Mỗi buổi sáng từ nhà đến sở làm, tôi đi ngang qua nhiều trường tiểu học, trường trung học, học trò đi bộ đến trường từng nhóm, các em nhỏ được ông bà cha mẹ dẫn đi, những bước nhảy tung tăng rất vui, miệng các em không ngớt cười nói như chim non, có người xa trường đi bằng xe hơi.
Đi đúng giờ học trò đến trường bao giờ cũng bị kẹt xe, nhưng tôi vui lắm, vì nhớ lại tuổi thơ của mình cũng như thế, và nhớ lúc mình làm cô giáo, cũng nhìn học trò của mình nhảy nhót tung tăng như chim nhảy nhót trên cành vào buổi sáng, không gì vui bằng tuổi học trò. Thiên Đàng của tuổi thơ là ở trường học, bạn bè ở đó, giận thì khóc, vui thì cười, giận đó rồi cười đó, dễ giận nhưng mau quên.
Mùa hè học trò nghỉ học, mỗi buổi sáng đi ngang qua trường học, trường vắng lặng, thiếu bóng học trò sao tôi thấy buồn buồn trong lòng, nhất là vào mùa dịch cúm Covid-19, các trường học đóng cửa, tôi lại buồn hơn. Học trò học online ở nhà, trên Zoom, làm sao bằng đến trường học, gặp thầy cô giáo, và gặp bạn hữu, chắc chắn sẽ vui hơn.
Các em học sinh hăm hở trở lại trường sau 2 tháng hè.
Tuổi thơ của tôi rất hạnh phúc vì ở nhà được ông bà, cha mẹ, các dì, các cô thương yêu, đi học được thầy cô giáo thương mặc dù tôi rất nghịch ngợm. Lớn lên, khi đi dạy học, tôi rất thương học trò của mình, nhất là học trò nghèo, con của lính. Sau này khi định cư ở Mỹ, nhiều người hỏi tôi: trong các nghề: dạy học, làm báo, làm thương mại, chị thích nghề nào nhất? Tôi trả lời ngay không một chút do dự:
- Dạy học và làm báo.
- Tại sao?
- Học trò rất dễ thương, những con mắt ngơ ngác như con nai vàng không biết nói dối, nói láo. Cười là cười thật, khóc là khóc thật.
Khi còn là sinh viên, tôi đi kèm trẻ em tại nhà. Tôi dạy các em rất nhỏ. Buổi chiều vào nhà tôi học, buổi tối ở lại nhà ba má tôi. Sau này lớn lên, đến Sài Gòn học, tôi dạy cho các con của chị Mỹ Linh, vô địch bóng bàn Á Châu. Tôi dạy các em ở một phòng nhỏ, bên ngoài là trung tâm bóng bàn, thiên hạ đến chơi bóng bàn hàng ngày. Các em rất dễ thương, khỏe mạnh, năng động. Lúc nào dạy cho các em xong, các em đặt nhiều câu hỏi hóc búa như:
- Cô giáo là tuyển thủ bóng bàn, sao không là học trò của má em?
- Vì cô là học trò của bác Lê Văn Gặp, thân phụ của vô địch bóng bàn Lê Văn Tiết, mà báo chí Pháp nói miệng còn hôi sữa. Lúc đó, Lê Văn Tiết 17 tuổi, đã chiếm giải thưởng vô địch bóng bàn Âu Châu ở Pháp. Một người đâu thể là học trò của 2 trung tâm bóng bàn?
Học trò của tôi dễ thương lắm. Học trò của tôi ngày xưa bây giờ có người là nhà văn, nghệ sĩ, giáo sư, kỹ sư, luật sư, bác sĩ, v.v. Những đứa trẻ năng động không thể nào mập mạp, chậm chạp, vì chúng chạy nhảy suốt ngày, làm việc hoài thì không thể mập. Tôi thích những đứa trẻ thông minh. Nhiều cha mẹ thấy con của mình nghịch ngợm, thì hay than, tôi thấy chúng nó có khỏe thì mới nghịch, các cháu nghịch thì mừng chứ sao lại than. Nếu không nghịch thì bệnh phải đi bác sĩ, vậy thì con của mình nghịch, mình phải mừng chứ, thay vì phải đưa con đi bác sĩ thì khổ lắm?
Dạy học vui lắm, những đứa trẻ thông minh, nghịch ngợm. Tôi kèm trẻ em, tôi thích trẻ thơ, trẻ thơ vô tư nghịch ngợm. Trẻ em là tuổi thơ của tôi. Ngày nhỏ, tôi cũng nghịch như học trò của tôi, cho nên tôi thương học trò nghịch ngợm của tôi. Học trò của tôi nhiều lắm. Tôi kèm trẻ ở nhà tôi, ở nhà ba má tôi. Tôi dạy học rồi ở trường công, trường tư.
Tuổi trẻ của tôi gắn liền với học trò. Và sau này, tôi làm phóng viên chiến trường, thì tôi lại gắn liền với chiến trường, với những chiến sĩ hào hùng của Quân Lực Việt Nam Cộng Hòa suốt 4 vùng chiến thuật, trong đó có học trò của tôi. Tôi cũng ảnh hưởng nhiều đến tôn giáo. Tôi có niềm tin tôn giáo tuyệt đối, nên lúc nào cũng lạc quan, sống an nhiên, sống thong dong với mọi biến cố, với số phận khắc nghiệt của đất nước. Với chiến tranh ngoài chiến trường, đối diện với tử thần, những tử thần chỉ thấp thoáng đằng trước mặt như máy bay L.19, máy bay bị bắn nhưng chưa trúng đạn, nếu máy bay bị trúng đạn, giờ này chắc đã đầu thai kiếp khác?
Bây giờ già rồi, nghĩ lại thấy mình ngu ngu làm sao đó. Không thể tưởng tượng được, đời sống đang an vui, dạy học rất bình yên. Sống với học trò vui lắm. Thế mà xin nghỉ, xin ra chiến trường. Du học về nhiều việc, nếu muốn làm công chức không khó, vậy mà xin ra chiến trường, bay vào lửa đạn, để tìm cái gì? Để tìm sự hào hùng của các chiến sĩ Quân Lực Việt Nam Cộng Hòa?
Học trò của tôi dễ thương lắm. Thầy trò gặp lại ở xứ người, vui ơi là vui. Học trò ẵm cháu nội, cháu ngoại đến thăm cô giáo. Học trò mời cô giáo về nhà ăn, đánh bóng bàn và kể chuyện ngày xưa, người còn người mất, kể lại các thầy cô giáo trường cũ, kể lại chuyện học trò. Những kỷ niệm đẹp làm ấm lòng thầy trò. Học trò ngày xưa rất có tình nghĩa. Lưu vong xứ người, học trò vẫn gửi quà về giúp cho cô giáo, thầy giáo còn ở lại Việt Nam. Tình nghĩa tuyệt vời này làm ấm lòng người không được may mắn, còn sống dưới chế độ Cộng Sản.
Tôi nhớ nhiều về cậu học trò của tôi, Vương Đức Lệ, học đệ thất. Ngoài giờ học, em đi bán kem, thức ăn cho tân binh, quân dịch ở Tân Thới Hiệp. Mẹ em mất sớm, gia đình đông con. Ba em là lính của Trung Tâm Huấn Luyện Quang Trung. Sau này em đi lính và hy sinh ở chiến trường. Tôi nhận điện tín em tử trận trước khi nhận thư thăm hỏi của em. Tôi rất xúc động về tin này.
Nhớ học trò ngày xưa: những ánh mắt ngây thơ, chăm học, kính trọng và yêu thương cô giáo.
Sang Mỹ, tôi tiếp tục làm cô giáo, làm biên tập viên của báo Hornet, sau này cho nhật báo Titians. Mùa hè, trường giới thiệu đi dạy học. Học trò cũng nghịch ghê lắm. Buổi trưa, nhà trường phát cho mỗi em một hộp cơm, gồm có sữa, sandwich và trái cây. Giờ trưa, các cô giáo đứng quây quần dưới bóng mát của sân trường để bàn chuyện học trò. Tôi nhìn thấy một em gái đứng gần tôi, ốm nhom. Nhìn môi em, tôi không thấy dấu hiệu gì em vừa ăn xong, vì môi của em không bóng như những em vừa ăn xong. Tôi hỏi em:
- Em ăn chưa?
Nhìn mắt của em, em có vẻ bối rối. Một em khác cũng đang đứng gần tôi, mắt nhìn vào thùng rác, mắt chớp chớp, tôi biết em này muốn thông báo với tôi việc gì đó. Tôi đến thùng rác, thì ra nhiều hộp cơm chưa mở nắp đã bị bỏ trong thùng rác.
Tôi hỏi các em:
- Ai? Ai đã quăng thức ăn vào thùng rác? Các em có biết giờ này hàng tỷ người trên thế giới đi ngủ với cái bụng đói không?
Tôi uất ức nên tiếng nói to hơn bình thường, vì các em quá nghịch. Khi tiếng nói của tôi phát ra rất to, các em chạy mất tiêu, không đứng gần các cô giáo nữa. 38 năm về trước, trường không có camera giăng khắp nơi như bây giờ, nếu có thì tức khắc nhìn vào màn ảnh computer, tôi nhận ra em nào nghịch ngay tức khắc.
Ông bà mình thường nói: "Nhất quỷ, nhì ma, thứ ba học trò". Học trò nghịch là lẽ đương nhiên. Ngày xưa, tôi là học trò, tôi cũng nghịch như thế. Kể về chuyện học trò hay kể về chuyện lính, và những tình thơ mộng của lính, không bao giờ kể hết. Người thật, việc thật, vừa cảm động, vừa bi thương. Trái tim có lý lẽ của nó, không ai phán đoán được tại sao mình thương người này và có thể chết vì người đó?
Ngày xưa, tôi được may mắn làm việc với những tờ báo lớn. Trước năm 1975 với Báo Công Luận, do 2 Thượng Nghị Sĩ Trần Văn Đôn và nghị sĩ Trung tướng Tôn Thất Đính làm chủ báo. Sau này, tôi cộng tác với báo Hòa Bình do Linh Mục Trần Du, làm chủ nhiệm, ngài cũng là Giáo Sư Đại Chủng Viện ở Sài Gòn. Sau này, báo Hoa Bình đóng cửa, tôi làm cho nhật báo Trắng Đen của ông bà Việt Định Phương. Do đó, tôi được quen với các Giám mục, Linh Mục, dì phước, thầy sáu. Và từ đó, tôi được quen các lãnh đạo các tôn giáo, cho nên tôi có niềm tin mãnh liệt vào tôn giáo. Máy bay nghiêng nghiêng, lượn qua lượn lại theo làn đạn, tôi cầu nguyện, thuyền sắp chìm trên đường vượt biên, tôi cầu nguyện.Và tôi cầu nguyện hàng ngày, tôi tin sự mầu nhiệm của sự cầu nguyện. Cầu nguyện cho lòng mình bình yên, cầu nguyện để được Thượng Đế ban phúc lành, và cứu giúp.
Không phải tôi chỉ cầu nguyện cho chính mình, cho gia đình mình, mà còn cho người thân của mình, cho những người vừa mất, cho những người nằm trong bệnh viện. Tôi cũng cầu nguyện, nếu mình hết số thì Thượng Đế cho mình ra đi một cách bình yên, thanh thản, không đau đớn, không nuối tiếc. Tôi thăm viện dưỡng lão và nhà thương rất nhiều trong mấy chục năm nay. Đa số bệnh nhân nằm ở viện dưỡng lão, đau đớn từng ngày, từng giờ, chết không được, mà sống cũng không xong, cứ nằm trên giường từ ngày này đến ngày khác, tội lắm. Có người được phước ngủ rồi đi luôn, không lăn lộn, không đau đớn lúc sắp lìa đời.
Đời đẹp lắm nếu mình yêu đời, yêu người, sống vui vẻ, khỏe mạnh, sống yêu người, yêu đời mà sống, có niềm tin tôn giáo mà sống. Mong mọi người sống vui, sống hạnh phúc, sống được yêu thương và yêu thương mọi người. Chúc các cháu học sinh có một năm học mới nhiều niềm vui, thành công và đạt kết quả tốt nhất trong các kỳ thi.
-- Kiều Mỹ Duyên
(Orange County, 19/8/2022)