Hôm nay,  

Ruột Kích Động Là Bệnh Gì?

10/02/200100:00:00(Xem: 7896)

Bác sĩ Trần Mạnh Ngô

Cứ 5 người sống tại MỸ, lại có một nguời bị bệnh tiêu hóa ruột kích động (Irritable bowel syndrome)(CM Mitchell et al., Gastroenterology, 92: 1282, 1987). Bệnh có ảnh hưởng tới bộ phận sinh dục của phụ nữ, nên có lúc nhầm tưởng là bệnh phụ nữ.
Vậy bệnh tiêu hóa kích động ruột là gì"
Bệnh có triệu chứng như đau bụng dưới, đi cầu không bình thường, lúc táo bón, lúc tiêu chảy. Đôi khi bụng lình bình.
Trước đây người ta cũng nghĩ bệnh kích động ruột là bệnh của bao tử và ruột khi di chuyển. Sau đó lại có giả thuyết cho rằng bệnh do bộ phận tiêu hóa nhậy cảm và ruột lưu động bất bình thường. Gần đây giả thuyết mới cho biết bệnh do tâm lý xúc động ảnh hưởng từ não bộ tới ruột, làm ruột lưu động bất bình thường.
Cơ nguyên ruột kích động:
Trước hết não bộ điều khiển làm ruột lưu động và cảm xúc, là do điều hòa của hệ thống thần kinh giao cảm (sympathic) và phó giao cảm (parasympathic) (RK Goyal et al., N Eng J Med, 334: 1106, 1996). Có giả thuyết cho rằng hệ thống dung hòa giữa não bộ và ruột đã làm hư hệ thống nhận cảm xúc. Sự kích động tế bào thần kinh trong tủy sống tăng kích thích mô ngoại biên, làm ruột kích động. Cũng có giả thuyết cho bệnh kích động ruột do sự mất thăng bằng giữa những trung tâm khác nhau. Những khảo cứu gần đây còn nêu thêm vài chất xúc tác như 5-HT (5-hydroxy-tryptamine) liên hệ vấn đề cảm xúc đã làm ruột lưu động.
Bệnh kích động ruột liên hệ vấn đề tâm lý:
Có 3 nguyên nhân liên hệ bệnh kích động ruột và tâm lý.
. Căng thẳng tâm thần có thể sinh bệnh kích động ruột.
. Tâm lý hỗn loạn, như lý do bị đánh đập hay tình dục, cũng có thể sinh ra bệnh.
. Kích động ruột cũng giống những bệnh kinh niên khác làm lề lối sống mất thăng bằng. Bệnh nhân hay nghỉ làm và dễ lâm tình trạng tàn phế. Cũng vì vậy mà làm bệnh trạng càng trầm trọng thêm.
Tóm tắt là có liên hệ ảnh hửơng tâm lý tới ruột kích động một cách bất bình thường, ảnh hưởng tới ruột nhậy cảm, và sự mất cân bằng giữa não bộ và ruột (DA Drossman et al., Gastroenterology, 112: 2120, 1997).
Định bệnh kích động ruột căn cứ theo những tiêu chuẩn như sau:
. Tiêu chuẩn Một: khi có triệu chứng liên tục trong 3 tháng. Như đau bụng liên hệ vấn đề đi cầu. Đi cầu thường xuyên hơn, 2-3 lần mỗi ngày. Khó đi. Phân không bình thường, lổn nhổn. Đôi khi có đờm mũi trong phân. Đầy bụng, khó chịu.


. Tiêu chuẩn Hai: Tình trạng đau bụng kéo dài tới 4 tháng. Nhưng khi đi đại tiện được sẽ bớt khó chịu. Đại tiện thay đổi thường xuyên. Phân không bình thường. Tất nhiên cần thử nghiệm máu, thử phân, xoi ruột, chụp hình ruột. Nhưng sẽ tuỳ theo tuổi trên dưới 50.
Định bệnh kích động ruột cần phân biệt với nhiều loại bệnh khác về đường ruột. Thí dụ:
. Bệnh ruột khó hấp thụ đồ ăn (malabsortive conditions).
. Do vấn đề ăn uống, như ruột không hấp thụ được đường lactose, hay uống quá nhiều caffeine.
. Nhiễm ký sinh trùng Giardia lamblia.
. Viêm ruột Crohn's hay lở ruột già (ulcerative colitis).
. Xuống tinh thần, bệnh ưu trầm (depression).
. Vài trường hợp khác như bệnh lạc màng trong tử cung (endometriosis) hay carcinoid.(AP Advincula, The Female Patient, 25: 22, 2000).
Điều trị:
Vấn đề điều trị phức tạp, vì cơ nguyên sinh lý và tâm lý của bệnh kích động ruột cũng phức tạp.
. Cách hữu hiệu nhất là giúp bệnh nhân hiểu rõ bệnh ruột kích động và bệnh này không nguy hiểm chết người.
. Thay đổi vài đồ ăn, thí dụ không uống rượu, không ăn đồ dầu mỡ, và không uống cà-phê.
. Nên ăn đồ ăn có chất xơ (fibers), để giúp đỡ táo bón. Nếu không bớt có thể dùng thuốc xổ, nhuận trường (Lactulose, Magnesium sulfate, Polyethylene glycol solution).
. Nếu bị tiêu chảy, dùng thuốc ngưng ỉa chảy (Alosetron, Cholestyramine, Loperamide).
. Chữa bằng thuốc tùy theo triệu chứng bệnh, thí dụ đau bụng vì ruột lưu động chữa bằng antispasmodics, giảm đau bụng có thể dùng tricyclic antidepressants (TCAs)(Amitriptyline, doxepin) hay Selective serotonine reuptakes inhibitors (Fluoxetine, Paroxetine, Sertraline)(AP Advincula, The Female Patient, 5: 22, 2000).
. Chữa tâm lý, thôi miên, hay tập luyện cho thỏai mái.
Bệnh kích động ruột liên hệ đau bụng máu, và đau bụng khi có đường kinh là trường hợp khá thông thường của phụ nữ. Cơ nguyên có thể do hóa chất prostaglandins. Muốn chữa bệnh phải dùng thuốc anti-prostaglandins.
Nói tóm lại, bệnh kích động ruột là bệnh tiêu hóa. Nhưng dễ nhầm lẫn liên hệ tới bệnh phụ nữ. Cơ nguyên bệnh lại phức tạp vì có liên hê vấn đề sinh lý và tâm lý. Bởi vậy điều trị bệnh nhiều khi cũng phức tạp, cần gặp bác sĩ chuyên môn.
(Ghi chú: bài này viết với mục đích nâng cao kiến thức, không dùng để tự trị liệu. Nếu bạn có thắc mắc về vấn đề sức khỏe hay thuốc men, xin hỏi bác sĩ gia đình).
Bác sĩ Trần Mạnh Ngô, M.D., Ph.D., FAAFP; E-mail: [email protected]; Điện thoại: (714) 547-3915.

In Trang
Gửi ý kiến của bạn
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu. Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Tên của bạn
Email của bạn
)
Trang đầuTrang trước1234567Trang sauTrang cuối

Việc thuốc trị béo phì Zepbound mới được thông qua đã bổ sung thêm lựa chọn cho các loại thuốc giúp giảm cân, nhưng nó cũng đi kèm với những thách thức về chi phí và khả năng tiếp cận, giống như các loại thuốc giảm cân khác trong cùng nhóm. Các loại thuốc trong nhóm này gồm chất chủ vận (agonists), hay chất bắt chước các hormone tự nhiên trong ruột có ảnh hưởng đến quá trình trao đổi chất của cơ thể và tín hiệu đói phát ra từ não. Nhưng các loại thuốc đã được chuẩn thuận, các phiên bản tổng hợp của các hormone này, là những phân tử có kích thước lớn nên quá trình sản xuất khá tốn kém và mất thời gian. Điều này khiến cho thuốc có giá cả đắt đỏ và ngày càng khan hiếm

Bên cạnh việc đi du lịch, thời gian quây quần bên gia đình và những lễ hội tưng bừng, mùa lễ cũng có liên quan đến việc tăng nguy cơ mắc bịnh tim, đột quỵ và nhịp tim không đều. Theo một nghiên cứu được trình bày tại British Cardiovascular Society đầu năm nay, kỳ nghỉ lễ năm nay có thể còn nguy hiểm hơn bình thường vì Giáng sinh rơi vào thứ Hai. Nghiên cứu mới phát hiện rằng nguy cơ lên cơn đau tim vào thứ Hai cao hơn so với các ngày khác trong tuần.

Mỗi năm, ở Hoa Kỳ có nửa triệu người chết vì các nguyên nhân liên quan đến hút thuốc, trong khi ước tính có khoảng 16 triệu người đang sống với các bệnh mãn tính liên quan đến hút thuốc lá, như bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính, các bệnh tim mạch, đột quỵ hoặc ung thư. Những rủi ro của việc hút thuốc thì chắc ai cũng đã biết rõ, nhưng cai thuốc vẫn là một việc rất khó khăn, khiến nhiều người bỏ cuộc giữa chừng; họ cho rằng dù gì thì sức khỏe cũng đã tổn thương rồi. Tuy nhiên, theo nhiều nghiên cứu, cai thuốc luôn có nhiều lợi ích.

Ngày 8 tháng 12, Cơ Quan Kiểm Soát Thực-Dược phẩm Hoa Kỳ đã phê duyệt liệu pháp chỉnh sửa gen CRISPR/Cas9 đầu tiên trên thế giới. Phương pháp điều trị này được gọi là Casgevy, nhắm vào bệnh hồng cầu hình lưỡi liềm (sickle cell), giúp cơ thể bệnh nhân tạo ra huyết sắc tố khỏe mạnh. Ở những người mắc bệnh hồng cầu hình lưỡi liềm, huyết sắc tố bất thường khiến cho các tế bào hồng cầu trở nên cứng và có hình lưỡi liềm, có thể gây tắc nghẽn mạch máu. Đến tháng 3 năm 2024, FDA sẽ ra quyết định liệu liệu pháp tương tự có thể được sử dụng để điều trị bệnh beta-thalassemia, một chứng rối loạn làm giảm sản xuất huyết sắc tố, hay không.

Mấy tháng nay chúng ta nghe nói nhiều đến bệnh phổi, “hội chứng phổi trắng” (White Lung Syndrome” và dịch sưng phổi hay “pneumonia” ở trẻ em bên Trung Quốc và ở Mỹ với tin đồn rằng có con vi khuẩn hay siêu vi mới gây ra bệnh này.

Số ca nhiễm vi rút hợp bào hô hấp (RSV) gia tăng, bệnh cúm đang lây lan rộng rãi và số lượng bệnh nhân phải vào bệnh viện cấp cứu ngày càng tăng. Tốt nhất là nên thực hiện các biện pháp phòng ngừa để bảo vệ bản thân, khách khứa và gia đình quý vị. Theo một cuộc khảo sát của tổ chức vô vụ lợi KFF (trước đây gọi là Kaiser Family Foundation), một nửa người dân Hoa Kỳ dự định thực hiện các biện pháp bảo vệ sức khỏe trong mùa lễ này. Một số lo lắng về nguy cơ mắc bệnh của chính mình; những người khác muốn bảo vệ người thân vì các loại bệnh hô hấp rất dễ lây truyền.

11 năm trước, các khoa học gia Jennifer Doudna và Emmanuelle Charpentier lần đầu tiên mô tả một phương pháp mới để chỉnh sửa gen, được gọi là CRISPR, trong một bài báo khoa học. Phát hiện mới rất quan trọng và đã giúp cho hai khoa học gia đoạt giải Nobel Hóa học năm 2020: nó có thể thay đổi cách điều trị các căn bệnh di truyền. Vào ngày 8 tháng 12 năm 2023, Cơ Quan Kiểm Soát Thực-Dược Phẩm Hoa Kỳ (FDA) đã chính thức chuẩn thuận phương pháp điều trị đầu tiên dựa trên công nghệ này ở Hoa Kỳ.

Dù lệnh cấm đã được công bố rộng rãi và có hiệu lực, người dân California – kể cả trẻ vị thành niên – vẫn có thể mua thuốc lá điện tử có hương vị trên mạng. Điều này được chỉ ra qua một nghiên cứu mới được xuất bản trên JAMA Network Open. Vào ngày 21 tháng 12 năm 2022, California ban hành Senate Bill 793 của Thượng viện, cấm bán hầu hết các sản phẩm thuốc lá có hương vị (flavored tobacco), bao gồm cả thuốc lá điện tử (e-cigarettes), cho mọi người ở mọi lứa tuổi. Shisha, các loại xì gà cao cấp và thuốc lá không khói (loose-leaf tobacco) được miễn khỏi luật này.

Theo một nghiên cứu được công bố trên tạp chí Nature, tình trạng buồn nôn và nôn mửa thường xảy ra trong giai đoạn ba tháng đầu của thai kỳ chủ yếu do một loại hormone gây ra. Các nhà nghiên cứu cho biết phát hiện này có thể dẫn tới những phương pháp điều trị tốt hơn cho tình trạng ốm nghén, kể cả những trường hợp hiếm gặp, nguy hiểm đến tánh mạng.

Thời tiết thay đổi có thể khiến cho tâm trạng và cảm xúc thay đổi theo, mùa lễ cũng có thể gây ra những thay đổi trong tâm trạng và hành vi của mọi người. Vào khoảng thời gian này trong năm, sẽ có nhiều người trong chúng ta cảm thấy căng thẳng, lo lắng và bực bội hơn bình thường. Những nguyên nhân gây căng thẳng có thể dẫn tới nguy cơ cao về các bệnh tim mạch, ngộ độc rượu và cả tỷ lệ tử vong do đột quỵ.
Trang đầuTrang trước1234567Trang sauTrang cuối
VB Podcast



Kính chào quý vị,

Tôi là Derek Trần, dân biểu đại diện Địa Hạt 45, và thật là một vinh dự lớn lao khi được đứng nơi đây hôm nay, giữa những tiếng nói, những câu chuyện, và những tâm hồn đã góp phần tạo nên diện mạo văn học của cộng đồng người Mỹ gốc Việt trong suốt một phần tư thế kỷ qua.
Hai mươi lăm năm! Một cột mốc bạc! Một cột mốc không chỉ đánh dấu thời gian trôi qua, mà còn ghi nhận sức bền bỉ của một giấc mơ. Hôm nay, chúng ta kỷ niệm 25 năm Giải Viết Về Nước Mỹ của nhật báo Việt Báo.

Khi những người sáng lập giải thưởng này lần đầu tiên ngồi lại bàn thảo, họ đã hiểu một điều rất căn bản rằng: Kinh nghiệm tỵ nạn, hành trình nhập cư, những phức tạp, gian nan, và sự thành công mỹ mãn trong hành trình trở thành người Mỹ gốc Việt – tất cả cần được ghi lại. Một hành trình ý nghĩa không những cần nhân chứng, mà cần cả những người viết để ghi nhận và bảo tồn. Họ không chỉ tạo ra một cuộc thi; họ đã và đang xây dựng một kho lưu trữ. Họ thắp lên một ngọn hải đăng cho thế hệ sau để chuyển hóa tổn thương thành chứng tích, sự im lặng thành lời ca, và cuộc sống lưu vong thành sự hội nhập.

Trong những ngày đầu ấy, văn học Hoa Kỳ thường chưa phản ánh đầy đủ sự phong phú và đa dạng về kinh nghiệm của chúng ta. Giải thưởng Viết Về Nước Mỹ thực sự đã lấp đầy khoảng trống đó bằng sự ghi nhận và khích lệ vô số tác giả, những người đã cầm bút và cùng viết nên một thông điệp mạnh mẽ: “Chúng ta đang hiện diện nơi đây. Trải nghiệm của chúng ta là quan trọng. Và nước Mỹ của chúng ta là thế đó.”


Suốt 25 năm qua, giải thưởng này không chỉ vinh danh tài năng mà dựng nên một cộng đồng và tạo thành một truyền thống.
Những cây bút được tôn vinh hôm nay không chỉ mô tả nước Mỹ; họ định nghĩa nó. Họ mở rộng giới hạn của nước Mỹ, làm phong phú văn hóa của nước Mỹ, và khắc sâu tâm hồn của nước Mỹ. Qua đôi mắt họ, chúng ta nhìn thấy một nước Mỹ tinh tế hơn, nhân ái hơn, và sau cùng, chân thật hơn.

Xin được nhắn gửi đến các tác giả góp mặt từ bao thế hệ để chia sẻ tấm chân tình trên các bài viết, chúng tôi trân trọng cảm ơn sự can đảm của quý vị. Can đảm không chỉ là vượt qua biến cố của lịch sử; can đảm còn là việc ngồi trước trang giấy trắng, đối diện với chính mình, lục lọi ký ức đau thương sâu đậm, và gửi tặng trải nghiệm đó đến tha nhân. Quý vị là những người gìn giữ ký ức tập thể và là những người dẫn đường cho tương lai văn hóa Việt tại Hoa Kỳ.

Với Việt Báo: Xin trân trọng cảm ơn tầm nhìn, tâm huyết, và sự duy trì bền bỉ giải thưởng này suốt một phần tư thế kỷ.
Khi hướng đến 25 năm tới, chúng ta hãy tiếp tục khích lệ thế hệ kế tiếp—những blogger, thi sĩ, tiểu thuyết gia, nhà phê bình, nhà văn trẻ—để họ tìm thấy tiếng nói của chính mình và kể lại sự thật của họ, dù đó là thử thách hay niềm vui. Bởi văn chương không phải là một thứ xa xỉ; đó là sự cần thiết. Đó là cách chúng ta chữa lành, cách chúng ta ghi nhớ, và là cách chúng ta tìm thấy nơi chốn của mình một cách trọn vẹn.

Xin cảm ơn quý vị.

NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.