Nguyễn Lương Vỵ, ngồi im nghe thơ lắng trong kinh *
Nguyễn thị Khánh Minh
Tặng Nguyễn Lương Vỵ cùng sinh nhật tháng 5.
(Lời Giới Thiệu: Bài của nhà thơ Nguyễn Thị Khánh Minh đăng nơi đây để tưởng nhớ tròn một năm nhà thơ Nguyễn Lương Vỵ (1952-2021) ra đi. Nhà thơ Nguyễn Lương Vỵ sinh ngày 9/5/1952 tại Quán Rường, Tam Kỳ, Quảng Nam. Từ trần ngày 18/2/2021 tại Quận Cam, California. Nguyễn Lương Vỵ nổi tiếng trong giới văn học Miễn Nam VN từ 1969, khi còn là học sinh trung học. Ông sáng tác đa dạng, nổi bật với văn phong riêng biệt, xuất sắc trong cả thơ đời và thơ đạo. Những năm cuối đời, Nguyễn Lương Vỵ dịch sang tiếng Việt hiện đại nhiều bài thơ Thiền các đời Lý Trần.
.
Tác phẩm đã in của Nguyễn Lương Vỵ:
. Âm Vang Và Sắc Màu (NXB Trẻ, Sài Gòn, 1991);
. Phương Ý (NXB Thanh Niên, Sài Gòn, 2000);
. Hòa Âm Âm Âm Âm… (NXB Thư Ấn Quán, New Jersey, 2007);
. Huyết Âm (NXB Q&P Production, California, 2008);
. Tinh Âm (NXB Q&P Production, California, 2010);
. Bốn Câu Thất Huyền Âm (NXB Q&P, Production, California, 2011);
. Tám Câu Lục Huyền Âm (NXB Q&P Production, California, 2013);
. Năm Chữ Năm Câu (NXB Q&P Production, California, 01.2014);
. Năm Chữ Ngàn Câu (NXB Q&P Production, California, 12.2014);
. Tuyển Tập Thơ 45 Năm (1969 – 2014) (NXB Sống, Q&P Production, California, 2015).
. Tuyển Tập Thơ 50 Năm (1969-2019) (Văn Học Press, Q&P Production, California, 2020).
Bài viết của Nguyễn Thị Khánh Minh như sau.)
.
….()….
.
Nguyễn thị Khánh Minh
Tặng Nguyễn Lương Vỵ cùng sinh nhật tháng 5.
Đang thong thả dong ruổi những ngày góc phố cà phê, đang yên tâm những lần đi bác sĩ, lúc nào tôi cũng có người bạn thân tình Nguyễn Lương Vỵ (NLV) đón đưa, chia sẻ, đùng một cái, anh nằm viện, mổ tim. Đã hơn một năm từ ngày trái tim thơ ấy bị nghẽn mạch, giờ NLV vẫn đang ngày ngày trông nắng đến nắng đi nơi phòng bệnh. Từ khung cửa sổ ấy tôi thấy hoa tím vàng rơi đầy vào một ngày mùa thu đến thăm anh. Nhìn và hình dung những giây phút sớm khuya đâu đó của anh:
…sương rơi nương bóng thềm rêu nhạt
lá rụng nghiêng vai giọt nắng tràn…
… ngồi im nghe nắng khuya đang vỡ…
một vạt nắng chiều giăng tiếc nhớ
hai hàng mưa bụi đẫm thương mong…
tuổi già ghiền nhớ dăm áng mây
quê thì xa chiêm bao thì gầy
thở nhẹ ngóng ai về đâu đó
hít sâu nghe núi lạnh quanh đây…
ứa mật chín chiều rung chín mận
hôn hoàng mấy bận đỏ hoàng hôn…
… giật mình tỉnh giấc còn ấm ngực
ngồi dậy ngoài hiên đã sáng trưng!…
(trích từ những bài thơ mới nhất của NLV)
Nghe chứa chan nỗi trôi cô liêu của thời gian bịnh. Nhưng bạn ơi, rồi bạn sẽ thấy người thơ đã sống với cô liêu ấy như thế nào. Cứ mỗi lần bịnh anh trở chứng là mỗi dấy lên lo âu, cầu nguyện của bạn hữu. Hôm nào được đi thăm anh, thấy anh vui vẻ tươi tỉnh là lúc ấy ai cũng vui, nói với nhau, khí sắc Vỵ đã khá hơn rồi, nhất định anh ấy sẽ vượt qua để lại cùng nhau vui chơi ngày tháng… Vỵ nói, “tôi còn nhiều việc phải làm lắm, dịch cho xong thơ Nguyễn Trãi, Cao Bá Quát, thu xếp tập di cảo thơ của cậu em.”
Thời gian của anh là làm việc và làm việc cật lực cho sáng tác và dịch thuật. Sáng tác thì tôi thiết nghĩ với cả chục thi phẩm đã xuất bản đủ trả lời cho chúng ta, anh và người bạn đường thời gian đã sống với nhau ra sao, anh bảo anh chẳng làm gì chỉ mỗi năm cho ra một tập thơ thôi!
ta vẫn điên giản dị
nhẩm thơ cất trong đầu
lâu lâu rót một xị
mời quí vị ngàn thâu
sáng ra quên rất mau…
(Năm Chữ Năm Câu, bài 71, 2013)
Một xị thơ cứ thế… thành một dòng thơ lấp lánh hòa vào muôn trùng biển tinh anh của nhân gian.
Bên cạnh đó là niềm đam mê dịch thơ Hán, Nôm của những tác giả anh ngưỡng mộ như Trần Nhân Tông (đã xuất bản), Nguyễn Trãi, Cao Bá Quát, đó là giây phút mà anh cảm thấy … chữ người xưa như trăng cổ lâu/ khoảnh khắc thâm giao hồn gặp phách… chả trách Nhà văn Phan Tấn Hải đã viết, “Nguyễn Lương Vỵ đã để cho kinh Phật và lời thơ Trần Nhân Tông ngấm vào thịt da xương tủy của anh, và rồi từng chữ của họ Nguyễn viết xuống đều mang sức nặng như núi đè lên giấy… khi nhà thơ Nguyễn Lương Vỵ viết xong các trang giấy này, chữ hốt nhiên trở thành cánh chim bay rời trang giấy. Để biến vào thế giới duyên khởi trùng trùng của Kinh Hoa Nghiêm…” (Phan Tấn Hải, Khoảnh Khắc Chiêm Bao, tr.23, Ananda Viet Foundation xuất bản 2018)
đóng cửa suốt đêm ngồi dịch thơ
chữ người xưa như trời xanh lơ
lời nhắn tri âm rung bích ngạn
ý vang tâm huyết vút tinh mơ
ức trai mắt sáng trừng oan nghiệt
bá quát tim son chết bất ngờ
khuya tận một mình ngơ ngác hỏi
thạch sùng chậc lưỡi vách im trơ.
(Suốt Đêm Ngồi Dịch Thơ, 6.2017)
Cứ những khuya tận một mình ngơ ngác hỏi như thế, anh cống hiến cho đời những tuyệt phẩm thơ và thơ dịch. Mấy ai sống được cái một mình, không nguôi nỗi tự hỏi để nhìn thấy sâu thẳm tâm mình như vậy…
bỗng rùng mình câu thơ thắm lại
vài âm lục trúc rụng trên đồng
chùm bông nắng lụa nồng hương tóc
búp lá mưa trăng ấm tấc lòng
trùng hiện từng giây bưng mặt hỏi
khắc ghi vạn thuở siết tay mong
mới hay rõ một trong tâm tưởng
thinh lặng trào lên giọt máu hồng
(Học Lặng Thinh, 9,2017)
Những ngơ ngác hỏi, bưng mặt hỏi, hỏi và hỏi mãi, người thi thiền nhập định…
có chi đâu có đặng
gặn hỏi nói không đành
rằng thì là thinh vắng
sống là chết long lanh
nói thiệt đừng có hoảng…
(Năm Chữ Năm Câu, bài 74, 2013)
phiêu bạt trời quen chưa dứt nợ
lang thang đất lạ vẫn hàm ơn
chim khách là ta nay đã thấu
thấu ta ta thấu cái sạch trơn…
(Nhịp Thời Gian, 7.2017)
chậc lưỡi làm chi cho rách việc
học lặng thinh và lặng thinh thôi…
(Học Lặng Thinh, 9,2017)
Là Nguyễn Lương Vỵ đấy, bạn có cùng tôi, cười vui cùng nhiệt huyết thơ và sự giản dị nhẹ nhàng trong quan niệm sống của anh không? Có phải vì bước mải mê theo những tình sau chưa dứt lơi đôi nhịp/ ý trước còn vang đọng mấy câu (NLV) cộng thêm làm việc trong đam mê nữa mà NLV đã xoay sở với cô liêu một cách thống khoái đó chăng?
Giờ này anh vẫn đang nằm bịnh, tôi vẫn mỗi ngày trong những thời tụng kinh, đều cầu nguyện Phật Dược Sư độ trì cho anh, đã viết bài thơ tặng Vỵ lúc anh vừa qua cơn mổ tim,
Có ánh nắng vùi quên trong mắt
Và tiếng chuông nhẹ lắm. Trong tim
Nhẹ như thời gian trôi lặng im
Khan giọng gió đêm về rung cửa
Dốc tử sinh lao chao bờ vực
Tiếng kinh trầm nương tựa. Ta đi
Ấy con đường nghìn tay nghìn mắt
Có mặt trời. Tỏa ánh lưu ly
Chạm vào ta ánh sáng diệu kỳ
Ngày bật dậy hồng hào thân thể
Nhịp tim reo ba la yết đế
Đá mềm chân cứng bước rong chơi
Ô. Tiếng chim báo ngày nắng tới
Nắng tháng Tư nắng của mùa xuân
Nhạc bình minh réo rắt phương Đông
Ta thức giấc một hồn nắng mới
Này hơi thở mạch trào trong suốt
Này tinh khôi từng nhịp sơ sinh
Kinh biếc mở lời thơ lồng lộng
Mai ta đi mình lại với mình…
(NTKM, Ngày Nắng Mới, 4.2018)
Trên con đường ấy anh kiên trì chịu đựng, theo cách của anh, Này cái lạnh ta thề sẽ buốt / Suốt xương da để vẽ môi cười (NLV). Tôi cảm tưởng tiếng cười kia bật lên từ cảm nhận đến tận cùng cái đau của thể xác. Có chút hóm hỉnh trong kiểu thách thức với hoạn nạn ấy chăng, Vỵ ơi!
Nơi khung cửa sổ ấy, cũng có nắng phương Tây rực ánh lưu ly soi vào, phút giây cùng anh can đảm sống và tận hiến trong những lời thơ thở cùng con bệnh, dù có khi anh thấy mình cánh chim lẻ loi, vạt nắng ngàn thâu, vẫn sừng sững một tâm cảnh thinh lặng uy nghi:
khuya tháng tư nghiêng hết mái tây
cuối đời ta như chim lạc bầy
…
khuya tháng tư nghiêng hết mái đầu
cuối đời ta như nắng ngàn thâu
…
khuya tháng tư thinh lặng uy nghi
cuối đời ta chẳng tiếc điều gì…
(NLV, Không Đề Tháng 4, 4.2017)
Và phải chăng có chút tương lân của đồng bệnh, tôi hiểu nỗi hạt lệ một mình thao thức trong cái túi cô đơn ấy, cũng đã nhiều bận lọt vào vòng tay của giấc mơ. Dường như đó là cách vừa phải nhất có thể để đưa mình qua phút ngộp thở của điều không thể. Nghe NLV nói về kinh nghiệm của mình:
…
lệ khô đêm tận ngồi như tượng
một đống chiêm bao đến nắm tay…
…
lệ khô đêm tận ngồi như miếu
một đống chiêm bao đến thỉnh cầu…
…
lệ khô đêm tận ngồi như núi
một đống chiêm bao đến rủ đi…
(NLV, Không Đề Tháng 4, 4.2017)
trên cao tiếng hát bông gòn trắng
dưới thấp lời ru vuông chiều hồng
nghe ngóng thế thôi rồi chớp mắt
trông vời vậy đó để mơ mòng
(NLV, Sớm Thu Không, 8.2017)
Cũng dường như, đó là cách thúc thủ tích cực nhất, mở cho mình một cánh cửa nhìn về phía trước với lực đẩy của Chiêm Bao, Giấc Mơ -người bạn đồng hành đầy vị tha và lạc quan-. NLV còn có một ánh sáng nương tựa nữa trong thời gian bịnh này, giúp anh vượt qua từng chặng đường, ánh sáng của âm nhạc của lời kinh niệm, của lời thơ viết, phải chăng là châu báu mà anh cúng dường trong phút nguy nan để tìm về tâm tĩnh lặng?
long lanh tinh huyết sôi âm nhạc
lóng lánh thời kinh dịu nỗi đau
tình sau chưa dứt lơi đôi nhịp
ý trước còn vang đọng mấy câu
(NLV, Không Đề Tháng 4, 4.2017)
Ơn phước làm sao. Tôi cũng như anh, có niềm tin vào sức mạnh của trì niệm… Thật vô cùng hân hoan khi đọc câu thơ lóng lánh thời kinh dịu nỗi đau, ánh sáng của từ bi cho ta nương tựa. Vỵ ơi, anh vốn là người kiên cường chịu đựng, huống chi anh lại có tín tâm:
…tuổi già ghiền lẩm bẩm một mình
một câu thơ niệm một câu kinh…
(NLV, Bolero Bên Đèn Khuya, 6.2017)
… cuối đời cố gắng học lặng thinh
ngồi im nghe thơ lắng trong kinh…
(NLV, Học Lặng Thinh, 9.2017)
… cuối đời xin cảm tạ cô liêu
mần thơ được nhiêu thì mừng nhiêu…
… một chấm son một tuyệt mênh mông
mần thơ suốt kiếp với phiêu bồng
(Cảm Tạ Cô Liêu, 7.2017)
Có ánh sáng ấy, niềm đam mê ấy và cõi thinh lặng uy nghi ấy thì thời gian bịnh tật có là gì trong kiếp sống vốn huyễn mộng này,
vẫn một mình gặm nhấm thời gian
có đâu tri kỷ giữa điêu tàn…
…rong chơi một kiếp chưa lơi nhịp
du hí ngàn sau chẳng nghĩ bàn…
(Ghi Chú Ngàn Thu, 10.2017)
Trong một bài viết tặng sinh nhật Thu Vàng hồi tháng 12.2018, có đoạn tôi nhắc đến Vỵ, xin chép lại đây như chiếc nơ trang điểm món quà tôi tặng sinh nhật Nguyễn Lương Vỵ trong tháng 5 này. Tháng 5 mà sao tôi muốn nói tháng năm…
“…Trong tháng ngày hạnh phúc này tôi cứ khắc khoải đến bạn thơ, Nguyễn Lương Vỵ, bạn đã đối mặt với sinh tử, vượt qua được cái chết nhưng giờ vẫn còn thức ngủ đêm ngày với phòng bệnh, nơi đó bạn viết … tiếng khóc sơ sanh rung tím mật/ nụ cười cận tử ứa bầm gan… thơ về mây trắng thơm trong mộng/ ghi chú lai rai chấm xuống hàng… ngàn thu xưa về nhẹ trên vai/ trăng cổ lâu xanh những dấu hài. Ôi! Lại những dấu hài… Trần gian biển dâu kia có phải được một lần hài thơ của bạn bước qua rồi sẽ để dấu thiên thu? Một buổi cùng Tấm (Thu Vàng) đến thăm, tôi chỉ biết trong tình bằng hữu, cầu nguyện bạn được mau khỏi bằng lời chú Dược Sư, -án. bệ sát thệ bệ sát thệ bệ sát xã tam một yết đế tóa ha (Có thuốc có thuốc sẽ được chữa khỏi mọi sự đều tốt lành)- … ngày bật dậy hồng hào thân thể/ nhịp tim reo ba la yết đế/ đá mềm chân cứng bước rong chơi… (NTKM)” Vậy nhé, bạn hiền…
Lake Park, 4.2019
Nguyễn thị Khánh Minh
* Những thơ trích của Nguyễn Lương Vỵ trên đây, tôi hân hạnh được tác giả cho đọc ở dạng bản thảo.
* Cũng không phải tự nhiên mà tôi có món quà này để tặng sinh nhật Vỵ, một buổi đầu tháng 4 khi những đóa tử uyên ương bên hiên nhà tôi rưng tím, nghe từ xa Nguyệt Mai rủ rê, mình làm một trang trên blog mừng sinh nhật anh Vỵ đi, cô nhà thơ chủ biên blog xin những tình thân ái/ còn hoài như hôm nay… này dễ thương đến thế, lúc nào cũng nghĩ đến mọi người, tôi làm sao mà có thể không nghe lời?
Send comment
