...Dân Chủ đang gặp nhiều khủng hoảng nặng có thể lại đưa đến thất bại...
Đảng Dân Chủ từ lâu nay đã có thành tích mà người Mỹ gọi là “tự bắn vào chân mình”. Tức là kiểu “gậy ông đập lưng ông” của ta. Đảng tự đặt mình trong thế bí không gỡ ra được, chẳng hạn như tranh ăn trong nội bộ, đề cử ứng viên cực đoan, và đặt ra luật lệ hay thủ tục bầu cử rắc rối khiến tay bị tự trói, tự làm mình thua hết keo này đến hiệp khác.
Đảng Dân Chủ trên nguyên tắc là đảng đa số tại Mỹ, với sự hậu thuẫn của một liên minh đa dạng gồm dân lao động, dân da màu (bao gồm da đen, da nâu, da vàng), phần lớn dân trung lưu, trí thức cấp tiến, giới trẻ, và phụ nữ. Đảng Cộng Hòa thường được coi là đảng thiểu số của mấy ông nhà giàu da trắng. Nhìn vào các cuộc tranh cử sơ bộ mấy tháng qua, ta thấy bên Dân Chủ thu được trên ba chục triệu phiếu cử tri, trong khi bên Cộng Hòa èo uột thu chưa tới một nửa con số đó.
Thế nhưng trong lịch sử cận đại Mỹ từ sau thế chiến thứ hai, bên Cộng Hòa đã thắng 9 lần tranh cử tổng thống, so với 5 lần bên Dân Chủ.
Không phải thua vì nghèo, ít tiền hơn mấy ông nhà giàu Cộng Hòa. Bằng chứng là chỉ trong Tháng Hai vừa qua, ông Obama đã thu được 50 triệu đô tiền quần chúng yểm trợ, bà Hillary thu được 30 triệu, tổng cộng 80 triệu cho bên Dân Chủ, trong khi ông McCain của Cộng Hòa vớt vát được có trên dưới 10 triệu cũng trong cùng thời kỳ. Mấy ông nhà giàu da trắng có vẻ keo kiệt hơn"
Đảng Dân Chủ thua chỉ vì đưa ra ứng viên dở, cực đoan, trong khi chiến lược tranh cử thì lại luộm thuộm. Ngay trong cuộc bầu cử hiện nay, đảng Dân Chủ cũng đang gặp nhiều khủng hoảng nặng có thể lại đưa đến thất bại nữa trong kỳ tổng tuyển cử tháng Mười Một tới.
Khủng hoảng thứ nhất là nội chiến.
Sau chiến thắng của bà Thượng nghị sĩ Hillary Clinton tại Ohio và Texas, cuộc chạy đua vào Tòa Bạch Ốc bên phía Dân Chủ đã hoàn toàn bế tắc. Bế tắc sẽ chỉ trầm trọng thêm nếu bà Hillary thắng tại Pennsylvania cuối tháng Tư này như dự trù. Nếu không giải quyết êm đẹp sớm thì hai bên sẽ giết nhau tận tình để Cộng Hòa sẽ ung dung bước vào Nhà Trắng đầu năm 2009. Chuyện này, ai cũng thấy rõ.
Khủng hoảng thứ nhì là thể thức bầu cử đưa đến tình trạng chia rẽ mà không có giải pháp ổn thoả nào.
Đảng Cộng Hòa có hình thức bầu cử sơ bộ rất đơn giản. Tại mỗi tiểu bang, ứng viên về đầu nhận lãnh tất cả phiếu đại biểu của tiểu bang đó tại đại hội đảng, và người nào có nhiều phiếu đại biểu nhất sẽ là đại diện cho đảng trong cuộc tranh cử tổng thống. Giản dị, dễ hiểu, và khỏi tranh luận.
Kết quả thực tế là các cuộc tranh cử sơ bộ bên Cộng Hòa thường chấm dứt sớm, không ai tranh cãi gì cả, và tất cả các ứng viên vui vẻ ngồi chung lại với nhau để tấn công đối thủ chung bên Dân Chủ. Đó cũng chính là tình trạng ta đang thấy hiện nay. Thượng nghị sĩ John McCain thắng và được tất cả các ứng viên Cộng Hòa khác ủng hộ ngay, mặc dù trong lúc còn tranh cử họ đã thẳng tay choảng nhau.
Bên Dân Chủ thì thể thức rắc rối hơn nhiều.
Ví dụ một tiểu bang có 20 ghế đại biểu và 4 ứng viên tranh cử. Kết quả bầu sơ bộ, bốn ứng viên này thu được theo thứ tự 40%, 39%, 15%, và 5% phiếu của cử tri.
Theo luật lệ của đảng Dân Chủ, số ghế đại biểu được chia cho mỗi ứng viên theo tỷ lệ số phiếu cử tri nhận được. Và như vậy, ứng viên đầu sẽ được 8 ghế (40%), ứng viên về nhì cũng được 8 ghế (39%), ứng viên về ba được 3 ghế (15%), và ứng viên về chót được 1 ghế (5%). Với cách này, hiển nhiên là số ghế đại biểu bên Dân Chủ bị phân tán vụn ra và cuộc chạy đua do đó có thể kéo dài vô tận, tùy kết quả các tiểu bang.
Ta cần ghi nhận đây chỉ là cách phổ thông nhất thôi, vì có nhiều tiểu bang chia ghế còn phức tạp hơn nhiều, chẳng hạn như Cali chia phiếu theo 53 quận (district) riêng rẽ, hay Texas, có bầu sơ bộ trực tiếp (primaries) và cả thảo luận rồi bầu theo hội đồng hay nhóm (caucuses). Sự phức tạp này còn đưa đến cảnh tréo cẳng ngỗng vô lý như ở Texas, bà Hillary thắng Obama với hơn 100.000 phiếu, nhưng lại nhận được ít đại biểu hơn. Chính vì vậy mà bà Hillary, dù đang thua số ghế đại biểu so với ông Obama, vẫn nhất quyết không chịu rút lui.
Đã vậy, đảng Dân Chủ lại còn có thêm 796 “siêu đại biểu” (super delegates) được trung ương và các đảng bộ địa phương chỉ định. Điều mà bên Cộng Hòa không có.
Bây giờ thì ta hãy mở ngoặc bàn qua về chuyện siêu đại biểu.
Sau những lần đại bại của Dân Chủ năm 1972, khi thượng nghị sĩ cấp tiến phản chiến cực đoan George McGovern chỉ thắng được đúng một bang trong khi ứng viên Cộng Hòa Richard Nixon đại thắng tại 49 tiểu bang, và năm 1980, khi tổng thống Jimmy Carter chỉ thọ được một nhiệm kỳ thì bay chức năm vì quá bết bát, thua Ronald Reagan của Cộng Hòa, đảng Dân Chủ khổ công tìm hiểu tại sao.
Kết quả cuộc tìm hiểu cho thấy hình thức bầu cử sơ bộ bên Dân Chủ thường đưa đến sự thành công của các ứng viên cực đoan như McGovern, hay mị dân hứa hẹn giỏi mà quá bết như Carter.
Cuộc bầu cử tổng thống Mỹ hết sức phức tạp, lại phải trải qua hai giai đoạn, giai đoạn bầu sơ bộ trong nội bộ hai đảng để bầu đại diện cho đảng, và cuộc tổng tuyển cử giữa hai đảng để bầu tổng thống cho cả nước. Tổng cộng kéo dài ít ra là cả năm trường, và lần này là hai năm. Vì tính phức tạp, lâu dài, cũng như vì phải đi bầu hai hay ba lần, nên thông thường chỉ có những người rất “mê” chính trị, bỏ cả năm trời theo dõi kỹ tình hình, lập trường các ứng viên, mới tích cực tham gia đầu phiếu trong các cuộc bầu sơ bộ cả hai ba lần. Và dĩ nhiên đây cũng là những người có lập trường dứt khoát nhất, có thể nói hăng hái, háo thắng và cực đoan nhất.
Kết quả là các ứng viên cả hai đảng, trong thời kỳ sơ bộ thường phải có lập trường cực đoan hơn để thu hút số cử tri tương đối cực đoan ấy. Bên Dân Chủ thì là cấp tiến cực đoan, bên Cộng Hòa thì là bảo thủ cực đoan.
Để tránh cảnh thất bại tiếp tục, năm 1982, đảng Dân Chủ đưa ra giải pháp “siêu đại biểu”. Mỗi tiểu bang sẽ được quyền đề cử một số đại biểu đặc biệt, không phải do dân trực tiếp bầu, mà do các cơ sở đảng cấp trung ương và địa phương chỉ định. Họ là những “nhân sĩ chức sắc” của đảng, như thống đốc, nghị sĩ, dân biểu, lãnh tụ nghiệp đoàn, lãnh tụ hội đoàn ngoại vi, cựu tổng thống, cựu phó tổng thống, … Tổng số là 796 người.
Những người này, khi vào đại hội đảng, muốn bỏ phiếu cho ứng viên nào cũng được. Mục đích chính là để các lãnh tụ già dặn kinh nghiệm của đảng có tiếng nói, có thể hoá giải phần nào kết quả cực đoan hay mị dân của các cuộc bầu sơ bộ. Tiếng nói của các siêu đại biểu này cũng trở thành quan trọng khi các ứng viên không người nào đạt được túc số cần thiết qua các cuộc bầu của cử tri.
Tính cho đến nay, ông Obama và bà Clinton đang ngang ngửa với nhau và chắc chắn chẳng ai thu được đủ số phiếu đại biểu cần thiết để đắc cử đại diện cho đảng. Cuối cùng thì đảng Dân Chủ sẽ phải nhờ khối “siêu đại biểu” lựa đại diện.
Nhưng nếu quyền quyết định nằm trong tay các siêu đại biểu thì tính dân chủ sẽ bị mất. Người thua cuộc chắc chắn sẽ chỉ trích là đảng coi thường phiếu cử tri mà coi nặng phiếu của các chức sắc đảng. Đó là chưa kể vấn đề khó tránh được là tham nhũng, mua phiếu: báo chí đã loan tin ông Obama đã “ủng hộ” 694 ngàn Mỹ kim, và bà Hillary 195 ngàn Mỹ kim cho một số siêu đại biểu rồi.
Mấy ông bà siêu đại biểu này cũng không biết phải bỏ phiếu như thế nào nữa. Lấy ví dụ hai ông Ted Kennedy và John Kerry. Họ đều là thượng nghị sĩ Massachusetts. Cả hai đều công khai và tích cực ủng hộ Obama. Nhưng đa số cử tri tiểu bang Massachusetts lại bầu cho bà Hillary. Như vậy tại đại hội đảng, họ bầu cho Obama là đi ngược lại ý đa số cử tri của Massachusetts, mà bầu cho bà Hillary thì là đi ngược lại ý của chính mình.
Cái mâu thuẫn lớn là đảng Dân Chủ thành lập khối siêu đại biểu với mục đích hoá giải phần nào những tác hại của kết quả bầu cử sơ bộ phổ thông. Bây giờ bầu cử phổ thông đi đến bế tắc, và rồi hình thức siêu đại biểu cũng chẳng giúp giải quyết gì mà chỉ làm vấn đề rắc rối thêm!
Khủng hoảng thứ ba không kém quan trọng là chuyện các tiểu bang Florida và Michigan.
Vì cãi lại chỉ thị của trung ương đảng khi dời ngày tổ chức bầu sơ bộ cho sớm hơn, hai tiểu bang này bị Trung Ương đảng trừng phạt và tước quyền cử đại diện tham dự đại hội đảng tại Denver. Tất cả các ứng viên đồng ý và cam kết không tranh cử tại những tiểu bang này. Nhưng dù vậy, đảng viên vẫn ùn ùn đi bỏ phiếu, và kết quả bà Hillary đã thắng lớn ở cả hai tiểu bang.
Và dĩ nhiên bây giờ bà đòi hỏi trung ương đảng phải thu hồi biện pháp trừng phạt và nhìn nhận những lá phiếu của cử tri Florida và Michigan, công nhận chiến thắng của bà, chấp nhận những đại diện của bà, cho họ tham dự và bỏ phiếu cho bà tại đại hội đảng.
Lý luận của bà là không thể coi như pha tiếng nói của hơn hai triệu cử tri Dân Chủ đã đi bầu tại Florida và Michigan. Ông Obama vì thua phiếu tại hai tiểu bang này, dĩ nhiên chống đối lại ngay, dựa trên lý luận luật lệ là luật lệ, không thể chấp nhận một sự coi thường luật lệ trắng trợn như vậy. Quyết định trừng phạt của đảng phải được duy trì, không nhìn nhận đại biểu của hai bang này.
Đảng Dân Chủ lâm vào thế bí, loay hoay chưa biết phải quyết định như thế nào.
Bế tắc này hết sức quan trọng vì tổng số phiếu đại biểu của hai bang lớn này có thể làm nghiêng cán cân và mang chiến thắng lại cho một trong hai ứng viên, và tránh được chuyện phải cãi nhau cho đến đại hội đảng. Không có đại biểu của hai bang này, ông Obama chắc chắn sẽ thắng. Với phiếu của hai bang này bà Hillary còn có nhiều hy vọng.
Quan trọng hơn nữa, trong hai bang đó thì Florida là tiểu bang thường đóng vai trò quyết định trong cuộc bầu tổng thống. Năm 2000, Bush đắc cử tổng thống chỉ nhờ đã thắng Gore có 537 phiếu tại đây. Bây giờ đảng Dân Chủ không nhìn nhận các đại biểu của Florida thì coi như có thể sẽ mất cả ngàn phiếu là ít vì các đảng viên Dân Chủ bất mãn sẽ không đi bầu, để rồi Dân Chủ sẽ mất tiểu bang này về tay Cộng Hòa trong Tháng Mười Một tới, và có thể mất luôn cái ghế tổng thống.
Cả ba cuộc khủng hoảng vẫn còn đang trong giai đoạn bế tắc không có giải pháp. Cho đến nay, chưa ai nhìn thấy được giải pháp hoàn hảo nào.
Đã vậy, đảng Dân Chủ năm nay lại còn đi vào một cuộc “thử nghiệm” chính trị chưa từng thấy trong lịch sử Mỹ. Sau các cuộc bầu bán vòng loại, hiện nay chỉ còn hai ứng viên. Một người là phụ nữ, người kia là da đen. Một trong hai người này dĩ nhiên sẽ là đại diện cho Dân Chủ trong cuộc tranh cử tổng thống với Cộng Hòa tháng Mười Một tới. Chưa bao giờ trong lịch sử Mỹ lại có một phụ nữ hay một người da đen đại diện cho một chính đảng ra tranh cử tổng thống. Bất kể các cuộc thăm dò ý kiến, không ai biết chắc được dân Mỹ nói chung đã sẵn sàng chấp nhận một phụ nữ hay một người da đen làm tổng thống hay chưa.
Đã vậy thì chớ, ứng viên phụ nữ da trắng có thể được lựa lại là một người với một quá khứ đen kịt vì những chuyện lộn xộn hay khả nghi, trong khi ứng viên da đen thì ngược lại, lại là một người với một quá khứ trắng tinh, vì chưa làm được chuyện gì đáng nói.
Điều tất cả mọi người đều nhìn thấy là năm nay là “vận đỏ” của đảng Dân Chủ vì những thất bại lớn lao của Bush, và phần chiến thắng coi như chắc chắc nằm trong tay Dân Chủ. Nhưng nhờ tài “tự bắn vào chân", đảng Dân Chủ không khéo sẽ lại tặng cái ghế tổng thống cho ông Cộng Hòa McCain (20-4-08).
Gửi ý kiến của bạn
