3
Tình cảnh lúc đó thật là trớ trêu. Một bên thì nài nỉ, còn một bên thì tìm đủ mọi cách thật là lịch sự, để mà tứ chối món quà tặng. Tới mức hết có thể từ chối, M bèn quay qua tôi, nói, “Không, bà xã tôi đã đọc cuốn đó, và lệnh ông không bằng cồng bà, bà ấy nói, tôi không nên đọc!”
Lezhnev trố mắt nhìn cả hai chúng tôi. Làm sao lại có người để cho vợ quyết định những vấn đề trọng đại, như đọc sách, tư duy, ý thức hệ, nhất là ý thức hệ Mác Xít"
M. trả lời, “Tại sao không, bà xã tôi bảnh hơn tôi nhiều, bà luôn luôn biết, tôi nên đọc sách gì.”
Bực tức ra mặt, anh ta bỏ đi một mách.
Mấy năm sau, chúng tôi gặp lại, và ôm choàng lấy anh, khi cùng di tản tới Tashkent trong thời gian chiến tranh. Anh vẫn luôn coi tôi như là một thứ thiên tài ma quái [evil genius] của M., nhưng nói phải tội, anh chưa hề tố cáo tôi với nhà cầm quyền. Tôi không biết cách ứng xử của anh tại tờ Sự Thật, có lẽ cũng chẳng khác đám còn lại, bởi vì nếu không, làm sao giữ được nồi cơm, nhưng cách ứng xử của anh đối với riêng tôi, tỏ ra rất đàng hoàng, phải nói, rất chân thật. Tôi đã phải sửa soạn cho mình, để mà tin tưởng rằng, anh ta quả đã được “mặc khải” từ cuốn Biện Chứng Về Thiên Nhiên của Engels, tuy nhiên, tôi sợ rằng, cuốn sách quá cao, đối với anh.
Mặc dù quan tâm tới triết học về văn hoá và sinh học, M. nuốt không nổi Hegel, luôn cả Kant, và niềm hân hoan của ông đối với chủ nghĩa Marx, may mắn làm sao, đủ để cho xong những năm học. Ngay trước khi bị bắt, ông lắc đầu trước món quà của Lezhnev, là cuốn Biện chứng Về Thiên Nhiên của Engels.
Lezhnev là cựu chủ bút tờ Rossia, M đã từng cộng tác với báo này. Ông ta có vẻ hết sức ngạc nhiên khi M từ chối món quà quí như thế. Chính ông này đã từng yêu cầu M viết “Tiếng Động Của Thời Gian, The Noise Of Time” cho báo Rossia, nhưng lại từ chối không đăng, sau khi đọc. Ông ta đã trông mong và hy vọng một câu chuyện về thời thơ ấu của M, nhưng rõ ràng là không phải thứ này. Và sau, thay vì yêu cầu ai làm chi cho mất công, ông ta bèn tự viết lấy! Câu chuyện của ông ta là về một đứa trẻ Do Thái đã khám phá ra ánh sáng của đời mình, là chủ nghĩa Mác.
Ông ta quả là may mắn với cuốn sách của mình. Thoạt đầu chẳng ai thèm in nó, tuy rằng nó chẳng đến nỗi quá tồi tệ, so với những anh em đồng loại. Nhưng, [ối giời ơi là giời], Stalin đã đọc, và gật đầu một cái. Ông trùm Đỏ còn gọi một cú điện thoại cho chính tác giả, để nói cho ông ta nghe, rằng ông trùm gật đầu. Khốn khổ cho tác giả, bữa đó lại không có nhà. Khi biết chuyện xẩy ra, Lezhnev bèn đóng cửa tạ khách, ôm khư khư cái điện thoại vào trong lòng, trong suốt một tuần lễ, hy vọng ông trùm Đỏ đoài hoài, và gọi cho mình một lần nữa!
Như chúng ta đều rõ, phép lạ đâu có xẩy ra liên tiếp như vậy! Tuy nhiên, tuần lễ sau, Lezhnev được biết, lệnh đã ban ra, ơn trên đã ngó xuống, cuốn sách của ông được phép in [lúc đó đang được in], ông được ban cho một cái thẻ Đảng, một chức biên tập, nơi bộ phận văn học, ở tờ báo Đảng, tờ Sự Thật [Pravda]. Từ một anh xuất bản quèn, Lezhnev “đột xuất” trở thành một “đại gia” trong “Đảng Tộc”, và sướng quá, vui quá, đến phát khùng!
Trong tất cả những phép lạ, phép lạ xẩy ra với Lezhnev hoá ra là dài nhất, anh ta nắm chặt cái ghế ngồi ở tờ Sự Thật, cho tới khi cái chết rứt ra khỏi.
Tóm tắt như thế này, sau một tuần ôm điện thoại, nghe được toàn những hỉ tín như trên, Lezhnev bèn ngay lập tức chạy tới tiệm cắt tóc, cạo ngay bộ râu đã quá dài vì bẩy ngày bẩy đêm đợi chờ cú điện thoại. Tiếp theo, anh ta gọi điện thoại cho chúng tôi, với món quà Engels, tức cuốn Biện Chứng Về Thiên Nhiên, cầm trên tay, và nói với chúng tôi về Thay Đổi Lớn mà Chủ Nghĩa Mác đã đem lại cho cuộc đời của anh ta. Tất cả những điều này là mới bịa ra thôi, vì trước đó, khi còn làm tờ Rossia, anh ta chưa hề bao giờ nghĩ tới. Và như để chứng minh, anh nói thêm, tất cả là nhờ đọc Biện Chứng của Engels. Chính vì vậy mà anh ta đã kiếm cho được một bản cho chúng tôi. Bởi vì anh ta cũng muốn M cũng được ban ân huệ, cũng được Ơn Trên Ngó Xuống, và cũng được mặc khải như anh!
Thật lòng mà nói, anh ta rất ư là thành thực khi nói ra những điều đó, và có lúc, tôi đã thèm được như anh ta: một sự chuyển hoá rất ư là thành thực khi mặc khải ra niềm tin, nó chấm dứt những khó khăn, những trắc trở, những hồ nghi, lại còn thêm một tí tiền còm, income, làm cuộc sống của bạn trở nên dễ chịu hơn, ai mà không ham"
Tình cảnh lúc đó thật là trớ trêu. Một bên thì nài nỉ, còn một bên thì tìm đủ mọi cách thật là lịch sự, để mà tứ chối món quà tặng. Tới mức hết có thể từ chối, M bèn quay qua tôi, nói, “Không, bà xã tôi đã đọc cuốn đó, và lệnh ông không bằng cồng bà, bà ấy nói, tôi không nên đọc!”
Lezhnev trố mắt nhìn cả hai chúng tôi. Làm sao lại có người để cho vợ quyết định những vấn đề trọng đại, như đọc sách, tư duy, ý thức hệ, nhất là ý thức hệ Mác Xít"
M. trả lời, “Tại sao không, bà xã tôi bảnh hơn tôi nhiều, bà luôn luôn biết, tôi nên đọc sách gì.”
Bực tức ra mặt, anh ta bỏ đi một mách.
Mấy năm sau, chúng tôi gặp lại, và ôm choàng lấy anh, khi cùng di tản tới Tashkent trong thời gian chiến tranh. Anh vẫn luôn coi tôi như là một thứ thiên tài ma quái [evil genius] của M., nhưng nói phải tội, anh chưa hề tố cáo tôi với nhà cầm quyền. Tôi không biết cách ứng xử của anh tại tờ Sự Thật, có lẽ cũng chẳng khác đám còn lại, bởi vì nếu không, làm sao giữ được nồi cơm, nhưng cách ứng xử của anh đối với riêng tôi, tỏ ra rất đàng hoàng, phải nói, rất chân thật. Tôi đã phải sửa soạn cho mình, để mà tin tưởng rằng, anh ta quả đã được “mặc khải” từ cuốn Biện Chứng Về Thiên Nhiên của Engels, tuy nhiên, tôi sợ rằng, cuốn sách quá cao, đối với anh.
Bằng cách đưa tôi ra làm bia, chúng tôi không có một tí văn học Mác nào ở trên kệ sách.
Riêng về trường hợp suốt một tuần lễ Lezhnev không dám rời chiếc điện thoại, râu tóc không dám cạo, ăn ỉa tại chỗ như trên, chỉ mong Stalin lại gọi điện, chuyện như vậy chẳng làm ai ngạc nhiên, bởi vì, ai cũng làm như vậy hết. Bất cứ một công dân Xô Viết nào cũng hành xử như vậy. Chúng ta cứ thử tưởng tượng ông trùm Đỏ gọi lại, và lại không gặp, số phận của người đó sẽ như thế nào" Không chỉ mất job, mà có khi còn mất luôn cái chỗ đội nón!
Về cái chuyện suốt một tuần không rửa mặt, không cạo râu, có một giai thoại khác, do Duyên Anh kể, và theo như người viết đoán, ông đã phải đi cải tạo một phần là vì nó. Câu chuyện này tôi tin rằng nhiều người đã có nghe qua.
Một bữa, có một em quàng khăn đỏ được vinh dự gặp Bác Hồ, và còn được Bác hôn lên… trán. Thế là về nhà, em bé nhất định không chịu rửa mặt, và một tuần lễ sau, em thỏ thẻ khoe, vưỡn còn mùi Bác Hồ!
Không có văn học Mác xít, và để thay vào đó, là một vài cuốn về nghệ thuật, kiến trúc, của Rodin về nghệ thuật Gothic của Pháp. Vào năm 1937 có một người nào đó đã gửi cho M một số sách do viện bảo tàng Ý thải ra, M. mừng quá là mừng, nhưng nỗi vui của ông bị Kostyrev chặn đứng lại, khi cảnh cáo, hãy coi chừng cái đám đế quốc, đây là đòn của tụi nó tính bắt liên lạc với ông. Chỗ nào cũng có gián điệp của chúng! “Chắc chắn là chúng có mục đích gì đó khi gửi những sách này cho ông!”.
Ở đáy kệ sách, nơi ít người để ý đến, M. lưu giữ những cuốn sách của thời thơ ấu: Pushkin, Lermotov, Gogol, the Iliad… Trong Tiếng Động Của Thời Gian, đã có viết, bằng cách nào chúng đã được ông cụ của M lưu giữ. Hầu hết những cuốn này thì đều tàn tạ tại Kalinin, khi tôi chạy trốn tụi Đức. Đúng là trên đe dưới búa, tránh vỏ dưa gặp vỏ dừa, một bên là Hitler, một bên là Stalin!
Đó là số phận của chúng tôi.
NQT
tanvien.net
Send comment
