Số phận của Tuấn Phan và những người cùng cảnh ngộ vẫn là một dấu hỏi lớn, treo lơ lửng giữa những tranh cãi pháp lý và những lo ngại sâu sắc về nhân quyền. (Nguồn: Chụp lại từ YouTube)
Câu chuyện của Tuấn Phan, một người đàn ông gốc Việt tại Quận Pierce, tiểu bang Washington, tưởng chừng đã đến hồi kết với việc Ông chấp nhận trục xuất về Việt Nam sau khi mãn hạn tù. Thế nhưng, một quyết định bất ngờ từ Cơ quan cưỡng chế thuế quan và luật di trú (ICE) đã đẩy ông vào một hành trình đầy hiểm nguy đến Nam Sudan, một quốc gia Phi Châu đang chìm trong bất ổn.
Tuấn Phan nằm trong số những di dân bị đưa lên chuyến bay trục xuất thẳng đến Nam Sudan vào tuần trước, một phần trong kế hoạch của chính quyền Tổng thống Trump, nhằm “tống bớt” di dân đến bất kỳ quốc gia thứ ba nào, không cần xét đến quê quán của họ.
Bi kịch bắt đầu từ một quá khứ lầm lỗi. Bà Ngọc Phan, vợ ông Tuấn Phan, nghẹn ngào chia sẻ rằng chồng bà từng có quy chế thường trú nhân hợp pháp tại Hoa Kỳ. Tuy nhiên, một tiền án hình sự từ thời niên thiếu đã tước đi của ông quy chế này.
Sau 25 năm thụ án tù ở tiểu bang Washington vì tội danh giết người và hành hung, ngày Tuấn Phan mãn hạn tù vào tháng 3 năm nay cũng là lúc các đặc vụ liên bang của ICE tiếp quản, dựa trên lệnh trục xuất đã có hiệu lực từ trước đó (do tiền án hình sự).
Ban đầu, Tuấn Phan được đưa đến Trung tâm ICE ở Tacoma, sau đó chuyển đến cơ sở giam giữ ở Texas. Với tâm thế chấp nhận số phận, gia đình đã chuẩn bị đồ đạc cho ngày ông trở về Việt Nam.
“Chúng tôi không phản kháng gì cả,” Ngọc Phan kể lại. “Chúng tôi đã tính toán, chuẩn bị sẵn.” Một vali quần áo, một cái điện thoại, tất cả đã sẵn sàng. Mỗi buổi sáng, trước giờ đi làm, bà đều nói chuyện điện thoại với chồng để cùng bàn bạc những bước tiếp theo, bao gồm việc lo liệu các giấy tờ cần thiết cho thủ tục trục xuất về Việt Nam.
Hy vọng được đoàn tụ tại quê nhà, nơi họ dự định bắt đầu lại cuộc đời sau bao sóng gió, tưởng chừng đã rất gần. Bà Ngọc đã liên lạc với người thân ở Việt Nam để chuẩn bị đón chồng. Đó đáng lẽ phải là chương mở đầu cho một kế hoạch 3 đến 5 năm vun đắp tương lai của hai vợ chồng.
Thế nhưng, “người tính không bằng trời tính.” Một mệnh lệnh “từ cấp trên” trong bộ máy ICE đã thay đổi tất cả. “Chúng tôi đã mong chờ từng ngày,” Ngọc Phan nói trong nghẹn ngào. “Vậy mà nửa đêm, họ bắt anh ấy đi và đưa đến Nam Sudan.”
Trước ngày bị đưa đi, các đặc vụ ICE đã gom Tuấn Phan và những người khác lại, rồi thông báo thay đổi về nơi đến. Lúc đầu là Nam Phi, sau đó lại đổi thành Nam Sudan. Cả hai lần, Tuấn Phan đều kịch liệt phản đối, nhưng vô ích.
Nam Sudan không phải là một nơi an toàn. Chính Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ đầu năm nay đã phát khuyến cáo du lịch, cảnh báo người dân không đến quốc gia này. Những ai buộc phải đi được khuyên là nên chuẩn bị sẵn di chúc, kế hoạch hậu sự, cũng như phòng ngừa nguy cơ bắt cóc, tống tiền. Nỗi bất an, lo lắng của Ngọc Phan về tính mạng chồng mình là hoàn toàn có cơ sở. Bà chia sẻ: “Quá vô lý, đến mức tôi phải phát hoảng. Nhưng mà trong thâm tâm tôi thấy thật khó tin, vì xét về pháp lý, sao họ lại được phép làm vậy?”
Bộ Nội An (Department of Homeland Security, DHS) sau đó đã ra thông cáo xác nhận rằng chuyến bay đưa ông Tuấn đi là một phần trong kế hoạch trục xuất của Tổng thống Trump, nhằm loại bỏ những người có tiền án tiền sự ra khỏi nước Mỹ. Thông cáo còn mô tả họ là “một số người hung bạo, tàn ác nhất đang ở Hoa Kỳ bất hợp pháp.”
Dù từng cư trú hợp pháp tại Mỹ, lệnh trục xuất đã được ban hành trong thời gian Tuấn Phan thụ án. “Chúng tôi đang loại bỏ những tên tội phạm đã bị kết án khỏi đất Mỹ để chúng không bao giờ có thể làm hại thêm một nạn nhân người Mỹ nào nữa,” Phụ tá Bộ trưởng DHS Tricia McLaughlin tuyên bố, có nêu đích danh Tuấn Phan.
Theo thông tin mới nhất từ đài NPR, Tuấn Phan và những người cùng chuyến bay hiện đang bị giam giữ tại một căn cứ quân sự của Hoa Kỳ ở Djibouti, một quốc gia Đông Phi.
Một vị thẩm phán liên bang đã chỉ trích việc chính quyền Trump phớt lờ phán quyết buộc họ phải cho người bị trục xuất có cơ hội ra trước tòa, để nói rõ lý do phản đối và trình bày nỗi lo ngại cho sự an toàn của mình, nhất là khi bị gửi tới một đất nước xa lạ không phải là quê hương của mình.
McLaughlin gay gắt chỉ trích phán quyết này là “vô lý.” Bà nói: “Một thẩm phán mang động cơ chính trị đang tìm cách ép Hoa Kỳ phải nhận lại những con quái vật hung bạo, những kẻ mười mươi là cơ nguy cho sự an toàn của người dân Mỹ.”
Trong khi đó, các luật sư tại khu vực Seattle đang dự định gặp Tuấn Phan và nhóm người bị trục xuất để giúp họ chuẩn bị đối mặt với quy trình thẩm vấn xác định “lý do sợ hãi chính đáng” trong một phiên toà di trú.
Matt Adams, giám đốc pháp lý của Northwest Immigrant Rights Project, cho biết: “Họ đang coi sinh mạng của những người này như quân cờ.”
Northwest Immigrant Rights Project là tổ chức tham gia vụ kiện chống lại chính sách trục xuất người sang “nước thứ ba” của chính quyền Trump mà không qua xét xử.
Adams nhận xét: “Họ đang cố vẽ ra một hình ảnh xấu xí về nhóm người này. Nhưng lẽ nào vì thế mà chính phủ có thể tự cho mình quyền bỏ qua luật pháp?”
Ông cũng tự hỏi liệu có công bằng không khi hủy hoại cuộc đời của ai đó và cả gia đình họ, ngay cả khi họ đã trả giá cho lỗi lầm của mình. Ông cho biết: “Đó là vứt bỏ nguyên tắc pháp trị, quay lưng với công lý, tất cả chỉ để phục vụ cho chiến dịch bài trừ di dân.”
Sáng thứ Ba (27/5), trong lúc thấp thỏm chờ điện thoại của chồng ở gần chỗ làm, Ngọc Phan bỗng có linh cảm rằng điều mình sợ nhất đã xảy ra: chồng mình có thể đã bị đưa sang Nam Sudan.
Bà liên lạc với viên chức ICE đang phụ trách hồ sơ của Tuấn Phan. Qua tin nhắn mà Ngọc Phan chia sẻ với đài KUOW, viên chức này thừa nhận rằng họ chưa hề nộp giấy tờ trục xuất của Tuấn Phan cho phía Việt Nam, và cũng không rõ hiện ông đang ở đâu. Trích nội dung tin nhắn từ viên chức ICE: “Ngay cả cấp trên của tôi cũng không ai biết gì về tình hình của ông ấy.”
Kể từ sau chuyến bay định mệnh ấy, Ngọc Phan vẫn chưa hề nghe tin tức gì từ chồng mình.
Cung Đô biên dịch
Nguồn: “A Pierce County man expected to be deported to Vietnam. Instead, ICE routed him to South Sudan” được đăng trên trang Kuow.org.
Gửi ý kiến của bạn
