Mỹ-Hoa Dàn Trận - Bài Năm
Nguyễn Xuân Nghĩa
Bắc Kinh Tiến Thoái Lưỡng Nan
Đúng bốn mươi năm trước, một Tổng thống nổi tiếng chống cộng của Mỹ đã gần như làm lệch mất cái trục của địa cầu khi nghĩ tới việc bắt tay Trung Cộng. Ông Richard Nixon tiến hành việc đó trong chuyến Hoa du năm 1972 rồi làm đảo lộn tình hình thế giới với việc kéo Trung Quốc ra khỏi tình trạng cô lập để trở thành cường quốc kinh tế.
Bốn chục năm sau, một Tổng thống chỉ muốn vái tứ phương để xin chữ bình an hầu tiến hành kế hoạch cải tạo xã hội ở nhà lại cũng có thể đẩy ngược cái trục địa cầu với một quyết định mà Bắc Kinh đánh giá là gây hấn và có ác ý. Đó là ông Barack Obama với sáng kiến xuất cảng nhằm nâng mức xuất cảng của Mỹ lên gấp đôi trong năm năm tới. Quyết định này của Obama khiến cho bệnh tự kỷ ám thị của Bắc Kinh bỗng thành nguy kịch.
Nói cho ngắn gọn thì ngược với chiều hướng truyền thống của Mỹ là khuyến khích các nước bán hàng cho Mỹ hầu kết bạn trong một liên minh chiến lược, Chính quyền Obama sẽ huy động bộ máy công quyền đẩy mạnh xuất cảng của Mỹ. Với các quốc gia khác thì đây là chuyện thường tình vì đảng Dân Chủ của Obama vốn dĩ vẫn có xu hướng bảo hộ mậu dịch protectionist - để bảo vệ công ăn việc làm của dân Mỹ và làm đẹp lòng các nghiệp đoàn chi tiền tramh cử. Huống hồ Hoa Kỳ đang bị nhập siêu, mắc nợ và thất nghiệp cao. Cho nên gia tăng xuất cảng sẽ phần nào giải quyết được vấn đề, càng sớm thì càng hay, căn cứ trên tấm lịch bầu cử năm 2010, và 2012, là khi ông Obama phải ra tái tranh cử.
Với các quốc gia khác thì như vậy.
Nhưng Trung Quốc là một quốc gia không giống ai vì coi xuất cảng là chuyện sinh tử và việc đẩy mạnh xuất cảng và hạn chế nhập cảng của Mỹ sẽ đẩy Bắc Kinh vào vách tường, hay bờ vực, khi lãnh đạo Trung Quốc cũng phải nhìn vào tấm lịch 2012 là khi có Đại hội đảng. Huống hồ Bắc Kinh còn nghi ngờ dã tâm của Mỹ vì rất nhiều vấn đề khác. Nào là bán khí giới cho Đài Loan, nào là gây mâu thuẫn với việc Google rút khỏi Hoa Lục, nào là việc Tổng thống Obama hội kiến với đức Đạt Lai Lạt Ma, chưa nói tới những vụ điều trần tới tấp của Quốc hội Hoa Kỳ về mối nguy Trung Quốc. Hoặc về nỗ lực của Mỹ nhằm xây dựng một vòng đai đối tác kinh tế trong khu vực Thái bình dương... Một vòng đai có biểu hiện của chiến lược be bờ, bao vây.
Vì vậy mà một trận chiến Mỹ-Hoa có thể bùng nổ. Trong đó xuất cảng chỉ là một diện của nhiều hồ sơ phức tạp khác. Vì vậy, người viết mới có loạt bài "Mỹ-Hoa Dàn Trận" trên cột báo này từ tuần trước.
***
Dù có mơ ngủ hay tự mê đến độ khôi hài, chúng ta cũng không tin rằng lãnh đạo Bắc Kinh đã... đọc Việt Báo!
Nhưng, sau khi Bắc Kinh chỉ định thêm ba học giả về kinh tế vào Ủy ban Chính sách Tiền tệ của Ngân hàng Trung ương Trung Quốc vào ngày 29 vừa qua, hai trong ba kinh tế gia ấy đã múa võ và khuyến cáo lãnh đạo là... nên cài số de.
David Lý Đạo Quỳ là thành phần chuyên gia trẻ và có uy tín, là Giáo sư Đại học Thanh Hoa đã tốt nghiệp Tiến sĩ Kinh tế tại Harvard. Vừa được đưa vào vai trò tư vấn về chính sách tiền tệ cho Ngân hàng Trung ương Trung Quốc, hôm sau ông đã khuyên là Trung Quốc nên chủ động tự ý điều chỉnh lại hối suất đồng Nhân dân tệ và tìm cách đối thoại với giới dân cử và lãnh đạo các tiểu bang của Mỹ hầu tránh sức ép chính trị từ phía Hoa Kỳ khi càng cận ngày bầu cử vào tháng 11 này tại Mỹ. Nghĩa là trong tam thập lục kế thì dùng kế "rút củi dưới nồi", phủ để trừu tân. Nhằm hạ hỏa khi Mỹ sẽ có bầu cử.
Người kia là kinh tế gia Hạ Bình trong Trung tâm Nghiên cứu Phát triển Kinh tế của Quốc vụ viện (hội đồng chính phủ). Vừa bước vào Ủy ban Tiền tệ, ông khuyên là Trung Quốc nên trở lại chế độ hối đoái có điều chỉnh tiệm tiến (như Bắc Kinh đã áp dụng từ tháng Bảy năm 2005 tới tháng Bảy năm 2008).
Chúng ta chưa biết rằng đây là đòn hư hay thực.
Hay là Bắc Kinh đang chứng minh với dư luận... Mỹ rằng mình cũng biết điều và có thiện chí, trước khi Bộ Tài chánh Mỹ ra phán quyết vào ngày 15 tới đây về việc Trung Quốc có lũng đoạn thị trường hối đoái hay không. Nếu Bắc Kinh không lùi thì Quốc hội Mỹ đang lo tranh cử sẽ tháo bung như tháo nước hàng loạt biện pháp mậu dịch nhắm vào Trung Quốc. Các nước xuất cảng khác thì còn tha được, chứ đệ nhất cường quốc xuất cảng đang làm chủ 2.400 tỷ Mỹ kim trong dự trữ ngoại tệ như Trung Quốc thì phải được biệt nhãn, lọt vào mắt xanh của Mỹ!
Chi bằng cứ lùi một bước đã!
***
Nhưng khốn nỗi Trung Quốc lại không lùi được.
Sau Thế chiến II, Hoa Kỳ đã dung dị chấp nhận cho các quốc gia cựu thù cũ có thể xây dựng lại kinh tế và phát triển xứ sở theo chế độ dân chủ bằng cách xuất cảng hàng hóa vào Mỹ. Toàn bộ hệ thống kinh tế tài chánh mà Mỹ đã xây dựng từ năm 1945 nhắm vào mục tiêu ấy.
Nhật Bản đã triệt để khai thác lợi thế này với chiến lược xuất cảng ra ngoài - vào Mỹ - và bảo hộ mậu dịch ở bên trong để có ổn định xã hội. Nhìn trong ngắn hạn thì Nhật lời Mỹ lỗ, nhưng đó là cái giá Hoa Kỳ sẵn sàng trả để giàng một đồng minh chiến lược vào phe mình trong suốt mất chục năm của Chiến tranh lạnh.
Thật ra, lãnh đạo Hoa Kỳ cũng biết rõ thực chất bất công của chiến lược đó.
Và biết rõ hậu quả tai hại về dài... cho Nhật Bản. Xứ này đã thành siêu cường kinh tế, chủ nợ và chủ đầu tư của Mỹ, và cứ thế mà bơm bóng lên trời. Khi Liên Xô tan rã và Chiến tranh lạnh kết thúc thì cũng là lúc bóng bể tại Nhật và kinh tế Nhật bị khủng hoảng. Từ năm 1990 đến nay vẫn chưa ra khỏi đáy vực. Và những gì Nhật Bản làm chủ tại Hoa Kỳ thì vẫn còn nằm trên đất Mỹ, với giá bèo.
Sau khi cải cách ba chục năm trước, Trung Quốc cũng theo đúng chiến lược kinh tế của Nhật.
Là thắt lưng buộc bụng để xuất cảng tối đa rồi đạt xuất siêu với Mỹ. Thay vì đầu tư tài sản đó chp dân nhờ, Bắc Kinh nhờ... Mỹ kiếm lời cho an toàn, nên làm chủ những khoản nợ vĩ đại của Mỹ. Rồi nay cũng đang thổi bóng lên trời. Cần nói thêm là Việt Nam Cộng sản láu vặt cũng học bài bản ấy, nhưng với bong bóng chỉ bằng trứng ếch! Kinh tế Trung Quốc là nền kinh tế đi xe đạp, xe không lăn bánh là đổ. Như trong một gánh xiệc, lãnh đạo Hà Nội là chú khỉ ngồi trên vai người lái xe đạp và khoe khoang là ta chạy ngang tầm Trung Quốc để dẫn đầu Châu Á.
Khốn cho Bắc Kinh, với Hoa Kỳ, Trung Quốc là đại gia, chứ không phải đối tác kinh tế hạng cóc nhái như Việt Nam. Trung Quốc lại là đối thủ của Mỹ chứ không phải đồng minh chiến lược như Nhật Bản. Và bên trong, Trung Quốc chỉ có sự ổn định của... thống kê. Chứ cơ cấu kinh tế, xã hội và chính trị là sự bất trắc thường trực của một quốc gia không có dân chủ và đầy dẫy bất công. Địa dư hình thể bị chia ba với tốc độ tăng trưởng đầy dị biệt còn là một nguy cơ khủng hoảng khác mà trung ương cố tránh nhưng không nổi vì sự cuỡng chống của các đảng bộ địa phương.
Trong hoàn cảnh ấy, xuất cảng không tăng là xứ này vất vả.
Người viết không tin là ông Obama sẽ đạt chỉ tiêu nâng mức xuất cảng gấp đôi trong vòng năm năm, là mỗi năm trung bình phải bán thêm 15 tỷ Mỹ kim hàng hoá và dịch vụ nữa. Nhưng, nhu cầu khoa trương và tranh cử khiến ông đòi làm một cuộc cách mạng là sửa lại luật chơi kinh tế từ sau Thế chiến. Ấn Độ, Brazil hay Indonesia, v.v... có thể gặp khó khăn chút đỉnh do mũi công về mậu dịch của Mỹ, chứ Bắc Kinh thì cho đây là mũi dao thấu phổi.
Với Trung Quốc, thị trường Mỹ lớn bằng tất cả các thị trường khác gộp lại. Bị hạn chế tại đó là lãnh đạo Bắc Kinh nạn thất nghiệp và động loạn ở nhà. Vẫn biết rằng phân nửa tài sản bằng ngoại tệ của Trung Quốc có thể là đang được đầu tư vào Mỹ và Bắc Kinh là chủ nợ đáng kể của Hoa Kỳ. Nhưng, bán tháo tài sàn Mỹ để trả đũa thì cũng tựa như đâm qua ruột mình để trúng bụng Mỹ đế. Một đòn công phu ngoạn mục trên màn ảnh Hong Kong mà bất khả trong thực tế. Vì vừa bán là tài sản của mình mất giá, và càng bán càng mất giá.
Và bán rồi thì đầu tư vào đâu để kiếm lời cho an toàn"
Vì vậy, Bắc Kinh đang ở vào cảnh lưỡng nan, do quyết định của một tay mơ là Barack Obama. Có phải là đệ nhất gian hùng Richard Nixon đâu!
Sau cuộc bầu cử tại Mỹ, có khi Trung Quốc sẽ thoát nạn, tạm thời thoát nạn trong trận chiến Mỹ-Hoa kỳ ảo này. Nhưng, vẫn chưa thoát khỏi nguy cơ khủng hoảng vì những nguyên nhân nội tại. Khi ấy, trận chiến sẽ là Hoa-Hoa: mâu thuận giữa các địa phương với nhau, và giữa trung ương với các địa phương. Bắc Kinh chỉ mong rằng khi đó Hoa Kỳ đừng xía vào. Mà không tin lắm, vì cũng biết sợ những đòn quỷ quái của một Đế quốc họ cứ gọi là con buôn!
Một màn đấu trí hấp dẫn còn hơn đấu cờ vi.
Send comment
