòng gặp nhiều nhóm biểu tình ủng hộ và phản đối Trung Quốc dọc những con phố quen thuộc. Có Pháp Luân Công phản đối Tập, có Hội người Hoa từ tiểu bang Pennsylvania xa xôi về ủng hộ Tập, có panô vẽ hình Covid-19 phát xuất từ Trung Quốc, có rất nhiều cờ 5 sao vàng trên nền đỏ. Quan sát kỹ không thấy một bóng cờ Đài Loan. Đến một ngã tư gần khách sạn Intercontinental, trên lề đường là hình Nguyễn Phú Trọng, Võ Văn Thưởng, Phạm Minh Chính, Hồ Chí Minh bị gạch chéo cho khách bộ hành giẫm lên. Có thể đoàn Việt Nam ở khách sạn này vì trước nay quan chức Hà Nội qua San Francisco thường ở đây. Năm 2009 Hội nghị mang tên “Meet Vietnam” đã được tổ chức tại khách sạn này. Xa xa thấy cờ vàng ba sọc đỏ, tôi biết là nơi biểu tình của người Việt. Ông Jimmy Phan điều phối, có mặt bác sĩ Phạm Đức Vượng, ông Thiện Ý, bà Cao Thị Tình, ông Viêm Mai là những nhân vật cộng đồng quen thuộc của vùng Vịnh cùng vài chục người Việt trải dài theo lề đường phất cờ, hô khẩu hiệu sau hàng rào an ninh cao hơn đầu người. Mấy bạn trẻ với loa tay vang vang cất tiếng cho mọi người hô theo: “Down with Vietnamese communist”, “Communist go home”, “Down with Vo Van Thuong”, “Down with Xi Jinping”, “No Tiktok”, “No Fentanyl”, “Human Rights for Vietnam”.

    
Người Việt xem như chiếm khu phố trước khách sạn. Góc đường Howard và số 5 là nhóm biểu tình người Mexico, qua bên phải trên đường số 5 là nhóm biểu tình ủng hộ Tập. Ồn ào nhất là người Việt luôn hô khẩu hiệu, nhất là khi có đoàn xe VIP được cảnh sát hộ tống chạy vào khách sạn. Nếu phái đoàn Việt Nam do Chủ tịch Võ Văn Thưởng dẫn đầu qua Mỹ dự APEC và ở khách sạn Intercontinental hay có những hội họp tại đây trong hai ngày qua thì đã thấy người Việt với cờ vàng biểu tình phản đối. Trong những ngày dự hội nghị phái đoàn Việt Nam còn có những hoạt động bên ngoài. Chủ tịch Võ Văn Thưởng đến thăm một gia đình “Việt kiều yêu nước” có gốc cách mạng từ thời Việt Minh. Ông cũng thăm bệnh viện của Đại học Stanford. Trưa ngày 16-11, Bí thư thành phố Hải Phòng Lê Tiến Châu và Thị trưởng Oakland Sheng Thao cùng Giám đốc Điều hành cảng Oakland Danny Wan ký kết một thoả thuận trao đổi mậu dịch giữa hai thành phố.

   
Chủ tịch Võ Văn Thưởng đã không có cuộc họp bên lề riêng với Tổng thống Joe Biden.

    
Các cuộc thăm viếng ngoài lề của đoàn Việt Nam, như bao lần trước đây, đều không loan báo cho công chúng biết vì khi ra thế giới bên ngoài quan chức Hà Nội rất sợ đối diện với người biểu tình, sợ bị chất vấn về các chính sách. Dịp APEC vừa qua, Đại học Berkeley đã có buổi nói chuyện với sinh viên của Thủ tướng Malaysia Anwar Ibrahim và của Bộ trưởng Tài chính Indonesia Sri Mulyani Indrawati. Bao giờ lãnh đạo Việt Nam mới vượt qua nỗi sợ hãi để ra trước công chúng nói chuyện?

   
Kết thúc APEC 2023 Chủ tịch Võ Văn Thưởng loan báo ý muốn tổ chức APEC 2027 tại Việt Nam. Hy vọng đến khi đó người Việt trong nước có tự do xuống đường biểu tình, phát biểu quan điểm của mình. Như hàng vạn người đã xuống đường ở San Francisco trong tuần qua.