Nghiên cứu mới vừa phát hiện rằng nhiễm COVID nặng có thể giúp thu nhỏ khối u ung thư, mở ra hướng điều trị mới. Tuy nhiên, các chuyên gia cảnh báo mọi người không nên cố tình bị nhiễm COVID để thử. (Nguồn: Hình do AI tạo)
Một nghiên cứu mới vừa được công bố trên tạp chí Journal of Clinical Investigation, đã đưa ra một phát hiện bất ngờ: bị nhiễm COVID nặng lại có thể giúp thu nhỏ các khối u ung thư.
Dù chỉ mới được kiểm nghiệm ở chuột, phát hiện này mang đến những hy vọng mới trong điều trị ung thư và những hiểu biết mới về mối quan hệ phức tạp giữa hệ thống miễn dịch và tế bào ung thư. Tuy nhiên, các khoa học gia cũng cảnh báo rằng điều này không có nghĩa là mọi người nên cố tình để mình bị nhiễm COVID thử cho biết.
Từ lâu, hệ thống miễn dịch đã được chứng minh là đóng vai trò then chốt trong việc chống lại ung thư. Nhiều loại thuốc hiện đại đang được phát triển nhằm khai thác sức mạnh của hệ miễn dịch để tiêu diệt tế bào ung thư. Đây cũng là một trọng tâm quan trọng trong lĩnh vực nghiên cứu của Justin Stebbing, giáo sư Khoa học Y sinh, Đại học Anglia Ruskin.
Nghiên cứu mới tập trung vào một loại bạch cầu đặc biệt, gọi là tế bào bạch cầu mono (monocyte), đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ cơ thể trước nhiễm trùng và các mối đe dọa khác. Tuy nhiên, trong cơ thể bệnh nhân ung thư, các tế bào tế bào bạch cầu mono đôi khi bị khối u “chiếm đoạt” và chuyển hóa thành các tế bào “thân thiện” với ung thư, giúp bảo vệ khối u khỏi hệ thống miễn dịch.
Nghiên cứu mới phát hiện ra rằng khi bị nhiễm COVID nặng, cơ thể sản sinh ra một loại tế bào bạch cầu mono đặc biệt, có tính chất chống ung thư mạnh mẽ. Những tế bào này ban đầu được “huấn luyện” để chống lại siêu vi trùng COVID, nhưng vẫn giữ lại kỹ năng tiêu diệt tế bào ung thư.
Nhóm nghiên cứu đã tập trung vào cấu trúc di truyền của siêu vi trùng gây COVID-19. Họ nhận thấy ra rằng những tế bào bạch cầu mono này có một thụ thể đặc biệt, liên kết chặt chẽ với một trình tự RNA riêng của siêu vi trùng. Ankit Bharat, một khoa học gia thuộc nhóm nghiên cứu từ Đại học Northwestern ở Chicago, đã dùng hình ảnh “ổ khóa và chìa khóa” để giải thích mối quan hệ này: “Hãy hình dung tế bào bạch cầu mono là ổ khóa, và RNA của COVID là chìa khóa. Trong trường hợp này, RNA COVID là chiếc chìa khóa vừa vặn hoàn hảo với ổ khóa đó.”
Để kiểm chứng, các nhà nghiên cứu đã tiến hành thí nghiệm trên chuột mắc bốn loại ung thư giai đoạn 4 khác nhau, bao gồm ung thư tế bào hắc tố (melanoma), ung thư phổi (lung cancer), ung thư vú (breast cancer), và ung thư ruột kết (colon cancer).
Họ sử dụng một loại thuốc mô phỏng phản ứng miễn dịch mạnh tương tự như khi cơ thể nhiễm COVID nặng, kích thích sản xuất các tế bào bạch cầu mono “được huấn luyện.” Kết quả thật đáng kinh ngạc: các khối u trong cơ thể chuột bắt đầu thu nhỏ ở cả bốn loại ung thư.
Không giống như tế bào bạch cầu mono thông thường – thường bị khối u chuyển hóa thành các tế bào bảo vệ khối u – các tế bào bạch cầu mono “được huấn luyện” này giữ nguyên kỹ năng tiêu diệt tế bào ung thư. Chúng có thể di chuyển đến vị trí của khối u – điều mà hầu hết các tế bào miễn dịch khác không có. Khi đến nơi, chúng kích thích các tế bào sát thủ tự nhiên (natural killer cells), giúp tiêu diệt tế bào ung thư và làm khối u thu nhỏ lại.
Hy vọng cho những bệnh nhân không sử dụng được các liệu pháp hiện tại
Cơ chế này rất hứa hẹn vì không phụ thuộc vào tế bào T – một loại tế bào miễn dịch thường là trọng tâm của các liệu pháp điều trị miễn dịch hiện nay.
Hiện nay, các liệu pháp miễn dịch dựa trên tế bào T chỉ hiệu quả với khoảng 20-40% bệnh nhân và thường thất bại khi cơ thể không thể sản xuất đủ tế bào T có thể hoạt động. Trong khi đó, cơ chế mới cung cấp cách nhắm mục tiêu và tiêu diệt khối u mà không cần dựa vào tế bào T, mang lại hy vọng cho những bệnh nhân không thể sử dụng được các liệu pháp miễn dịch hiện có.
Tuy nhiên, nghiên cứu này mới chỉ được thử nghiệm trên chuột. Các thử nghiệm lâm sàng sẽ là bước tiếp theo để xác định liệu cơ chế tương tự có thể áp dụng cho con người hay không. Nếu thành công, cơ chế mới sẽ có thể được áp dụng với các loại ung thư khác nhau, vì nó nhắm vào một con đường phổ biến mà hầu hết các loại ung thư sử dụng để lan rộng trong cơ thể.
Dù vậy, cần lưu ý rằng các loại vắc xin COVID hiện tại không kích thích được cơ chế này, vì không sử dụng toàn bộ RNA của siêu vi trùng. Nhưng nghiên cứu mở ra cơ hội phát triển các loại thuốc hoặc vắc xin mới có thể kích thích cơ thể sản xuất các tế bào bạch cầu mono “được huấn luyện.”
Huấn luyện miễn dịch: Tương lai đầy hứa hẹn của y học
Huấn luyện miễn dịch (trained immunity) là một khái niệm đầy hứa hẹn trong nghiên cứu về miễn dịch. Nghiên cứu mới cho thấy hệ thống miễn dịch của con người có thể được “huấn luyện” bằng một loại đe dọa để phản ứng hiệu quả hơn trước một loại đe dọa khác. Lĩnh vực nghiên cứu này có thể mang lại các phương pháp mới giúp điều trị nhiều loại bệnh.
Dù vậy, các khoa học gia nhấn mạnh rằng mọi người không nên cố ý làm cho mình bị nhiễm COVID để ôm hy vọng chống lại ung thư. Nhiễm COVID nặng có nguy cơ đe dọa tính mạng và để lại nhiều hậu quả nghiêm trọng về lâu dài.
Hy vọng và triển vọng
Nghiên cứu mới cung cấp những hiểu biết ban đầu và đặt nền móng cho các phương pháp điều trị an toàn và hiệu quả hơn trong tương lai.
Khi thế giới vẫn đang đối mặt với những hậu quả mà đại dịch COVID để lại – các ca nhiễm mới và tình trạng COVID kéo dài (long COVID) – những nghiên cứu như thế này nhắc nhở chúng ta về tầm quan trọng của khoa học cơ bản.
Ngay cả trong một cuộc khủng hoảng y tế toàn cầu, nhờ những nỗ lực không ngừng của các khoa học gia, chúng ta không chỉ hiểu rõ hơn về COVID mà còn khám phá những cơ chế bất ngờ trong hệ thống miễn dịch. Những phát hiện mới không chỉ giúp đối phó với mối đe dọa tức thời là COVID, mà còn mở ra hy vọng trong điều trị những bệnh nan y khác, chẳng hạn như ung thư. Đây cũng là minh chứng cho thấy những khám phá khoa học, dù bất ngờ, hoàn toàn có thể dẫn đến các thành tựu y học lớn lao.
Khánh Ân biên dịch
Nguồn: “COVID caused cancer tumours to shrink in mice – new study” được đăng trên trang TheConversation.com.
Gửi ý kiến của bạn
