Khi không có các lựa chọn tốt đẹp, các nhà lãnh đạo phải chọn cái ít xấu nhất. Chính phủ Trung Quốc có thể ghê tởm ý tưởng của việc tạo ra các nhượng bộ cho những người biểu tình ở Hồng Kông, nhưng cứu xét các hậu quả thảm khốc của một cuộc đàn áp quân sự là điều mà họ phải làm.
Cuộc khủng hoảng ở Hồng Kông dường như đang tiến gần đến một cao trào tàn khốc. Hiện nay, chính phủ Trung Quốc đang sử dụng các lời lẽ hoa mỹ gợi nhớ đến vụ thảm sát Thiên An Môn vào tháng 6 năm 1989, những người biểu tình ủng hộ cho dân chủ ở Hồng Kông và thực ra chính là cho nền dân chủ của họ, cũng có thể gặp cơn nguy hiểm nghiêm trọng.
Trong hơn hai tháng, Hồng Kông đã bị bao vây bởi các cuộc biểu tình. Bị tác động bởi dự luật cho phép dẫn độ các nghi phạm hình sự sang lục địa Trung Quốc, từ đó mà các cuộc biểu tình đã phát triển thành các lời kêu gọi bảo vệ lan rộng hơn, hoặc có lẽ nói chính xác hơn, là khôi phục nền dân chủ bán tự trị cho lãnh thổ, bao gồm cả tăng cường trách nhiệm giải trình của nhà nước, đặc biệt là của cơ quan cảnh sát.
Khi tình trạng bất ổn còn kéo dài, sự kiên nhẫn của chính phủ Trung Quốc đang giảm đi, và những lời cảnh báo của chính quyền ngày càng đáng lo ngại. Lực lượng đồn trú của Quân đội Giải phóng Nhân dân Trung Quốc (PLA) tại Hồng Kông, theo lời của vị chỉ huy Chen Daoxiang, là "quyết tâm bảo vệ chủ quyền quốc gia, an ninh, ổn định và thịnh vượng của Hồng Kông". Để mang lại ảnh hưởng của vấn đề cho lục địa, cùng lúc với lời tuyên bố, một video quảng cáo đã được phát hành cho thấy các sĩ quan quân đội Trung Quốc đang trong hành động.
Yang Guang, người phát ngôn của Văn phòng các vấn đề Hồng Kông và Ma Cao thuộc chính phủ Trung Quốc, đã lặp lại lập trường này, ông cảnh báo là những người biểu tình là những người mà ông gọi là tội phạm, họ không kiềm chế được vì yếu đuối. Sau đó, ông nhấn mạnh đến lòng cuơng quyết giải quyết của chính phủ "để bảo vệ thịnh vượng và ổn định của Hồng Kông."
Sau đó, Zhang Xiaoming, giám đốc văn phòng, tạo các biện pháp sâu xa hơn khi ông tuyên bố rằng chính phủ Trung Quốc có đủ các phương pháp và các phương tiện mạnh mẽ để dập tắt mọi loại bất ổn, động loạn. Điều này xảy ra đúng hai tháng sau khi Bộ trưởng Quốc phòng Trung Quốc lập luận rằng kể từ sau cuộc đàn áp Thiên An Môn, ổn định của Trung Quốc đã chứng minh rằng chính phủ đã đưa ra sự lựa chọn "đúng đắn".
Những cảnh báo ngày càng gay gắt chống lại những người biểu tình ở Hồng Kông không chỉ làm cứng rắn thêm các quan điểm, mà còn gia tăng sớ lượng của các nhân vật trong chính phủ Trung Quốc, những người ủng hộ việc khẳng định việc kiểm soát toàn diện lãnh thổ. Họ đã phản ánh trong phản ứng từ phía cảnh sát, lực lượng đã sử dụng đạn cao su và hơi cay với tần suất ngày càng gia tăng. Hàng trăm người đã bị bắt và 44 người đã bị buộc tội bạo loạn.
Tuy nhiên, không sợ vì bị răn đe, những người biểu tình đang thách thức chính phủ Trung Quốc với quyết tâm ngày càng tăng. Vào tháng 7, họ đã phá hoại tiền đình văn phòng liên lạc của chính phủ Trung Quốc tại trung tâm thành phố. Tuần qua, họ đã tiến hành một cuộc tổng đình công gần như làm tê liệt thành phố, một trong những trung tâm thương mại quan trọng nhất của Châu Á. Có lẽ trái với trực giác, sự triệt để này đã đi cùng với việc hỗ trợ đang mở rộng cho phong trào, với các thành viên của tầng lớp trung lưu, như các luật sư và công chức, họ công khai tham gia chính nghĩa.
Với những lời cảnh báo nghiêm khắc không có hiệu lực, các nhà lãnh đạo Trung Quốc có thể cảm nhận rằng cách tốt nhất, hoặc thậm chí là cách duy nhất, để khôi phục quyền lực ở Hồng Kông là bằng vũ lực, mặc dù Chủ tịch Tập Cận Bình có thể đợi đến sau lễ kỷ niệm 70 năm ngày thành lập Cộng hòa Nhân dân vào ngày 1 tháng 10 để hành động. Nhưng, dù bây giờ hay trong hai tháng nữa, một cuộc đàn áp theo kiểu Thiên An Môn không phải là một giải pháp.
Để bắt đầu, lực lượng cảnh sát Hồng Kông hùng hậu với 31.000 không đủ khả năng hoàn thành nhiệm vụ thực hiện một cuộc đàn áp như vậy. Không chỉ thiếu nhân lực; các sĩ quan lực lương này có thể từ chối sử dụng vũ lực giết chết người. Rốt cuộc, có một sự khác biệt lớn lao giữa việc bắn đạn cao su vào đám đông và giết hại thường dân. Điều này có nghĩa là Trung Quốc sẽ phải điều động lực lượng Quân đội Giải phóng Nhân dân Trung Quốc (PLA) đồn trú tại địa phương hoặc chuyển hàng chục ngàn binh sĩ bán quân sự (Cảnh sát vũ trang nhân dân) từ lục địa.
Gần như chắc chắn là cư dân Hồng Kông sẽ coi các lực lượng của chính phủ Trung Quốc như là những kẻ xâm lược và họ kháng cự quyết liệt nhất nếu có thể. Các kết qủa của cuộc đụng độ, có thể mang lại số lượng cao về tổn hại cho người dân, sẽ đánh dấu sự kết thúc chính thức của “một giải pháp về nhất quốc, lưỡng chế“ khi chính phủ Trung Quốc buộc phải khẳng định quyền kiểm soát trực tiếp và toàn diện đối với chính quyền Hồng Kông.
Trong khi tính chính thống của chính quyền Hồng Kông bị phá hủy, thành phố sẽ trở nên không còn có thể đuợc cai quản. Hàng loạt công chức sẽ bỏ công việc của họ, và công chúng sẽ tiếp tục chống đối. Các hệ thống giao thông, liên lạc và hậu cần phức tạp của Hồng Kông sẽ được xem như là các mục tiêu dễ dàng cho người dân địa phương kiên quyết thách thức gây ra sự gián đoạn nghiêm trọng.
Sau cuộc đàn áp Thiên An Môn, khả năng khôi phục quyền kiểm soát của Đảng Cộng sản Trung Quốc không chỉ dựa trên sự hiện diện của hàng chục ngàn binh sĩ Quân đội Giải phóng Nhân dân Trung Quốc (PLA), mà còn về việc huy động các thành viên của Đảng. Ở Hồng Kông, về mặt tổ chức Đảng, Đảng Cộng sản Trung Quốc chỉ hiện diện rất hạn chế, Đảng tuyên bố chính thức là không có cơ sở gì cả, điều này là không thể khả thi. Bởi vì phần lớn cư dân Hong Kong, được thuê bởi các doanh nghiệp tư nhân, Trung Quốc không thể kiểm soát họ dễ dàng như những người trong đại lục, họ bị phụ thuộc vào nhà nước để kiếm sống.
Các hậu quả kinh tế của một khảo hướng như vậy sẽ thảm khốc. Một số nhà lãnh đạo Đảng Cộng Sản Trung Quốc có thể nghĩ rằng Hồng Kông hiện nay chỉ chiếm 3% GDP của Trung Quốc, về mặt kinh tế có thể bành trướng. Nhưng các dịch vụ hậu cần và pháp lý với đẳng cấp thế giới và các thị trường tài chính hiện đại của thành phố, có vốn đầu tư nước ngoài nhập vào Trung Quốc, có nghĩa là giá trị của nó vượt xa giá trị sản lượng của nó.
Nếu quân nhân Trung Quốc tràn ngập vào thành phố, một cuộc di cư ngay lập tức của người nước ngoài và giới thượng lưu có hộ chiếu nước ngoài và thẻ xanh sẽ chạy theo sau, và các doanh nghiệp phương Tây sẽ di chuyển hàng loạt đến các trung tâm thương mại châu Á khác. Nền kinh tế Hồng Kông, một nhịp cầu quan trọng giữa Trung Quốc và các nơi khác còn lại của thế giới, gần như sẽ sụp đổ ngay lập tức.
Khi không có các lựa chọn tốt đẹp, các nhà lãnh đạo phải chọn cái ít xấu nhất. Chính phủ Trung Quốc có thể ghê tởm ý tưởng của việc tạo ra các nhượng bộ cho những người biểu tình ở Hồng Kông, nhưng cứu xét các hậu quả thảm khốc của một cuộc đàn áp quân sự là điều mà họ phải làm.
***
Bùi Mẫn Hân là Giáo sư môn Công quyền học tại Claremont McKenna College, tác giả của China’s Crony Capitalism và Chủ nhiệm Khoa Quan hệ Mỹ-Hoa của Thư viện Quốc hội.
Nguyên tác: A Tiananmen Solution in Hong Kong?
Gửi ý kiến của bạn
