Hôm nay,  

Khen Chê Không Mất Tiền Mua

29/07/202118:07:00(Xem: 4122)
Bìa 03
Tạp Chí Đọc Và Viết Số 03 Tháng 8, 2021

 

Anh bạn thi sĩ, Nguyễn Bá Trạc, cho tôi một lời khuyên, khi mới vừa bước chân vào xóm văn chương. Anh nói: -“Ai khen mình, dù không đúng, cũng vui. Nếu khen đúng, lại càng vui hơn. Ai chê mình, dù không đúng, cũng buồn. Nếu chê đúng, lại càng buồn hơn.” Thật là chí lí. Tôi có hàng trăm kinh nghiệm về chuyện này. Trong các loại chê, lời vợ chê là đau đớn nhất, lưu trữ lâu dài nhất, thông thường là đúng nhất. Nếu biết sửa đổi những gì vợ chê, những người đàn ông đó đều trở thành thiên tài. Còn lời vợ khen thì sao? Đề phòng, sắp tốn tiền.

Tôi thường gặp những người hay tuyên bố: “Nếu khen đúng nên tỏ vẻ khiêm nhường. Nếu chê đúng, phải nhận mà sửa sai.” Lý thuyết này chỉ để nổ, ít khi hữu hiệu. Đa số những ai nói điều trên, họ thuộc thành phần mang mặt nạ. Những ai tin tưởng lời khuyên trên, thuộc vào hạng nhẹ dạ.

Có lẽ xã hội nào cũng vậy, riêng trong xã hội Việt, lời khen, lời chê là hai thứ được sử dụng bừa bãi nhất. Tiếp theo là sự đáp trả, phản hồi của lời khen chê, cũng cẩu thả không kém. Đôi khi, trở thành khốc liệt và thù hận dai dẳng.

Gặp nhau ngoài đường hoặc vào chốn đông người, chúng ta thường nghe, đàn ông khen đàn bà: -“Hôm nay cô đẹp quá.” Câu trả lời thông thường e thẹn một cách sung sướng, tuy từ chối nhẹ nhàng, mà cầm chặt không thả: -“Anh quá khen,” hoặc “trời ơi, hôm nay em trúng số.” Những cô quen thuộc chiến trường, tiền pháo hậu ngăn, sẽ vừa trả lời, vừa báo động: -“Em mà đẹp gì, vợ anh mới đẹp,”  hoặc “em đẹp sao bằng chị.”    

Phụ nữ khen phụ nữ đẹp, giỏi, có tài, mặc thời trang đúng điệu, trang sức đắc tiền … là lời lẽ thông dụng như mỗi lần gió thổi hoa lung lay. Nhất là khi miệng khen, mắt nhìn nơi khác, nghĩa là, rung cây không chờ trái rụng. Hầu hết thể loại này được xếp và hạng lịch sự và xã giao. Núp sau bình phong lễ phép, tha hồ nói ngược. Tôi đã từng nghe một cô khen cô kia, hơi bị lé kim: -“Ánh mắt chị mơ màng quá.”

Nhưng điểm nhấn ở đây là việc khen quá lời trước mặt nhau, sau đó, quay lưng, bàn tán; trở về nhà, gọi điện thoại; chê không tiếc lời. Như thể người khen kia là ai xa lạ khác và người bị chê như kẻ thù. Có điều gì ngược ngạo, buồn cười, cay đắng, khó giải thích.

Đó là chưa kể những lời khen lưỡi câu để nhử mồi, lời khen lưỡi hái để móc ruột, lời chê giáng họa để vu khống, lời chê nhận chìm để mình được trồi lên. Rumi nói: “Im lặng là ngôn ngữ của Chúa, còn những lời khác là lời dịch sai, dịch dở.” (Silence is the language of God, all else is poor translation.)

Trong thực tế, ngày nào còn miệng lưỡi, ngày đó còn lời khen chê. Bản chất của khen chê không phải tệ hại, như con dao giúp cho việc gia chánh thêm tốt đẹp, nhưng có người lại dùng để đâm sau lưng. Nếu khen đúng chỗ, chê đúng điều, mục đích và hiệu quả của khen chê rất cần thiết trong đời sống.



Phải chăng quan điểm trên đưa đến phẩm chất và thẩm mỹ của trung thực? lời khen chê trung thực có thâm mỹ? Lời khen chê trung thực hay và đẹp?

Khi bỏ đi những mục đích như nịnh bợ, lấy lòng, khôn khéo, trục lợi, ghét bỏ, ganh tỵ, âm mưu … lời khen chê sẽ xuất hiện ít hơn và chính xác hơn. Không cần phải nói ra sự thật. vì chẳng có ai biết rõ sự thật để nói, nhưng mỗi người khi nói, sẽ tự biết mình có trung thực hay không.

Cổ nhân có câu, đánh lưỡi bảy lần trước khi nói. Dù đánh lưỡi vài chục lần, nếu không trung thực thì đừng nói. Đâu có ai bắt mình phải khen hoặc chê. Im lặng và cười cầu huề là đủ rôi. Thân ái ở ánh mắt, thiện cảm nơi mỉm cười, đâu cần phát ngôn. Phát thanh bừa bãi thông thường như phun nước miếng vào người khác, sau đó tự phun nước miếng vào minh và nhận thêm nước miếng của người đối diện phun lại.

Nên tiết kiệm lời khen ý chê càng nhiều càng tốt. Khi cần phải khen chê, nên trung thực. Người ta nói, thuốc đắng dã tật, nhưng nói thật mất lòng.  Như vậy, thuốc đắng làm sao cho dễ uống. Nói thật làm sao cho khỏi mất lòng. Việc này thuộc về nghệ thuật thẩm mỹ. Khen hoặc chê trung thực bằng lời lẽ hay và đẹp là nghệ thuật thuyết phục. Không liên quan đến du thuyết, cầu tài, cầu lợi. Càng không nên lầm lẫn với khéo léo. lễ phép, nói cho vừa lòng nhau. Lời khen chê phải như tặng phẩm thay vì phỉnh phờ hoặc trừng phạt. Nhận được tặng phẩm ai mà chẳng thích, nhưng nếu là tặng vật giả, trước sau gì họ cũng nhìn ra.      

Trong kinh thánh, có ngụ ngôn “Cái Lưỡi.” Món ăn ngon nhất, nấu bằng lưỡi. Món ăn dở nhất, nấu bằng lưỡi. Tôi nghiệp cái lưỡi. Nó chỉ làm công. Giựt dây phía sau, chính là tấm lòng. Tôi nghiệm ra một điều, khen chê khó biết được đúng hay sai, thật hay giả, nhưng lòng thành thật khi nói, rất dễ nhận ra.

Ngu Yên

 

Trích trong Tạp Chí Đọc Và Viết Số 03 Tháng 8, 2021.

Mời đọc và giới thiệu tạp chí đến bằng hữu

Xem và tải xuống miễn phí:

https://www.academia.edu/50230162/T%E1%BA%A1p_Ch%C3%AD_%C4%90%E1%BB%8Dc_v%C3%A0_Vi%E1%BA%BFt_S%E1%BB%91_03_B%E1%BA%A5t_%C4%90%E1%BB%8Bnh_K%E1%BB%B3_Th%C3%A1ng_8_2021

MỤC LỤC

 

1- Thơ Zuhair Abu Shayib (Palestine. 1958 - )

2- Giá Trị Thời Gian Cá Nhân.  Đoản Luận.

3- Khi tôi 14 tuổi, dì tôi dẫn đi ăn trưa rồi nói: 

     Alexis Rhone Fancher. Thơ dịch.

4- Nhà Văn Lão Thành.  Thơ

5- Khen Chê Không Mất Tiền Mua. Phiếm Luận.

6- Ông Từ. Somerset Maugham (1874-1965)

    Truyện Ngắn.

7- Giới Thiệu Kịch 10 phút;

    Đường 12. David Nice. Kịch dịch.

8- Giới thiệu sách:

    Brief Answers To The Big Questions,

    Stephen Hawking. Ngu Yên dịch tiếp theo.

 

 

 

Gửi ý kiến của bạn
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu. Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Tên của bạn
Email của bạn
)
1234567Trang sauTrang cuối

Sức hút của phim nghe qua tưởng hiển nhiên: ba cô gái ngầu trong y phục cầu kỳ, hát những bản tuyên ngôn tự khẳng định dễ thuộc, đi kèm hình ảnh rực rỡ, dàn dựng sáng tạo. Tất cả lại trôi đi trên làn sóng Hàn lưu đang bành trướng khắp thế giới, từ BTS, Blackpink đến Parasite hay Squid Game. Vậy nhưng, thành công đó không hề “đương nhiên”: đây là câu chuyện hoàn toàn mới trong thời buổi hãng phim chỉ thích bấu víu vào thương hiệu quen thuộc; là phim hoạt hình không dựa vào loạt phim sẵn có, lại mang nặng chi tiết văn hóa Hàn và không có siêu sao phòng vé, trong khi kinh phí ở khoảng một trăm triệu đô-la.

Hội đồng quản trị Trung tâm Biểu diễn Nghệ thuật John F. Kennedy tại thủ đô Hoa Thịnh Đốn, do Tổng thống Donald Trump bổ nhiệm, hôm nay đã biểu quyết thông qua việc đổi tên cơ sở này thành Trump–Kennedy Center.

VVNM 2025 đánh dấu cột mốc 25 năm thành lập giải thưởng văn học lâu đời nhất của người Việt hải ngoại, lồng trong lịch sử 50 năm người Việt tị nạn. Trong hơn 14,600 trang sách là những câu chuyện của đủ loại ký ức, cảm xúc, có đủ cay, đắng, ngọt, bùi. Có những mất mát; chia xa, có những đoàn viên, thành tựu.

"Kỳ thực, ngày nay đa số người ta không đọc sách nữa, mà chỉ liếc nhìn trên mạng những thông tin trong vài phút đồng hồ rảnh rỗi hiếm hoi, và những thông tin ấy cũng chỉ lưu lại trong bộ nhớ không quá vài sát-na. Xu hướng của thời đại là thế. Cuộc sống càng hiện đại tân tiến, con người càng tất bật vội vàng, càng chóng lãng quên, một nghịch lý hết thuốc chữa của đời sống." Đoạn văn này được trích từ Lời ngỏ cuốn tạp luận "Theo dấu thư hương" đầu tiên của nhà văn Trịnh Y Thư. Trong thời đại mà sự tiện lợi có thể đạt đến mức "AI" trong nhiều lãnh vực bao gồm cả sáng tác nhạc, và có thể một ngày nào đó, phải chăng con người không cần viết thư tay bày tỏ tình cảm bằng cảm xúc tự nhiên từ trái tim vì đã có "AI"???

Vào tối Thứ Bảy, ngày 22 tháng 11 năm 2025, tại Điểm Hẹn Cà Phê Quận Cam, Coffee Factory (tọa lạc tại 15582 Brookhurst St, Westminster, CA 92683), ca sĩ Thúy Anh cùng hai tâm hồn văn nghệ tuổi đôi mươi, Ethan Trần và Henry Ngô, và những khách mời bất ngờ sẽ cống hiến cho quý thính giả một đêm nhạc được chuẩn bị kỹ luỡng từ âm thanh đến ban nhạc. Đêm nhạc Chốn Xưa do ca sĩ Thúy Anh tổ chức và biên tập với sự hỗ trợ của những bằng hữu đồng nghiệp. Ca sĩ Huy MC và Khôi Hồ phụ trách âm thanh. Ban nhạc bao gồm những thành viên giàu kinh nghiệm: Tateng Katindig (keyboardist), Lê Ngọc (guitarist), Vũ Anh Tuấn (bassist), Hoàng Công Luận (keyboardist), Land Richards (drummer).

Một nghiên cứu mới của Đại học King’s College London cho thấy: chỉ cần dành 20 phút xem tranh trong viện bảo tàng cũng đủ để giảm hormone căng thẳng và giúp cơ thể thư giãn. Thí nghiệm được thực hiện tại Courtauld Gallery ở Luân Đôn – nơi trưng bày các tác phẩm của Manet, Van Gogh và Gauguin. 50 tình nguyện viên, tuổi từ 18 đến 40, được chia làm hai nhóm: một nhóm xem tranh gốc trong phòng trưng bày, nhóm còn lại xem bản sao trong không gian bình thường.

Người đời thường nói Beethoven cô độc trong tình yêu, nhưng cái chết của ông không khép lại trái tim ấy. Giữa đống giấy tờ trong ngăn bàn của thiên tài điếc, người ta tìm thấy một bức thư tình chưa gửi – ngọn lửa còn cháy dở của một cuộc tình bị giấu kín. Bức thư không đề tên người nhận. Chỉ có mấy chữ run rẩy: “Gửi người yêu bất tử.”“Anh chỉ có thể sống trọn vẹn bên em, hoặc không sống gì cả... Anh sẽ lang thang mãi cho đến khi được bay về với vòng tay em.”

Giờ học hôm nay lớp Đại Dương học đọc bài hát Việt Nam! Việt Nam! của nhạc sĩ Phạm Duy. Cô giáo cắt nghĩa những chữ khó bằng tiếng Việt, học trò thay phiên nhau lên bảng viết tiếng Việt và dịch ra tiếng Đức. Trong bài hát, học trò làm quen với những chữ dùng phép ẩn dụ (Metapher) như “vành nôi”, “xương máu”... Học trò đã học “đất” là Erde, “nước” là Wasser. Giờ đây học trò hiểu thêm, khi nói chung, hai chữ “đất nước” nghĩa là quê hương, là tổ quốc. Cô giáo hỏi học trò có những ấn tượng gì sau khi đọc và hiểu nội dung bài hát. Một trò phát biểu: “Việt Nam là đất nước đẹp. Việt Nam muốn sống trong hòa bình.” Cô giáo khen trò giỏi, vì trò đã hiểu câu hát: “Việt Nam không đòi xương máu.” Trò khác nói: “Con thích nhất câu: Việt Nam! Việt Nam! Nghe từ vào đời/ Việt Nam hai câu nói bên vành nôi”. Có mấy trò lại thích câu: Tình yêu đây là khí giới/ Tình thương đem về muôn nơi.

Nói gì thì nói, màu da vẫn là loại “giấy tờ” đầu tiên mà nhân loại cấp cho nhau. Nó quyết định bạn được vào đâu, bị nhìn thế nào, bị xét đoán ra sao. Wole Soyinka từng nói: “Da tôi đen, nhưng trí óc tôi không có màu.” Thế mà biên giới thế giới lại chỉ hiểu được màu trắng. Có người bảo: “Đó là lỗi hệ thống.” Nhưng hệ thống nào lại sợ một ông già bảy mươi mấy tuổi với cây bút và mái tóc bạc như sợi chỉ khói?

Viet Film Festival Năm 2025 vẫn tiếp tục đặt những cột mốc mới, với hơn 100 phim gửi về tham dự. Trong đó, 60 phim được chọn – bao gồm 47 phim ngắn và 13 phim dài – đến từ các đạo diễn tại Hoa Kỳ, Việt Nam, Úc, Canada, Pháp, Đức, Anh, Tiệp Khắc...
1234567Trang sauTrang cuối
VB Podcast



Kính chào quý vị,

Tôi là Derek Trần, dân biểu đại diện Địa Hạt 45, và thật là một vinh dự lớn lao khi được đứng nơi đây hôm nay, giữa những tiếng nói, những câu chuyện, và những tâm hồn đã góp phần tạo nên diện mạo văn học của cộng đồng người Mỹ gốc Việt trong suốt một phần tư thế kỷ qua.
Hai mươi lăm năm! Một cột mốc bạc! Một cột mốc không chỉ đánh dấu thời gian trôi qua, mà còn ghi nhận sức bền bỉ của một giấc mơ. Hôm nay, chúng ta kỷ niệm 25 năm Giải Viết Về Nước Mỹ của nhật báo Việt Báo.

Khi những người sáng lập giải thưởng này lần đầu tiên ngồi lại bàn thảo, họ đã hiểu một điều rất căn bản rằng: Kinh nghiệm tỵ nạn, hành trình nhập cư, những phức tạp, gian nan, và sự thành công mỹ mãn trong hành trình trở thành người Mỹ gốc Việt – tất cả cần được ghi lại. Một hành trình ý nghĩa không những cần nhân chứng, mà cần cả những người viết để ghi nhận và bảo tồn. Họ không chỉ tạo ra một cuộc thi; họ đã và đang xây dựng một kho lưu trữ. Họ thắp lên một ngọn hải đăng cho thế hệ sau để chuyển hóa tổn thương thành chứng tích, sự im lặng thành lời ca, và cuộc sống lưu vong thành sự hội nhập.

Trong những ngày đầu ấy, văn học Hoa Kỳ thường chưa phản ánh đầy đủ sự phong phú và đa dạng về kinh nghiệm của chúng ta. Giải thưởng Viết Về Nước Mỹ thực sự đã lấp đầy khoảng trống đó bằng sự ghi nhận và khích lệ vô số tác giả, những người đã cầm bút và cùng viết nên một thông điệp mạnh mẽ: “Chúng ta đang hiện diện nơi đây. Trải nghiệm của chúng ta là quan trọng. Và nước Mỹ của chúng ta là thế đó.”


Suốt 25 năm qua, giải thưởng này không chỉ vinh danh tài năng mà dựng nên một cộng đồng và tạo thành một truyền thống.
Những cây bút được tôn vinh hôm nay không chỉ mô tả nước Mỹ; họ định nghĩa nó. Họ mở rộng giới hạn của nước Mỹ, làm phong phú văn hóa của nước Mỹ, và khắc sâu tâm hồn của nước Mỹ. Qua đôi mắt họ, chúng ta nhìn thấy một nước Mỹ tinh tế hơn, nhân ái hơn, và sau cùng, chân thật hơn.

Xin được nhắn gửi đến các tác giả góp mặt từ bao thế hệ để chia sẻ tấm chân tình trên các bài viết, chúng tôi trân trọng cảm ơn sự can đảm của quý vị. Can đảm không chỉ là vượt qua biến cố của lịch sử; can đảm còn là việc ngồi trước trang giấy trắng, đối diện với chính mình, lục lọi ký ức đau thương sâu đậm, và gửi tặng trải nghiệm đó đến tha nhân. Quý vị là những người gìn giữ ký ức tập thể và là những người dẫn đường cho tương lai văn hóa Việt tại Hoa Kỳ.

Với Việt Báo: Xin trân trọng cảm ơn tầm nhìn, tâm huyết, và sự duy trì bền bỉ giải thưởng này suốt một phần tư thế kỷ.
Khi hướng đến 25 năm tới, chúng ta hãy tiếp tục khích lệ thế hệ kế tiếp—những blogger, thi sĩ, tiểu thuyết gia, nhà phê bình, nhà văn trẻ—để họ tìm thấy tiếng nói của chính mình và kể lại sự thật của họ, dù đó là thử thách hay niềm vui. Bởi văn chương không phải là một thứ xa xỉ; đó là sự cần thiết. Đó là cách chúng ta chữa lành, cách chúng ta ghi nhớ, và là cách chúng ta tìm thấy nơi chốn của mình một cách trọn vẹn.

Xin cảm ơn quý vị.

NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.