Y Dược Ngày Nay Tháng 12: Y Học, Báo Y Khoa, Tham Khảo
Bác sĩ Trần mạnh Ngô
Bài này đã được Bích Vân đọc trong Y Dược Ngày Nay WebRadio -
Xin mời nghe WebRadio đặc biệt trong Y Dược Ngày Nay.
Hôm nay là ngày 6 tháng 12 năm 2011, YDNN xin chào mừng quý vị thính giả. Chúng tôi xin chúc quý vị Một Giáng Sinh vui mạnh và một Năm Mới nhiều may mắn, tràn đầy hạnh phúc.
Để mở đầu cho chương trình hôm nay chúng tôi xin giới thiệu: 1) Mục Hình Ảnh Y Học Mỗi Tháng với "Bệnh chóng mặt (vertigo) do Bác sĩ Nguyễn Nguyên phụ trách (Xin bấm Chuột vào hình để phóng lớn và xem giải đáp).
2) Phát Thanh Y Học với bài "Truy tầm ung thư tuyến tiền liệt" do Bác sĩ Nguyễn văn Đích phụ trách. Và mục âm nhạc với bài "Tình khúc mùa Xuân", nhạc và lời của Bác sĩ Phạm Anh Dũng.
Bây giờ xin mời quý vị nghe bài Một cách chọn nơi cung cấp dịch vụ Y Khoa của Bác sĩ Nguyễn Nguyên :
Khi còn khỏe mạnh và còn có đủ thời gian để chọn lựa, việc tìm nơi cung cấp dịch vụ Y Khoa (Health Care Provider - HCP) cho bản thân hay gia đình mình là một trong những quan tâm hàng đầu của nhiều người. Có người thích lựa chọn HCP theo những gợi ý của bạn bè hoặc người thân, một số người khác dựa vào niềm tin (belief), quan điểm (opinion) và cảm nhận (perception) của chính mình. Một cách lựa chọn HCP sẽ được bàn đến sau đây, dựa trên mô hình của Giáo sư Avedis Donabedian: Cấu trúc-Tiến trình-Thành quả [Structure-Process-Outcome (SPO)].
Ba yếu tố Cấu trúc, Tiến trình và Thành quả có thể xem là tiêu chuẩn căn bản để đánh giá và lựa chọn một HCP trước khi giao phó sức khỏe của thân nhân hay của chính mình.
Nói đến Cấu trúc của HCP, người ta không chỉ nghĩ đến bảng hiệu hấp dẫn, cơ sở vật chất hoành tráng, nhà cửa nguy nga hay phòng ốc đồ sộ, mà còn cần chú ý đến một số điểm thiết thực và quan trọng hơn trong việc phòng và trị bệnh. Về cơ cấu nhân sự, nhân viên của HCP không những cần cập nhật kiến thức và kỹ năng y khoa mà còn cần có thái độ tận tình phục vụ người bệnh.
Các dịch vụ chẩn đoán, điều trị, điều dưỡng, dinh dưỡng và phục hoạt phải chu đáo. Và tất nhiên, phòng ốc cần thoáng, sạch, và hợp vệ sinh; trang bị y khoa không những hiện đại mà còn được bảo trì thỏa đáng. Ngoài ra, hồ sơ bệnh lý cũng cần được thiết lập, lưu trữ, cập nhật và sẵn sàng khi cần sử dụng. Hơn nữa, các dịch vụ y khoa (hay phục hoạt và giải trí) khác cũng phải đầy đủ để đáp ứng nhiều tình huống và nhu cầu của bệnh nhân.
Nhằm giúp bệnh nhân tránh di chuyển hay chờ đợi, các phương tiện Xét nghiệm bệnh lý (thử máu, nước tiểu...), X-quang, Siêu âm, Điện tâm đồ (ECG) và Nội soi (Endoscopy) cần được nhanh chóng và dễ dàng thực hiện ngay trong các phòng ốc kế cận. Đạt được các tiêu chuẩn về cấu trúc như trên mới thật sự cần thiết; cơ sở vật chất dù có hoành tráng cũng chỉ là màu mè phô trương.
Mặt khác, nói đến Tiến trình của các dịch vụ y khoa là nói đến từng bước trong quá trình phục vụ của thầy thuốc và nhân viên chuyên môn y khoa.
Trong một cơ sở y tế lý tưởng, các vị chuyên viên y khoa không thể lơ là trong việc thảo luận với bệnh nhân hoặc thân quyến về một số vấn đề quan trọng như: các triệu chứng chủ quan mà người bệnh mắc phải; các tiền sử cá nhân và bệnh sử trong gia đình của người bệnh; các dấu hiệu lâm sàng phát hiện được; các xét nghiệm đã và sẽ cần làm để xác định bệnh. Vì lợi ích của chính người bệnh (không vì lợi nhuận cho HCP), HCP sẽ không làm quá nhiều hay quá ít các xét nghiệm; không đánh giá quá cao hay quá thấp các kết quả xét nghiệm; đây cũng là một điểm quan trọng không thể bỏ qua.
Các chẩn đoán (xác định, dự đoán hay phân biệt) cũng phải được thẳng thắn bàn với bệnh nhân hay thân quyến. Các phương hướng điều trị và tiên lượng bệnh cũng cần được giải thích cho bệnh nhân và thân quyến. Các biện pháp phòng ngừa bệnh cho cá nhân, gia đình và xã hội phải được đề cập trước khi xuất viện.
Các yêu cầu về tiến trình phục vụ như vừa nêu tuy có vẻ cao nhưng vẫn có thể đạt ở một số HCP.
Chỉ nhìn cấu trúc và tiến trình thôi và không nhìn thành quả của HCP sẽ là một thiếu sót. Việc tìm hiểu thành quả mà nhân viên và cơ sở điểu trị đã đạt sẽ giúp việc chọn lựa thêm phần đáng tin.
Các kết quả quan trọng đáng chú ý đối với một HCP là tỷ lệ tử vong, bệnh suất và mức vừa lòng của thân chủ. Các thành quả tích cực về săn sóc và điều trị có thể dễ thấy từ thông tin, quảng cáo của chính nơi cung cấp dịch vụ hoặc từ đồn đoán ('mách miệng').
Trái lại, các kết quả tiêu cực thường khó tìm hơn, nhất là về các biến chứng, sơ sót, và thiếu sót trong quá trình phục vụ tại nơi mình chọn. Những nguồn tin tiêu cực (chủ quan hoặc khách quan) có thể tìm thấy từ những thân chủ cũ. Tuy nhiên, suy cho cùng thì cái khó vẫn là việc đánh giá nguồn tin tìm đuợc, để sáng suốt quyết định và chọn lựa.
Một số điều dễ thấy là:
Nhân viên y tế dù giỏi, dịch vụ dù hay, nhưng khi cần thì không có, khi có lại giá cao, tất nhiên sẽ gây trở ngại không nhỏ cho việc phục vụ. Một cơ sở y tế nằm tận lầu thứ ba mà không có thang máy, y phí lại quá cao, và không mở cửa sau giờ (chỉ mở cửa từ 9 giờ sáng đến 5 giờ chiều) hiển nhiên không thể là một nơi lý tưởng cho mọi người bệnh.
Do đó, các thước đo dành cho thành quả có thể là hệ thống 4 A: Appropriate, Accessible, Affordable và nhất là Available 24/7.
Trước tiên là: thành quả phải thỏa đáng (Appropriate) đối với nhu cầu của bệnh nhân và trình độ y học. Kế đến, các tiện ích (facilities) của HCP phải thật sự thuận tiện (Accessible) cho người bị bệnh hoạn hay mang tật nguyền; y phí cần vừa phải (Affordable) đối với đa số bệnh nhân. Và quan trọng hơn cả, HCP phải sẵn sàng 24/7 (Available) để phục vụ.
Dù biết rằng: chớ đem thành bại mà luận anh hùng, việc dùng 4As (như vừa nêu) để đo lường thành quả của HCP tưởng cũng không hẳn là việc làm quá đáng.
Tóm lại, ba phương diện Cấu trúc, Tiến trình, và Thành quả là ba tiêu chuẩn quan trọng. Ba tiêu chuẩn này có thể dùng làm thước đo một cách có hệ thống, khi tìm và chọn nơi cung cấp dịch vụ Y Khoa cho bản thân hay gia đình.
Bác sĩ Nguyễn Nguyên
Sau đây là tóm tắt những đề tài đã trình bày trong YDNN tháng vừa qua.
Trước hết là trong phần Tin Tức Y Học, Bs Nguyễn văn Thịnh thông tin: Phát hiện phình động mạch chủ, phòng ngừa tai biến mạch máu não, siêu vi trùng Cúm tăng nguy cơ trầm trọng bệnh tim mạch, vi khuẩn H. Pylori bảo vệ cơ thể chống bệnh hen khí quản, Chocolat có tác dụng bảo vệ bệnh tim mạch, bệnh tâm thần phân liệt, bệnh khớp xương Arthrose, Aspirine phòng ngừa nguy cơ ung thư ruột già, Truy tầm ung thư ruột già bằng nội soi hay thử máu trong phân, Tác dụng cà phê chống trầm cảm, Bệnh Dupuytren, Liên hệ giữa Benziodiazepines và Alzheimer, Miễn dịch chống bạch cầu, bệnh thủy đậu, Siêu vi trùng VZV gây đau vào buổi sáng, Vaccin mới ngừa lao, Vi khuẩn gây ung thư đại tràng, Chẩn định chấn thương sọ bằng định lượng protein (S-100b), Vaccin chống sốt rét, Dystrophie musculaire Duchenne, Tế bào tử cung và Insuline, Bệnh thủy đậu, Zona, Trào ngược dạ dầy, Chống acid dạ dầy, LEAP (low-energy antifibrillation pacing), Rung thất (Fibrillation ventriculaire), Bệnh đục thủy tinh thể, Thử máu chuẩn bệnh trầm cảm, Những profil mới bệnh loét dạ dầy, Cường giáp trạng giảm tuổi thọ, Kích thích điện tử trị bênh trầm cảm, vá giấc ngủ sâu tốt cho tim. Bs Nguyễn Tài Mai sơ lược một số Đại Học ở Hoa Kỳ. Ds Lê Văn Nhân tường trình một số thông tin mới về dược thảọ. Bs Nguyễn Văn Đức bàn luận về chiều hướng mới của Medicare.
Trong Y Học Thường Thức, Bs Nguyễn Ý Đức với đề tài Sống với viêm khớp, Trái tim và ung thư nhiếp hộ tuyến, Gia vị thực phẩm, Bs Nguyễn Văn Đức viết về Chữa bệnh xốp xương, Dùng thuốc cho các vị cao niên, và Đau lưng dưới.
Trong Y Học Thực Hành, Bs Nguyễn văn Thịnh viết về trạng thái tâm thần bị biến đổi và hôn mê. Cấp cứu hôn mê và Hội chứng động mạch vành cấp tính.
Trong Y Khoa Lâm Sàng, Bs Nguyễn Tài Mai viết về những phí tổn khi bệnh nhân nằm trong bệnh viện dưỡng lão ở Hoa Kỳ. Bs Mai cũng bàn luận về săn sóc bệnh nhân với chất lượng cao. Bs Nguyễn văn Đích trình bày một trường hợp sụp mí mắt.
Trong phần Dược Phẩm, Ds Lê Văn Nhân tóm tắt một số thuốc bổ xương như: Calcium, sinh tố D, Calcitonin, Biphosphonate. Ds Lê Văn Nhân cũng thông tin thuốc tháng 11, như: tương tác giữa màu xanh methylen và linezolid với thuốc đồng vận serotonin, EMA duyệt lại an tòan của thuốc chống viêm không steroid, chứng run vô căn, Uống thuốc trị cao huyết áp buổi tối hiệu nghiệm hơn.
Trong Khảo cứu Y Dược khoa, Bs Lương Vinh Quốc Khanh và Bs Nguyễn Hoàng Lan bàn luận Điều trị chứng bệnh Lo Âu bằng sinh tố Thiamine (B1).
Trong phần Thảo Luận báo y khoa, Ds Lê Văn Nhân nói về vài ứng dụng mới của nghệ, Đọc báo Y Khoa New Engl Jnl Medicine của Bs Nguyễn tài Mai và hội chứng paraneoplastic. Bs Trần Mạnh Ngô thông tin : Kiểm soát đường của bệnh nhân Tiểu Đường, Ung thư buồng trứng, và chứng bệnh Xanthelasmatạ.
Trong phần Sinh Học, Ds Lê văn Nhân thông tin Khai thác nguồn tài nguyên sinh học biển cả.
Trong phần Hỏi Đáp Y học, Bs Nguyễn Trần Hoàng hỏi đáp về bệnh Cảm, Trị và ngừa cúm.
Sau hết, trong phần Tham Khảo, Tiến sĩ Dược khoa Trần Việt Hưng viết về nhiều đề tài như những loài ốc, và giá trị dinh dưỡng của gà tâỵ. Bs Vũ văn Dzi tường trình lực sĩ Fauja Singh 100 tuổi vẫn chạy đua Marathon. Bs Thú Y Nguyễn Thượng Chánh tham khảo nhiều đề tài như: Chuyện thuỷ sản tại quê nhà, Nhiễm khuẩn bệnh viện, Chuyện nghỉ hưu tại hải ngoại, Quyền được chết trong phẩm giá. Và, Ts Mai Thanh Truyết bàn luận về: Hoá chất và Dược phẩm Trung quốc.
Ngoài ra còn có các mục thường xuyên như Đố vui để học, Từ điển Y học Anh Việt Pháp, Danh mục Phân loại Bệnh Quốc tế do Bs Nguyễn Nguyên phụ trách. Xin mời quý vị cùng xem.
Xin kính chào tạm biệt quý thính giả và xin hẹn gặp lại quý vị tháng sau.
Bác sĩ Trần Mạnh Ngô, Xin mời quý vị ghé thăm Y Dược Ngày Nay, www.yduocngaynay.com, Một Trang Web Y Khoa của Người Việt viết cho người Việt.
Send comment
