Nghiên cứu đã khám phá rằng việc làm thiện nguyện có thể giúp ích cho hàng loạt khó khăn như đau nhức kinh niên và trầm cảm. Chẳng hạn, một nghiên cứu vào năm 2002, cho thấy rằng những người cùng làm thiện nguyện được cắt đặt giúp những người khác đang khó khăn với chứng đau nhức kinh niên đã thấy điểm đo cường độ đau của họ giảm trong khi họ làm việc thiện nguyện. Ảnh istockphoto.
Tại sao không thử làm theo những cách mà khoa học ủng hộ này để đem lại hạnh phúc nhiều hơn trong đời bạn?
Một vài người sinh ra hạnh phúc hơn những người khác. Nhưng cho dù bạn thuộc loại người ca hát yêu đời trong lúc tắm và nhảy múa trong mưa, hay là loại người có khuynh hướng khắc khổ hơn, thì hạnh phúc không chỉ là điều gì đó xảy ra đối với chúng ta. Tất cả chúng ta có thể thay đổi tập quán để theo đuổi nó nhiều hơn trong cuộc sống của mình.
Vì thế, sau đây là những lời khuyên hàng đầu để có một năm 2025 hạnh phúc hơn.
Giữ lấy tình bạn khi chúng ta có tuổi
Tình bạn làm lợi ích cho con người ở mọi lứa tuổi, nhưng vào tuổi già, nó có thể trở thành nguồn hạnh phúc đặc biệt quan trọng. Trong khi người già hơn thường thu nhỏ các mối quan hệ xã hội của họ để ưu tiên dành thời gian cho những người quen thân họ, nghiên cứu cho thấy rằng thật là ý tưởng tốt để tiếp tục mở lòng đón nhận các tình bạn mới, khi họ cho chúng ta những lợi ich khác hơn với các mối quan hệ của chúng ta với gia đình, mà có thể dựa trên nghĩa vụ. Vì tình bạn là tự nguyện, không có mối quan hệ có trách nhiệm nào và có thể bắt đầu hay kết thúc ở bất cứ lúc nào, chúng có khuynh hướng nhiều vui vẻ hơn và ít căng thẳng hay phức tạp hơn.
Mặc dù những người lớn tuổi hơn có thể đối diện một số rào cản có thể làm cho việc gặp người mới khó khăn, nhưng trong một số cách nào đó thì tuổi già làm cho chúng ta dễ dàng làm bạn hơn: cá tính của chúng ta trưởng thành hơn, chúng ta có nhiều khôn khéo xã giao hơn, quan điểm của chúng ta trở nên vui vẻ cởi mở hơn và chúng ta có khuynh hướng dễ đồng thuận hơn. Và nỗ lực duy trì các tình bạn tốt khi chúng ta lớn tuổi là xứng đáng, vì lợi ích của nó không chỉ vượt qua ở sức khỏe tâm lý – mà nó cũng cải thiện chức năng nhận thức và sức khỏe thể xác của chúng ta. Trên thực tế, nghiên cứu cho thấy rằng tình bạn là quan trọng như sự gắn bó gia đình trong việc tiên liệu sức khỏe trong tuổi trưởng thành và tuổi già.
Và nếu bạn là loại người khó làm bạn – việc chia xẻ một khoảnh khắc ấn tượng, như nhật thực toàn phần đã đi qua Bắc Mỹ hồi năm ngoái, là cách để giúp làm cho bạn cảm thấy gần gũi hơn với những người chung quanh bạn trong khi cũng tạo cảm hứng cho một số cảm xúc tích cực theo cách này.
Thực hành tùy hỷ theo hạnh phúc của người khác
Lòng thương yêu là nền tảng nổi tiếng của tình bạn chân thật. Bắt nguồn từ chữ Latin “nỗi đau được chia sẻ,” sự đồng cảm này giúp chúng ta tạo dựng các sự kết nối vững mạnh khi bạn bè của chúng ta cần sự giúp đỡ. Nhưng có một trạng thái đối nghịch tương đối ít được biết đến và không kém quan trọng – “tùy hỷ theo hạnh phúc của người khác,” như David Robson đã viết cho BBC.
Ý nghĩa “hạnh phúc được san sẻ,” nó là một khía cạnh bị đánh giá thấp của các mối quan hệ tốt đẹp và có thể quan trọng như lòng thương yêu trong việc giữ gìn tình bạn, theo nghiều nghiên cứu cho thấy.
Hăng hái ủng hộ tin vui của bạn bè – và hỏi han về điều ấy – là nền tảng của việc làm bạn tốt. Phản ứng quá thụ động – hay cố tình làm nhẹ thành công của bạn mình – và bạn có nguy cơ làm tổn hại đến mối quan hệ này.
Hãy làm một số việc tự nguyện
Thật là khách sáo để nói rằng làm một điều gì đó cho ai đó sẽ khiến bạn cảm thấy tốt hơn việc tự thưởng mình, nhưng càng hiểu biết thêm về lòng vị tha thì càng cảm thấy điều đó là đúng.
Thực tế, các nghiên cứu đã khám phá rằng việc làm thiện nguyện có thể giúp ích cho hàng loạt khó khăn như đau nhức kinh niên và trầm cảm. Chẳng hạn, một nghiên cứu vào năm 2002, cho thấy rằng những người cùng làm thiện nguyện được cắt đặt giúp những người khác đang khó khăn với chứng đau nhức kinh niên đã thấy điểm đo cường độ đau của họ giảm trong khi họ làm việc thiện nguyện. Các nghiên cứu khác đã cho thấy rằng việc chăm sóc các thú vật có thể cải thiện sức khỏe của chúng ta và việc chăm nom cây cối trong nhà có thể giúp chúng ta phát triển ở tuổi già.
Một số nhà cung cấp chăm sóc sức khỏe hiện đang cho toa làm việc thiện nguyên như là hình thức hiệu quả đặc biệt của “việc cho toa xã hội:” Việc cho toa nối kết người với các nguồn lực và hoạt động cộng đồng. Gửi người tới mọi nơi từ các lớp học nghệ thuật tới các nhóm đạp xe đạp, và giúp họ thực phẩm và trả các hóa đơn sưởi ấm, ngày càng chứng tỏ là những can thiệp sức khỏe giá trị mà cũng có thể làm giảm áp lực lên các dịch vụ sức khỏe.
Nối kết với tổ tiên của bạn
Có cách khác mà quá khứ có thể giúp bạn trong hiện tại. Nghiên cứu cho thấy rằng việc nối kết với tổ tiên của chúng ta có thể có nhiều lợi ích tâm lý sâu xa. Thí dụ, các câu chuyện gia đình về việc vượt qua khó khăn có thể tạo sức mạnh khi truyền xuống cho thế hệ sau.
Susan M Moore, giáo sư danh dự về tâm lý học tại Đại Học Swinburne University of Technology ở Melborne, Úc, đã phát hiện rằng những người biết nhiều hơn về lịch sử gia đình của họ thì có mức độ thỏa mãn cao hơn và sống khỏe hơn. Việc tham gia vào công tác nghiên cứu gia phả của bạn có thể đưa tới cảm giác kiểm soát cuộc sống của họ nhiều hơn, cùng với sự hiểu biết sâu xa hơn về nơi chốn của bạn trong cuộc đời này.
Nó cũng có thể giúp bạn một tri giác khẳng định về viễn cảnh và lòng biết ơn – hiểu biết cuộc đời của bạn hôm nay đã có thể làm được bởi những nỗ lực và kiên trì của các tiền nhân của bạn đã giúp đỡ những người đến sau.
Viết xuống một danh sách
Đếm những hạnh phúc của bạn là một lời khuyên đã có từ lâu, nhưng nó ủng hộ một điều đơn giản mà là hành động minh chứng rõ ràng. Thì ra việc liệt kê 3 điều tốt đã xảy ra với chúng ta có thể giúp cải thiện tâm trạng của mình. Dù đó là sự kiện làm thay đổi cuộc sống như vượt qua được cuộc trắc nghiệm quan trọng hay sinh em bé, hay một điều gì đó có vẻ không quan trọng, như tình cờ gặp lại một người bạn cũ, hay thưởng thức ánh sáng buổi chiều đẹp đẽ trong khi đi bộ -- ngày càng có nhiều nghiên cứu cho thấy rằng nó có thể cải thiện sức khỏe của chúng ta.
Mong đợi các hoạt động vui vẻ
Không có gì hoàn toàn giống một chuyến lái xe ngoạn cảnh – gió lộng tóc của bạn, vài giai điệu trên giàn âm thanh, tự do của con đường rộng mở phía trước. Vâng, bây giờ những con chuột có thể thưởng ngoạn một khúc của thiên đường xe cộ này, sau khi các nhà nghiên cứu tại Đại Học Richmond, Virginia, dạy những con chuột lông lá, mũi cong lái những chiếc xe Perspex nhỏ trong phòng thí nghiệm.
Những con chuột đã thông thạo năng khiếu mới này một cách nhanh chóng, và chẳng bao lâu nhảy vào xe một cách hăng hái, trong việc chuẩn bị cho chuyến du hành kế tiếp của chúng. Cuối cùng các nhà nghiên cứu nhận thấy một vài con chuột thực hiện những cú nhảy nhỏ hào hứng như thể chúng đang vui vẻ chờ đợi hạnh phúc.
Điều này đưa tới một hướng nghiên cứu hoàn toàn mới. Có thể nào sự mong đợi niềm vui là phần thưởng như chính hành động? Trong một thí nghiệm khác, các nhà khoa học đã huấn luyện một vài con chuột chờ đợi các phần thưởng – trong khi những con khác được cho ngay tức thì. Sau đó, họ đánh giá những con chuột về sự lạc quan và khám phá ra rằng những con chuột được huấn luyện để chờ đợi các phần thưởng thì lạc quan hơn.
Các nhà nghiên cứu đã suy đoán rằng điều này có thể cũng có hiệu quả với con người – qua việc thường xuyên mong chờ các hoạt động hay sự kiện thích thú chúng ta có thể tái lập trình não bộ của chúng ta để lạc quan hơn.
Không làm gì
Nếu bạn đã đọc danh sách từ trên xuống tới đây, thì điều này có thể làm bạn ngạc nhiên. Nhưng nghiên cứu cho thấy rằng sự lo lắng quá nhiều về hạnh phúc thực sự có thể chận đứng sự cảm nhận về nó.
Các thí nghiệm làm cho con người ham muốn hạnh phúc lớn hơn – có thể qua việc đọc về cách làm sao họ có thể hạnh phúc – trước khi xem một cuốn phim nâng cao tinh thần đã chấm dứt với cảm giác thất vọng hơn là phấn khởi. Lý thuyết cho rằng bằng việc nâng cao niềm mong đợi, đọc và lo lắng của họ về sự quan trọng của hạnh phúc thực sự có thể khiến con người cảm thấy mất hứng.
Bạn có thể đã từng trải nghiệm điều này trong thời gian một biến cố lớn hay một bữa tiệc mà bạn đã mong đợi nhưng lại không xảy ra như những mong đợi đó.
Iris Mauss, nhà tâm lý học tại Đại Học UC Berkeley, cũng đã cho thấy rằng sự mong muốn và truy tìm hạnh phúc có thể làm gia tăng cảm giác cô đơn và mất kết nối. Bà đề nghị việc thực hiện thái độ kiên cường hơn và chấp nhận nhiều hơn đối với những thăng trầm của cuộc sống.
Đừng uống quá nhiều cà phê
Trong những ngày mùa đông u ám, lạnh lẽo, một tách cà phê có thể giúp não bộ và cơ thể của bạn năng lực cần thiết. Uống cà phê có thể khiến chúng ta cảm thấy tỉnh táo khi nó được nhanh chóng hấp thụ vào máu nơi mà nó vượt trội hơn chất adenosine, một hóa chất làm chúng ta cảm thấy mệt mỏi.
Nghiên cứu cho thấy rằng có nhiều lợi ích cho sức khỏe đi cùng với việc tiêu thụ cà phê, gồm việc làm giảm nguy cơ của nhiều hình thức ung thư, bệnh tim và tiểu đường loại 2, cũng như cải thiện sự hoạt động thể lực và bảo vệ chống lại trầm cảm.
Nhưng thời gian là chìa khóa khi nói đến cà phê vì nó có thể cần một chút thời gian để có tác dụng nhưng lại mất một thời gian dài để biến mất. Các nhà khoa học khuyên bạn nên uống cà phê cuối cùng khoảng 8 giờ 48 phút trước khi đi ngủ. Chúng ta cũng không nên dùng quá nhiều cà phê – không hơn 400 mg hay khoảng từ 2 tới 3 tách cà phê, tùy theo độ mạnh – để tránh làm mất ngủ, nhức đầu, buồn nôn và hồi hộp.
(Việt Báo dịch từ bài viết “Eight ways to stay happier this year, according to science,” từ nhóm BBC Future team, được đăng trên trang www.bbc.com hôm 1 tháng 1 năm 2025.)
Gửi ý kiến của bạn
