Óc của người già thực sự hãy còn rất nhiều bí ẩn. Trải qua bao năm khảo cứu y khoa, chúng ta vẫn chưa hiểu óc chúng ta đã già đi ra sao" Việc trở ngại trước tiên là bởi loài người có đời sống tương đối ngắn ngủi, không đủ thời gian để nghiên cứu óc già biến chuyển như thế nào. Chỉ một thế kỷ về trước, 1900, lúc đó người Mỹ sống thọ trung bình 47 tuổi nghĩa là gần tương đương với tuổi thọ của chúng ta ở Việt Nam. Ngày nay, tuổi thọ của người Việt hải ngoại đã khá hơn, và riêng đối với người Mỹ tuổi thọ trung bình tăng lên tới 75 tuổi.
Óc con người chỉ cân nặng 3 lb, nhưng lại là cơ quan có nhiệm vụ quan trong bậc nhất của cơ thể. Óc điều khiển tim đập đều đặn, giúp hơi thở đều hòa cho mỗi người, và bảo tồn trí nhớ cho mỗi người.
Óc chứa hơn trăm tỉ tế bào não, có nhiệm vụ phát điện từ hệ thần kinh ra ngoài và từ ngoài vào trong. Tế bào thần kinh đưa tín hiệu tới hàng ngàn tế bào khác, vận tốc lên tới 200 dặm một giờ, liên hệ rất nhiều điện tín qua lại và tùy thuộc nhiều hóa chất trong não.
Gần đây, chúng ta hiểu rõ hơn bệnh lãng quên Alzheimer cũng là bởi tế bào thần kinh hết hoạt động khi già nua. Chúng ta cũng biết thêm rằng nếu không vì bệnh tật thì tế bào vẫn còn khỏe mạnh cho tới lúc chết. Ngoài ra chúng ta còn rõ vài ba điều căn bản khác nữa sau đây:
- Tuổi từ 20 tới 90, cân lượng óc sẽ càng ngày càng giảm đi, khoảng 5 tới 10%.
- Những vết lõm xung quanh não càng ngày càng rộng ra.
- Tích tụ đây đó những tế bào não chết đi hợp lại thành từng mảng.
- Bệnh lãng quên khi về già không phải do tế bào não bị hư và chết đi như trước đây nhầm tưởng. Nhưng chính là do sự giảm hoạt động trong não liên hệ phản ứng tương tác do những hóa chất trong não thay đổi khi về già. Thí dụ bệnh Alzheimer liên hệ hiện tượng viêm não khi về già và sinh ra những tảng amyloid. Và chính những tảng amyloid này đã gây trở ngại cho trí nhớ và giết chết tế bào não.
Não già liên hệ hóa chất dopamine thuyên giảm trong não. Khi giảm dopamine cũng sẽ làm giảm trí nhớ. Bình thường dopamine có thêm nhiệm vụ khác là gây khoái cảm cho con người.
Tiếp theo là di truyền ảnh hưởng tới não già nua. Hơn nữa, những khám phá quan trọng hơn gần đây cho biết lối sống cũng ảnh hưởng tới não già chẳng hạn ăn uống quá kiêng khem và lành mạnh có thể giảm tốc độ óc già. Ngược lại bệnh tiểu đường sẽ làm óc già hơn khi so sánh với người bình thường.
Thêm những yếu tố khác nữa cũng ảnh hưởng óc già, thí dụ:
- vấn đề giáo dục tăng trưởng, sống trong những môi trường có đời sống tâm linh tốt, hoạt động và thể dục sẽ giúp sinh sản thêm tế bào não mới.
- Tập thể dục ít nhất 45 phút mỗi lần, 3 lần mỗi tuần, sẽ giúp trí nhớ khá hơn khi về già.
- Nghỉ ngơi hay ngủ đủ 8 tiếng mỗi ngày sẽ chống được bệnh tật kinh niên, bảo vệ trí nhớ.
- Bệnh cao huyết áp ảnh hưởng làm óc nhỏ lại và giảm trí nhớ. Dù uống thuốc để giảm cao máu nhưng óc vẫn bị teo và giảm trí nhớ như thường.
- Cơ thể căng thẳng sinh kích thích tố cortisol ra nhiều, sẽ ảnh hưởng tế bào thần kinh khu hippocampus trong não.
- Thương tích ở đầu, thí dụ võ sĩ bị đánh vào đầu có thể sinh triệu chứng giống bệnh lãng quên Alzheimer.
Tóm lại, giữ gìn sức khỏe tốt là điều cần thiết giúp óc hoạt động lâu dài. Chẳng hạn, cần kiểm soát huyết áp kỹ lưỡng, kiểm soát đường và cholesterol trong máu, ăn uống lành mạnh, uống vài thứ sinh tố, tâp thể dục và giữ tinh thần tráng kiện là những phương cách hay nhất để giúp trí não hoạt động cao độ. Tuy nhiên, chúng ta còn phải chờ thêm nhiều khảo cứu trong tương lai, như tìm cách giảm chất amyloid trong não, dùng phương pháp gen trị liệu, cấy tế bào não lành mạnh để phát sinh loại bạch đản đặc biệt giúp tế bào não tăng trưởng. Nghĩa là khoa học sẽ còn đi xâu hơn, nghiên cứu về gen nhiều hơn và hy vọng một ngày nào đó sẽ biến đổi được hiện tượng óc già của loài người.
Bác sĩ Trần Mạnh Ngô, M.D., Ph.D., F.A.A.F.P.; E-mail: [email protected]; Điên thoại: (714) 547-3915.
Gửi ý kiến của bạn
