
Nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia ở Ukraine, được xây dựng từ thời Liên Xô và là một trong 10 nhà máy điện hạt nhân lớn nhất thế giới, đã chìm trong giao tranh giữa Nga và Ukraine trong những tuần gần đây, làm dấy lên lo ngại về một thảm họa hạt nhân. Trang APNews đã nêu ra cái nhìn sơ lược về tình trạng hiện tại của nhà máy:
Chuyện gì đang xảy ra?
Nhà máy có 6 lò phản ứng, chỉ 1 trong số đó còn hoạt động tính đến thứ Bảy tuần rồi (3 tháng 9 năm 2022).
Cho đến nay, các cuộc pháo kích vẫn chưa làm hư hại các lò phản ứng của nhà máy hoặc kho chứa nhiên liệu hạt nhân đã qua sử dụng, nhưng một số thiết bị phụ trợ đã bị tấn công nhiều lần.
Hôm Thứ Hai, 5 tháng 9, nhà máy đã bị ngắt kết nối khỏi mạng lưới điện của Ukraine để dập lửa do bị pháo kích. Hiện đang chờ sửa chữa, lò phản ứng hoạt động duy nhất của nhà máy đang hoạt động ở “chế độ đảo” (island mode).
Hai viên chức thanh tra từ cơ quan giám sát của Liên Hiệp Quốc đã ở lại nhà máy sau chuyến thăm của một nhóm các viên chức hồi tuần trước.
Những nguy cơ rình rập
Giao tranh xảy ra gần nhà máy đã làm dấy lên lo ngại về một thảm họa kinh hoàng như thảm họa Chernobyl *.
* Thảm hoạ Chernobyl là một vụ tai nạn hạt nhân xảy ra vào ngày 26 tháng 4 năm 1986, khi nhà máy điện hạt nhân Chernobyl ở Pripyat, Ukraine, bị nổ tại lò phản ứng số 4. Đây được coi là thảm họa hạt nhân tồi tệ nhất trong lịch sử cả về phí tổn và thương vong.
Các chuyên gia hạt nhân cho biết mặc dù các tòa nhà chứa các lò phản ứng của Zaporizhzhia được bảo vệ bằng bê tông cốt thép có thể chịu được một quả đạn pháo hoặc hỏa tiễn rơi lạc, nhưng sự gián đoạn nguồn cung cấp điện có thể phá hủy các hệ thống làm mát quan trọng cần thiết cho sự an toàn của các lò phản ứng. Không thể quá dựa vào máy phát điện chạy dầu diesel cho trường hợp khẩn cấp.
Paul Dorfman, một chuyên gia về an toàn hạt nhân tại Trường Sussex ở Anh, cho biết: “Nếu mất điện trong tình trạng chiến tranh, thì chúng ta đang ở trong một vùng mù sương khó mà thăm dò.”
“Chế độ đảo” là gì?
Island Mode có thể hiểu là chế độ cấp điện tự sử dụng, cho phép một lò phản ứng duy nhất ngắt kết nối khỏi lưới trong trường hợp khẩn cấp. Nó giúp giữ cho hệ thống an toàn và hoạt động trong thời gian xảy ra thảm họa hoặc các sự kiện khẩn cấp khi các dịch vụ năng lượng từ lưới điện chính bị gián đoạn.
Hoạt động ở “chế độ đảo” cung cấp năng lượng để loại bỏ nhiệt dư của lõi lò phản ứng và các bể chứa nhiên liệu đã qua sử dụng. Tuy nhiên, nhiều chuyên gia nói rằng nó là rất không đáng tin cậy.
Bời vì nếu các máy phát điện chạy dầu diesel bị hư hỏng, lõi lò có thể bị nóng chảy chỉ trong vòng vài giờ. Nếu lò phản ứng bị tắt, rủi ro phụ thuộc vào thời gian kể từ khi tắt. Thời gian trôi qua càng ít, thì càng phải làm mát nhiều hơn.
Và dù bể chứa nhiên liệu đã qua sử dụng của Zaphorizhzha nằm bên trong một khu vực biệt lập của nhà máy, nó vẫn có thể bị ảnh hưởng nếu có một tai nạn nghiêm trọng xảy ra với lò phản ứng. Nhiên liệu được chiếu xạ quá nóng và tự bốc cháy nếu nó tiếp xúc với không khí và không được làm mát.