Gần 350,000 người Venezuela tại Hoa Kỳ có thể đối mặt nguy cơ bị trục xuất sau khi TCPV bật đèn xanh cho chính sách của Trump. Nhiều di dân cho biết họ chẳng còn gì để bám víu, cảm thấy mình như “cá nằm trên thớt.” (Nguồn: Chụp lại từ YouTube)
(WASHINGTON, ngày 19 tháng 5, Reuters) – Tối Cao Pháp Viện (TCPV) Hoa Kỳ đã bật đèn xanh cho chính quyền Tổng thống Donald Trump kết thúc quy chế bảo vệ tạm thời (TPS) đối với hàng trăm ngàn người Venezuela – chính sách được ban hành dưới thời Tổng thống Joe Biden. Đây được xem là bước tiến mới trong nỗ lực đẩy mạnh các biện pháp trục xuất di dân, theo định hướng chính sách cứng rắn của Trump.
TCPV đã chấp thuận yêu cầu của Bộ Tư Pháp về việc hủy lệnh cấm của một thẩm phán liên bang, vốn từng đình chỉ quyết định của Bộ trưởng Bộ Nội An Kristi Noem trong việc chấm dứt quyền miễn trục xuất dành cho người Venezuela hưởng TPS – ngay trong lúc quá trình kháng cáo của chính phủ vẫn đang diễn ra.
TPS là một quy chế nhân đạo theo luật liên bang, được áp dụng cho công dân các quốc gia đang lâm vào khủng hoảng nghiêm trọng như chiến tranh, thiên tai hoặc các thảm họa khác. Người được hưởng quy chế này khi đang cư trú tại Hoa Kỳ sẽ được bảo vệ khỏi bị trục xuất và có quyền xin giấy phép làm việc. Quyết định gia hạn hoặc chấm dứt quy chế này thuộc thẩm quyền của Bộ trưởng Nội An.
Trong quyết định mới đây của TCPV (hiện có đa số thẩm phán bảo thủ với tỷ lệ 6–3), không ghi tên người ban hành, điều vốn thường thấy trong các vụ kiện khẩn cấp. Thẩm phán cấp tiến Ketanji Brown Jackson là người duy nhất công khai phản đối quyết định này.
Tuy nhiên, tòa án vẫn để ngỏ cơ hội cho di dân có thể nộp đơn khiếu nại nếu chính quyền Trump tìm cách thu hồi giấy phép làm việc hoặc các giấy tờ liên quan đến TPS (vốn có hiệu lực đến tháng 10 năm 2026, thời điểm kết thúc đợt gia hạn cuối cùng được ban hành dưới thời Biden). Theo Bộ Nội An, có khoảng 348,202 người Venezuela đã ghi danh nhận quy chế TPS năm 2023 do chính quyền Biden ban hành.
Phán quyết lần này bắt nguồn từ một vụ kiện do một số người được cấp TPS cùng với nhóm National TPS Alliance đệ đơn. Phía nguyên đơn cho rằng việc chấm dứt TPS không chỉ mang tính phân biệt mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến sinh kế và sự an toàn của hàng trăm ngàn người.
Ahilan Arulanantham, đồng giám đốc Trung tâm Luật Nhập Cư UCLA và là một trong các luật sư đại diện cho nguyên đơn, cho biết: “Đây là vụ tước bỏ quy chế cư trú lớn nhất đối với một nhóm người không phải công dân trong lịch sử Hoa Kỳ hiện đại. Thật khó tin khi Tối Cao Pháp Viện lại chuẩn thuận điều này chỉ qua một phán quyết vỏn vẹn hai đoạn mà không hề nói rõ lý do.”
Từ khi trở lại Tòa Bạch Ốc, Trump đã cam kết sẽ trục xuất số lượng kỷ lục di dân lậu tại Hoa Kỳ. Và trong những bước đi đầu tiên, ông nhắm đến việc xóa bỏ các quy chế bảo vệ tạm thời để mở rộng nhóm đối tượng có thể bị trục xuất.
Chính quyền Biden trước đó đã cấp quy chế TPS cho người Venezuela hai lần – vào năm 2021 và 2023. Chỉ vài ngày trước khi Biden rời nhiệm sở, Tòa Bạch Ốc đã thông báo gia hạn chương trình đến tháng 10 năm 2026.
Tuy nhiên, khi Kristi Noem được Trump bổ nhiệm làm Bộ trưởng Nội An, bà đã nhanh chóng thu hồi quyết định gia hạn và ra lệnh chấm dứt quy chế TPS đối với nhóm người Venezuela nhận quy chế năm 2023.
Thẩm phán Edward Chen, thuộc Tòa Sơ Thẩm Liên Bang ở San Francisco, phán quyết rằng hành động của Noem trái với quy định của pháp luật liên bang về quyền hạn và thủ tục của cơ quan hành pháp. Chen cũng chỉ trích cách chính quyền “quơ đũa cả nắm” đối với cộng đồng người Venezuela được cấp TPS khi gọi họ là tội phạm, cho rằng đó là “vô căn cứ và đầy thành kiến chủng tộc.” Ông nhấn mạnh rằng nhóm người này “có trình độ đại học cao hơn mức trung bình và ít liên quan đến các hành vi phạm pháp hơn phần lớn dân số Hoa Kỳ.”
Ngày 18 tháng 4, Tòa Thượng Thẩm Liên Bang Khu Vực 9 tại San Francisco đã từ chối yêu cầu của chính quyền Trump về việc xin tạm dừng thi hành phán quyết của Thẩm phán Chen.
Các luật sư Bộ Tư Pháp cho rằng Thẩm phán Chen đã vượt quyền, làm chậm trễ những quyết định nhập cư quan trọng – những quyết định vốn cần được đưa ra một cách nhanh chóng và linh hoạt bởi chính phủ do Trump điều hành.
Trong khi đó, phía nguyên đơn phản bác rằng việc chấm dứt TPS sẽ “tước đi quyền được đi làm hợp pháp của gần 350,000 người, đẩy họ vào nguy cơ bị trục xuất về một quốc gia không an toàn, và gây tổn thất kinh tế hàng tỷ MK trên toàn quốc.”
“Phó mặc cho số phận”
Nhiều người Venezuela đang sống tại Hoa Kỳ dưới quy chế TPS không giấu được sự lo ngại.
“Chúng tôi không có gì để tự bảo vệ mình, không có gì để bám víu,” Maria Rodriguez, 33 tuổi, một người có TPS đang sống ở Orlando với chồng và hai con (trong đó có một bé trai 2 tuổi sinh ra tại Hoa Kỳ), nói. “Chúng tôi rời khỏi Venezuela vì không thể sống nổi – không công ăn việc làm, không còn hy vọng. Cả gia đình bên đó cũng chẳng còn ai. Thật sự đau lòng.”
Reinaldo Alvarado, 29 tuổi, từng sống ở Chile trước khi chuyển đến Texas 5 năm trước, chia sẻ: “Chuyện này không làm chúng tôi bất ngờ, nhưng khiến chúng tôi thêm phần sợ hãi. Tôi có TPS, lẽ ra sẽ được bảo vệ khỏi bị trục xuất. Nhưng hiện nay họ đang bắt giữ tất cả mọi người. Tôi không thể chờ thêm nữa, chắc phải tính đường sang Tây Ban Nha.”
Không chỉ người Venezuela, trong tháng 4, chính quyền Trump cũng đã chấm dứt quy chế TPS đối với hàng ngàn người Afghanistan và Cameroon đang cư trú tại Hoa Kỳ.
Trong một vụ kiện khác diễn ra hôm thứ Sáu, TCPV đã giữ nguyên lệnh ngăn chặn việc trục xuất người Venezuela theo đạo luật Alien Enemies Act từ năm 1798 (luật này vốn chỉ được sử dụng trong thời chiến).
Tòa cho rằng chính quyền Trump đã không tuân thủ đúng trình tự pháp lý cần thiết khi tìm cách áp dụng đạo luật này.
Chính quyền biện minh rằng những người Venezuela bị nhắm đến là thành viên của Tren de Aragua, một băng đảng tội phạm mà Bộ Ngoại Giao Hoa Kỳ đã chính thức coi là tổ chức khủng bố nước ngoài.
Send comment
