Theo tờ The Economist ngày 7 tháng 7, hơn 100 người đã thiệt mạng trong một trận lụt được xem là tồi tệ nhất tại Hoa Kỳ trong cả thế kỷ qua. Trận mưa như trút nước xảy ra vào rạng sáng ngày 4 tháng 7 đã quét qua quận Kerr ở miền trung Texas. Trong số các nạn nhân có 27 bé gái và nhân viên bị nước lũ cuốn trôi tại một trại hè Thiên Chúa giáo. Dự báo còn có thêm mưa lớn trong những ngày tới. Các bản đồ và biểu đồ khí tượng cho thấy ba yếu tố góp phần biến tai họa này thành thảm sát: 1. địa hình hiểm yếu, 2. lượng mưa kỷ lục, và 3. một hệ thống báo động không hoạt động.
Địa Lý Tử Thần: “Hẻm Lũ Quét” Của Texas
Quận Kerr thuộc khu vực Hill Country — nơi thường xuyên được gọi là "Flash Flood Alley" (Hẻm Lũ Quét) — kéo dài từ Dallas đến Austin rồi xuống phía tây qua San Antonio, đến sát biên giới Mexico. Địa thế vùng này khiến khí ẩm từ vịnh Mexico bị dồn lên các sườn đồi của dãy Balcones Escarpment, rồi ngưng tụ thành mưa lớn.
Theo chuyên gia thủy văn Hatim Sharif của Đại học Texas tại San Antonio, lượng hơi nước trong không khí vào cuối tuần trước đó tăng vọt do ảnh hưởng của tàn dư bão nhiệt đới Barry — đã đổ bộ vào Mexico ngày 29 tháng 6. Kết quả: một cơn mưa dữ dội đổ xuống ngay thượng nguồn sông Guadalupe, nơi tọa lạc của Trại Hè Mystic.
Cơn Lũ Kỷ Lục Tại Sông Guadalupe
Tại trạm thời tiết Ingram gần Trại Mystic, lượng mưa ghi nhận vượt quá 13cm trong vòng 24 giờ — gần gấp đôi mức trung bình cả tháng. Một số nơi khác trong quận Kerr có thể đã hứng đến 25cm chỉ trong vài giờ.
Từ 2 giờ 30 đến 5 giờ 10 sáng ngày 4 tháng 7, mực nước sông tại trạm đo lưu lượng Hunt dâng từ 2.7 mét lên hơn 11.4 mét — nhanh hơn cả mực nước tại Niagara Falls. Sau đó, máy đo ngừng hoạt động vì nước tràn qua giới hạn. Trận lụt năm nay vượt cả mức thảm họa năm 1987, khi 10 thiếu niên thiệt mạng lúc đang di tản khỏi một trại hè khác.
Vấn Đề Không Chỉ Là Trời Mưa
Khí hậu bán khô hạn của vùng này khiến đất không thấm nước tốt, nên lượng mưa lớn dồn xuống nhanh, tuôn qua mạng lưới khe suối chằng chịt, tạo ra dòng nước cực mạnh đủ cuốn phăng nhà cửa, xe cộ và con người. Đây không phải là điều mới mẻ với người dân Texas: từ 1959 đến 2019, hơn 1,000 người đã chết vì lụt tại tiểu bang này — cao hơn bất kỳ nơi nào khác trên đất Mỹ.
Dù đã có dự báo thời tiết, quận Kerr vẫn bị đánh giá là không chuẩn bị kịp thời. Nhiều bản tin địa phương xác nhận khu vực vẫn chưa có hệ thống báo động lụt – kế hoạch xây dựng đã bị trì hoãn từ năm 2018 do thiếu ngân sách. Tai họa xảy ra lúc nửa đêm, càng làm giảm khả năng báo động và di tản.
Biểu đồ:
Số người thiệt mạng vì lụt, 1959–2019
Texas: 1,069 người chết — cao nhất toàn quốc
(Nguồn: Han & Sharif, 2021)
Số người thiệt mạng vì lụt, 1959–2019
Texas: 1,069 người chết — cao nhất toàn quốc
(Nguồn: Han & Sharif, 2021)
Chính Sách Cắt Giảm Và Cái Giá Phải Trả
Ngoài yếu tố tự nhiên và cơ sở hạ tầng yếu kém, nhiều câu hỏi nay đang hướng về chính quyền Trump và Bộ Cải Tổ Hành Chính Liên Bang (Department of Government Efficiency – DOGE). Kể từ tháng Giêng 2025, Cơ Quan Khí Tượng Quốc Gia (National Weather Service – NWS) đã mất đi khoảng 560 nhân viên — tức 10% lực lượng lao động — do sa thải, nghỉ hưu sớm hoặc được khuyến khích tự nguyện thôi việc. Các văn phòng NWS tại Texas vẫn còn thiếu những vị trí then chốt như chuyên viên thủy văn cấp cao và điều phối viên cảnh báo.
Trong một thư ngỏ đăng hồi tháng Năm, các cựu giám đốc của NWS từng phục vụ từ năm 1988 đến 2022 cảnh báo rằng điều họ lo sợ nhất là tình trạng cắt giảm nhân sự sẽ “dẫn đến những cái chết không cần thiết.” Hiện chưa rõ các khoản cắt giảm này có góp phần trực tiếp vào thảm họa hay không — nhưng hậu quả thì đã hiện rõ.
Khi Nhiệt Độ Tăng, Nước Cũng Tăng
Dù có thể tranh cãi về trách nhiệm cụ thể, giới khoa học đồng thuận một điều: biến đổi khí hậu đang khiến các trận lũ trở nên thường xuyên và nguy hiểm hơn. Không khí nóng hơn giữ được nhiều hơi nước hơn, và khi mưa trút xuống, nó không còn là mưa mùa hè — mà là những cơn thịnh nộ từ khí hậu đang đổi thay.
Cung Đô biên dịch
Nguồn: The Economist, ngày 7 tháng 7, 2025.
Dữ kiện: NOAA; Z. Han và H. Sharif, "Analysis of flood fatalities in the United States, 1959–2019", 2021.
Dữ kiện: NOAA; Z. Han và H. Sharif, "Analysis of flood fatalities in the United States, 1959–2019", 2021.
Gửi ý kiến của bạn
