
BERLIN – Hôm thứ Ba (17/12), NATO đã chính thức thay Hoa Kỳ đảm nhiệm vai trò điều phối viện trợ quân sự từ các quốc gia phương Tây cho Ukraine, theo kế hoạch được vạch ra từ trước. Nước đi này được xem là để bảo vệ cơ chế hỗ trợ cho Ukraine trước lòng tị hiềm của Tổng thống đắc cử Donald Trump đối với NATO, theo Reuters.
Mặc dù quá trình chuyển giao đã bị trì hoãn trong vài tháng, nhưng cuối cùng NATO cũng đã có vai trò trực tiếp hơn trong cuộc chiến chống lại Nga. Nhưng điều này không có nghĩa là NATO cam kết khai triển lực lượng của chính mình đi tham chiến.
Dù vậy, các nhà ngoại giao thừa nhận rằng vai trò mới của NATO có thể không tạo ra sự thay đổi lớn, bởi Hoa Kỳ dưới thời Trump vẫn có thể gây cản trở cho Ukraine bằng cách cắt giảm viện trợ. Là quốc gia có ảnh hưởng lớn nhất trong NATO, Hoa Kỳ hiện đang đóng vai trò chủ đạo trong việc cung cấp viện trợ quân sự cho Ukraine.
Trump sẽ nhậm chức vào tháng 1 tới, từng tuyên bố mong muốn nhanh chóng kết thúc cuộc chiến ở Ukraine nhưng chưa nói là sẽ làm bằng cách nào. Trước đây, Trump đã nhiều lần chỉ trích quy mô viện trợ tài chánh và quân sự khổng lồ của Washington dành cho Kyiv.
Trụ sở của phái bộ NATO mới, có tên “NATO Hỗ trợ An ninh và Huấn luyện cho Ukraine” (Security Assistance and Training for Ukraine, NSATU), trụ sở đặt tại Clay Barracks, một căn cứ quân sự của Hoa Kỳ ở Wiesbaden, Đức. Theo một nguồn tin của tờ Reuters, NSATU hiện đã chính thức đi vào hoạt động. Cho đến nay, vẫn chưa có lời giải thích công khai cho sự chậm trễ trước đó.
Bộ chỉ huy quân sự của NATO (SHAPE) thông cáo rằng phái bộ phụ trách về vấn đề Ukraine đang bắt đầu tiếp quản vai trò và trách nhiệm điều phối từ Hoa Kỳ và các tổ chức quốc tế khác. Tướng Christopher G. Cavoli của Quân đội Hoa Kỳ cho biết: “Công việc của NSATU không chỉ giúp Ukraine có được vị thế mạnh mẽ mà còn đặt NATO vào một vị trí thuận lợi để bảo vệ và mang lại sự thịnh vượng cho một tỷ người dân ở cả Âu Châu và Bắc Mỹ. Hôm nay là một ngày tốt lành cho Ukraine, và cũng là một ngày tốt lành cho NATO.”
Trước khi NATO tiếp nhận vai trò này, việc điều phối viện trợ quân sự cho Ukraine do Nhóm Ramstein dẫn đầu. Đây là một liên minh không chính thức gồm khoảng 50 quốc gia, được đặt tên theo căn cứ không quân Ramstein của Hoa Kỳ tại Đức, nơi họ tổ chức buổi họp đầu tiên.
Trong nhiệm kỳ Tổng thống đầu tiên, Trump từng dọa rút Hoa Kỳ khỏi NATO và yêu cầu các đồng minh trong khối phải tăng chi tiêu quốc phòng lên 3% GDP, cao hơn mục tiêu 2% hiện tại của NATO, để chia sẻ gánh nặng tài chánh với Washington. Chính quyền Biden sắp mãn nhiệm đang tích cực vận chuyển một lượng lớn vũ khí đến Ukraine trước lễ nhậm chức của Trump.
Phái bộ NSATU dự kiến sẽ có quy mô khoảng 700 nhân sự, bao gồm lực lượng đóng tại trụ sở quân sự NATO (SHAPE) ở Bỉ và tại các trung tâm hậu cần ở Ba Lan và Romania.
Nga đã lên án sự gia tăng viện trợ quân sự từ phương Tây cho Ukraine, cảnh báo rằng sự can thiệp ngày càng nhiều của phương Tây chỉ làm tình hình thêm phần phức tạp và nguy hiểm, có nguy cơ khiến chiến tranh lan ra rộng hơn.