Vẫn biết chế độ dinh dưỡng lành mạnh có thể giúp ngăn ngừa một số bệnh mãn tính, bao gồm các bệnh tim mạch, tiểu đường và ung thư, nhưng nhiều khi chúng ta lâm vào cảnh “lực bất tòng tâm,” đành phải chấp nhận ăn uống không lành mạnh. (Nguồn: pixabay.com)
Từ khi còn nhỏ, chúng ta đã được dạy rất nhiều về chế độ dinh dưỡng lành mạnh, và hầu hết mọi người đều biết những thực phẩm nào thì giàu dinh dưỡng, những loại đồ ăn thức uống nào thì không tốt cho sức khỏe. Nhưng thực tế, mặc dù ai cũng biết nên ăn uống lành mạnh, nhưng không phải ai cũng có thể thay đổi cách ăn uống của mình để theo một chế độ dinh dưỡng lành mạnh.
Một nghiên cứu mới của Nina Van Dyke, Giảng sư và là Phó giám đốc của Mitchell Institute, Victoria University, đã cố gắng tìm hiểu lý do tại sao mọi người chọn ăn uống theo chế độ dinh dưỡng hiện tại của mình, và những yếu tố nào ngăn cản họ thay đổi để theo chế độ dinh dưỡng lành mạnh hơn. Nguyên nhân chính khiến người ta khó chuẩn bị các bữa ăn lành mạnh là do không có thời gian.
Người ta dựa vào đâu để quyết định mình ăn gì?
Nghiên cứu được thực hiện với 17 người trưởng thành sống ở trung tâm khu vực Victoria, Úc. Các nhà nghiên cứu chọn khu vực này vì có ít nghiên cứu được thực hiện với những người sống ở ngoài các thành phố lớn, và tỷ lệ béo phì cùng các vấn đề sức khỏe liên quan đến chế độ dinh dưỡng ở những khu vực này cũng cao hơn.
Những người tham gia nghiên cứu được chọn từ ba nhóm chính:
- phụ nữ trẻ 18-24 tuổi không có con,
- phụ nữ 35-45 tuổi có con nhỏ,
- đàn ông 35-50 tuổi đã có con nhỏ và đang sống cùng với vợ hoặc người yêu.
Nhóm nghiên cứu chọn các nhóm đối tượng này vì muốn tìm hiểu sự thay đổi trong hành vi ăn uống theo độ tuổi và các giai đoạn của cuộc đời. Họ nhận thấy phụ nữ trẻ thường quan tâm đến ngoại hình hơn là ăn uống lành mạnh, phụ nữ có con thì thường chú ý chăm lo cho những bữa ăn của gia đình, trong khi đàn ông thường ít quan tâm đến việc ăn uống của bản thân.
Nhóm nghiên cứu đã hỏi những người tham gia về cách họ quyết định trong việc ăn uống và những trở ngại khiến họ không thể ăn uống lành mạnh hơn.
Không chỉ là về khẩu vị và sức khỏe
Nghiên cứu phát hiện ra rằng các quyết định trong việc ăn uống không chỉ dựa trên khẩu vị và lợi ích sức khỏe mà còn bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố khác nhau, như sở thích của các thành viên trong gia đình, nếp sinh hoạt chung trong gia đình, những hạn chế về thời gian và công việc, sự tiện lợi và giá cả.
Ăn uống lành mạnh không chỉ là về việc lựa chọn các loại thực phẩm tốt cho sức khỏe (như trái cây, rau, ngũ cốc nguyên hạt và các loại chất béo lành mạnh) và tránh sử dụng các loại thực phẩm làm sẵn, không ăn quá ngọt hay quá mặn. Đó còn là thói quen ăn uống hàng ngày (ăn chậm rãi, không ăn quá nhiều…) và quan điểm tích cực của chúng ta về thực phẩm (không xem đồ ăn thức uống là “kẻ thù của cân nặng”).
Thí dụ, một cô thuộc nhóm 35-45 tuổi cho biết rất khó để cô chuẩn bị các bữa ăn lành mạnh cho gia đình, vì không có nhiều thời gian và do gu ăn uống của các thành viên trong nhà. Cô tâm sự: “Tôi rất thích sắm sửa đầy đủ nguyên liệu rồi nấu ăn theo công thức đàng hoàng ấy chứ, nhưng do hạn chế về thời gian, tôi thường phải nấu những gì có sẵn, nhanh gọn lẹ để mọi người trong gia đình đều ăn được.”
Một anh thuộc nhóm 35-50 tuổi cũng cho biết nếp sinh hoạt của gia đình và khẩu vị của con cái quyết định bữa ăn của gia đình: “Chúng tôi sẽ phải ăn mì ống macaroni với phô mai và gà viên vào các tối thứ Tư vì sắp nhỏ thích ăn món đó sau buổi học bơi.”
Nghiên cứu cho thấy trẻ em dễ tiếp nhận các món ăn mới hơn phụ huynh nghĩ, nhưng việc giới thiệu món mới đòi hỏi thời gian và phải có kế hoạch.
Một cô thuộc nhóm 18-24 tuổi chia sẻ rằng thời gian, công việc của người yêu và vật giá ảnh hưởng đến thói quen ăn uống của họ: “Vào các tối thứ Hai và thứ Tư, anh ấy thường sẽ chơi bi-a, nên chúng tôi sẽ ăn tối sớm bình thường và chọn những món đơn giản, nhanh chóng để tiết kiệm thời gian và tiền bạc.”
Nhiều người cho rằng ăn uống lành mạnh tốn kém hơn, nhưng thực tế không phải vậy. Một nghiên cứu cho thấy chi phí cho chế độ dinh dưỡng lành mạnh thậm chí rẻ hơn từ 12-15% so với chế độ ăn uống không lành mạnh cho một gia đình 4 người, gồm 2 người lớn và 2 trẻ em.
Tuy nhiên, muốn chuẩn bị các bữa ăn mới mẻ, sẽ cần học cách nấu nướng và lập kế hoạch trước, đòi hỏi nhiều nỗ lực và thời gian từ người nấu.
Cho nên chỉ cung cấp thông tin về việc ăn uống lành mạnh là không đủ để thay đổi thói quen ăn uống của mọi người. Ai cũng biết và ai cũng muốn duy trì chế độ dinh dưỡng lành mạnh hơn, nhưng bị cản trở bởi nhiều yếu tố khác nhau như thời gian, công việc, chi phí, và thói quen ăn uống của gia đình. Do đó, muốn cải thiện thói quen ăn uống của mọi người, cần khiến cho việc ăn uống lành mạnh trở nên dễ dàng hơn.
Các chính sách có thể hỗ trợ bằng cách trợ cấp giá cả cho các loại thực phẩm lành mạnh như rau củ quả tươi, khuyến khích các nhà bán lẻ cung cấp nhiều lựa chọn thực phẩm tốt cho sức khỏe, và đảm bảo rằng mọi người dễ có được các bữa ăn dinh dưỡng tại trường học và nơi làm việc.
Vậy làm thế nào để dễ dàng lựa chọn các loại đồ ăn thức uống tốt cho sức khỏe?
Quý vị có thể tham khảo 5 gợi ý sau:
1. Nấu nhiều khi rảnh: Khi có vài ngày trong tuần sẽ rất bận rộn, thì những ngày rãnh rỗi hơn, quý vị có thể chuẩn bị và nấu trước số lượng lớn rồi dự trữ trong tủ lạnh hoặc tủ đông để dùng dần.
2. Trữ sẵn đồ ăn nhẹ lành mạnh: Nếu rất thường phải bận rộn và chỉ có thể vơ lấy bất kỳ thức ăn gì có sẵn, hãy chuẩn bị sẵn những món ăn nhẹ tốt cho sức khỏe đặt ở nơi dễ thấy và tiện tay. Đó có thể là một dĩa trái cây trên bàn bếp hoặc các loại bánh ngũ cốc nguyên hạt và các loại hạt không ướp muối.
3. Họp gia đình về chuyện ăn uống: Nói chuyện với các thành viên trong gia đình để thống nhất ý kiến về các món nào tốt cho sức khỏe mà mọi người đều chịu ăn. Đối với trẻ nhỏ, giới thiệu món mới từ từ, số lượng ít và cho đi kèm với những món chúng thích ăn.
4. Ăn hàng quán thì nên chọn mặt gửi vàng: Nếu thường phải đặt đồ ăn giao tận nơi hoặc mua mang về, hãy lập ra danh sách các nhà hàng và tiệm ăn có những món quý vị thích mà cũng tốt cho sức khỏe, chọn các món thịt nạc, gà hoặc cá nướng hoặc luộc và ăn nhiều rau cải, salad.
5. Ăn trái cây và rau theo mùa: Trái cây và rau thường ngon hơn và rẻ hơn khi đang trong mùa. Hoặc nếu lên cơn thèm khi trái mùa thì chọn mua các loại rau củ quả đông lạnh hoặc đóng hộp cũng nhanh và tiện.
Nguồn: “We know what to eat to stay healthy. So why is it so hard to make the right choices?” được đăng trên trang TheConversation.com.
Gửi ý kiến của bạn
