Chuyền máu.(nguồn: www.pixabay.com)
Trong lúc đại dịch vẫn còn gia tăng cao tại nhiều tiểu bang ở Mỹ và nhiều nước trên thế giới, nhiều người tự hỏi phải chăng có loại máu trong người có thể dễ làm cho họ bị nhiễm Covid-19 và ngược lại. Để giải đáp thắc mắc này, ký giả Katie Kunt của hãng thông tấn CNN đã thực hiện một phóng sự đặc biệt - được CNN phổ biến hôm 16 tháng 7 năm 2020 - tìm hiểu về vấn đề này với các chuyên gia khắp nơi. Việt Báo xin đăng bản dịch Việt của Thụy Âm để cống hiến cho độc giả tường lãm.
*******
Hầu hết nhân loại đều thuộc vào một trong bốn loại nhóm máu: A, B, AB hay O.
Bình thường, loại máu của bạn có rất ít khác biệt trong đời sống hàng ngày của bạn ngoại trừ nếu bạn cần phải chuyền máu.
Tuy nhiên, theo một số nghiên cứu có người thắc mắc phải chăng loại máu ảnh hưởng đến nguy cơ bị lây vi khuẩn corona. Thí dụ, có người cho rằng những người với loại máu A có thể có nguy cơ cao hơn để bị mắc Covid-19 và phát triển các triệu chứng nghiêm trọng trong khi những người với loại máu O có thể có nguy cơ thấp hơn.
Nghiên cứu được phổ biến trong tuần trước chống lại một số phát hiện lúc đầu này, nhắc nhở rằng khám phá khoa học là tiến trình phát triển. Các nhà nghiên cứu tại Bệnh Viện Massachusetts General Hospital và Beth Israel Deaconess Hospital đã phổ biến một nghiên cứu hôm Thứ Năm tuần trước cho thấy không có chứng cứ loại máu ảnh hưởng sự phát triển các triệu chứng nghiêm trọng ở một số người (được định nghĩa là việc đặt ống thở vào khí quản hay chết) từ việc truyền nhiễm vi khuẩn corona.
Một nghiên cứu khác trong quá khứ cho thấy rằng một số nhóm máu có thể ảnh hưởng đến khả năng dễ bị tổn thương đối với các bệnh khác, gồm ung thư.
Tại sao chúng là vấn đề
Tại sao chúng ta có các loại máu và chúng phục vụ cho mục đích gì thì vẫn còn chưa được biết rõ, và rất ít điều được biết về mối quan hệ của chúng đối với các vi khuẩn và bệnh tật.
Đưa ra ánh sáng vai trò gì mà các loại máu đóng vai sẽ có khả năng giúp các nhà khoa học hiểu biết rõ hơn đối với nguy cơ của bệnh đối với con người trong các nhóm máu khác nhau.
“Tôi nghĩ thật hấp dẫn, lịch sử tiến hóa, ngay dù tôi không nghĩ chúng ta có câu trả lời tại sao chúng ta có nhiều loại máu khác nhau,” theo Laure Segurel, nhà di truyền học tiến hóa của con người và là nhà nghiên cứu tại Bảo Tàng Viện Quốc Gia Về Lịch Sử Thiên Nhiên tại Pháp, cho biết.
Các loại máu được khám phá vào năm 1901 bởi nhà miễn dịch học và bệnh học người Áo là Bác Sĩ Karl Landsteiner, người mà sau đó đã đoạt Giải Nobel về công trình nghiên cứu của ông. Giống như các đặc điểm di truyền khác, loại máu của bạn được thừa hưởng từ cha mẹ của bạn.
Trước sự khám phá các nhóm máu, một vụ chuyền máu, là thủ tục cứu mạng thông thường hiện nay, là một quá trình đầy nguy hiểm. Vị bác sĩ tiên phong James Blundell, người đã làm việc tại London vào đầu năm 1800, giúp chuyền máu cho 10 bệnh nhân của ông – chỉ một nửa trong số đó còn sống.
Điều ông ấy đã không biết là con người chỉ nên chuyền máu từ một số người nào đó.
Lý do là: Nhóm máu ABO của bạn được xác định bởi các kháng thể, một phần của hệ thống bảo vệ tự nhiên của cơ thể, và kháng nguyên [antigens], một kết hợp của đường và chất đạm làm áo choàng bề mặt của các tế bào hồng huyết cầu. Kháng thể nhận ra bất cứ kháng nguyên lạ nào và bảo với hệ miễn nhiễm của bạn để tiêu diệt chúng. Đó là lý do tại sao máu của một số người từ nhóm máu không đúng có thể đe dọa mạng sống.
Biểu đồ các loại máu và chuyền máu.(nguồn: CNN)
Thí dụ, tôi có loại máu A+. Nếu bác sĩ vô ý tiêm vào tôi loại máu B, thì kháng thể của tôi sẽ từ chối và làm việc để loại bỏ loại máu lạ này. Kết quả là máu của tôi sẽ đông lại thành cục, làm gián đoạn lưu thông máu và gây chảy máu và khó thở -- và tôi có nguy cơ chết. Nhưng nếu tôi nhận loại máu A hay loại máu O, thì tôi sẽ khỏe.
Loại máu của bạn cũng quyết định bởi tình trạng Rh – một chất đạm di truyền được phát hiện trên bề mặt của các hồng huyết cầu. Nếu bạn có nó, thì bạn dương tính. Nếu bạn không có nó, thì bạn sẽ âm tính.
Hầu hết mọi người đều có dương tính Rh, và những người có thể lấy máu từ máu âm tính hay dương tính trùng hợp. Nhưng người với loại máu âm tính Rh thường chỉ nên lấy các tế bào hồng huyết cầu âm tính Rh (bởi vì chính kháng thể của bạn có thể phản ứng với các tế bào máu của người hiến tặng không phù hợp).
Điều đó khiến cho chúng ta có 8 loại máu cơ bản khả dĩ, dù có vài loại hiếm hơn.
Trò chơi tiến hóa
Không chỉ con người có nhiều loại máu – ít nhất 17 loại khác nhau của động vật linh trưởng cũng có, gồm tinh tinh và khỉ đột. Các nhà sinh học tiến hóa đã khám phá ra rằng các loại máu là rất cổ xưa, có niên đại 20 triệu năm với một tổ tiên xa xôi mà chúng ta đã chia sẻ với các loài linh trưởng.
“Nhiều loài động vật linh trưởng… cũng có các loại máu khác nhau gồm loại máu A, B và AB,” theo Segurel cho biết. “Dù đó là một con vượn lớn hay một con khỉ thế giới mới, điều khá thú vị là những khác biệt [loại máu] đã được tìm thấy hoặc duy trì trong rất nhiều loài khác nhau.”
Các loại máu không tồn tại lâu như thế bằng tình cờ. Chúng phải cho chúng ta một số lợi thế tiến hóa, theo Segurel cho biết.
Di truyền của loại máu ABO không chỉ ảnh hưởng máu của chúng ta; nó cũng hoạt động trong nhiều mô bảo và bộ phận khác nhau, gồm hệ thống tiêu hóa và hô hấp, theo Segurel giải thích. Điều này có thể là quan trong khi cơ thể của chúng ta đối đầu việc tiêm vào với các loại máu khác để giúp chúng ta bảo vệ khỏi bị các mầm bệnh và bệnh tật khác.
“Lợi ích tiến hóa của việc duy trì những loại máu này có thể không liên quan đến chức năng của chúng trong máu nhưng có vẻ có liên quan đến chức năng của chúng trong các mô bào hô hấp và tiêu hóa,” theo bà cho biết. “Chúng là hai nơi mà bạn tiếp xúc nhiều nhất với các vi khuẩn và vi trùng – là những nơi mà bạn hít không khí vào và các mô bào tiêu hóa.”
“Nếu bạn tưởng tượng một loại cocktail có mầm bệnh … có thể là một chu kỳ đôi khi của loại máu B là lợi thế, đôi khi nó là loại máu A. Chu kỳ qua những người có sở thích khác nhau và bạn kết thúc với một nhóm người có các loại máu khác nhau.”
Trong khi chúng ta không biết chính xác bằng cách nào, Segurel nói rằng sự khác nhau trong di truyền loại máu ảnh hưởng đến sự dễ bị nhiều bệnh khác nhau. Điều chúng ta biết là một số nhóm máu dễ tổn thương hơn đối với một số bệnh.
Chẳng hạn, loại máu B được liên kết với nguy cơ giảm ung thư; trong khi loại máu O được liên kết với nguy cơ giảm từ bệnh sốt rét nặng nhưng có vẻ dễ bị nhiễm norovirus hơn, khó chịu nôn mửa mùa đông cũng gây tiêu chảy.
Như thế vi khuẩn corona thì sao?
Một nghiên cứu nhỏ đã cho thấy mối liên hệ giữa loại máu và vi khuẩn corona mới, dù hầu hết liên quan đến một số nhỏ người và một số thì không được xem xét đúng mức.
Một nhóm các nhà nghiên cứu Châu Âu là những người phổ biến các phát hiện trong Tạp Chí Medicine của New England vào tháng 6 đã khám phá những người với loại máu A có 45% nguy cơ để bị lây nhiễm cao hơn những loại máu khác, và người có loại máu O thì có 65% có thể bị truyền nhiễm như những người với các loại máu khác. Họ đã nghiên cứu hơn 1,900 bệnh nhân vi khuẩn corona bị bệnh nặng tại Tây Ban Nha và Ý, và đã so sánh họ với 2,300 người không bị bệnh.
Ảnh hưởng tương tự đối với các nhân viên chăm sóc sức khỏe Hong Kong với loại máu O được quan sát trong thời gian dịch SARS, mà đã truyền nhiễm cho 8,098 người từ tháng 11 năm 2002 đến tháng 7 năm 2003 và từ cùng một gia đình vi khuẩn.
Nghiên cứu của tuần này có thể ngược lại với nghiên cứu đó. “Chúng tôi đã cho thấy qua một nghiên cứu được thực hiện bởi nhiều cơ chế rằng không có lý do để tin là một số loại máu ABO sẽ dẫn tới việc gia tăng bệnh nặng, mà chúng tôi đã định nghĩa như là đòi hỏi gắn ống thở vào khí quản hay dẫn tới tử vong,” theo Bác Sĩ Anahita Dua của Mass General, người lãnh đạo nhóm nghiên cứu cho biết.
Có 2 giả thuyết về mối liên hệ giữa các nhóm máu và Covid-19, theo Jacques Le Pendu, giám đốc nghiên cứu tại Inserm, một tổ chức nghiên cứu y khoa tại Pháp, cho biết. Một là những người với loại máu O ít gặp phải các vấn đề đông máu và việc đông máu là nguyên nhân chính đưa tới bị nhiễm Covid-19 nghiêm trọng.
Ông ấy nói rằng nó cũng có thể được giải thích bởi khả năng vi khuẩn sẽ mang kháng nguyên của nhóm máu của người bị nhiễm bệnh. Như thế, các kháng thể đã được tạo ra bởi một người với nhóm máu O có thể vô hiệu hóa vi khuẩn khi dính phải từ một người có nhóm máu A – tương tự như các quy định đối với việc chuyền máu.
“Tuy nhiên, cơ chế bảo vệ này không hiệu quả trong mọi tình huống. Một người ở nhóm máu O có thể nhiễm bệnh cho người nhóm máu O khác chẳng hạn,” theo ông giải thích, nói thêm rằng bất cứ hiệu lực bảo vệ nào đều không lớn và số kháng thể thì khác biệt tùy theo người.
Người với loại máu A không nên sợ hãi, cũng không phải một người loại máu O thì thong dong, theo Sakthivel Vaiyapuri, phụ tá giáo sư về tim mạch và độc dược tại Đại Học University of Reading ở Anh Quốc, cho biết.
Vaiyapuri, trong hợp tác với Đại Học Thi-Qar tại Iraq, đang thực hiện một nghiên cứu về vai trò của các loại máu dựa vào các tài liệu từ hơn 4,000 người tại Iraq là những người đã bị nhiễm Covid-19 và 4,000 đã không bị bệnh. Ông nói rằng các kết quả ban đầu cho thấy loại máu O có hiệu quả bảo vệ, nhưng không khẳng định. Và cho biết có rất nhiều sự biến đổi cơ bản, ảnh hưởng, bảo vệ hay không, có thể là rất nhỏ.
Thí dụ, ý tưởng rằng có loại máu O là bảo đảm không hợp với mẫu truyền nhiễm Covid-19 tại Hoa Kỳ. Loại máu O thì thường là nhiều trong số người Mỹ gốc Phi Châu, tuy nhiên, người Mỹ gốc Phi Châu thì lại có tỉ lệ bị nhiễm bệnh cao.
“Những người có máu O không nên nghĩ rằng họ sẽ không bị nhiễm vi khuẩn corona. Họ không nên chạy lung tung khắp nơi và không giữ khoảng cách xã hội, nhóm máu A cũng không nên hoảng loạn,” theo ông cho biết.
“Có quá nhiều yếu tố tiềm ẩn. Chúng tôi nghĩ về điều này như là vi khuẩn hô hấp nhưng nó thực sự là một tập hợp tổng thể của các thứ đang diễn ra mà chúng tôi chưa hiểu hết,” theo ông cho biết.
Nghiên cứu về các loại máu đôi khi rơi vào giữa những khuôn phép hàn lâm khác nhau, nhưng một sự hiểu biết tốt hơn và lý do tại sao chúng ta có nhiều loại máu khác nhau và mối liên hệ giữa các kháng thể của loại máu và nguy cơ bệnh tật đã giúp chúng ta phát triển các thuốc chích ngừa và chế tạo các thuốc mới, gồm Covid-19.
Làm sao để kiểm tra loại máu của bạn
Có nhiều cách để con người tìm ra loại máu của họ. Các cá nhân có thể lấy mẫu máu của họ tại văn phòng bác sĩ hay họ có thể hiến máu. Các chọn lựa thử máu tại nhà cũng có sẵn để đặt mua trên mạng, trong cách lấy máu từ ngón tay hay thử nghiệm bằng nước bọt.
Gửi ý kiến của bạn
