Hôm nay,  

Một Số Tiến Bộ Y Tế Đáng Chú Ý Nhất Trong Năm 2023

29/12/202300:00:00(Xem: 3831)

tien bo y te

Năm 2023 chứng kiến sự phát triển mạnh mẽ của nhiều phương pháp điều trị mới, như liệu pháp chỉnh sửa gen CRISPR đầu tiên, thuốc trị bệnh Alzheimer và vắc xin RSV… (Nguồn: pixabay.com)


Các loại thuốc giảm cân đã thu hút nhiều sự chú ý vào năm 2023, nhưng những tiến bộ y tế trong các phương pháp điều trị các bệnh khác cũng rất đáng được chú ý.
 
Chỉnh sửa gen CRISPR được bật đèn xanh
 
Ngày 8 tháng 12, Cơ Quan Kiểm Soát Thực-Dược phẩm Hoa Kỳ đã phê duyệt liệu pháp chỉnh sửa gen CRISPR/Cas9 đầu tiên trên thế giới. Phương pháp điều trị này được gọi là Casgevy, nhắm vào bệnh hồng cầu hình lưỡi liềm (sickle cell), giúp cơ thể bệnh nhân tạo ra huyết sắc tố khỏe mạnh. Ở những người mắc bệnh hồng cầu hình lưỡi liềm, huyết sắc tố bất thường khiến cho các tế bào hồng cầu trở nên cứng và có hình lưỡi liềm, có thể gây tắc nghẽn mạch máu. Đến tháng 3 năm 2024, FDA sẽ ra quyết định liệu liệu pháp tương tự có thể được sử dụng để điều trị bệnh beta-thalassemia, một chứng rối loạn làm giảm sản xuất huyết sắc tố, hay không.
 
Trì hoãn quá trình phát triển bệnh Alzheimer
 
Thuốc trị bệnh Alzheimer lecanemab (tên thương hiệu Leqembi) đã được FDA chuẩn thuận hoàn toàn vào tháng 7. Giống như thuốc aducanumab được chuẩn thuận vào năm 2021, lecanemab loại bỏ các mảng amyloid tích tụ trong não của những người mắc bệnh Alzheimer. Thuốc không ngăn chặn được bệnh, nhưng trong một thử nghiệm lâm sàng, lecanemab đã chứng minh là có thể làm chậm sự suy giảm nhận thức khoảng 30% trong 18 tháng so với giả dược.
 
Phương pháp trị liệu gen cho chứng loạn dưỡng cơ Duchenne
 
Vào tháng 6, FDA đã bật đèn xanh cho liệu pháp gen đầu tiên dành cho trẻ mắc chứng loạn dưỡng cơ Duchenne. Do gen bị lỗi, cơ thể của những người mắc bệnh này không thể tạo ra protein dystrophin, giúp duy trì các tế bào cơ bắp. Phương pháp trị liệu gen sẽ giúp cơ thể sản xuất phiên bản của protein bị thiếu.
 
Phòng chống RSV
 
Một số phương pháp bảo vệ chống lại virus hợp bào hô hấp (RSV) đã xuất hiện trong năm nay. Vào tháng 5, FDA đã chuẩn thuận cho Arexvy, vắc xin RSV đầu tiên ở Hoa Kỳ, dành cho người cao niên từ 60 tuổi trở lên; và sau đó vào tháng 8 là một loại vắc xin dành cho phụ nữ mang thai, có tên là Abrysvo. Một loại vắc xin kháng thể đơn dòng – loại kháng thể được tạo ra trong phòng thí nghiệm, bắt chước các protein của hệ thống miễn dịch – đã được bật đèn xanh vào tháng 7 để bảo vệ trẻ em từ 2 tuổi trở xuống khỏi RSV. Ở Hoa Kỳ, RSV khiến 80,000 trẻ nhỏ phải vào bệnh viện mỗi năm. Tuy nhiên, vào tháng 10, nguồn cung ứng hạn chế đã khiến CDC đưa ra khuyến nghị nên ưu tiên liệu pháp này cho những trẻ có nguy cơ cao bị biến chứng do RSV.
 
Thuốc trị trầm cảm sau khi sinh đẻ
 
Cho đến tháng 8, chỉ có loại thuốc duy nhất ở Hoa Kỳ đặc biệt dành cho chứng trầm cảm sau khi sinh đẻ, nhưng cần phải truyền tĩnh mạch trong 60 giờ ở bệnh viện. Với sự chấp thuận của FDA đối với zuranolone (tên thương hiệu Zurzuvae), các bà mẹ bị trầm cảm sau khi sinh có thể sử dụng loại thuốc uống mới tại nhà và sẽ cải thiện tình trạng trầm cảm chỉ sau ba ngày.
 
Thuốc tránh thai không kê toa
 
Vào tháng 7, FDA đã ra quyết định rằng thuốc tránh thai uống hàng ngày norgestrel, được chuẩn thuận lần đầu tiên vào năm 1973, sẽ được bán mà không cần kê toa. Đây là thuốc tránh thai hàng ngày OTC đầu tiên ở Hoa Kỳ. Một số chuyên gia y tế công cộng cho rằng việc giảm bớt rào cản đối với các phương pháp tránh thai là đặc biệt quan trọng đối với quyền tự chủ sinh sản hiện nay, khi nhiều tiểu bang đã ồ ạt ban hành lệnh cấm phá thai.
 
Vắc xin chống lại chikungunya
 
Chikungunya được truyền qua muỗi, có thể gây sốt và đau khớp nặng, thậm chí có thể gây tử vong cho trẻ sơ sinh. Vào tháng 11, FDA đã chuẩn thuận cho loại vắc xin đầu tiên chống lại virus này. Chikungunya phổ biến nhất ở các vùng nhiệt đới, nhưng FDA cảnh báo rằng nó đang lan rộng sang các khu vực mới trên toàn thế giới.
 
Có thể mua thuốc Narcan không cần toa
 
Thuốc xịt mũi Narcan, hay còn gọi là naloxone, có thể đảo ngược tác dụng của quá liều opioid chỉ trong vòng vài phút. Vào tháng 3, FDA đã ra quyết định cho phép loại thuốc này có thể được bán không cần kê toa. Các viên chức hy vọng rằng việc dễ dàng tiếp cận Narcan có thể giúp chống lại đại dịch opioid, vốn đã khiến gần 645,000 người chết từ năm 1999 đến năm 2021 do sử dụng quá liều.

Nguồn: “Here are some of the biggest medical advances in 2023” được đăng trên trang Sciencenews.org.

Gửi ý kiến của bạn
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu. Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Tên của bạn
Email của bạn
)
Vào ngày Chủ Nhật 7 tháng 12 2023, tại Trung Tâm Thực Hành Chánh Niệm Nam Cali (MPC), Tiến Sĩ Giáo Dục Bạch Xuân Phẻ đã có buổi chia sẻ về cách hướng dẫn cho các em tuổi teen thực hành chánh niệm. Cùng tham dự buổi chia sẻ còn có chị Chơn Nguyên, y tá của Học Khu Centralia (Buena Park), huynh trưởng Gia Đình Phật Tử, nhiều bậc phụ huynh có con em đang ở tuổi teen, tăng thân Xóm Dừa, Nụ Hồng…
Thuốc diệt siêu vi (Antiviral drugs) thường được coi là một phát minh của thế kỷ 20. Nhưng một nghiên cứu gần đây đã phát hiện ra một điều bất ngờ trong hệ thống miễn dịch của chúng ta: Nó có thể tự mình tổng hợp các phân tử diệt siêu vi (antiviral) để phản ứng chống lại sự lây nhiễm của vi rút. Nhóm nghiên cứu đã tìm hiểu về một loại protein tạo ra các phân tử diệt siêu vi tự nhiên. Khác xa với phát minh hiện đại của nhân loại, tự nhiên đã tiến hóa các tế bào tiến hóa để tạo ra “loại thuốc” của riêng chúng – biện pháp phòng vệ xa xưa nhất để chống lại virus.
Trí tuệ nhân tạo / AI (Artificial Intelligence) gần đây được nhắc đến rất nhiều không những trong giới công nghệ máy tính mà cả trong các môi trường chính trị, kinh tế, xã hội vì tác dụng tiềm năng của nó trên mọi lãnh vực của đời sống con người. Riêng trong lãnh vực y học, AI đã và đang có những bước tiến đáng kể. AI đang được sử dụng để cải thiện kết quả của bệnh nhân, giảm chi phí và tăng hiệu quả trong chăm sóc sức khỏe, có khả năng cách mạng hóa y học bằng cách cung cấp các chẩn đoán chính xác hơn, kế hoạch điều trị cá nhân hóa và cải thiện việc chăm sóc bệnh nhân.
Cũng giống như một cuốn từ điển vật lý, ‘cuốn từ điển’ trong đầu của chúng ta cũng chứa thông tin về các từ, bao gồm các chữ cái, âm thanh và ý nghĩa hoặc ngữ nghĩa của từ, cũng như thông tin về các thành phần câu cú và cách ghép các từ lại với nhau để tạo thành các câu đúng ngữ pháp. ‘Cuốn từ điển’ đó còn là một cuốn từ điển các từ ngữ đồng nghĩa. Nó có thể giúp chúng ta kết nối các từ ngữ và xem chúng giống nhau về ý nghĩa, âm thanh hoặc chính tả như thế nào.
Vừa mới mua một thùng raspberry hôm qua, mà hôm nay chúng bắt đầu trông hơi…mốc lên rồi. Mà mang bỏ hết thì tiếc đứt ruột – hay là chỉ lấy những trái bị mốc bỏ ra là được? Không ít người sẽ quyết định như vậy. Tưởng chừng như vô hại, nhưng nấm mốc trên thực phẩm có thể gây ra nhiều vấn đề, từ chứng khó tiêu cho đến những tình huống nghiêm trọng nhất như tổn thương thận hoặc thậm chí là ung thư.
Các cơ quan y tế Trung Quốc tuần qua cho biết họ chưa phát hiện bất kỳ mầm bệnh bất thường hoặc chủng vi-rút mới nào sau khi Tổ Chức Y Tế Thế Giới (WHO) yêu cầu cung cấp thông tin về các đợt bùng phát bịnh hô hấp. WHO đã yêu cầu Trung Quốc cung cấp thêm thông tin chi tiết sau khi các tổ chức như Program for Monitoring Emerging Diseases (ProMED) báo cáo về các trường hợp viêm phổi chưa được chẩn đoán ở trẻ em ở miền bắc Trung Quốc.
Nghệ (turmeric) là một loài thực vật có hoa thuộc họ gừng. Từ lâu, nghệ đã được đánh giá cao trong nền y khoa cổ Ayurvedic ở Ấn Độ nhờ đặc tính chống viêm. Với ẩm thực Châu Á, nghệ cũng được ưa thích bởi hương vị và màu sắc của nó. Trong tiếng Hindi, nghệ được gọi là Haldi, có nguồn gốc từ tiếng Phạn có nghĩa là “màu vàng.” Nhưng đối với hàng triệu người Nam Á thường xuyên sử dụng nghệ, màu vàng rực rỡ của nghệ có thể khiến họ mất mạng.
Thời gian Mở Ghi Danh Medicare (Open Enrollment) đang diễn ra. Chúng tôi đã chọn một số câu hỏi về chủ đề này và muốn chia sẻ thông tin trong chuyên mục của tháng này. Chúng tôi đã thêm một câu hỏi để giải quyết rõ ràng hơn những lĩnh vực mà nhiều người còn nhầm lẫn về vắc xin ngừa COVID-19. Nếu quý vị có thêm câu hỏi về Medicare, Medicaid, thị trường bảo hiểm Y tế theo đạo luật chăm sóc giá cả phải chăng, phúc lợi hưu trí an sinh xã hội, thu nhập an sinh bổ sung hoặc tiêm chủng ngừa COVID/cúm, quý vị có thể liên hệ với chúng tôi ngay hôm nay bằng 3 cách:
Mua thuốc bậy bạ không nguồn gốc là một trò xui rủi. Từ Xanax đến cocaine, thuốc hoặc thuốc giả được mua ở những nơi không phải cơ sở y tế có thể chứa liều lượng fentanyl nguy hiểm cho tính mạng. Các bác sĩ đã chứng kiến sự gia tăng sử dụng fentanyl không cố ý từ những người mua các loại thuốc theo toa thuộc nhóm opioid và các loại thuốc khác có chứa hoặc pha, trộn fentanyl. Người ta nhận thấy Fentanyl đã được đưa vào nguồn cung cấp thuốc heroin ở Massachusetts. Vào năm 2016, Giáo sư Kavita Babu và các đồng nghiệp phát hiện ra rằng những bệnh nhân đến khoa cấp cứu với báo cáo sử dụng quá liều heroin thường có fentanyl trong kết quả xét nghiệm mẫu thuốc của họ.
Hàng năm, trên khắp thế giới sẽ có hàng triệu người quyết tâm không động tới các loại đồ uống có cồn trong một tháng – truyền thống này bắt đầu từ Tháng Giêng Khô Ráo (Dry January) và sau này mở rộng thành nhiều nỗ lực tương tự, chẳng hạn như Tháng Mười Tỉnh Táo (Sober October). Cho dù đó là cả một chiến dịch đông đảo người tham gia, hay chỉ đơn giản là nỗ lực của một cá nhân để bớt ‘say xỉn’ lại, số lượng người tham gia ‘tháng kiêng rượu’ có vẻ như ngày càng nhiều.
NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.