
SYDNEY, ngày 16/10 (Reuters) – Đối với Tereza Hussein, một cô bé 14 tuổi đang sống ở Darwin, kế hoạch cấm mạng xã hội của chính phủ Úc có thể khiến em mất đi mối liên lạc quan trọng nhất: bà ngoại – người mà em chưa bao giờ được gặp mặt trực tiếp.
Cô bé cho biết: “Mạng xã hội là cách duy nhất để em liên lạc với bà.” Hussein sinh ra ở Congo và từng sống trong một trại tị nạn ở Malawi trước khi chuyển đến định cư ở Úc năm 9 tuổi.
Em nói thêm: “Nếu không có mạng xã hội, cuộc sống của em sẽ thay đổi rất nhiều, vì sẽ rất khó để em có thể giữ liên lạc với người thân ở xa.” Mặc dù ít khi đăng bài trên mạng xã hội, Hussein vẫn thường dùng Instagram và Snapchat (của Meta) để xem hình ảnh, clip của gia đình và bạn bè.
Theo nhiều chuyên gia, kế hoạch giới hạn độ tuổi sử dụng mạng xã hội của chính phủ Úc, được đưa ra nhằm đối phó với các vấn đề như tình trạng bắt nạt, lôi kéo dụ dỗ trẻ em trực tuyến, và các tác động tiêu cực đến sức khỏe, có thể vô tình gây tổn thương cho những thanh thiếu niên như Hussein. Đặc biệt, các nhóm thanh thiếu niên thuộc cộng đồng LGBTQIA+, di dân hay các cộng đồng thiểu số sẽ mất đi những kết nối xã hội quan trọng. Các em thường dựa vào mạng xã hội để giữ liên lạc với gia đình, bạn bè và để được động viên, giúp đỡ từ cộng đồng.
Theo khảo sát, có đến 97% thanh thiếu niên Úc sử dụng trung bình khoảng bốn nền tảng mạng xã hội, và thuộc nhóm thanh thiếu niên kết nối nhiều nhất thế giới. Tuy nhiên, cũng có gần hai phần ba các bậc phụ huynh lo lắng về việc con mình sử dụng mạng xã hội quá nhiều, đặc biệt là vấn đề nghiện lên mạng xã hội.
Chính phủ hiện đang cân nhắc việc giới hạn độ tuổi sử dụng mạng xã hội. Mặc dù lệnh cấm vẫn chưa được thông qua thành luật và chưa có thông tin cụ thể về độ tuổi hay nền tảng nào sẽ bị ảnh hưởng, bước đầu tiên của chính phủ là thử nghiệm xác minh độ tuổi.
Tuy nhiên, các nhà vận động thanh thiếu niên cảnh báo lệnh cấm này có thể làm mất đi các mối quan hệ xã hội quan trọng của những thanh thiếu niên dễ bị tổn thương nhất. Thay vào đó, họ kêu gọi các công ty công nghệ phải cải thiện việc kiểm soát nội dung và tạo ra môi trường an toàn hơn cho thanh thiếu niên khi sử dụng mạng xã hội.
Amelia Johns, giảng sư truyền thông kỹ thuật số tại Đại học Công nghệ Sydney, cho biết: “Lệnh cấm này hoàn toàn trái ngược với những gì chúng tôi khuyến nghị. Mạng xã hội là một phần không thể thiếu trong cuộc sống của nhiều người trẻ, và việc cấm hoàn toàn có thể gây ra những hậu quả tiêu cực đối với sức khỏe tâm thần của họ.”
Bà cũng lưu ý rằng, cho đến nay, chưa có quốc gia nào ban hành lệnh cấm sử dụng mạng xã hội dựa trên độ tuổi. Pháp và Anh đã thử nghiệm xác minh độ tuổi nhưng chưa áp dụng lệnh cấm chính thức, trong khi một số bang của Hoa Kỳ cũng yêu cầu xác minh độ tuổi, nhưng là để giới hạn nội dung được xem.
Chính phủ Úc dự kiến sẽ đưa ra luật về vấn đề này vào cuối năm, với độ tuổi bị cấm được cho là từ 14 hoặc 16 trở xuống.
Ben Kioko, một cậu 14 tuổi sống ở Sydney, thuộc cộng đồng LGBTQIA+ và bị tự kỷ, cho biết: “Nếu mất đi mạng xã hội, em sẽ bị cô lập và cô đơn hơn rất nhiều. Em đã gặp khó khăn với buồn lo và trầm uất, và mọi thứ có thể sẽ còn tồi tệ hơn.”
Thủ tướng Anthony Albanese ủng hộ kế hoạch này. Trong thàng 9, ông từng chia sẻ: “Các bậc phụ huynh muốn con mình rời xa các điện thoại và bước ra ngoài sân chơi thể thao, và tôi cũng vậy.”
Tuy nhiên, Justine Humphry, một nhà nghiên cứu truyền thông tại Đại học Sydney, cho rằng lệnh cấm này dựa trên “hoài niệm” về tuổi thơ không có công nghệ, nhưng điều này hông còn phù hợp với thực tế ngày nay.
Meta, công ty sở hữu Instagram và WhatsApp, từ chối bình luận về tin tức này, nhưng nhấn mạnh rằng họ đã cải thiện quyền riêng tư cho người dùng dưới 18 tuổi và yêu cầu phải có sự chuẩn thuận của phụ huynh nếu muốn thay đổi cài đặt. Tương tự, Alphabet, công ty mẹ của YouTube, cũng cho biết họ có các tính năng để giúp phụ huynh giám sát việc sử dụng của con em mình.
Mặc dù nhiều quốc gia đã thử nghiệm việc hạn chế độ tuổi, các chuyên gia cho rằng thanh thiếu niên dễ dàng “lách luật” bằng cách sử dụng các công cụ như VPN để che giấu vị trí và thông tin cá nhân.
Theo một phúc trình của cựu thẩm phán Robert French, được tiểu bang South Australia ủy quyền hỗ trợ cho kế hoạch cấm mạng xã hội đối với thanh thiếu niên, “người trẻ có kiến thức về công nghệ chắc chắn sẽ tìm được cách lách luật.”
Trong một thử nghiệm tại Pháp năm 2022, khi đó chính phủ đang muốn giới hạn độ tuổi sử dụng mạng xã hội cho người từ 15 tuổi trở lên, các nhà nghiên cứu phát hiện rằng gần một nửa số thanh thiếu niên có thể sử dụng VPN để vượt qua các biện pháp hạn chế.
Năm 2021, ngay sau khi YouTube yêu cầu người dùng cung cấp thông tin chứng minh danh tính để xem các nội dung bị giới hạn độ tuổi, một nhà phát triển phần mềm có biệt danh “ZerodyOne” đã đăng tải một phần mềm trên trang web mã nguồn mở Github. Phần mềm này giúp người dùng vượt qua yêu cầu chứng minh độ tuổi của YouTube. Theo dữ liệu mà ZerodyOne chia sẻ, phần mềm này đã được tải xuống khoảng 2.5 triệu lần.
Enie Lam, một học sinh 16 tuổi ở Sydney, cho biết cô sử dụng VPN để nghiên cứu các tài liệu học tập, chẳng hạn như khi cần tìm đọc một số tin tức trực tuyến. Tuy nhiên, Lam thừa nhận rằng việc sử dụng mạng xã hội quá nhiều không tốt nhưng cô tin rằng việc cấm hoàn toàn sẽ không hiệu quả.