Hôm nay,  

Covid Kéo Dài: Nỗi Đau Khi Không Thể Bắt Nhịp Với Thế Giới Ngoài Kia

29/11/202400:00:00(Xem: 2137)

Gemini_Generated_Image_xa9npvxa9npvxa9n
Covid kéo dài có thể khiến người người mệt mỏi, đau đớn và kiệt quệ đến mức không rời giường nổi. (Nguồn: Hình được tạo bởi AI)
 
LONDON – Nữ doanh nhân 41 tuổi người Kenya, Wachuka Gichohi, đã sống chung với Covid kéo dài (long Covid) suốt bốn năm qua. Các triệu chứng như mệt mỏi, kiệt quệ, đau đớn và các cơn hoảng loạn (panic attack) khiến cô từng lo sợ mình sẽ không qua khỏi mỗi đêm.
 
Những câu nói đầy thiện chí như “Mau khỏe lại nhé” hay “Chúc chị sớm hồi phục” lại trở thành những lời khó nghe và khiến cô khó chịu. Gichohi thừa nhận: “Tôi biết những lời nói đó đều có ý tốt. Nhưng tôi cũng biết sẽ không có chuyện tôi được hồi phục hoàn toàn.
 
Các nghiên cứu khoa học gần đây đã chỉ ra rằng thời gian mắc bệnh càng dài, khả năng hồi phục hoàn toàn càng thấp. Giai đoạn tốt nhất để hồi phục là trong sáu tháng đầu tiên sau khi nhiễm Covid-19, đặc biệt ở những người có triệu chứng nhẹ hoặc đã được chích ngừa.
 
Những người có triệu chứng kéo dài từ sáu tháng đến hai năm có cơ hội hồi phục thấp hơn; còn với những người đã phải vật lộn với bệnh tật hơn 2 năm, cơ hội hồi phục hoàn toàn là “rất mong manh.
 
Manoj Sivan, giáo sư về y học phục hồi chức năng tại Đại học Leeds, gọi tình trạng này là “Covid kéo dài dai dẳng” (persistent long Covid), và được xem như một bệnh mãn tính, giống hội chứng viêm não tủy (myalgic encephalomyelitis, ME), bệnh mệt mỏi kinh niên (chronic fatigue syndrome, CFS), bệnh đau nhức gân thịt (fibromyalgia), đều có thể là triệu chứng hoặc yếu tố nguy cơ của long Covid. 
 
Sự tập trung chú ý dần kém đi
 
Long Covid (Covid kéo dài) là tình trạng các triệu chứng kéo dài ít nhất ba tháng sau lần nhiễm Covid ban đầu. Những triệu chứng này rất đa dạng, từ vô cùng mệt mỏi, đầu óc mơ hồ (brain fog, mất tập trung, lơ mơ), khó thở, cho đến đau nhức xương khớp. 
 
Tình trạng long Covid có thể nhẹ hoặc nghiêm trọng đến mức khiến bệnh nhân không thể sinh hoạt bình thường. Hiện chưa có phương pháp xét nghiệm chẩn bịnh hoặc điều trị nào được chứng minh là hiệu quả. Dù vậy, các nhà khoa học đã đạt được một số tiến bộ trong việc tìm ra những nhóm người có nguy cơ cao và tìm hiểu nguyên nhân tiềm ẩn.
 
Một nghiên cứu ở Anh chỉ ra rằng gần một phần ba số người gặp triệu chứng Covid kéo dài trong 12 tuần đã hồi phục sau 12 tháng. Tuy nhiên, đối với những bệnh nhân từng phải vào bệnh viện vì Covid, xác suất hồi phục thấp hơn nhiều.
 
Vào tháng 3 năm nay, Văn phòng Thống kê Quốc gia Anh cho biết có khoảng 2 triệu người tự báo cáo mắc Covid kéo dài. Trong số này, khoảng 700,000 người (khoảng 30.6%) cho biết họ đã bắt đầu gặp các triệu chứng này ít nhất ba năm trước. 
 
Trên toàn thế giới, ước tính có từ 65 triệu đến 200 triệu người bị Covid kéo dài. Theo Sivan, điều này có thể có nghĩa là từ 19.5 triệu đến 60 triệu người sẽ phải chịu đựng tình trạng suy giảm sức khỏe kéo dài trong nhiều năm.
 
Hoa Kỳ và một số quốc gia như Đức vẫn đang tiếp tục tài trợ cho nghiên cứu về Covid kéo dài. Tuy nhiên, tại nhiều quốc gia giàu có khác, vốn thường xuyên tài trợ cho các nghiên cứu quy mô lớn, sự quan tâm và ngân sách dành cho vấn đề này đang giảm dần. Còn ở các quốc gia thu nhập thấp và trung bình, sự hỗ trợ này hầu như chưa bao giờ tồn tại.
 
Amitava Banerjee, giáo sư tại University College London, nhận xét rằng “sự chú ý đã chuyển hướng.” Ông cho rằng thay vì tập trung tìm cách chữa trị dứt điểm, Covid kéo dài nên được coi như một căn bệnh mãn tính, tương tự như bệnh tim mạch hoặc viêm khớp. Mục tiêu là tìm ra các biện pháp điều trị để cải thiện chất lượng cuộc sống của bệnh nhân.
 
Ông cho rằng Covid kéo dài nên được coi là một bệnh mãn tính có thể được điều trị để cải thiện cuộc sống của bệnh nhân thay vì tìm cách chữa khỏi hoàn toàn, giống như bệnh tim hoặc viêm khớp xương (arthritis).
 
Mệt mỏi cực độ
 
Leticia Soares, 39 tuổi, ở khu vực đông bắc Brazil, bị nhiễm Covid-19 vào năm 2020 và từ đó đến nay, cô luôn phải sống trong tình trạng vô cùng mệt mỏi và những cơn đau đớn mãn tính. Vào những ngày “khỏe khoắn” nhất, cô cũng chỉ có thể rời giường khoảng 5 giờ đồng hồ.
 
Soares là đồng lãnh đạo và nhà nghiên cứu tại Patient-Led Research Collaborative, tổ chức vận động nghiên cứu về Covid kéo dài. Gần đây, nhóm này đã công bố một bài đánh giá quan trọng trên tạp chí Nature.
 
Theo Soares, việc hồi phục hoàn toàn sau 12 tháng là rất hiếm. Cô cho biết một số bệnh nhân có thể thấy các triệu chứng thuyên giảm trong một khoảng thời gian ngắn, nhưng sau đó lại tái phát. Hiện tượng này thường bị nhầm lẫn với việc hồi phục hoàn toàn.
 
Soares chia sẻ: “Tình trạng này thật sự khiến người ta kiệt quệ và cảm thấy bị cô lập. Tôi luôn tự hỏi liệu mình có thể bị nặng hơn nữa sau lần này không?
 
Để đối phó với các triệu chứng hàng ngày, Soares dùng thuốc antihistamines và các loại thuốc thông dụng khác. Bốn bác sĩ chuyên khoa về Covid kéo dài từ các quốc gia khác nhau cho biết họ kê toa những loại thuốc này vì chúng an toàn và có một số bằng chứng cho thấy chúng có tác dụng.
 
Tuy nhiên, không phải bệnh nhân nào cũng đạt được kết quả tốt với các phương pháp điều trị chính thống.
 
Bệnh tình của Gichohi không được bác sĩ của cô công nhận, khiến cô phải tìm đến một chuyên gia về y học chức năng (functional medicine), tập trung vào các liệu pháp toàn diện hơn.
 
Cô quyết định rời khỏi thành phố nhộn nhịp Nairobi, chuyển đến một thị trấn nhỏ yên tĩnh gần núi Kenya, tự kiểm soát và điều chỉnh mức độ vận động để tránh kiệt sức, đồng thời được châm cứu và trị liệu tâm lý.
 
Trong hành trình tìm kiếm giải pháp, Gichohi đã thử nghiệm nhiều phương pháp điều trị khác nhau. Cô thử cả naltrexone, được cho là có lợi cho các triệu chứng Covid kéo dài; hoặc ivermectin, một loại thuốc trị ký sinh trùng gây tranh cãi, tuy không có bằng chứng khoa học nhưng Gichohi cho rằng có hiệu quả với mình.
 
Điều quan trọng nhất với Gichohi là thay đổi cách nhìn nhận. Thay vì chạy theo hy vọng hồi phục hoàn toàn, cô học cách chấp nhận hiện thực.
 
Theo Anita Jain, một chuyên gia về Covid kéo dài tại Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), việc áp dụng các phương pháp điều trị chắp vá như trên là điều dễ hiểu, bởi vì các nghiên cứu khoa học về tình trạng này vẫn đang được tiến hành và cần thêm thời gian để đạt được kết quả rõ ràng hơn.
 
Trong khi đó, những người sống chung với Covid kéo dài phải đối mặt với nhiều thách thức mỗi khi có đợt bùng phát Covid mới. Một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng tái nhiễm có thể làm bệnh tình trầm trọng thêm. 
 
Shannon Turner, nữ ca sĩ cabaret 39 tuổi ở Philadelphia, mắc COVID vào cuối tháng 3 hoặc đầu tháng 4 năm 2020. Trước đó, cô đã bị bệnh viêm xương khớp vảy nến (psoriatic arthritis) và hội chứng kháng thể chống phospholipid (antiphospholipid antibody), những bệnh này buộc cô phải thường xuyên dùng steroid và liệu pháp miễn dịch. Các nhà nghiên cứu cho rằng những bệnh này có thể làm tăng nguy cơ phát triển COVID kéo dài.
 
Mùa hè vừa qua, Turner mắc COVID lần nữa. Tình trạng của cô trở nên tồi tệ hơn với cảm giác mệt mỏi triền miên và phải dùng khung tập đi để đi lại. 
 
Dù vậy, Turner vẫn quyết tâm theo đuổi sự nghiệp âm nhạc của mình. Cô phải đối mặt với cơn đau đớn dai dẳng, chóng mặt và nhịp tim đập nhanh – và ra vào bệnh viện như cơm bữa. Nhưng cô vẫn kiên cường: “Tôi không muốn nằm ở trên giường cả đời.
 
VB biên dịch
Nguồn: “Many long COVID patients adjust to slim recovery odds as world moves on” được đăng trên trang Reuters.com.
 

Gửi ý kiến của bạn
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu. Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Tên của bạn
Email của bạn
)
Việc giảm cân luôn đòi hỏi nhiều công sức và sự kiên nhẫn. Tuy nhiên, không ít người cảm thấy nản lòng khi cân nặng dần quay trở lại, dù đã nỗ lực rất nhiều. Một nghiên cứu mới phát hiện ra rằng các tế bào mỡ có thể lưu giữ “trí nhớ” về tình trạng mập phì trước đây, khiến chúng dễ phát triển trở lại khi tiếp xúc với các loại thực phẩm giàu chất béo.
Có lẽ hầu hết mọi người đều đã từng dùng Tylenol (acetaminophen) ít nhất một lần để giảm đau. Tylenol thực sự hiệu quả trong việc giảm các cơn đau nhẹ, từ đau đầu mãi không dứt đến chuột rút cơ bắp dai dẳng. Ngoài ra, loại thuốc này còn giúp hạ sốt, cứu nhiều người khỏi những ngày phải nằm lì trên giường.
Trà là một trong những loại thức uống phổ biến nhất thế giới, chỉ đứng sau nước lọc, và điều này hoàn toàn có lý do. Không chỉ được yêu thích bởi hương vị đậm đà và tác dụng xoa dịu tinh thần, trà còn là một nguồn dinh dưỡng dồi dào mang lại nhiều lợi ích sức khỏe. Whitney Linsenmeyer, chuyên gia dinh dưỡng và là phát ngôn viên của Viện Academy of Nutrition and Dietetics, cho biết: “Trà không chứa calorie và rất dồi dào chất chống oxýt hóa antioxidants.” Đây là những yếu tố quan trọng góp phần bảo vệ sức khỏe, chẳng hạn như giảm nguy cơ bị tai biến mạch máu não, cân bằng mức cholesterol và tăng cường hệ thống miễn dịch. Thực tế, một nghiên cứu năm 2022 chỉ ra rằng những người uống trà thường xuyên có nguy cơ tử vong thấp hơn 9-13% trong vòng một thập niên so với những người không uống trà.
Y học ngày nay tin rằng một tinh thần lạc quan là chỗ dựa vững chắc để giúp cơ thể vượt qua những căn bệnh hiểm nghèo. Thân và tâm con người có mối liên hệ mật thiết, hỗ tương. Cùng một căn bệnh nan y, nhưng người có niềm tin, có tinh thần mạnh mẽ sẽ có xác suất chiến thắng bệnh tật cao hơn. Cũng vì thế, tạo cho bệnh nhân một niềm hy vọng cũng được xem như một liều thuốc trị liệu bổ sung.
Theo một nghiên cứu mới được công bố trên tạp chí Nature Medicine, đến năm 2060, mỗi năm Hoa Kỳ sẽ có một triệu người mắc chứng trí nhớ suy giảm (dementia), gần như gấp đôi so với tỷ lệ hiện nay. Các nhà nghiên cứu đã phát hiện ra rằng những người trên 55 tuổi có nguy cơ trung bình lên đến 42% mắc chứng trí nhớ suy giảm. Con số này cao hơn nhiều so với các ước tính trước đây, vốn chỉ khoảng 14% đối với nam giới và 23% đối với phụ nữ. Josef Coresh, nhà dịch tễ học tại Trường Y NYU Grossman và là tác giả chính của nghiên cứu, nói với Scientific American: “Tôi cũng đoán được rằng nguy cơ sẽ cao hơn các ước tính từ 20 năm trước, nhưng không ngờ là lại lên đến 42%.”
Một loài ký sinh trùng mới được phát hiện ở người đã khiến giới khoa học ngỡ ngàng vì chúng có thể chống lại các loại thuốc điều trị ký sinh trùng thông thường, kể cả ivermectin. Loài ký sinh trùng này được đặt tên là Trichuris incognita. Theo Cơ quan Kiểm soát và Phòng bệnh Hoa Kỳ (CDC), loài này thuộc loại giun tròn (roundworm, hay còn gọi là lãi tròn) ký sinh trong đường ruột, có họ hàng gần với giun tóc Trichuris trichiura, hiện đang lây nhiễm từ 429 triệu đến 508 triệu người trên toàn thế giới. Tuy nhiên, loài ký sinh trùng mới này hiện chỉ được tìm thấy tại Tây Phi, cụ thể là ở Bờ Biển Ngà (Côte d’Ivoire).
Năm 2024, số ca ho gà (whooping cough) tại Hoa Kỳ vượt quá 32,000, mức cao nhất trong vòng một thập niên. Riêng tại California, từ tháng 1 đến tháng 10, có 2,000 người mắc bệnh. Đặc biệt, hơn 60 trẻ sơ sinh dưới 4 tháng tuổi trong tiểu bang phải vào bệnh viện, và đã có 1 bé tử vong. Ho gà, ho khục khặc, hay còn gọi là pertussis, là minh chứng rõ ràng nhất cho hậu quả của việc tỷ lệ tiêm chủng suy giảm. Tuy nhiên, đây không phải là trường hợp duy nhất.
Theo Bác sĩ trưởng Vivek Murthy của Hiệp Hội Y Sĩ Hoa Kỳ, thức uống có cồn là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây ung thư có thể phòng tránh được, vì vậy các loại thức uống này nên được gắn nhãn cảnh báo tương tự như trên bao thuốc lá. Cuộc tranh luận gay gắt về cái lợi và cái hại của việc uống rượu, bia (ở mức độ vừa phải) càng trở nên căng thẳng hơn khi Hướng dẫn Dinh dưỡng Hoa Kỳ (Dietary Guidelines for Americans) sắp được cập nhật.
Từ tháng 1 năm 2025, người tham gia chương trình Medicare sẽ được hưởng mức trần tối đa $2,000 mỗi năm cho chi phí mua thuốc. Đây là một trong những thay đổi mang tính cách mạng từ Đạo luật Giảm Lạm Phát năm 2022, được thiết kế nhằm giảm chi phí thuốc kê đơn cho hàng triệu người thụ hưởng Medicare. Đạo luật này không chỉ áp dụng mức trần $2,000, mà còn bao gồm các điều khoản khác như giới hạn $35 mỗi tháng cho thuốc insulin, miễn phí nhiều loại vắc-xin, cho phép Medicare thương lượng giá thuốc và yêu cầu các công ty dược hoàn tiền nếu tăng giá nhanh hơn lạm phát.
Tháng 11 vừa qua, một thiếu niên ở Fraser Valley, British Columbia đã phải đi khám bệnh vì bị đau mắt đỏ và ho. Sáu ngày sau, em phải thở máy tại Bệnh viện Nhi Đồng B.C. ở Vancouver và phải nằm phòng chăm sóc đặc biệt trong nhiều tuần. Thông thường, một ca bệnh như vậy sẽ không làm dư luận chú ý, nhưng thiếu niên này lại có kết quả xét nghiệm dương tính với chủng siêu vi trùng gây ra bệnh cúm gia cầm (cúm gà) H5N1, được các chuyên gia về bệnh truyền nhiễm lo ngại là có thể gây ra đại dịch tiếp theo ở người.
NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.