Hôm nay,  

Một Cuộc Tranh Cử Bất Ngờ?

7/30/201600:00:00(View: 13641)
Những bất ngờ đầu tiên mà chẳng là sau cùng…

Sau 10 ngày đinh tai nhức óc vì đại hội của hai đảng lớn của Hoa Kỳ, dân Mỹ được dạm mua hai món đồ dán cùng một nhãn, là “Tương Lai Nước Mỹ”. Nói theo ngạn ngữ quen thuộc, “Địa Ngục được trải đá hoa của Thiện Chí”, thiện chí của hai ứng cử viên Donald Trump bên Cộng Hòa và Hillary Clinton bên Dân Chủ là những gì chúng ta nên xét lại. Rồi bỏ qua!

Dưới cùng một nhãn, nước Mỹ qua sự mô tả của hai ứng cử viên, của các diễn giả lẫn “dàn vỗ” - là các đại biểu đầy nhiệt tình đứng hò hét trên sàn – có hai trạng thái tương phản.

Một đằng là nước Mỹ xuống dốc, bất an và bị đe dọa từ an ninh đến kinh tế nên phải cần tới bàn tay cứu độ của người duy nhất biết giải quyết, là tỷ phú Donald Trump. Đúng là chữ duy nhất phất phơ. Đằng kia là nước Mỹ thái hòa, hòa hợp trong thanh bình, nhờ thành tích lãnh đạo của Hành pháp Dân Chủ và sẽ còn huy hoàng hơn nếu bầu cho chính khách Hillary Clinton. Sự thật lại chẳng như vậy vì cả hai người đều nói láo. Giới bình luận có thiên kiến cũng chẳng khá hơn. Mà cũng chẳng sao.

Chúng ta sẽ hiểu vì sao sau khi nhìn lại những chuyện bất ngờ.

Sau hơn 400 ngày lâm chiến, cuộc tranh cử tổng thống Hoa Kỳ năm nay có đầy bất ngờ. Nhưng bất ngờ hơn cả là cả hai Đại hội đều hoàn thành mỹ mãn, có lục đục mà khỏi bị nội chiến trên sàn nhẩy của từng đảng. Sau khi Hillary Clinton thoát tội gian dối, một cách bất ngờ sau hai chục năm gian dối, Nghị sĩ Bernie Sanders, gã hippy già với cuộc cách mạng dang dở, bèn đầu hàng giai cấp và khuyên giải các đồng chí son trẻ nhằm bảo vệ lá cờ thống nhất của đảng. Trước đó, các bậc đạo cao đức trọng bên Cộng Hòa, từ ông Bush Cha, Bush Con và Bush Em tới Mitt Romney hay John Kasich, cũng muốn làm một cuộc đảo chánh để đảng khỏi tấn phong một kẻ khật khùng là Donald Trump, mà không thành. Chuyện bất ngờ là sự thất bại thê thảm của các bậc trưởng thượng trong đảng Cộng Hòa, rồi sự hậm hực của một tá ứng cử viên bị rớt đài mà không chịu nuốt cay.

Thật ra, chúng ta cần nhìn lại nền dân chủ Hoa Kỳ và sinh hoạt tiêu biểu là cuộc tranh cử tổng thống để nếu khỏi vỗ tay thì cũng yên tâm cho nước Mỹ!

***

Trong mọi cuộc tranh cử tại Hoa Kỳ, ta đều thấy hiện tượng “chính tà phân minh”.

Ứng cử viên nào cũng tự cho ta là có chính nghĩa và nếu cứ tri mà bầu cho đối thủ thì sẽ đi vào con đường tà đạo làm quốc dân khốn khổ. Từ cách phân ranh trắng đen hay xanh đỏ ấy, ta được nghe hai bên mô tả cùng một sự thể dưới hai ánh sáng trái ngược. Chỉ thiếu điều là kẻ gian hay cường quốc thâm hiểm nào đó – nhiều lắm, Nga Tầu, Iran – gài người vào trong hàng ngũ đối phương để phá hoại nước Mỹ. Quần chúng đầy nhiệt tình ở dưới hoàn toàn tin tưởng vào sự diễn giải ấy và gây ra không khí nội chiến đằng mồm.

Sau đó, ngày 20 Tháng Giêng năm tới, thì... huề cả làng khi Tổng thống tân cử tuyên thệ nhậm chức và nước Mỹ mở ra một trang sử mới, trắng bóc vì có đầy bất ngờ khác.

Nếu có trí nhớ, ai cũng có thể nhắc tới Đại hội đảng Dân Chủ năm 1968 tại Chicago. Năm đó, Hoa Kỳ còn lầm than hơn những gì được Donald Trump diễn giải ngày nay. Cuộc chiến tại Việt Nam bị vụ Mậu Thân đẩy vào thất bại khiến Lyndon B. Johnson không ra tái tranh cử, và lẽ chiến hòa trở thành đề tài tranh luận, được có vài tháng. Vì ứng cử viên sáng giá nhất là Robert Kennedy bị ám sát sau khi thắng vòng sơ bộ tại California. Sau đó tới lượt lãnh tụ đấu tranh cho dân quyền của người da đen là Mục sư Martin Luther King Jr. Đại hội đảng khai mạc với cảnh đấu đá đầy đường. Hậu quả bất ngờ là Richard Nixon thắng cử. Bất ngờ hơn nữa là ông đại thắng năm 1972 rồi phải từ chức vì một chuyện bất ngờ không kém là vụ Watergate do tội bao che cho đàn em làm bậy rồi tìm cách lấp liếm.

Khi ấy rồi, trong sáu năm từ 1968 tới 1974 – hay vụ thảm bại tại Việt Nam năm 1975 - ai cũng có thể nói rằng nước Mỹ hết thời và nền dân chủ Hoa Kỳ đi vào tận thế. Sáu năm sau, một vị cứu tinh xuất hiện là Ronald Reagan. Bất ngờ đấy chứ?

Trước khi Phó Tổng thống Johnson bất ngờ nhậm chức Tổng thống vào Tháng 11 năm 1963, Nghị sĩ John Kennedy thuộc đảng Dân Chủ ra tranh cử Tổng thống vào năm 1960. Đấy là “lần đầu tiên”, một chữ rất đắt mà vô nghĩa của báo chí, một chính khách Công giáo ra tranh cái chức đại biểu cao nhất của nước Mỹ. Khi ấy, có người đã sợ ông là “lá bài của Vatican”, hoặc con rối của Đức Giáo hoàng. Cũng hoảng tiều như chuyện Obama là người Hồi giáo hay Hillary là con hát của tài phiệt Wall Street!

Bất ngờ là cuộc tranh cử năm 1960 là lần đầu có sự tường thuật rộng rãi của truyền hình và dung nhan ứng cử viên có góp phần cho Kennedy 43 tuổi thắng cử sát nút, (0,17% số phiếu cử tri, 113 ngàn phiếu) trước vẻ già nua của Nixon, 47 tuổi. Khi tranh cử, Kennedy cũng hứa hẹn nhiều điều mà gặp bất ngờ hơn nữa, từ chuyện Cuba đến Việt Nam và vụ ám sát tại Dallas…. Khi ấy, ai chẳng tin rằng Hoa Kỳ đến thời suy vong? Y như ngày nay vậy, sau khi đã có một tổng thống lai da đen đầu tiên, rồi có một phụ nữ đầu tiên thụ ủy liên danh của một chính đảng lớn. Toàn những biến cố đầu tiên!

Biến cố đầu tiên chính là vị Tổng thống đầu tiên của đảng Cộng Hòa, Abraham Lincoln.

Khi tranh cử năm 1860, ông chủ trương bãi bỏ chế độ nô lệ. Chuyện bất ngờ là điều ấy dẫn tới cuộc Nội chiến năm 1861 khiến 3% dân số thiệt mạng, kể cả 620 ngàn binh lính, khi Hoa Kỳ chỉ có hơn ba chục triệu dân. Và Lincoln là tổng thống đầu tiên bị ám sát khi còn tại chức, vào ngày Thứ Sáu Tuần Thánh năm 1865, chỉ vài tuần trước ngày đại thắng. Khi đó, vào quãng 1860-1865, có ai tin rằng Hoa Kỳ sẽ trở thành cường quốc số một thế giới không?

Vì sao, sau những “biến cố đầu tiên chúng ta cứ hay gặp chuyện bất ngờ như vậy về nền dân chủ Hoa Kỳ? Một phần là vì nước Mỹ quá trẻ nên mắc bệnh quên trí nhớ.

***

Nếu có trí nhớ, họ phải thấy bậc trưởng thượng cao quý nhất, các quốc phụ, cũng đầy nhiệt tình khi ra tranh cử. Hai Tổng thống thứ nhì và thứ ba là John Adams và Thomas Jefferson gán nhiều thậm từ thô tục cho đối thủ chính trị. Sau đó nửa thế kỷ, Tổng thống đầu tiên của đảng Dân Chủ là Andrew Jackson, cũng ném bùn vào đối phương là John Quincy Adams, con trai của John Adams và là Tổng thống thứ sáu của Hoa Kỳ. Thời đó, Andrew Jackson có thể là chiến tướng lừng danh nhưng đầy tì vết và phát biểu linh tinh chẳng kém gì Donald Trump thời nay! Nói chung, đời tư hay đào địch gì thì cũng bị rọi đèn và văng miểng.

Hoa Kỳ là quốc gia có dĩ vãng rất mỏng, vì vậy dân chúng mới hay quên trí nhớ, rằng lãnh tụ của họ cũng thích chơi bùn… Nhưng nước Mỹ lại có tương lai bất tận vì được xây dựng từ một niềm xác tín là chính người dân sẽ thực hiện tương lai đó. Trên con đường chinh phục tương lai họ phải bước qua một vũng lầy là chính trị.

Hiến pháp Mỹ giải quyết nhu cầu bùn lầy nước đọng ấy theo kiểu không giống ai: cố tình thu hẹp vai trò của chính quyền, trong tinh thần là chính quyền càng yếu thì quyền dân càng được phát triển. Vì vậy, quyền lực Tổng thống bị hạn chế bởi Quốc hội, cũng do dân bầu lên, bởi Tối cao Pháp viện độc lập và các Thống đốc Tiểu bang. Từ 1913, ảnh hưởng kinh tế của Tổng thống còn bị thu hẹp vì một định chế độc lập khác là Ngân hàng Trung ương. Trong cuộc tranh cử Tổng thống chẳng hạn, các ứng cử viên tha hồ phát biểu mà chẳng làm thị trường nhúc nhích bằng một cái nháy mắt của Thống đốc Ngân hàng Trung ương.

Nói cho phũ phàng, bài diễn văn của Hillary Clinton không được thị trường theo dõi bằng quyết định của Ngân hàng Trung ương… Nhật Bản, ở bên kia biển Thái Bình.

Bảo rằng Tổng thống Hoa Kỳ không mạnh bằng các lãnh tụ như Vladimir Putin, Tập Cận Bình hay Recep Tayyip Erdogan thì ai cũng có thể hiểu. Nhưng người cầm đầu Hành pháp của Mỹ cũng chẳng có nhiều quyền hạn hơn một Thủ tướng của Đại nghị chế như Đức, Anh và Nhật.

Đã thế, bốn năm một lần, dân Mỹ còn đi bỏ phiếu cho Tổng thống khi cùng đề cử tất cả các Dân biểu Hạ viện, một phần ba Nghị sĩ Thượng viện và nhiều Thống đốc Tiểu bang cùng các chức vụ dân cử tại địa phương. Vì vậy, vào một năm tổng tuyển cử như năm nay, ứng cử viên Tổng thống không thể độc diễn trên sân khấu chính trị nên thường nói thách với một chương trình hành động hấp dẫn của mình và gán cho đối thủ trong đảng rồi trên toàn quốc nhiều nhược điểm hay ác ý xấu xa. Chỉ có thiểu số thuộc phe mình thì tin vào cách diễn giải được thuyền thông thổi lên để bán quảng cáo.

Còn lại thì ai cũng có thể kết luận rằng đấy chỉ là đòn chính trị khi các đảng cứ đề cử toàn loại phần tử côn đồ như The Donald hay ác ôn như Hillary!

Sự thật kia là các chương trình hành động đều nhắm vào mục tiêu đắc cử mà thôi.

Khi thắng cử, Tổng thống Mỹ mới nhìn ra sự thật: nó chẳng giống những gì họ mô tả mà lại còn bị nhiều kỳ đà cản mũi trong Quốc hội. Rồi gặp nhiều bất ngờ khác trên thế giới khiến cho anh hùng rất ít khi tạo thời thế mà chính thời thế mới tạo ra anh hùng. Chính là những bất ngờ trên thế giới mới khiến một chính khách giỏi mà thành tổng thống dở. Giữa nhiều trường hợp khác, Lyndon B. Johnson và bất ngờ tại Việt Nam hay George W. Bush và vụ khủng bố 9-11 là hai thí dụ nổi bật.

Một thể chế chính trị khiến người ra ứng cử bị gán cho đủ tội xấu xa mà sau cùng vẫn có thể bắt tay đối thủ rồi hát quốc ca vào ngày nhậm chức thì không vui sao được? Cho nên, xin đừng vì vũng lầy chính trị vào mùa bầu cử mà vội hát câu ai điếu cho nền dân chủ Mỹ!

Reader's Comment
8/1/201600:18:36
Guest
Tôi có được phép lập lại câu nói của chính tác giả Nguyễn Xuân Nghĩa hay không ? "Một Mụ nói láo thường xuyên với một ông điên thường trực".
Dựa ̣đàng nào cũng chết..
7/30/201621:21:43
Guest
dung vay ca 2 ung cu vien dang cong hoa va dang dan chu deu noi lao chang ai hon ai ca 2 chi noi lao va khoe khoang
Send comment
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu.Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Your Name
Your email address
)
Ông X. Nguyễn bị trục xuất vào sáng sớm của một ngày trong tháng Tư. Cuối ngày hôm đó, vào lúc 5 giờ chiều, cô K. Nguyễn bay về Sài Gòn. Cô đến phi trường Tân Sơn Nhứt sau chuyến bay trục xuất anh cô khoảng một ngày.“Khi đến Tân Sơn Nhứt, họ đưa anh tôi và mấy người bị trục xuất một lối đi đặc biệt để vào nơi làm thủ tục hải quan. Họ phỏng vấn, lăn tay, làm giấy tờ. Rồi họ đọc tên từng người, nếu có thân nhân, họ sẽ dắt ra cổng, bàn giao lại cho người nhà. Với ai không có thân nhân, nhưng có tên trong danh sách của Ba Lô Project (BLP) thì tình nguyện viên của nhóm sẽ nhận. BLP cho mỗi người một ba lô, trong đó có những vật dụng cá nhân cần thiết, một điện thoại có sim sẵn và $50”, cô K. kể.
Tôi có một người bạn viết lách văn nghệ. Chị cho rằng mình có chút tài nghệ, đủ để khi cần móc túi lấy ra xài. Chị không viết đều. Chỉ viết khi thích – đôi khi chị viết gửi vài tạp chí mạng, có khi chỉ viết để đó, không gửi ai. Chị sống trên căn gác nhỏ, gọi đó là "giang sơn sáng tác" của riêng mình. Mỗi ngày chị dậy lúc gần trưa, pha ly cà phê nguội, rồi mở máy tính. Có bài chị viết ngay sau ngụm cà-phê đầu tiên – vài chục phút là xong – gửi đi ngay rồi gập máy, đi ngủ tiếp. Có bài để ba năm hôm, không sửa gì cả, gửi đi như vậy. Tôi hỏi: “Sao không đọc lại?” Chị nhún vai: Lúc viết là thật nhất. Sửa nhiều, mất hồn. Tôi hỏi tiếp: Không sợ thiếu sót? Chị cười, lấy ngón tay chỉ lên bức thư pháp trên tường:“Tri túc giả phú” (Biết đủ là đủ).
Kể từ khi Donald Trump tái đắc cử Tổng thống, giới sáng lập và đầu tư trong lĩnh vực công nghệ cao tại Thung lũng Silicon – gồm các tỷ phú như Elon Musk, Jeff Bezos và Mark Zuckerberg – đã được xem là những nhân vật có ảnh hưởng quan trọng đối với chính quyền mới. Họ xuất hiện trong lễ nhậm chức của Trump và nhanh chóng đóng vai trò chính trong việc định hình các chính sách "Làm cho nước Mỹ vĩ đại trở lại". Với niềm tin mãnh liệt vào tiềm năng của công nghệ hiện đại, những nhà lãnh đạo này tin rằng họ có thể vận hành nó trong khuôn khổ một nền kinh tế thị trường tự do. Họ cổ súy cho sự phát triển không giới hạn của một hình thái tư bản tự do tuyệt đối và công nghệ có thể giải quyết hầu hết các vấn đề xã hội và quốc gia. Trong tầm nhìn của các cá nhân tiên phong công nghệ, họ muốn có vai trò lãnh đạo trong việc xóa bỏ các thủ tục hành chính phức tạp của nhà nước phúc lợi. Đó là hai điều kiện tiên quyết để tăng tốc cho các tiến bộ xã hội,
Ba giờ sáng của một ngày giữa Tháng Tư, cả hệ thống điện và điện thoại trong trại giam Adelanto Detention Center (California) đồng loạt bị ngắt. Bóng tối phủ trùm khắp các khu vực. Nhân viên trại giam đi từng khu vực, gõ cửa từng phòng, gọi tên “những người được chọn.” Mỗi phòng một, hoặc hai người bị gọi tên. “Thu xếp đồ đạc của các anh” – lệnh được truyền đi vắn tắt, không giải thích. Ông X. Nguyễn, cư dân của Santa Ana, đến Mỹ từ năm 1990, là một trong những người bị đánh thức được lệnh phải thu dọn đồ đạc.Cùng với những người khác - không ai biết ai vì tất cả đèn đã tắt, trong bóng tối họ bị áp tải ra khỏi trại giam trong tình trạng tay bị còng, chân bị xích. Chỉ đến khi bước vào chiếc xe bít bùng, họ mới nhận ra nhau qua cùng tiếng Mẹ đẻ, mới biết mình không đơn độc – mà cùng những người khác cùng ngôn ngữ, cùng cố hương, cùng một chuyến đi không có ngày trở lại. “Họ đưa anh tôi và những người trên xe đến tòa nhà INS (Immigration and Naturalization Service) ở Los Angeles.
Chuyện đời của Tổng thống Donald Trump như một cuốn sách, không phải tự truyện, không phải tiểu sử, là một trường thiên tiểu thuyết đang viết vào chương cuối cùng. Đã gọi là tiểu thuyết, nghĩa là không thật như đời thường, có nhiều diễn biến ly kỳ, bí mật và những âm thầm giấu giếm bên trong. Nhân vật chính là một người có đời sống phóng đảng từ trẻ đến già. Con nhà giàu, đẹp trai, học không giỏi. Bảy mươi mấy năm sống có thể gôm vào sáu chữ: Ham gái. Ham danh. Ham tiền. Ông không có khả năng gì đặc biệt, ngoài trừ khả năng bạo phổi, quen thói tỷ phú quyền lực, ít học, kém tư cách, ông muốn nói gì thì nói, muốn tuyên bố gì thì tuyên bố, bất kể đúng sai, bất kể hậu quả. Việc này khiến ông nổi bật giữa những kiểu mẫu đứng đắn, đạo hạnh, tử tế, trí thức của các nhà lãnh đạo Hoa Kỳ dọc theo lịch sử. Sự phá vỡ tư cách lãnh đạo theo truyền thống, lạ lùng, được một số đông cử tri ủng hộ.
Tôi có một đứa cháu gái. Mỗi sáng, cháu ngồi trên bậc thềm, chăm chỉ buộc dây giày. Mỗi bên phải đều nhau, mỗi nút thắt phải đúng thứ tự. Nếu lỡ tay thắt ngược, cháu sẽ gỡ ra và làm lại từ đầu – đôi khi ba, bốn lần. Cháu sẽ nhất định không chịu đi học cho đến khi nào giây thắt thật ngay ngắn. Cháu thuộc dạng trẻ em tự kỷ – một khác biệt mà người ngoài mới nhìn vào khó thấy. Và để được hỗ trợ trong lớp học, con bé phải làm điều mà cả hệ thống ép nó làm: thi IQ. Nếu điểm thấp quá, cháu bị đưa ra khỏi lớp chính. Nếu điểm “không thấp đủ,” cháu lại không được hỗ trợ vì không đạt tiêu chuẩn “khuyết tật.” Cùng một con số, khi là tấm thẻ vào cửa, khi là án lệnh đuổi ra khỏi cửa. Và chẳng ai thấy việc này có gì sai. Tất cả đều hợp lệ. Tất cả đều dựa vào một niềm tin: con người có thể đo được bằng ba con số.
Trong tháng 7 năm 2025, Thượng Viện Hoa Kỳ đã bỏ phiếu gần như hoàn toàn theo đường lối đảng phái để hủy bỏ khoản ngân sách trị giá 1.1 tỷ MK đã được chuẩn thuận cấp cho Tập Đoàn Phát Thanh Truyền Hình Công Cộng (Corporation for Public Broadcasting, CPB). Những người ủng hộ quyết định này cho rằng đây là hành động cần thiết để ngừng tài trợ cho “cánh truyền thông thiên tả.” “Phát thanh truyền hình công cộng đã rơi vào tay các nhà hoạt động đảng phái từ lâu rồi,” TNS Ted Cruz (Texas) tuyên bố, khẳng định chính phủ không cần thiết phải tài trợ cho các cơ quan báo chí “thiếu công tâm.” Ông châm biếm: “Muốn xem tuyên truyền của phe cấp tiến hả, cứ bật MSNBC đi.”
Tổng thống Donald Trump đã cố gắng áp đặt Hoa Kỳ lên thế giới và tách đất nước ra khỏi thế giới. Ông bắt đầu nhiệm kỳ thứ hai bằng cách vung vũ lực cứng của Mỹ, đe dọa Đan Mạch về quyền kiểm soát Greenland, và đề nghị sẽ giành lại kênh đào Panama. Ông đã sử dụng thành công các mối đe dọa về thuế quan trừng phạt để ép buộc Canada, Colombia và Mexico về các vấn đề nhập cư. Ông đã rút khỏi các hiệp định khí hậu Paris và Tổ chức Y tế Thế giới. Vào tháng 4, ông đã khiến thị trường toàn cầu rơi vào hỗn loạn bằng cách công bố thuế quan sâu rộng đối với các quốc gia trên toàn thế giới. Không lâu sau đó, ông đã thay đổi chiến thuật bằng cách rút lại hầu hết các mức thuế bổ sung, mặc dù vẫn tiếp tục gây sức ép cho một cuộc thương chiến với Trung Quốc – mặt trận chủ yếu trong cuộc tấn công hiện nay để chống lại đối thủ chính của Washington...
Tài liệu ghi chép lịch sử Tòa Bạch Ốc cho biết, khi nhân viên dưới thời chính quyền của Woodrow Wilson chuẩn bị dời vị trí của Vườn Hồng, họ nhìn thấy hồn ma của cố Đệ Nhất Phu Nhân Dolley Madison, phu nhân của cố Tổng thống đời thứ tư của Mỹ James Madison. Thế là, để “xoa dịu” bà Madison, họ quyết định không di dời nữa và Vườn Hồng ở nơi đó cho đến tận bây giờ. Ông Jeremiah Jerry Smith làm việc trong Toà Bạch Ốc dưới thời của chính quyền Tổng Thống Ulysses S. Grant vào cuối những năm 1860. Trong suốt 35 năm, ông là một người hầu, quản gia, đầu bếp, gác cửa, dọn dẹp văn phòng. Smith là người được các ký giả, người viết sách tìm đến khi họ muốn biết về tin tức hoặc chuyện hậu cung. Theo tài liệu lịch sử của White House, ông Smith nói từng nhìn thấy hồn ma của Lincoln, Grant, McKinley và một số đệ nhất phu nhân từ năm 1901 đến 1904.
Trong nhóm bạn bè khá thân, chúng tôi có một cặp bạn - anh chồng là người tốt bụng, dễ mến; anh yêu vợ, nhưng lại có tình ý với một người khác. Khi bạn bè nhắc, anh luôn trả lời chắc nịch: “Vợ tôi đơn giản lắm, bả ấy chẳng để ý, cũng chẳng hay biết gì đâu.”Cô vợ cũng là bạn tôi, một người hiền lành, tử tế. Khi nghe tiếng gần tiếng xa, bạn chỉ cười nhẹ nhàng: “Mình chẳng muốn biết, biết chi cho mệt, cứ nhắm mắt, rồi mọi chuyện cũng qua thôi.”
NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.