Hôm nay,  

Bệnh Parkinson: Rủi Ro, Triệu Chứng Và Điều Trị

17/02/202300:00:00(Xem: 4216)

pảkinson
Hình minh họa
 
Bệnh Parkinson là một trong những bệnh về thần kinh, thường xảy ra khi nhóm tế bào trong não bị thoái hóa, bệnh nhân không thể kiểm soát được các cử động bình thường. Bệnh thoái hóa thần kinh sẽ tấn công các tế bào của hệ thần kinh trung ương, khiến chúng không còn khả năng hoạt động bình thường hoặc chết hẳn. Các loại bệnh này thường sẽ trở nên trầm trọng hơn theo thời gian.
 
Bệnh Parkinson được đặt theo tên của James Parkinson, trong tác phẩm “An Essay on the Shaking Palsy” (1817) của ông có mô tả chi tiết về một bệnh cảnh liệt rung (paralysis agitans). Tình trạng này đã được Jean-Martin Charcot, một nhà thần kinh học người Pháp đặt tên lại là Parkinson.
 
Dario Alessi, giáo sư về dẫn truyền tín hiệu (signal transduction) và giám đốc của Medical Research Council Protein Phosphorylation and Ubiquitylation Unit tại Trường Dundee ở Scotland, cho biết: “Parkinson là chứng rối loạn vận động do thoái hóa thần kinh phổ biến nhất.”
 
Ở Hoa Kỳ hiện nay có khoảng 500,000 người được chẩn đoán mắc bệnh Parkinson, còn theo Viện National Institute of Neurological Disorders and Stroke (NINDS) thì con số đó có thể lên tới 1 triệu người. Trên toàn thế giới, có tới 10 triệu người được cho là mắc bệnh Parkinson, theo tổ chức từ thiện Parkinson's Europe.
 
Các triệu chứng của bệnh Parkinson là gì?
 
Giáo sư Alessi cho biết các triệu chứng chính của bệnh Parkinson bao gồm run rẩy không tự chủ, chậm cử động theo yêu cầu (bradykinesia), cứng đơ, cứng cơ và rối loạn đi lại, bao gồm các vấn đề về mất thăng bằng. Điều này là do đặc điểm chính của bệnh Parkinson tự phát (idiopathic – chưa rõ căn nguyên, hoặc còn gọi là nguyên phát) là các tế bào não ở não giữa sản xuất dopamine bắt đầu chết đi. Dopamine là chất đảm nhiệm chức năng truyền tín hiệu thần kinh giữa các tế bào, giúp tế bào não kiểm soát và chỉ huy hoạt động của các cơ. Thiếu hụt dopamine khiến cho bệnh nhân khó khăn trong vận động, di chuyển.
 
Ông nói: “Các triệu chứng khác có thể bao gồm các vấn đề về giấc ngủ, táo bón, các vấn đề về tâm trạng, lo lắng và giảm khứu giác.”
 
Nguyên nhân gây ra bệnh Parkinson?
 
Nguyên nhân chính xác gây ra bệnh Parkinson vẫn chưa được rõ ràng. Đây là lý do tại sao nó được gọi là “idiopathic” – phát sinh một cách tự phát.
 
Giáo sư Alessi cho biết: “Người ta tin là các yếu tố di truyền và môi trường, cũng như tuổi tác, đóng vai trò trong nguyên nhân gây ra bệnh. Ở một số cá nhân, những thay đổi ở một số gen có liên quan đến sự phát triển của bệnh Parkinson, thí dụ như gen LRRK2. Như vậy, những người mang một số thay đổi gen nhất định có nguy cơ phát triển bệnh Parkinson cao hơn. Cũng khá kỳ lạ là đàn ông có nguy cơ mắc bệnh này cao gấp 1.5 lần so với phụ nữ.”
 
Đại đa số những người được chẩn đoán mắc bệnh Parkinson đều trên 60 tuổi, và cứ 10 người thì sẽ có một người dưới 50 tuổi.  Bên cạnh tuổi tác và giới tính, các yếu tố nguy cơ khác của bệnh Parkinson bao gồm:
 
- Di truyền: Một số đột biến gen có thể góp phần vào sự phát triển của bệnh Parkinson và có thể làm tăng nhẹ nguy cơ mắc bệnh. Nhưng hầu hết các trường hợp mắc bệnh là không phải do di truyền các gen có liên quan. Theo American Parkinson Disease Association, chỉ có khoảng 10% những người mắc bệnh Parkinson là do di truyền.
 
- Tiếp xúc với chất độc hại: Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng các yếu tố môi trường - chẳng hạn như tiếp xúc với thuốc trừ sâu, thuốc diệt cỏ (như chất độc màu da cam) và uống nước giếng – có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh Parkinson, nhưng nguy cơ đó tương đối nhỏ.
 
- Chấn thương đầu nhiều lần: Nếu những chấn thương này có khả năng gây mất ý thức, chúng cũng sẽ tăng nguy cơ mắc bệnh Parkinson.
 
Bệnh Parkinson được chẩn đoán như thế nào?
 
Không có xét nghiệm đặc hiệu nào để chẩn đoán Parkinson, kể cả xét nghiệm máu hoặc chụp cộng hưởng từ. Bác sĩ Danny Bega, nhà thần kinh học tại Trường Y khoa Feinberg thuộc Trường Northwestern ở Chicago, cho biết các bác sĩ thường sẽ chẩn đoán dựa trên các kết quả sau khi kiểm tra và thăm khám kỹ lưỡng.
 
Parkinson có những điểm tương đồng với một số bệnh và chứng rối loạn khác.
 
Giáo sư Alessi giải thích: “Có những hội chứng Parkinsonian không điển hình bao gồm chứng teo đa hệ thống (multiple system atrophy), chứng mất trí nhớ thể Lewy (Lewy body dementia – LBD) và chứng liệt trên nhân tiến triển (progressive supranuclear palsy – PSP), ban đầu có thể trông rất giống bệnh Parkinson, nhưng về sau lại khác ở tốc độ tiến triển, triệu chứng lâm sàng, khả năng đáp ứng với các liệu pháp triệu chứng và bệnh lý thần kinh tiềm ẩn.”
 
Bệnh Parkinson thường phát triển chậm theo thời gian nên rất khó phát hiện ra bệnh ở giai đoạn đầu. Ngoài ra, sự tiến triển và cường độ của các triệu chứng cũng khác nhau ở mỗi người.
 
Bác sĩ Bega cho biết chẩn đoán có thể một phần đến từ việc xác định các triệu chứng trong khi khám sức khỏe, chẳng hạn như cứng khớp và cử động chậm. Vì căn bệnh này có thể khó chẩn đoán, cho nên tốt nhất bệnh nhân nên tìm đến các bác sĩ chuyên khoa thần kinh hoặc chuyên gia về rối loạn vận động.
 
Có thể điều trị bệnh Parkinson không?
 
Theo bác sĩ Bega, có nhiều loại thuốc để điều trị các triệu chứng của bệnh Parkinson, nhưng không có loại thuốc nào có thể làm chậm sự tiến triển của bệnh.
 
Nhìn chung, phương pháp điều trị hiệu quả nhất đối với các triệu chứng vận động là cấy ghép thay thế tế bào dopamine, bao gồm “tiêm tế bào thần kinh sản xuất dopamine mới vào phần não để thay thế các tế bào thần kinh đã chết hoặc sắp chết,” theo Cure Parkinson's Trust.
 
Giáo sư Alessi nói thêm: “Nhiều bệnh nhân ban đầu có phản ứng tốt với thuốc nhưng khi bệnh tiến triển, các triệu chứng trở nên phức tạp hơn và có thể gây ảnh hưởng lớn đến cuộc sống thường ngày của họ. Hiện nay các bác sĩ đang kiểm soát khá tốt các giai đoạn phát triển bệnh Parkinson, nhưng điều này không rũ bỏ được thực tế là vẫn chưa các biện pháp can thiệp làm chậm hoặc ngăn chặn sự tiến triển của bệnh.”
 
Nhiều nghiên cứu đã gợi ý rằng hoạt động thể chất có thể làm chậm sự tiến triển của các triệu chứng Parkinson. Bác sĩ Bega thường khuyến khích mọi người tập thể dục thường xuyên – đạp xe tại chỗ, bơi lội, rèn luyện sức mạnh hoặc tập thái cực quyền – để cải thiện khả năng vận động, thăng bằng và tâm trạng.
 
Kiến thức về bệnh Parkinson đã tăng lên theo cấp số nhân trong những năm gần đây.
 
Giáo sư Alessi nhận xét: “Có một số mục tiêu mới rất thú vị đang được khám phá.”
 
Nghiên cứu về bệnh Parkinson liên quan đến protein alpha-synuclein. Khi khám nghiệm tử thi, nhiều tế bào não của những người mắc bệnh Parkinson đã được phát hiện có chứa thể Lewy, là những khối alpha-synuclein bất thường.
 
Bác sĩ Bega giải thích rằng những khối protein trong não này là dấu hiệu bệnh lý của bệnh Parkinson, và có thể là một lý do khiến não không thể hoạt động bình thường ở những người mắc bệnh Parkinson. Theo nghiên cứu của Michael J. Fox Foundation for Parkinson, nếu có thể ngăn chặn không cho protein kết tụ lại trong các thể Lewy bằng cách loại bỏ chúng hoặc ngăn chặn sự lây lan của chúng trong các tế bào não, nó có thể dẫn đến một phương pháp ngăn chặn sự tiến triển của bệnh Parkinson.
 
Phương pháp điều trị kiểu này có thể làm chậm – hoặc trị dứt hẳn – bệnh Parkinson. Giáo sư Alessi nói: “Chúng tôi hy vọng trong vòng 5 đến 10 năm tới, sẽ có các loại thuốc đầu tiên được chuẩn thuận để làm chậm sự phát triển của bệnh Parkinson. Điều này nếu xảy ra, sẽ là một bước ngoặt trong y học.”
 
Việt Báo phỏng dịch theo bài viết “Parkinson's disease: Risks, symptoms and treatment” của Cari Nierenberg và Joe Phelan, được đăng trên trang livescience.
 

In Trang
Gửi ý kiến của bạn
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu. Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Tên của bạn
Email của bạn
)
1234567Trang sauTrang cuối

Rụng tóc trong thời kỳ tiền mãn kinh và mãn kinh là hiện tượng thường gặp. Một khảo cứu đăng năm 2022 trên Menopause ghi nhận hơn phân nửa phụ nữ từ 50 đến 65 tuổi bị tóc thưa hoặc rụng nhiều. Hiện tượng này thường bắt đầu từ nhiều năm trước khi kinh nguyệt chấm dứt. Khi estrogen và progesterone giảm dần còn androgen giữ ở mức cũ, chu kỳ mọc tóc bị xáo trộn: sợi tóc yếu hơn, thời gian mọc ngắn lại, và tóc mới mọc lên chậm hơn. Bác sĩ da liễu Valerie D. Callender cho biết khi estrogen — vốn bảo vệ nang tóc — hạ xuống, androgen bắt đầu gây ảnh hưởng rõ rệt.

Nhiều phụ nữ không nhận ra rằng những ly rượu, ly bia mà họ thường uống cùng bạn bè, hoặc để thư giãn trong “giờ nhậu của mẹ” (wine mom moment, một số bà mẹ thích nhâm nhi vài ly rượu hoặc lon bia để thư giãn sau khi bận rộn chăm sóc con cái và gia đình) có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh ung thư vú. Tuy điều này có vẻ không vui, nhưng lại là sự thật: Rượu, bia thực sự có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh ung thư vú.

Cảm giác từ việc bẻ các khớp ngón tay cho kêu rôm rốp có thể rất khác nhau tùy theo từng người. Có người thấy rất ‘đã,’ thậm chí là bị ghiền, cũng có người thấy khó chịu hoặc sợ hãi. Dù việc bẻ khớp thường được nhiều người coi là một thói quen không tốt, nhưng nếu có thể hiểu được cơ chế hoạt động đằng sau việc bẻ khớp, ta sẽ hiểu tại sao lại có nhiều người ‘ghiền’ đến vậy.

Cael là một thiếu niên 15 tuổi bình thường – cho đến khi cậu được phát hiện có cột sống bị cong vẹo bất thường. “Em cảm thấy mình giống như Thằng Gù ở Nhà thờ Đức Bà vậy đó,” Cael nói với CBC News, nhớ lại quãng thời gian hai năm chờ đợi để được phẫu thuật cột sống, đầy cảm xúc và khốc liệt, và trong thời gian đó, đường cong cột sống của cậu đã phát triển lên tới 108 độ.

Vào những năm 1990, sau khi tốt nghiệp trung học ở Bồ Đào Nha, công việc đầu tiên của Ricardo Da Costa là vận động viên ba môn phối hợp (triathlete) chuyên nghiệp – bao gồm bơi lội, đạp xe, và điền kinh. Trong quá trình tham gia các cuộc thi, một trong những vấn đề lớn nhất mà anh và các vận động viên khác phải đối mặt là các vấn đề về tiêu hóa, nhưng không có ai để tâm hoặc tìm cách giải quyết vấn đề này.

Aspirin nổi tiếng với khả năng giảm đau từ các cơn đau cơ và đau đầu; giúp giảm sốt; và liều lượng thấp có thể làm loãng máu, giảm nguy cơ đông máu gây đột quỵ và đau tim. Tuy nhiên, một nghiên cứu mới phát hiện ra rằng Aspirin cũng có thể giúp ngăn chặn sự phát triển của ung thư ruột kết

Tháng 4 năm 2024, một phụ nữ ở Sacramento, California, Mỹ bị ngộ độc chì nghiêm trọng và tử vong sau khi sử dụng thuốc mỡ trị trĩ của Việt Nam có tên “Cao Bôi Trĩ Cây Thầu Dầu”. Thử nghiệm thuốc mỡ bôi trĩ này cho thấy nó chứa 4% chì (cứ 100 gram thuốc thì có 4 gram chì), đây là lượng rất nguy hiểm. Chì là một chất kim loại nặng độc hại cho cơ thể. Tiếp xúc với bất kỳ lượng chì nào cũng có thể gây hại cho sức khỏe.

Rụng tóc (alopecia) thường xảy ra trên da đầu, nhưng cũng có thể xảy ra ở bất kỳ nơi nào trên cơ thể. Rụng tóc là một tình trạng phổ biến và không phải là vấn đề đáng lo ngại. Ở Úc, khoảng một nửa đàn ông ở độ tuổi 50 thường có dấu hiệu hói đầu, và hơn 1/4 phụ nữ trong cùng độ tuổi cho biết tóc họ bị thưa đi. Thường thì vấn đề này là do di truyền. Nếu thấy mình đang bị rụng tóc và đang lo lắng về điều đó, quý vị nên đi khám hoặc hỏi ý kiến bác sĩ để được chẩn đoán trước khi thử bất kỳ phương pháp điều trị nào. Rất nhiều sản phẩm được quảng cáo là có khả năng đảo ngược tình trạng rụng tóc, nhưng lại có rất ít sản phẩm đã được kiểm nghiệm khoa học về hiệu quả.

Hàm răng của bệnh nhân có vẻ như được chăm sóc khá tốt, nhưng nha sĩ James Mancini, giám đốc lâm sàng của Trung Tâm Nha Khoa Meadville ở Pennsylvania, cảm thấy phần nướu có vấn đề. Tình cờ, Mancini có quen biết với bác sĩ của bệnh nhân đó nên đã liên lạc để chia sẻ sự lo ngại – và rồi họ ‘lần’ ra bệnh thật! Mancini cho biết: “Thực ra, Bob mắc bệnh ung thư bạch cầu (leukemia). Dù ông ấy không thấy mệt mỏi hay có các triệu chứng khác, nhưng vấn đề xuất hiện ở phần răng miệng. Khi bác sĩ của Bob biết được tình trạng, Bob đã được điều trị ngay lập tức.”

Thời nay, nhiều người thường bị đau cổ vai gáy, lại còn kèm theo cả đau đầu. Nỗi đau này có thể gây ra thêm nỗi đau khác, không chỉ về mặt vật lý mà còn về mặt tâm sinh lý. Xét về mặt sinh lý, ngày càng có nhiều nghiên cứu chứng minh rằng những cơn đau ở cổ thường khiến cho người ta bị thêm chứng đau đầu. Một nghiên cứu mới được công bố trên tạp chí The Journal of Headache and Pain là nghiên cứu đầu tiên cung cấp những dấu hiệu khách quan về sự liên quan của cơ bắp với tình trạng đau nhức đầu.
1234567Trang sauTrang cuối
VB Podcast



Kính chào quý vị,

Tôi là Derek Trần, dân biểu đại diện Địa Hạt 45, và thật là một vinh dự lớn lao khi được đứng nơi đây hôm nay, giữa những tiếng nói, những câu chuyện, và những tâm hồn đã góp phần tạo nên diện mạo văn học của cộng đồng người Mỹ gốc Việt trong suốt một phần tư thế kỷ qua.
Hai mươi lăm năm! Một cột mốc bạc! Một cột mốc không chỉ đánh dấu thời gian trôi qua, mà còn ghi nhận sức bền bỉ của một giấc mơ. Hôm nay, chúng ta kỷ niệm 25 năm Giải Viết Về Nước Mỹ của nhật báo Việt Báo.

Khi những người sáng lập giải thưởng này lần đầu tiên ngồi lại bàn thảo, họ đã hiểu một điều rất căn bản rằng: Kinh nghiệm tỵ nạn, hành trình nhập cư, những phức tạp, gian nan, và sự thành công mỹ mãn trong hành trình trở thành người Mỹ gốc Việt – tất cả cần được ghi lại. Một hành trình ý nghĩa không những cần nhân chứng, mà cần cả những người viết để ghi nhận và bảo tồn. Họ không chỉ tạo ra một cuộc thi; họ đã và đang xây dựng một kho lưu trữ. Họ thắp lên một ngọn hải đăng cho thế hệ sau để chuyển hóa tổn thương thành chứng tích, sự im lặng thành lời ca, và cuộc sống lưu vong thành sự hội nhập.

Trong những ngày đầu ấy, văn học Hoa Kỳ thường chưa phản ánh đầy đủ sự phong phú và đa dạng về kinh nghiệm của chúng ta. Giải thưởng Viết Về Nước Mỹ thực sự đã lấp đầy khoảng trống đó bằng sự ghi nhận và khích lệ vô số tác giả, những người đã cầm bút và cùng viết nên một thông điệp mạnh mẽ: “Chúng ta đang hiện diện nơi đây. Trải nghiệm của chúng ta là quan trọng. Và nước Mỹ của chúng ta là thế đó.”


Suốt 25 năm qua, giải thưởng này không chỉ vinh danh tài năng mà dựng nên một cộng đồng và tạo thành một truyền thống.
Những cây bút được tôn vinh hôm nay không chỉ mô tả nước Mỹ; họ định nghĩa nó. Họ mở rộng giới hạn của nước Mỹ, làm phong phú văn hóa của nước Mỹ, và khắc sâu tâm hồn của nước Mỹ. Qua đôi mắt họ, chúng ta nhìn thấy một nước Mỹ tinh tế hơn, nhân ái hơn, và sau cùng, chân thật hơn.

Xin được nhắn gửi đến các tác giả góp mặt từ bao thế hệ để chia sẻ tấm chân tình trên các bài viết, chúng tôi trân trọng cảm ơn sự can đảm của quý vị. Can đảm không chỉ là vượt qua biến cố của lịch sử; can đảm còn là việc ngồi trước trang giấy trắng, đối diện với chính mình, lục lọi ký ức đau thương sâu đậm, và gửi tặng trải nghiệm đó đến tha nhân. Quý vị là những người gìn giữ ký ức tập thể và là những người dẫn đường cho tương lai văn hóa Việt tại Hoa Kỳ.

Với Việt Báo: Xin trân trọng cảm ơn tầm nhìn, tâm huyết, và sự duy trì bền bỉ giải thưởng này suốt một phần tư thế kỷ.
Khi hướng đến 25 năm tới, chúng ta hãy tiếp tục khích lệ thế hệ kế tiếp—những blogger, thi sĩ, tiểu thuyết gia, nhà phê bình, nhà văn trẻ—để họ tìm thấy tiếng nói của chính mình và kể lại sự thật của họ, dù đó là thử thách hay niềm vui. Bởi văn chương không phải là một thứ xa xỉ; đó là sự cần thiết. Đó là cách chúng ta chữa lành, cách chúng ta ghi nhớ, và là cách chúng ta tìm thấy nơi chốn của mình một cách trọn vẹn.

Xin cảm ơn quý vị.

NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.