Sự tin tưởng giữa người với người cũng cần phải xây dựng lại, sau những thời đổ vỡ. Xã hội nào cũng có những nan đề, nhất là sau một thời chiến tranh. Như trường hợp Cam Bốt, một đất nước đầy đau thương, nơi những người sống sót đều có những vết thương không nơi thân thể thì cũng trong tâm lý.
May mắn, quốc tế đang ra sức giúp người dân Cam Bốt hồi phục qua các chương trình khác nhau. Báo The Christian Science Monitor hôm 16-6-2008 có bài viết nhan đề "One man helps Cambodia rebuild trust" (Chuyện Một Người Đang Giúp Cam Bốt Xây Lại Niềm Tin) của phóng viên David Montero đã kể về một trường hợp độc đáo: "một cựu tu sĩ huấn luyện những người thiện nguyện giải quyết các tranh chấp có cơ nguy biến thành bạo động." Bài báo viết từ Battambang, Cam Bốt, được dịch toàn văn như sau.
Một vấn đề muôn đời suýt làm hỏng cuộc hôn nhân của cô Buar Sramum: chồng cô, một người bán cá, không kiếm đủ tiền, và thường thì anh lại xài hoang những đồng tiền kiếm được, làm cho chuyện nuôi ba đứa con của họ trong ngôi làng nghèo mạt này còn gian nan thêm. Khi Sramum cằn nhằn chồng, chuyện còn gay cấn thêm, và họ cứ cãi nhau cay đắng suốt nhiều tuần lễ.
Những chuyện tranh chấp như thế hiếm khi bàn luận công khai ở Cam Bốt, nhưng lại là lý do thông thường của bạo hành trong gia đình. Chúng cũng thường là một sợi trong nguyên một bó dây các mâu thuẫn trong làng, góp thêm vào các vi phạm nhân quyền và bạo hành ở miền quê Cam Bốt, kể cả các chuyện tranh chấp về đất, tội vặt vãnh, và mâu thuẫn về tài nguyên như nguồn nước và trâu bò.
Trung tâm vấn đề là chuyện vẫn thường không dẫn tới đâu để được giúp: nhiều thập niên chiến tranh và đói nghèo đã làm rối bời hệ thống pháp lý Cam Bốt. Tòa án thì thường ở xa và lại quá đắt với dân nghèo miền quê.
Nhưng gia đình Sramum, cũng như nhiều ngàn gia đình khác, không trở thành con số thống kê khác, nhờ vào ông Monychenda Heng, một cựu tu sĩ Phật giáo hiện đang giúp hồi phục hai trong các tài nguyên quý giá nhất mà Cam Bốt đã mất trong các năm tàn phá của Khmer Đỏ: niềm tin và hy vọng.
Từ năm 2002, tổ chức của ông Heng, có tên là Buddhism for Development (Phật Giáo để Phát Triển), đã giúp thành lập các ủy ban giải quyết tranh chấp tại 7 tỉnh phía tây bắc. Các ủy ban này - trong đó có từ 5 tới 9 thành viên từ cộng đồng, kể cả 2 vị trí bắt buộc phải là phụ nữ - lắng nghe cả hai phía tranh chấp. Rồi ủy ban sẽ đưa ra lời khuyên; họ làm việc thường là miễn phí, đôi khi chỉ với giá tượng trưng là 50 cents. Kết quả rất tốt đẹp, không nhất thiết vì lời khuyên đưa ra, nhưng vì sự kiện là dân nghèo như cô Sramum có thể tìm nơi giúp thương thuyết.
Bây giờ, cô và chồng không còn gây nhau nữa. "Uy ban đã khuyên chồng tôi là ảnh nên đổi thái độ, bởi vì ảnh cứ luôn luôn quạu quọ khi làm việc từ đồng ruộng về," theo lời cô nói, làm khuôn mặt chồng cô thoáng hiện nét mắc cỡ và làm những người chung quanh bật cười.
Trong ngôi làng Norea của họ, một ngôi làng của 991 gia đình ở tỉnh Battambang, khoảng 1,000 lãnh đạo cộng đồng đã được huấn luyện cách giải quyết mâu thuẫn. Trong 33 vụ than phiền đưa ra năm ngoái ở ủy ban giải quyết mâu thuẫn, có 30 vụ đã giải quyết, với 2 vụ khác đưa ra một phiên tòa địa phương và một vụ đưa ra tới giới chức cấp tỉnh. Các chính quyền địa phương khen ngợi các ủy ban là đang giúp giảm bạo hành và điền khuyết cho hệ thống pháp lý Cam Bốt. Sok Sambath, xã trưởng Norea, nói, "Số lượng các vụ bạo hành gia đình đã giảm rồi, theo thống kê hàng năm. Dân chúng tin là cách này hiệu quả."
Tỉ lệ thành công đó chỉ là một trong nhiều chiến thắng nhỏ mà hội Buddhism for Development, sáng lập năm 1995, tin là có thể giúp xây dựng một tương lai tươi sáng hơn cho Cam Bốt. Ong Heng biết từ kinh nghiệm riêng rằng hy vọng là một điều được vun đắp. Khi ông còn trẻ, ước nguyện trở thành tăng sĩ của ông như dường trật đường rầy khi Khmer Đỏ chiếm cả nước. Như nhiều ngàn người khác, Heng và gia đình bỏ chạy tới một trại tị nạn gần biên giới Thái Lan hồi cuối thập niên 1970s. Chính nơi đó ông đã gặp Thượng Tọa Pin Sem, vị thầy dạy đạo cho ông và giúp ông ấp ủ một phương pháp Phật Giáo cho phát triển xã hội.
Theo học Thầy Pin Sem, Heng thấy rằng các nguyên tắc Phật Giáo - quán sát và thanh lọc thân, quán sát và thanh lọc tâm, và nuôi dưỡng từ bi yêu thương - có thể là một công cụ để dẫn tới sự phát triển kinh tế và xã hội mà Cam Bốt cần để đứng vững. Và trong khi tự học, Heng bắt đầu dạy trẻ em về lịch sử Cam Bốt, để các em sẽ không quên cội nguồn đất nước và những gì đất nước này có thể tái thiết lại.
Mười năm sau, vào cuối thập niên 1990s, Heng không chỉ có thể về lại quê nhà ở tỉnh Battambang, nhưng còn được một học bổng để vào Đại Học Harvard - một thành quả lớn đối với Heng, một người tị nạn nghèo và không có học vấn trường quy nào.
Heng kể rằng nhu cầu thực dụng cho cuộc sống ở Đại Học Harvard đã buộc ông hoàn tục, nhưng các giáo lý Phật Giáo vẫn tiếp tục hướng dẫn việc làm của tổ chức của ông. Nhờ tiền cúng dường gửi về từ Mỹ và Đan Mạch, hội Buddhism for Development đã huấn luyện một đạo binh thiện nguyện, thanh niên và người điều giải, trong đó có nhiều vị sư và ni cô, để giúp tháo gỡ di sản kinh tế và xã hội đầy đau đớn d Khmer Đỏ để lại. Họ dạy nông dân trồng hạt tốt hơn, cho vay các khoản tín dụng nhỏ, và chăm sóc bệnh nhân.
Heng cẩn trọng chỉ ra rằng tổ chức của ông không có ý giảng Đạo Phật, và nhấn mạnh rằng nhiều làng xã được giúp đỡ là các cộng đồng Hồi Giáo - như ở xã Norea, nơi gần phân nửa các gia đình là tín đồ Hồi Giáo.
Có lẽ công trình quan trọng nhất của hội Buddhism for Development là việc thành lập các ủy ban giải quyết mâu thuẫn làng xã. Preap Kol, một nhà hoạt động cộng đồng làm việc với Heng, viết trong một email, "Niềm tin giữa dân Cam Bốt với nhau đã tan vỡ… Học thấp và mù chữ - đặc biệt ở cấp quần chúng, nơi hầu hết người dân đang sống - làm dân chúng cứ xung đột nhau. Trong bối cảnh đó, một dự án đưa ra một cơ chế giải quyết xung đột ở cấp làng xã là điều quan trọng."
Gửi ý kiến của bạn
