Trump thành lập Ủy ban Tự do Tôn giáo, Nỗ Lực Phục Hồi Vai Trò Đạo Giáo Trong Chính Trị Hoa Kỳ

Vào ngày 1 tháng 5 năm 2025, nhân dịp Ngày Cầu Nguyện Toàn Quốc, Tổng thống Donald J. Trump chính thức ký sắc lệnh hành pháp thành lập Ủy ban Tự do Tôn giáo của Tổng thống Hoa Kỳ — một cơ quan tư vấn mới nhằm “điều tra, bảo vệ và phục hồi quyền tự do tín ngưỡng” mà ông cho rằng đang bị đe dọa trong xã hội Mỹ hiện đại.

Sắc lệnh nêu rõ: “Ủy ban sẽ báo cáo toàn diện về các chính sách liên bang, tiểu bang và địa phương được cho là xâm phạm quyền tự do tôn giáo vốn là nền tảng của quốc gia chúng ta,” đồng thời đề xuất những biện pháp để nâng cao nhận thức về di sản tôn giáo và bảo vệ “đa nguyên tín ngưỡng trong hòa bình”. Ủy ban được thiết lập hoạt động cho đến ngày 4 tháng 7 năm 2026 — dịp kỷ niệm 250 năm ngày Quốc khánh Hoa Kỳ — trừ khi có gia hạn thêm từ Tổng thống.

Người được Tổng thống Trump chỉ định làm Chủ tịch Ủy ban là ông Dan Patrick, Phó Thống đốc bang Texas, một chính trị gia bảo thủ lâu năm với lý lịch gắn liền cùng các dự luật đề cao vai trò Kitô giáo trong giáo dục công lập. Ông Patrick từng phát biểu Hoa Kỳ là “một quốc gia Kitô giáo được khai sinh bằng cầu nguyện”, và chỉ trích chính quyền tiền nhiệm vì “gây tổn thương cho cộng đồng đức tin”.

Phó Chủ tịch Ủy ban là cựu Bộ trưởng Bộ Phát triển Nhà ở và Đô thị Ben Carson. Các thành viên còn lại bao gồm những nhân vật nổi tiếng trong giới bảo thủ và tôn giáo: bác sĩ truyền hình Phil McGraw (Dr. Phil), cựu Hoa hậu California Carrie Prejean Boller, luật sư Kelly Shackelford (Giám đốc First Liberty Institute), Mục sư Paula White — cố vấn tín ngưỡng lâu năm của ông Trump, Mục sư Franklin Graham, Giám mục Robert Barron, Hồng y Timothy Dolan, nhà văn Eric Metaxas, luật sư Allyson Ho, học giả Ryan T. Anderson, và Rabbi Meir Soloveichik — thành viên duy nhất đại diện cho cộng đồng Do Thái trong Ủy ban.

Ủy ban có trách nhiệm rà soát các chính sách bị xem là cản trở tự do tín ngưỡng, chẳng hạn như: quy định buộc các tổ chức tôn giáo tuân thủ luật bình đẳng liên quan đến LGBTQ+, nguy cơ mất quy chế miễn thuế do lập trường tín ngưỡng, hoặc ngăn cấm phụ huynh gửi con học tại các trường đạo.

Sự ra đời của Ủy ban nhanh chóng vấp phải phản ứng từ các học giả và giới hoạt động dân sự. Tiến sĩ Melissa Deckman, Chủ tịch Viện Nghiên cứu Tôn giáo Công cộng (PRRI), nhận định đây là nỗ lực nhằm “củng cố nền chính trị phục vụ cộng đồng Tin Lành da trắng bảo thủ” — nhóm cử tri trung thành với ông Trump. Bà cũng nhấn mạnh rằng phần lớn người Mỹ (78%) phản đối việc thành lập lực lượng đặc nhiệm chuyên biệt chống thiên kiến chống Cơ Đốc giáo, như ông Trump từng công bố hồi tháng 2 cùng năm.

Theo nghiên cứu của PRRI, 66% người Tin Lành da trắng cho rằng họ đang bị phân biệt đối xử ngang hàng với các nhóm thiểu số khác — một quan điểm không được phần đông dân chúng chia sẻ.

Trong khi đó, Giáo sư Andrew Thompson từ Đại học Pennsylvania cho rằng việc Trump thành lập Ủy ban nằm trong chiến lược tổng thể nhằm mở rộng quyền lực hành pháp và “xóa nhòa lằn ranh giữa nhà nước và giáo hội”. Ông cảnh báo rằng nếu không có sự giám sát, các hành động của chính quyền này có thể dẫn đến những chính sách cực đoan, ví dụ như ép buộc cầu nguyện tại trường học công lập.

Nhiều nhà quan sát chỉ ra rằng, mặc dù Ủy ban tuyên bố bảo vệ “quyền tự do tôn giáo cho tất cả người Mỹ”, nhưng thành phần nhân sự lại thiên lệch về phía Tin Lành và Công giáo bảo thủ, thiếu đại diện từ các tôn giáo khác như Hồi giáo, Phật giáo, Ấn Độ giáo, đạo Sikh, hoặc các nhánh Kitô giáo cấp tiến. Giáo sư Mark Chancey thuộc Đại học Southern Methodist cảnh báo rằng một số thành viên trong Ủy ban có quan điểm cổ súy chủ nghĩa dân tộc Cơ Đốc và phủ nhận nguyên tắc tách biệt nhà thờ và nhà nước.

Một số thành viên từng gây tranh cãi trong quá khứ: tác giả Eric Metaxas gọi Hồi giáo là “tà giáo” trên mạng xã hội, còn học giả Ryan Anderson — tác giả cuốn When Harry Became Sally bị Amazon gỡ bỏ vì chứa nội dung bị xem là thù ghét người chuyển giới.

Ủy ban Tự do Tôn giáo do Tổng thống Trump thành lập được xem là động thái chính trị quan trọng, thể hiện nỗ lực của ông nhằm phục hồi vai trò của tôn giáo trong sinh hoạt chính trị Hoa Kỳ. Tuy nhiên, với thành phần nhân sự và quan điểm thiên về bảo thủ Kitô giáo, nhiều chuyên gia lo ngại rằng Ủy ban này có thể làm suy yếu nguyên tắc thế tục vốn là nền tảng của Hiến pháp Hoa Kỳ, và thay vì bảo vệ tự do tín ngưỡng cho tất cả, lại phục vụ cho một quan điểm tôn giáo nhất định.